Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 713 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

IS|C 386

llww ««M)

Kraków, Wtorek 3 Września 1918.

Rocznik LXX!.

ranwwwiww

Wy«t«ala wifetesoffm.

1 im!Kjr »ylwceei(Sł o«S wie a n* jeJUa» 80 hal,, w soboty, niedziele, iwi,jta 1 dni priedlw(ąt. wiór*» poiit

50 h*L, ut/ac tabelaryczny cyfrowy, skomplikowany, S0 t,ai Nadaetaitiw I N e k r n ta d l* )d *i«j* *

Mew»» irukies* petitowy» k. 1 -20 , za każdy raz. G i o a y pwibitesi»«d«i! po S ko*. N«erH?lł? -* n

’_ i"

Tt.i» , .

*.i*»»»» sewtelNty **rwo»«

*«

,c ko* 250

od miej’sca wiersza. K o m u n ik a t y na czele rannego nomem przed tekstem po 3 k. od miej’sca wiersza

b»8f*«!»*ian,a 1 pr*saaiK.»y*u,ę przyjmują we bWAWl* biur.-) dzienniKow St, hovwo»sc,e««- A. 01 -

**owakiego, 1. Bochstaba w Jsro słsw in Biuro dziennikó» w P ndgńrtd Potnra!sk: » uwswn«y»iu

*. Jnszyhski księgarń;« i J! Bil!et; w R zeszowie S Weintraub w St*nl*l«wow !e »!win)zk?. Bp.

w Tarnowie M, Kockach, 0 Haut; w Tarnopolu Somaniew«ki- w ?aryiw wyfącjnii» p. K. nac*

*ow*ki, 14 Gitć de Trsyize, w W ie d n iu Haasmjitein A Fogler tt Uoete (taki(, w» wszyelk;ch filiach(,

8 . Schaiek, M. Duke», J! Braun,. J, Dsnneborg. Bock A Herzfeld, B. Triedl, E. Lass!o ;tylk» p ren umerata

fi. So!d.chmiedt 4 Comp.), M. Per!es; w Frankfurcie a M.G. L. D*ubo AComp., * Pradze «seeklej

fr . Hoy°rka. L ! aty z pieniądza» i p r z e k a z y pienięine aa prenumeratę i ogłoizeaia przyjmuje Adca) *

*utracya

w Krakow?a, Rektanaeye aiaopieezętow ane nie podle(aią opłacie pocztowej.

f/iaJdłS mioopiat)tmfcfo *i« prayi.y*ajiy *i* RękapM«fs »*d*yłaaT*tb ni« swrasss nę,

Zs nud« «sianą arir«*« de^ae« t!« 43 kał

AOKK5» «MDAKGYI «I. tw *««»*«stt *t 88 - T»ler«a Sr, *«.

Po wizycie pp. ministrów.

Z kół ziemiańskich Galicyi wschodniej nisza

nam:

Gdy ewakuowani a Galicyi wschodniej na wios

rę U l 7 r. wracali do kraju, łudzili się ufai w

hojnie dawane obietnice, źe znajdą wszelką po

moc w odbudowie zniszczonych gospodarstw;

wróciwszy do wsi i miasteczek, z których często’

śladu me zostało, oczekiwali i oczekują nadal

nadaremno na sp laienie przyrzeczeń. Ciężką do

lę osłodzono im ki!ugra metn cukru na głowę i...

pozostawiono ich własn emu losowi i własnej

przedsiębiorczości. Odbudowali się bodaj częścio

wo ci, którym posiadane zasoby lub wyjątkowo

pomyślne okoliczności na to pozwoliły, rząd nie

odbudował d otąd aui jednej miejscowości w środ

kowej i wschodniej części kraju. Nie tknięto ca

łego ogromnego obszaru, objętego działaniami

wojenoemi w ostatnich dwóch lalach wojny Da

wschodzie.

Wobec trudności wyżywienia nawet w polityce

zagranicznej kierowano s’ę motywami ap row ua

cyjnemi, poczęto szuk ać żywności u obcych, a

nie żrobiono co należy, aby w najżyźuiejszej

części k raju naszego nie leżały odłogiem całe

wielkie obszary ziemi. W e wschodniej ttalieyi

tfsiąoe h ektarów leżą nieuprawne, z powodu

braku rąk do prący, z powodu braku ziarna na

zasiewy, z powodu tego, że i m ała i wielka

własność rolna poszła w ruinę na całych, wiel

kich przestrzeniach, przez które w różnych cza

sach przechodziły linie bojowe. Ludność setek

wsi nie m a dachu nad głową, żyje w skleconych

z byle z ezeg) ziemiankach, często wprost w ja

mach, wykopanych w ziemi. W przerażający

sposob rzucą się wśród tej ludności choroby, a

co będzie, gdy przyjdzie zim a? Gdzie schroni się

ta ludność ? Wszelkie względy ludzkie każą przy

spieszyć pomoc i ratunek ! Ludność ta dziesiąt

kowana już dziś chorobami, znajduje się bez

dachu nad głową, bez odzieży i bielizny, bez

środków do życia, bez pomocy lekarskiej i sani

tarnej. Pry w atn a ofiarność filantropijna i działal

ność instytucyi obywatelskich już nie wystarcza

ją. Potrzebna jest natychmiastowa akcya Ae stro

ny czynników państwowych.

Muszą być wysłane kolumny sanitarne i po

budowane szpitale dla izolowania epidemicznie

ohoryeh, musi być dostarczona odzież, bielizna i

obuwie na zimę, musi być dostarczona żywność

tam, gdzie niedostarczono ludności ani zboża na

zasiew, ani narzędzi ani nie zwolniono z wojska

rąk do pracy, musi bye przedewszystkiem do

starczony materyał na zbudowanie bodaj tymcza

sowych schronisk czy zaopatrzonych na zimę ba

raków.

Centrala dia odbudowy kraju mimo najlepszych

chęci nie może skutecznie działać, cała jej orga

nizsćya biurokratyczna, ciężka, powoduje chaos

i oie/.aradność, powiatowe jćj ekspozytury po

zbawione są samodzielności i swobody działania

Cała akcya centrali skrępowana jest ponadto

niezwykle ciężkimi warunkami, których usunięcie

zależy od Wiednia i Badenu. Ani rząd central

ny, ani najwyższe władze wojskowe nie wylcaza

ły dotąd zrozumienia dia rozpaczliwego położenia

całych powiatów, zniszczonych działaniami wo

jennemu

Groźna sytuacya zm usza jednak do działania,

zmusza do podjęcia kroków, które nastąpić win

ny natychmiast, zanim warunki pozwolą na ak

cyę wydatniejszą i systematyczną. Nio wyczeku

jąc załatwienia skomplikowanych norm, wedle

których nastąpić m a odszkodowanie wojenną, do

raż is, jednorazowa przynaimnmj akcya musi lud

ności zniszczonych okolic zepewnić możność

preezimo wania.

Centrala odbudowy nie posiada ani zapasów

m atery ałów budowlanych, ani w dostatecznej

mierze środków przewozowych. Jedne i drugie

znajdują się jednak w ręku wojskowości. W oj

skowość posiada materyałów dość w całym kra

ju, zachodzi obawa, Aa materyały te znalazłszy się

w rękach spekulacji prywatnej, zbogacą tylko

jednostki dość rzutkie i sprytne, by na czas zo

ryentow ać się w sytuacyi. Materyał ten jednak

znaleźć się powinien w ręku instytucyi do tego

z ram jenia C O. G. i wydziału kraj. powołanej,

która ludności pozbawionej dachu nad głową, lub

mieszcz,ącej się w jakichś pierwotnych wprost

norach, m atery ału dostarczyć powinna, by lud

ność sama pobudowała się, jak może. Jednora

zowa ta akcya nie może przesądzać ani obcią

żać przyszłego odszkodowania wojennego.

Ani materyał, ani dostarczone dla jeg» prze

wozu przez wojskowość środki komunikacyjne

sam e nie wystarczą — jednak musi być zwol

niona od służby wojskowej odpowiednia ilość rąk

roboczych, by w k rótkim czasie, jaki pozostaje

do zimy, mogło być coś zrobione, by ludność

zniszczonych okolic nie stała się w ciągu zimy

obarą głodu, zimna i chorób.

W interesie już nietylko tej ludności, ale ca

łego kraju leży, by leżąc« «dłogiem obszary mo

gły być wzięte pod uprawę. Kwestya dostarcze

nia żywności jest najeięższyra,problemernpadstwo

wym, a lekkomyślnie pozwala się najżyiniejszym

połaciom ziemi leżeć ugorem, zam iait, by ta zie

mia wyżywiła i swych właścicieli i dostarczyła

jeszcze żywności miasto««.

Każe uprawiać się

najmniejsze okrawki ziemi nadające się pod u

prawę, a pozostawia się odłogiem tysiące i ty

siąc« hektarów ziemi, bo się jej właścicielom nie

umożliwi, nie ułatwi odbudowy zniszczonych go

spodarstw, nie dostarczy ziarna i nasienia, n a

rzędzi i rąk do pracy.

Dziwnie krótkowzroczna i lekkomyślna jest po

lityka «konomiczna, szukająca żywności gdeieś u

obcych, gdy można ją mieć we własnym kraju,

przynajmniej dla tych, którzy rolę posiadają i

mogą i chcą ją oprawiać, lecz nie mają czem

Skutki tej polityki są takie, że obecnie z zapa

sów, zdobywanych z takka trudem, trzeba ży

wić ludność wiejską, lub też wypłacać jej zapo

mogi pieniężne, by mogła sobie tej żywności ku

pić. Od głodu trzeba chronić tych, którzy mogą

żywić siebie i innych.

Jeśli jednak tę ludność pozostawi się dalej

bez pomocy i ratunku, z wiosną nie bedzie ona

znów mogła zagospodarować się i i ginąG i m ar

niejąc zwiększać tylko będzie ilość nędzy w kra

ju i zamiast produktywnie pracować, będzie da

lej przedmiotem akcyj ratunkowych, kosztownych

a połowicznych. Doraźna i wydatna poiiioc bę

dzie mniej k«sztowna a skuteczniejsza.

Budżet państwa polskiego.

Podaliśmy już główne cyfry preliminarza pań

stwa polskiego na cza3 od 1 lipca 1018 do W

grudnia 1918. Monitor polski, omawiając ten pre

liminarz, pisze: Braki i luki są tu liczne, a nie

raz bardzo charakterystyczne, że wskażemy choć

by na pozbawiony wszelkiej symetryi stosunek

tego, co preliminarz kwalifikuje, jako *dochody*

zo stron ą rozchodów. 0 głównej zasadzie nowo

czesnej rachunkowości państwowej, jedności bud

żetowej, nie może też być mowy. Niemniej jed

nak i taki preliminarz jest wielce użytecznem od

zwierciedleniem działalności państwa, a rzut oka

na zgromadzone szeregi cyfr lepiej z pewnością,

aniżeli jakiekolwiek inne pobieżnięjsze informa

cje , daje pojęcie o tem, w których gałęziach ży

cia narodowego urzędy centralne rozwinąć były

zdolne większą energię, a gdzie poprzestać m u

szą na pracach przygotowawczych i dopiero przeiL

organizacyjnych. Ponieważ o świata i sprawiedli

wość przed innymi działami życia narodowego

dostały się do rąk polskich, ’wydatki tych dwóch

ministerstw są niepomiernie większe od innych.

Na rozszerzenie oświaty mianowicie za te pół ro

ku wydamy z górą 31 milionów marek, a na

wymiar sprawiedliwości bez m ała 1 2 milionów

marek.

Wydatki ministerstwa zdrowia i pracy stoją

na trzeciem miejscu z 6,767.000 mk, minister

stwo spraw wewnętrznych wyda 5,371 000 mk,

mioisterstwo skarbu 3,883.0(2i0 mk, komisya woj

skowa 3 516 000 mk, ministerstwo rolnictwa —

2,421.000 mk, departament stanu 1,427 000 mk,

a ministerstwo przemysłu i handlu 853 000 mk.

Należy zwrócić uwagę, że dz)iałalność społeczna

w tych pierwszych danych polskiego budżetu gra

znaczną rolę, co przedstawiają jasno *Objaśnie

nia«, do preliminarza na końcu objaśnienia po

dane. Oto Dp. w stosunkowo) do wojskowej dzia

łalności komisyi wojskowej obszernym, bo trzy i

pół milionowym budżecie przeszło — 2,700 000

mk zabierają stypendya i zsjoomogi instytucjom,

jak opieka państwowa nad inwalidami itp.; a je

szcze dalsze 300 000 mk pochłaniają koszta po

miarów w kraju.

Nawet Komisya urzędn,icza łoży ze swojego

skromnego budżetu 153000 oik. na stypendya dla

praktykantów-absolwentów kursów administra

cyjnych i t. p, Ministerstwo sp ra w wewnętrznych

wydaje również lwią część swojego budżetu nie

na właściwe mu utrzymanie bezpieczeństwa w

kraju, ale na społeczne, a nawet wpół dobro

czynne dzieła nieraz, jak organizacya powrotu

uchodźców, popieranie inicyatywy społecznej w

zakresie odbudowy kraju, różne kursy przygoto

wawcze. Znajdujemy jednak w preliminarzu i-2

milion mk. »na o rganizację i utrzymanie milicyi

powiatowej i miejskiej*. W ysoki budżet minister

stwa zdrowia i pracy, sięgający bez m ała siedmiu

milionów mk. (przy zerze n,a stronie docuodów),

tłómaczy się prawie w całości intensywną spo

łeczną działalnością tego centralnego urzędu.

Ministerstwo oświaty jest w całości niemal

społecznemi zadaniami obarczone. Przedew3zyst

kiem budowaniem szkolnictwa elementarnego, na

co więcej niż pcłowę swoich wydatków przezna

cza. Departament stanu lwią część swoich zaso

bów wydaje, jak pouczają objaśnienia, na pla

cówki zagraniczne, czyli na propagandę poli

tyczną.

Spojrzawszy d rol d oiaeau na szereg liczb.

(koAczy swe uwagi M onitor polski) symbolizujący

iotensywność działalności naszych ministerstw

możnaby uledz złudzeniu, że jesteśmy najideal

niejszem z państw. Wydajemy bowiem na dzieła

oświaty więcej, niż trzecią część naszych całko

witych państwowych zasobów. Ten optymizm za

risdto różowy, rychło jednak zaciemni pierwsze

krytyczna myśl. Budż-t nasz zdradza pewne

idealne dysproporeye głównie wskutek niedoroz

woju szeregu wielkich dziedzin państwowego bytu

i mocy. W budżecie tym brak jednej pozycji:

armia.

Korzyści rządów monarchicznych.

*Komisya sejrnowo-konstytucyjna była jedno

myślnie i bez osobnej co do tego dyskusyi, zda

nia, że Polska powinna być monarchią nie repu

bliką*. Tak pisze prof. Bnzek, omawiając *Głó

wno zasady polityczue projektu polskiej konsty

tucyi* w swem ostatniem, na bardzo obszerną

skalę zakrojouem dziele, zawierającem *uzasa

dnienie i porównanie* tego projektu z innemi

konstytucyami. Jak wiemy — pisz« Monitor poi

s]ci — wspom niana wjże j jednomyślność doszła

była do tego stopnia spójności, że nawet w pro

jekcie Włodzimierza Kunowskiego, przywódcy

polskiej partyi socjalistycznej, przedstawionym

podkomisji konslytucyjuej, nie było mowy o re

publice. ,Nie słyszymy też i obecnie żadnego po

ważniejszego głosu za republiką, co jest tem zro

zumialsze po rosyjskich doświadczeniach, gdzie

po upadku monarchii, coprawda, w haniebny

sposób obchodzącej się z prawami ludów i ludno

ści, stoczono się po republikańskiej równi, po

chyłej w k rwawą kałużę bo!szewizmu. Przykład

jest straszny a ostrzeżenie grożoe. W ywarło też

ono niezawodnie trzeźwiące wpływy na niejedną

doktrynersko zbudowaoą głowę polską i do poli

czenia się z realnościami politycznego życia skło

niło.

Doświadczenia zachodnie ostatnich dziesiątek

lat zresztą stoją przed nami w swoich polity

cznych owocach rozważnie !unkcyonującego mo

aarchizmu, jakby porównania z repnbhkanizmem

ostatniego kroju się napraszające. W ielka spra

wa, którą wiek dwudziesty na czoło wysunął,

sprawa stałych, ciągłych systematycznych reform

społecznych, ulepszających ustrój społeczny, po

stawiła kwestyę najlepszego rządu możliwego w

nowem świetle. Tu już nietylko racjonalistyczne

sylogizmy, ale i dane empiryczne do głosu do

szły. I opierając się właśnie na bogatym plonie

doświadczenia społecznego z ostatoiego ćwierć

wiecza prof. Herkner wywodzi w swej *Die Ar

beiterfrage«, że demokracya przedstawicielska i

monarchią na czele jest najlepszą L rm ą ustr’oju

dla społecznych ulepszeń.

W istocie, to monarchiczne Niemcy wydały

twórcę państwowych ubezpieczeń, Bismarcka, a

monarchiczna Anglia dzła pole do ,kolosalnych

reform społecznych Lloydowi George’owó, pod

czas gdy republikańska Francja i republikańska

Szwajcarya powoli, z opóźnieniem i w tępy do

tychczas sposób idą po tej nowoczesnej nawskróś

drodze. Monarchiczna forma rządów przi stosować

sią daje do wszystkich stadyów rozwoju polity

cznego i społecznego narodu.

Pod kreśl» my za prof. Buzkiem tę prawdę po

lityczną, zdobytą przez ostatnie właśnie doświad

czenia, w czasach krańcowej krytyki wszystkie

go i wszystkich, kiedy i formy rządów uległ(

bystrej a bezwzględnej analizie, a forma mouar

chiozna poddana była próbom ogniowvm prze*

liczne rewolucje i restauracje. Dr. Burek nie

potępia bezwzględnie republikańskiej formy rzą

dów. Mniema jednak, źe *może ona prosperować

na gruocie specyalnie żyzny m, t, j. u społeczeństw

*szczególniej doirz«łycb*.

Możnaby dodać, przypomniawszy sobie słynną

formułę Taine’a, że tu jeszcze, ,obok waru: ku

miejsca, grają rolę i warunki moment.u historycz

nego i warunki psychologii rasy. Otóż nie ulega

wątpliwości, że moment, w jakim nowoodrodzo

uemti państwu polskiemu organizować się i p erw

aze kroki stawiać przyjdzie, wymaga w wysokim

stopniu jedności f władzy na wewnątrz, a jedno

ści reprezentacji na zewnątrz, co monarchia wła

śnie zrealizować jest w stanie. O ile zaś chodź

o psychologię mas, zwłaszcza wiejskich, jest rze

czą niezawodną, że sama idea niepodległej Pol

ski tylko w formie króla polskiego daje się

uprzystępnić ich umysłom. Aby o tem się prze

konać, dośe zajrzeć ua pierwszą lepszą wieś pol

ską i pogawędzić z pierwszym spotkanym chło

pem. Jeżeli w umyśle polskiego wieśniaka drze

mała dotychczas jakaś idea o dawnym państwo

wym, samodzielnym bycie Polski, to tylko jako

legenda o złym królu, który *Polśkę sprzedał za

beczki złota*. Czy zaś wogóle grunt u nas jest

dostatecznie *żyzny* i czy jesteśmy *społeczeń

stwem szczególnie dojrzałem* do republikańskiej

formy rządów, jak to warunkuje prof. Buzek, na

to odpowiedź jest łatwa.

W społeczeństwach o wysokiej kulturze poli

tycznej, czytamy w dziele prof. Buzka o stron

nictwach silnie zorganizowanych, ideowych i

zdolnych do objęcia rządów, władza monarsza

z natury rzeczy ustępuje na plan dalszy; rządy

tam sprawuje naród prz«z swój parlament. W

tych państwach jest idsa wolności politycznej

w całej pełni urzeczywistniona, bez ujmy dla

siły rządu, bez szkody dla potęgi państwa. Je

żeli społeczeństwo jest jeszcze niezdolne do spra

wowania rządów, jeżeli naród nie jest jeszcze

dość zorganizowany i wyszkolony, aby módz u

tworzyć rząd silny, zdolny do prowadzenia npo

łeczeństwa, wówczas wysuwa się z natury rze

czy na plan pierwszy monarcha i obejmuje te

funkcye, których naród wykonać jeszcze nie mo

że. Sejm wówczas powinien wykonywać kontro

lę Dad sprawowaniem rządów i pomagać m onar

sze w nadzorowaniu ministrów a baczyć pilnie,

by czynnik wolności obywatelskiej nie padł ofia

rą rządów osobistych monarchy. Zresztą «to»u

uek panującego do narodu może w moaarchii

wykazywać najróżnorodniejsze waryanty, a to

zależnie od stopnia wyrobienia politycznego na

rodu i od zdolności monarszych panującego.

Cechą charakterystyczną dla wszystkich mo

oarchij jest, w czasach najnowszych, powolne

ustępowanie władzy monarszej na plan drugi

wobec wszechwładztwa narodu. Proces ten jest

sousekweucyą wzrastania sił i zdolności polity

cznych narodu. Siłę polityczną reprezentuje w cza

sach najnowszych tylko n aród ; król sam nie jest

wstanie wytworzyć żadnej innej siły, zdolnej prze

ciwważyć sile narodu, o ile tylko siła ta jest na

leżycie zorganizowana i wyszkolona. Na tem w ła

śnie polega wyższość monarchicznej formy rzą

dów Dad republikańską, iż ustrój monarchiczny

dopuszcza najróżnorodniejsze waryanty, stosownie

do siły politycznej uarodu i monarchy. W ten

sposób odgrywa władza monarsza rolę *klapy

bezpieczeństwa* w budowie maszyny państwo

wej, albo, używając porównania jeszcze plasty

czniejszogo, państwo monarchiczne posiada tę

wyższość nad republikańskiera, jaką ma sam o

chód z dwoma motorami nad samochodem o je

inym motorze.

Z tych głównych, a w całośc.i swej prak ty

cznych argumentów prof. Buzka łatw o widzieć,

że monarchiczne rządy uważa o n: l) za polity

czną szkołę, sa system edukacyjny dla narodu,

2) za sprawę techniki urządzenia, 3) za gwaran

c ję bezpieczeństwa bytu samodzielnego dia n a

rodu.

;

Do tego należy dodać, że interesy monarchy,

a dalej i dynastji, nie są związane obecnie z do

brobytem żadnej partyi politycznej w sposób *a

adniczy. Epoka, w ktorei rozwój d mottracyi u

ważano za sprzeczny z sam ą zasadą monarchi

tn u , już należy do przeszłości. Ostatnia reforma

dernokratyzacyi na ogromną skalę dokonana zo

stała właśnie w rujalistycznej Anglii, gdzje w tej

chwili do grudniowego głosowania układane są

listy wyborcze, zawierające dwadzieścia milionów

mężczyzn i kobiet, jakim nowe prawo wyborcze

dało przystęp do urny. Również i z żadną spo

łeczną klasą monarchia nowoczesna ani ideowo,

ani organicznie związana nie jest, a król angiel

ski nie opiera się dziś na Izbie lordów, ani

król pruski na agraryuszach lub przemysłowcach

niemieckich.

Dlatego, iż nietylko prawo konstytucyjne, ale

i interesy własne i rodzinne stawiają króla po

nad stronnictwami i ponad klasami społecznemi,

może on odgrywać dobroczynną rolę źródła kom

promisów politycznych i społecznych. Zwłaszcza

tam, gdzie walki polityczne są silne, a społeczne

dążenia ostro sobie przeciwstawne, !unkcya króla

szczególnie wdzięczne przedstawia pole do dzia

łania. Zwłaszcza prawa mniejszości są lepiej w

(29)

PAWEŁ BOORGET.

NEMEZIS

(Ciąg dalszf).

W drodze archeolog kazał zatrzymać wóz, by

litnyć m arm ury z błota, a pozostała mimo to

atyua, w jaką przyoblokły je stulecia, edobiła

»szcze bardziej posąg. Ojciec Desoaargerets, oczy

tzczał ze szczególną pieczołowitością ! tery napisu

tie bez pewnego zmie.szania z powodu, iż pieię

nuje tak troskliwie pogański posąg, wizerunek

«zboźnv, jak go n azywał mnich t San Marce

i*no. O!czytał naslępuie głośno napis i komen

owttł go.

L. CORNELII SYLŁAF.

AYSP1C10 IMPERIOHAE.

IIVS GRAECIA D*VfCTA

ROMAM RED11T TRIVMPHANS

BAŚCE RES BENE GEST AS

ET IN SPEM ATQVAE FORTVNAl

110C MAGNAE NEMESIS DE AL

MARMOREVM SIGNVM

PASITELL1S ART)FICIS OPV3

IN TEMP!.O NYRT1AE V0LSlNI0RVM

. F E L U IMPERATOR DEDICAT.

Niech pani zpojrzy na te litery; drobne są, ale

z najlepszej epoki, Widziałem już raz wraz z

przyjacielem moim Homolle, tym który odkrył

cudowną Aurige Delficką w Delos na cokole

tmpis z czasów Luciusza Coroeliusza Sylli, zu

pełnie tego typu. Dziwi państwa zapewne to ge

nilivis na początku niby zawisłe w powietrzu,

nieprawdaż, panie kapitanie Courtin ? Ale po

dług mego skromnego zdania należy rozumieć, iż

i«st tu jako d »myślnik tobie, może zresztą napis:

’ l,ucyasa Corneliusa Sylli. Skoro pod j* 2° opie

ką i rozkazami Grecya została pokonana. Po

wrócił do domu tryumfujący; na skutek dobrze

prowadzonych spraw i w nadziei fortuny równej,

wielkiej bogini Nemesis, posąg « m armuru ,

dzieło artysty Pasitelesa i w świątyni bogini

Nurtyi Vulsingjanów, szczęśliwy imperator poś

więca*. Przekładam po barbarzyńsku wyraz po

wyrazie; a wiecie co najciekawszem w ter* e*

m t o te : »W nadziei fortuny równej«. Sylla nie

mówi: »Z obawy przeciwnej fortuny«. Dlaczego?

Bo stareżytni poczytywali wszelką wzmiankę

o nieszczęściu aa złowróżbną. Go za język ta

łacina, i jak w niej każde zdanie stoi samą siłą

rzeczownika i czasownika; mowa to stworzona

jakby naumyślnie dla napisów... Mu*zę wyprawić

natychmiast kopię tego napisu do Paryża i to

zaraz, by nadeszła na czas na posiedzenie mojej

akademii. Oddam go Bellagambie do sfotografo

wania i wywołania kliszy.

—

Niema go - zauważył Richter -

lecz ja

służyćbym mógł swoim aparatem .

—

Pan wybaczy, panie Richter, ale Bellagam

ba robił mi zawsze dotąd zdjęcia, o ! kie!y je

stem w Valrerde, nie chcisłbym pominięciem

urazić biedaka.

—

Poślę po n!eg^ — 1 rzekła księżna, która

wydała natychmiast służącemu polecenie spro

wadzenia karła.

—

A teraz ojcze skoroście

wspomnieli o Delfach, proszę nam wyjaśnić, czy

w samej rzeczy zagadkowość wyroczni jest zasto

sowaniem idei, iż Nemezis jest symbolem zawiści

bogów, odmawiających ludziom wiedzy przyszło*

gej,

Archeolog rozpoczął więc opowiadanie o legen

dzie powstałej z założeniem wyrocznej świątyni

podług słynnego chóru IfigeDti z !a u ry dy i przy

t,aczał przy t,ein piękny ten ustęp:_ »Ziemia to

nocna rodzi z mroków swych upiorno widma,

które nawiedzają śmiertelnych, by oznajmić im z

głębi przepastnych podziemi rzeczy przeszłe, o

becne i przyszłe«. Tymezasem nadszedł służący,

donosząc że Bellagamba nie wrócił.

—

Jestem trochę o niego niespokojna — rze

kła pani de Roannez, bo gdyby mu szło tylko o

zawiadomienie polieyi byłby już tu z powrotem.

—

Obstaję przy swojem, moja drogi — rze

kła lady Ardrahan — żeś go obraziła tą foto

grafią Karlicy.

—

On mi jnż to urządzał parę razy, dąsał

się dni parę lub parę godzin, a zawsze kończy

ło się to nowym podarkiem, który dostawał na

zgodę.

—

Czegeżby mógł pragnąć - rzekła Richter

Już i tak jest chyba dość psuty.

—

Kocha się w klejnotach jak kobieta; d aru

ję mu więc piękny łańcuch portugalski jeden z

tych, w jakie stroją się handlarki ryb w Lizbo

nie. Dawno już myślałam mu go dać, by go no

sił na swym czarnym jedwabnym kostiumie

Prima. Dostanie go na dziś wieczór, by nam

w nim słuź?ł do stołu, bo wróci z pewnością

na obiad. Zobaczycie jak będzie dekoracyjnie

wyglądał i jak się będzie cieszył, źe na niego

patrzą. Wszystkie te karły dotknięte są narcy

zyztnem.

—

Całe szczęście dla Diego, księżno, że bie

dak Die jest Narcyzem - odparł ojciec Desmar

gerets, oparty teraz o cokół posągu, w postawie

jakby wypoczynku po gwałtownych wstrząśnie

niach dnia.

—

Oto jeszcze jeden z mytów grec

kicg, nacechowany snbtelną psychologią, ten

charakter morderczy, lub raczej samobójczy ego

izm, który wciela w sobie Narcyz. Dzięki Bogu

nesz Prim o jest tylko dziecinnie próżny w *wych

pretensyach.

Niech mu pani da ten łańcuch,

księżno, lecz prawdziwy sposób nleczenia go i

największy dowód miłosierdzia, jaki m u raożaa

wyświadczyć, to nie wystawiać go na widowisko.

IX.

l,ekcya socyoterapii.

Ani księżna ze swą ironiczną i zaślepioną po

błażliwością wielkiej damy, szukającej rozrywki,

ani zakonnik ze swem szlachetnem współczuciem

i Daiwną dobrodasznością, nie znali w gruncie

strasznego k a rła i nie czytali jasno w ciemnych

głębiach rozgoryczonej i ,zbrodniczej duszy, jaka

t:zaiła się w niiu poza osłoną kabotynizmu i sar

kazmów.

Podczas, gdy nierozważna rhatelaina z Val

rerde cieszyła się na myśl ozdobienia swego ży

wego Velasqueza nowym klejnotem, obdarowany

osobnik galopował w najszybszym pędaie lekkie

go swego automobilu, trzymając przy sobie swe

go kąśliwego jamnika, i leciał jak do rozwartej

mogiły, jak się trafnie wyraził niemiecki malarz;

lecz mogiła ta niest,ety nie miała być jego tylko

grobem. Samochód wjeżdżał w górę to w dół

z wielką szybkością po gościńcu falistym i nie

równym. Przejechał Poggibonsi, San Casciano i

Val di Pesa, gdzie mial już przed sobą Floren

c ję . Lasy, wzgórza, winnice i wioski migały

przed oczyma jadącego, nie zwracając na siebie

jego uwagi, gdyż myśl Bellagamby zajęta była

wyłącznie pytaniem, czy zastanie Rudina w do

mu.

Wreszcie dojrzał z daleka wązką, żółtawą

wstążkę Aray, toczącej swe wody po równinie i

rysujące się wieżyce Santa Maria di Fior z jej

masywną, lecz wytworną kopułą. Wjech ał do

miasta wzdłuż bulwarów, przebył stary most,

kierując się doLuHg-Arao—Serristori, gdzie za

wrócił na wązką uliczkę. Rosyjski lekarz mie

szkał tam w domu, w którym urządził sobie ta

jemnicze gniazdo spiskowca, ukryte w głębi ogro

du, okolonego innymi ogrodami.

Całe obejście ogrodzone było mureno, uwień

czonym szeregami doniczek z kwitnącymi gwoź

dzikami ; do wnętrza prowadziła drewniana furt

ka z wyrzniętem w środku okienkiem, przez

które można było sprawdzić tożsamość gościa,

zapowiadającego przybycie swe pociśnięciem

dzwonka, który przeprowadzony był aż do wnę

rza domu. Blacha z nazwiskiem doktora, przy

bita nad dzwonkiem, miała wyryty napis, obja

śniający o specjalności Rudina, jako elektro

radyologa, co było właściwie preteksem dla

utrzymywania laboraloryum, w którem rewolu

cjonista, zamaskowany lekarzem, przyspcsobial

aparaty, przeznaczone dla celów socyoterapii.

Wyraz, który ukuł sam, nadając mu formę rów

nie barbarzyńską, jak anarchistyczne procedery,

którym *ię oddawał.

Bellagamba wyskoczył z samochodu, a obej

rzawszy się dokoła i sprawdziwszy, źe uliczka

jest pusta, wyjął z kieszeni chustkę od nosa i

począł mierzyć otwór i szerokość drzwi, poczem

równie starannie odmierzył szerokość swego sa

mochodu. Przekonał się, że przejedzie przez furt

kę, co wywołało uśmiech na tw arz jego, napię

tnowaną przed chwila wyrazem niepokoju, grani

czącego z trwogą. Ukończywszy te wszystkie

przygotowania, przycisnął dzwonek krótkim pal

cem, na którym błyszczał dyament darowany mu

przez księżnę. Nasłuchiwał przytem pilnie z u

wagą przyczajonego myśliwca i uśmiechnął się

znów, skoro usłyszał na piasku alei lekkie kroki

Rudina. Jamnik siedzący w samochodzie począł

wściekle ujadać, lecz pan jego poskromił go n a

tychmiast, a w odsuniętym okienku furtki, uka

zały się blade oczy rosyjskiego lekarza i jego

chuda kałmueka twarz.

—

Chciałbym pomówić z wami dłużej dokto

rce — rzekł BHlagamba.

—

Czy mógłbym wpro

wadzić do ogródka samochód? wejdzie przez furt

kę, wypróbowałem to. Muszę koniecznie być dziś

z powrotem w Yalterde, lecz i tak nie mogę zo

stawić samochodu n a ulicy, każdy przechodzący

ulicznik złakomi się na niego bo wszystkie te

paupry umieją powozie. Wprawdzie jest Seryo,

który broni dostępu, ale ten pokąsałby zaraz

chłopców i miałbym z tego historyę.

—

Otworzę ci zaraz — odrzekł Rudin — tyl

ko uważaj na Różę.

(C. d. n.)

wTcbo«U, dw. razr dzienn,e. a miannwici. o *ndzini* 8 rano j 0 fodtinie s popofudnin.

fltiosf WtsczornY 24 f?issl., r«iniiY 12hu! f

* pr **s,B e* poe§tfw»

’

1”u«*n«y a« hr»i..?nway14hai

» Klikowi* w wiej*,,* * * .* f

W1*°*3

pńłwuanie tta kw»rt»/ ox \ wineią*

* odnoiiemeM i* kttmu

38 k*r.

—

*18 fisi.

kgyw_k

foeatą w A o a t r o - W ę g r z e c h ................................*

A*"

21 ko*’ -

* 7no*. —

b.,

Pocitą * dwukrotną

...

**’f*****

yt ko*.

» 7*or,—

w pańatw,e Mie^edki«.*

......... *

***

***w.

h.*i * 60» 7kor.60h

Wl*»yeh pańatwach

****"**8*8*-b|Z4»40.8ko*.—

...............

1**8

h|27- *

60«|9*o».

l’łeaum erslę pmyltaująiAdrainiatrac« «C*»«u« w Krafeiiwł. ,

* a n e r a tę : ajencya Bloch ul. Gertrudy trafik» w SukiennipocKtowa. aBl«ja,e«wi3 pr««

Bupcsyc (U,ca JagietloftaKŁ Głowna i ’r al,ka Bracia ftildnw

lurodiiemuków Hopcama i Salomonowa),

ubycia w burach dr..., 1 .1akaław»k*ar a A ,li«j»wi*I«a« a a,’. A ,

«* Lwewla ,Cm* |a.i a.

Namawia, Jail«, Newy« ląc** *a paranie w kelnera*k*laia«!

5*f ** *******" *«l»i»wy«h » Taraewla.

a Mriyaraw kala]awych, ktlęiaraia% a?kalaitka I r t w a « .

u,«

i **", " yefc «**»""«I«»** «Ucytti

; Łl88"*8S- .

».«»7

’;::",--y;;:..

-’«**»

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку