Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 438 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

«*? 296.

krn!tOtt 24 (liminiu Środa

fiok 1856.

K i!e n n l k wychodri oo J*iou r*ao w yjawaiy ponl«Ui«fkl I dnf aMiypij%e* p«

święta Jh.

’*«Ö

-i

i ostatnim dniem k»ide(O mie»l%C*

’*i na Dtl«onik ,Ceaa"

s* Państwit iuttrynckUtK ipoe»i:

rooxni« . .

i . n ! o ................................ « f r . * 0

pMrocZn’* .

p=ftoo*ni*

010

kwartalni*

I k w a r t a l n i e .........................

a is « if « K t!...................................... 13dkr. | m ieslcom !e

Prß«dp!aU os Dziennik ,I ’nas* a ^Dodatkiem*

W Btr*koieie

«* Peńątsńa tsłirfM ti** (pefti*^

r e e i n l * .......................................* I r . Se

roennie ....... n!r, 80

e i l r o o n i * ............................... ,

p ilr o o iii i* .........................

t*6

k w a r t a l n i e ......................................

kwartalnie;

Nn sam ,Dodatek* prenumerować niemodna

Priyjmn}y elf lo a»l».ioia»la w Inaerataełu

-taOSZBNLA, OLiazWY, CWIADOHJBWU, DoNIBSI«NU W (ielkiego rodiajs, tj

«B|Be elf prM myel«, handln, relnietwa -preedały knpna, dilerśair itp. a .

opłaty: * *

*4 nriereea droknego ea i*dnoranowe tmie(ioeenit po 4 kr,, *a aaetfpno pe * i

De kaddoge lee*rati oalyetoi* kyć winno 10k», «*opłat, *tpplową *a kat

dera*ewe s«nl*eic«e»Ie.

L s«*y e ;!oni§demi (.’* i’ea.«raeyjn*K.i I !*. ornt* ro« l ;-i*« yia« . kyt orient

franke de M ira Bipedyeyl Ca/«r»

L isty reklaaaay}ae nieoploeeętewano lie » !«f *)q fraakewan!

Maty «faframkowane aiepriyjmijy ei|.

W Numer pojedynczy dziennika kosztuje b kr.

K.raków 23 grudnia.

Od jednego z naszych współpracowników

na prowincyi odbieramy następującą rozpra

w ę w kwestyi leśnej w Galicyi zachodniej,

którą z powodu rozciągłości na dwa numera

pisma nasze go podzielić musimy.

Kwestya leśna w Galicyi zachodniej.

Wysokie Rządy krajowe w ciągłej i nieprzerwa

nej pieczołowitości o dobro kraju, celem przepro

wadzenia w całej rozciągłości ojcowskiego prawa

leśnego z d. 3go grudnia 1852, odezwą z dnia 29

maja b. r. umieszczoną w N. 41 Tygodnika Rolni

czo-Przemysłowego z r. 1856, zawezwały pana pre

ze»a towarzystwa leśnego Galicyi zmhodniej, aby

tenże zamieszczone w powyższej odezwie kwestye

poddał pod narady tegorocznego zgromadzenia człon

ków towarzystwa leśnego. Chcąc odpowiedzieć go

dnie położonemu w nim zaufaniu, towarzystwo le

śne na posiedzeniach w dniach 15go i 16go lipca

b. r. w Izdebniku odbytych, wysadziło z grona swe

go specyalną komisyą ad koc, która połączywszy

się z komisyą wyznaczoną tym celem z grona to

warzystwa rolniczego krakowskiego, odbyła na dniu

10 listopada b. r. posiedzenie w obec delegowane

go ze strony Rządu JW Merkla c. k. radzcy guber

nialnego pod przewodnictwem pana Thierriót radzcy

leśnego przy rządzio krajowym w Krakowie. Gdy

się jednak przekonano, iź debatowanie przy wię

kszym komplecie członków jest wielce utrudzone,

przeto połączone koraisye wybrały z grona swego

kilku tylko członków, którym wypracowanie spra

wozdania powierzonem zostało. Tak uorganizowana

komisya odbyła w dniach 25go i 26go listopada b. r.

dwa posiedzenia, i rezultat prac swoich na ręce sw e

go pana prezesa Thierriót złożyła, celem przedło

żenia sw ego wypracowania za pośrednictwem Rzą

du krajowego pod światłą decyz;ę Wysokiego Mi

nisteryu m Państwa.

Sprawozdanie to ogłoszonem zostanie dosłownie

wr°.E z wnioskami kilkn człorków w najbliższym nu

merze R ocznika Leśnego, nimjednak to nastąpi, ui«

od rzeczy będzie, aby kwestya tak żywo obchodzą

ca właścicieli leśnych stała się własnością publicz

ności.

Chcąc sprawozdanie komisyi należycie pojąc i o

cenić, zastanowić się wprzód wypada nad istnieją*

cemi w monarchii przepisami leśnemi.

Na dniu 3 grudnia 1852 r. wydane zostało dla

całej monarchii austryaekiej najwyższe prawo le

śne. Prawo to prawdziwie opiekuńcze obejmuje 77

paragrafów i podzielone jest na 7 rozdziałów, z któ

rych pierwszy traktuje o gospodarstwie leśnem, dru

gi o wyprowadzeniu produktów leśnych, trzeci o

pożarach w lasach i szkodach zrządzonych przez o—

Wtidy, czwarty o służbie leśnój, piąty o przestę

pstwach przeciw bezpieczeństwu własności leśnej i

sposobach karania takowyoh, szósty o wynagrodze

niu szkody zdziałanśj w lasach a ostatni o apella*

cyi od zapadłych wyroków. Pierwszy rozdział jako

mający głównie na wzjlędzie kulturę i przyszły

rozwój lcsów jako o; zekający główne_ przestępstwa

leśne i sposób ich ukarania zasługuje na wyłączny

rozbiór. Przestępstwa leśne powyższym rozdziałem

objęte dzielą się stósownie do ich właściwości:

a) ua przestępstwa, jakich się sam właściciel leśny

celem ciągnienia chwilowych nieprawnych zysków

leśnych dopuścić może, jako to obracanie gruntów

leśnych na inno cele, bez uzyskania poprzedniego

pozwolenia że strony urzędów politycznych (§ 2),

dalój n:ezasiewanie wyciętego lasu w czasie prawem

oznaczonym (§ 3) i|nekoniec takie zniszczenie la

su, aby prze:,to w.szelka dalsza kul!ura leś na o i e -

moźabną się stała (§ 4).

b) na przestępstwa jakich się sąsiedni właścicie

le leśni dopuścić mogą, jako to takie użytkowanie

z lasu, prz ez jakieby sąsiedni las w s kutek wi ch ró w

na niebezpieczeństwo wystawiony został (§ 5).

c) na przestępstwa, których uniknienie w intere

sie właścicieli leśnych leży, i jakich tylko wielce nie

dbali o swe dubro dopuścić się mogą. Wykrocze

nia te raczej dcbremi radami nazWać by można, ja

ko to, aby lasy położone w gruntach bardzo lek

kich lub w s padzistych górach tylko w nader w ązkich

wycinać wrębach (§ 6), jak równie, aby lasy po

łożone nad wielkiemi a nie skaliste brzegi mające

mi rzekami nader oględnie wykopywać i wycinać

(S 7).

Nadto § 22gi opiewa, iż lasy dostatecznej wiel

kości powinny być przez zdatnych i egzaminowa

nych leśniczych adminiitrowane, jak również iź każ

demu przysłużą prawo o przekroczeniach leśnych

przeciwko paragrafom 2, 3, 4, 5, 6 i 7 urzędom

politycznym donosić, którym w moc paragrafu 23go

oddany jest nadzór (die Uiberwachung) wszystkich

w ich obwodzie znajdujących się lasów. Stósownie do

te=;;* -paragrafu też władze mają moc wzwyż wy

mienione przestępstwa leśne, w pierwszej Instand?i

karać za poprzedniem przyzwaniem znawców i wła

ścicieli sąsiednich lasów. Te są najważniejsze prze

pisy leśne odnośnie do lasów prywatnych, gdyż

mniejsze pizekroczenia leśne rozdziałem 5 objęte,

jako mniój mające wpływu na ogólną produkcyą le

śną pomijam.

Następnie na dniu 19 kwietniu 1855 r. w yszło

najwyższe rozporządzenie leśne wyłącznie dla Ty

rolu i Vorarlbergu a to celem wszechstronnego wy

konania postanowień prawa leśnego z dnia 3go gru

dnia 1852 roku, które interesowani w polskim prze

kładzie znajdą w Tygodniku Rolniczo - Przemysło

wym krakowskim N. 42 rok 1856. W inoc powyż

szego mjwyźszego rozporządzenia wszystkie lasy

rządowe gminne, instytutowe i prywatne w całem

Tyrolu i Vorarlbergu ob ok urzędów politycznych pod

dane są pod nadzór częścią dyrekcyi krajowej leśnej

w Inspruku, częścią dyrekcyi górniczo - salinarnej

w Hall, które szczegółową kontrolę za pośredni

ctwem podporządkowanych im niższych nr*ędów le

śny ch w c ał ej prow iucyi wykonywają. K,ontrola ta

jest tak specyalną, iż leśniczowie prywatni za prze

kroczenia leśne przeciwko paragrafom od 2 do 7go

włącznie osobiście odpowiedzialni są bezpośrednio

rządowi (§ 7) a o mogącej zachodzić potrzebie do

dania stósownej liczby gajowych, orzekają urzędy

polityczne (§ 8). Do wydania takiego najwyższego

rozporządzenia przekraczającego granica postano

wień prawa leśnego z d. Śgo grudnia 1852 r. spo

wodowała jedynie wysokie rządy ta okoliczność, iź

w Tyrolu i Vorarlbergu od kultury lasów wsz elka

inna kultura i z am iesz kaln ość kraje za wisła jak się

tego we wstępie do rozporząd/""^".f wzwyż wy

mienionej odezwie rządu krajowEty/f z d. 29go maja

1856 r. (Oddział III) doczytać jasno można.

Komisya zatem zważywszy tak doniosłość prawa

z dnia 3go grudnia 1852 r. jak równie zbadawszy

z całą sumiennością miejscowe stósunki leśne Ga

licyi zachodniój następujące na zadane jój odezwą

z d. 19go maja b. r. pytania dała i umotywowała

odpowiedzi:

1) Iż w Galicyi Zachodniój nie jest potrzebne u -

stanowienid osobnej dyrekcyi leśnej, ale wystarczy

jeżeli radzcy leśnemu mającemu nadzór nad lasami

rządowemi prowincyi i rezydującemu przy rządzie

krajowym dodany będzie obowiązek bycia pomo

cnym naczelnikowi kraju jako doradzca ( Beirath)

w rozstrzygnieniu appellacyjnem trudniejszych zajść

mogących kwestyj leśnych.

2) Iż w Galicyi zachodniój zbytecznem byłoby

ustanowieaie stałych niższych organów leśnych, któ

raby urzędom politycznym jako doradzcy ( Beirath)

i znawcy ku rozstrzygnieniu kwestyi i przekroczeń

leśnych pomocnemi byli. Dosyć jest jeżeli w tem

calu w każdym powiecie (Bezirkj z. pośrednictwem

obwod(w ^KrciabeMrdej =i* *" qdyo*’f zostaną listy

przysięgłych znawców leśnych wybranych i grona

egzaminowanych leśniczych lasów rządowych, pry

watnych, instytutowych lub gminnych, albo w bra

ku takowych s grona większych właścicieli leśnych

znanych z wzorowego administrowania swych lasów.

Ci przysięgli znawcy leśni na wzór dawnych deta

ksatorów gruntowych wynagrodzeni będą w rasie

danym za swe czynności przez pobieranie wyzna

ozonych im dyet a ponoszonych w kwestyach pry

watnych przez interesowane strony to jest przez

stronę uznaną za winną lub fałszywego denuncyan

ta, w kwestyach zaś tyczących się dobra całój pro

w incyi przez skarb państwa.

3) Iź w celu wykonania paragrafu 22go prawa

z 3go grudnia 1852, to jest zamienienia dowolnego

donoszenia o przekroczeniach przeciw paiagrafom

od 2go do 7go włącznie na doniesienie obowiązko

we, nie potrzebnem jest w Galicyi zachodniój stwa

rzanie nowych organtJw leśnych. Obowiązek ten

z zupełnem zadowoleniem prawa wykonywać mogą

tak liczne urzęda powiatowe ( Bezirksämter) Z(stę

pujące dawne dominia, tak aama przez się jak ró

wnie za pomocą podporządkowanych im niższych

organów policyjno - politycznych, jakoto przełożo

nych gmin dworskich i wiejskich oraz c. k. źandar

meryi, jeżeli pomienionym organom powyższy obo

wiązek jako obowiązek służbowy nałożony będzie.

4) Ii orzeczenie wielkości lasu odnośnie do ilo

ści morgów, przy jakim w moc §fu 22go leśniczo

wie egzaminowani utrzymywani być winni w Gali

cyi zachodniój u sk ute czn ić się nied s. Zdaniem ko

misyi jest aby inną w tym względzie przyjąć zasa

dę — to jest sasadę dochodu — w skutek czego

proponuje taż aby lasy przynoszące minimum 3000

złr. m. k. dochodu, stósownie do katastralnego o -

szacowania, do utrzymania egzaminowanego leśni

czego obowiązane były. Przy tój sposobności zwró

ciła komisya uwagę wysokiego Rządu na konie

czność założenia w Galicyi szkoły praktycznój le

śnej przynajmniój na 6ciu elewów , którzyby tak

bardzo dający się czuć brak zdatnych leśniczych

w pr. yszłości zastąpić mogli. Braku tego żadnym

sposobem przez sprowadzenie leśniczych z innych

prowincyj wypełuiać nie można, gdyź pominąwszy

koszta, tym sposobem dostaje się z małym wyjąt

kiem takie tylko indywidua, które w własnym kra

ju dla różnych przyczyń umieszczenia znaleść nie

mogą.

5) Iż masowanie mniejszych prywatnych lasów

w jedeń rewir leśny jest memożebnem dla tego, iż

masowanie ich z powodu, iż są rozrzucone jest wiel

ce utrudnionem, i i w mniejszych parcellach przepro

wadzenie racyonalnój kultury uskutecznić się nieda,

a nakoniec, ii trochę lepsze lub gorsze ich zago

spodarowanie nie wywiera żadnego wpływu na 0

gólną kulturę leśną. Lasy mniejsze pod odpowie

dzialnością właścicieli ścisłego zastósowania się do

przepisów leśnych sa pomocą przysięgłych w urzę

dzie politycznym leśnych, mogą jak dotąd z ko

rzyścią i z zupełnem zadośćuczynieniem prawu i

nadal być administrowane. Nakoniec,

6) Iż lasy gminne jako własność wielu i lasy in

stytutowe jako własność moralna więcój szczegó

łow ego wymagają dozoru, który to dozór w lasach

odpowiedni przynoszących dochód przez egzamino

wanych leśniczych z ramienia urzędów politycznych

ustanowionych, w mniejszych zaś lasach przez przy

CZĘŚĆLITERACKHflTISnCZNL

PRZEGLĄD

usiłowań rolniczo -przemysłowych.

Opieka Wys. Rządu nad *agospodarowaniem lasów w Galicyi

i W. Keięst. Krakowskićm.

Wysoki Rząd za mierz yw szy administracją lasów,

zaprowadzoną j u i w Tyrolu i Voralbergu, rozciągnąć i

do innych prowincyj, za żądał od szanow nego prezesa

Tow arz yst wa leśniczego zachodniej Galicyi opinii w jaki

s p o sób , z uwzględnieniem potrzeb i stosunków miej

sc owy ch , administracya ta w Galicyi zaprowadzoną być

raoże

Dla dokładnego objaśnienia, jak dalece i w jaki spo

sób zamiarem jest W y s . Rządu organizacj-ę lasów prze

prowadzić w Galicyi, podąjemy w tłumaczeniu odezwę

c k Rządu krajowego krakowskiego z dnia 2 9 maja

r. b. do prezesa T ow ar zyst wa leśniczego Galicyi za—

Z rozporządzenia cesarskiego z d. 19 kwietnia b. r.

Dziennikiem praw państwa og ło s z o ne g o , powezmie sz

WPan wiadomość o postanowieniach organizacyjnych,

wedle których administracya lasów w Tyrolu i Voral

bergu zos taj e urządzoną i o środkach przez Najjaśniej

sz ego Pana nakazanych celem przeprowadzenia w tym

kraju koronnym nąjwyższ ćj ustawy lasowęj a d. 3go

grudnia 1 8 5 2 i zap ew nienia, aby takowa pod każdym

wzgWdem ś ciśle była wykonywaną.

Ogólne zas ady, w ustępie pierwszym cesarskiego roz

porządzenia zawarte a rzeczonej organizacyi lasowćj za

podstawę sł użą ce , wedle których przeprowadzenie usta

wy lasowćj ma być w tym kraju wykonane, odnoszą

się do następujących punktów głów nych:

I. Zawiadowanie (Handhabung) policyą la so w ą , od

nośnie do przeprowadzenia postanowień w § § 1 - 7

stawy lasowćj z d. 3 grudnia 18 5 2 zawartych_, należy

do urzędów politycznych, a przeto w ostatniej instan

cyi do ministerstwa spraw wewnętrznych; zarząd prze

ciwnie i gospodarstwo lasów rządowych należy do władz

skarbowych, w ostatnićj przeto instancyi do minister

stwa finansów.

Ustawa lasowa niepostanowi(a żadnych wyłącznych

organów do skutecznego i zbawiennym zamiarom tejże

ustawy odpowiedniego wykonania policyi lasowej; obo

wiązek albowiem § . 22 na właścicieli rozleglejszych la

só w włożony utrzymywania uzdolrionych leśniczych, a

wedle brzmienia § . 5 2 dalszy obowiązek do dania w po

moc administracyi lasowćj dostatecznej straży, odpowie

dnio zwyczojom krajowym, ma jedynie na celu własny

interes posiadacza, dotyczące jak najkorzystniejsze go

spodarowanie w j ego lasach i zabezpieczenie ich prze

ciw szkodom od ludzi i zwierząt. —

Ustawa lasowa

nieobowiązuje byuajmnićj st an owcz o, aby donosić o w y

kroczeniach przeciw istnieniu i utrzymaniu lasów w nie

zmiennym ich obrębie (§ 1— 7); § bowiem 22 tej u

stawy orzeka jedynie, iż każdemu słu ży p raw o dono

szenia urzędom politycznym o dostrzeżonych naduży

ciach prawu przeciwnych, a mianowicie o użyciu na

inne cele gruntów leśnych, o zaniedbanem zagajeniu,

pustoszeniu i niewłaściwem obchodzeniu się z lasem,

ale na nikogo nie wkłada tego obowiązku.

Zaprowadzenie rządowych organów policyi lasowej

na które włożono obowiązek służb owy, pod odpowie

dzialnością i przysięgą, donosić władzom politycznym

o przekroczeniach ustawy lasowej, jest najpierwszym i

najważniejszym krokiem do praktycznego wprowadze

nia jćj w życie. Bez nićj, rozporządzenia o zagospoda

rowaniu la sów , w tytule I ustawy lasowej ogłoszone,

pozostały martwą literą, a nowa ustawa la so w a , wła

śnie w tąj części, najważniejszej ze stanowiska gospo

darstwa narodowego, nie mogłaby nigdy osiągnąć za

mierzonego celu.

II. W koronnym kroju Tyrolu z Vorolbergiem- z po

wodu znajdujących się tom losów górniczych i skarbo

wych i ustanowionych już przy tychże rządowych or

ganów leśniczych, niemniej jak przez wzgląd na może

bną oszczędność w kosztach - czynności ogólnej poli

cyi lasowćj równie jak zarząd i gospodarstwo w la

sach rz ądowych, mąją być załatwiane przez wząjemne

zastępstwo organów obu ministeryów, tj. spraw we

wnętrznych i skarbu, w ten sp osób, iż po części obo

wiązki policyi lasowćj wykonywane będą w drodze de—

Iegacyi przez organa finansowe, a nawzajem, zarząd i

gospodarstwo w pewnćj części lasów rządowych po

ruczone zostają organom policyi lasowćj.

III. W Tyrolu i Voralbergu, gdzie od utrzymania la

s ó w i odpowiedniego w nich gospodarowania wszelka

inna kultura i zamieszkalość całego krąju za wisła, gdzie

zatem stan lasów stanowi nąjg(ówniejszą żywotną kwe

styę krąjową, nie możnaby poprzestać na samćm tylko

zaprowadzeniu rządowćj policyi lasowej» ele raczćj wy

padało zrobić krok jeden dalej, przekracząjący nawet

granice postanowień prawa lasowego, a to powierzając

również i gospodarstwo w lasach gminnych organom

leśniczym przez Rząd ustanowionym, a postanowienie

§. 22 ustawy lasowćj w ten sposób rozszerzając dla

Tyrolu i Voralbergu, iż każdy prywatny właściciel lasu,

bez względu na jego obsze rność, obowiązany jest u -

trzymywaó uzdolnionego i przez rząd zatwierdzonego le

śniczego, z nadmienieniem, i i wolno mu powierzyć go

spodarstwo w swym lesie rządowym organom leśni

czym, za stosunkowćm wynagrodzeniem ko sztów, albo

też połączyć się z innemi właścicielami lasów i wspól

nego z niemi utrzymywać leśniczego.

Zbytecznem byłoby zwracać uwagę W WPana, iż nie

m o i e być zamiarem rządu, urządzenie administracyi la

sowej we wszystkich krajach koronnych na wzór Ty

rolu i Voralbergu: zaprowadzenie wszelako w yż wspo

mnionych organów policyi lasowćj państwa wypada u

w ai ać za najskuteczniejszy środek do przeprowadzenia

nąjwyższćj us tawy lasowej z 3 grudnia 1852 , któreby,

co do zasady głównćj, nastąpić mogło we wszystkich

krajach koronnych, w których j u i ta ustawa posiada

moc obowiązującą albo ma ją uzyskać. W przeprowa

dzeniu jej w sza kże należałoby uwzględnić stosunki miej

s cowe , tak rozmaite w każdej sz cze gółowo prowincyi,

nieranićj jak istniejące j u i organa leśnicze tak rządowe

jak prywatne, które wypada użyć do celów policyi la

so w ćj, aby tym sposobem koszta na skarb przypaść

mąjące, mogły być ile możności nąjmniąjsze. Dla tego

ta i , jeżeli w prowincyach, gdzie się znajdują rozległe

lasy skarbowa, a tćm samćm liczne rządowe admini

stracyjne organa leśniczne , zupełnie będzie odpowiednićm

i zgodnćm z celami oszctędności włożyć na nie obo

wiązek sprawowania policyi laso wćj, tak z drugićj stro

ny, w prowincyach gdzie rząd mało albo wcale lasów

nie po siada, ale natomiast znajdują się nkształceni i

godni zaufania urzędnicy lasowi prywatni, możnaby im

poruczyć sprawowanie publicznych urzędów ogólnćj po

licyi lazowćj, jak to za czasów istnienia sądownictwa

patrymonialnego oficyaliści prywatni sprawowali urzędy

publiczne, z odpowiedzialnością w o b e c władzy krajowćj.

Wzyw a s ię przeto uprzejmie WWPan», abyś podda

w s zy przedewszystkićm przedmiot niniejszy pod narady

tegorocznego zgromadzeni« członkow T ow arz yst wa le

śniczego Galicyi zachodniej, udzielić raczył zdania swe

wedle p ow yższych ws ka zów ek , s uwzględnie

niem właściwych krąjowi st osu nków la s o w y ch, rozle

głości lasów i dotychczasowego ich gospodarstwa, nie

mniąj jak istniejących organów leśniczych tak rządo

w y ch , jak prywatnych— w jakiby sp osób organizacya

lasowćj policyi państ wa, celem wykonania przepisów

ustawy lasowej, najodpowiednićj i z jak największą o

8zcxędnością dla skarbu publicznego, urządzoną i prze

prowadzoną być mogła.

Zastanowić się równiei należy, czyby niewypadało

takie rozciągnąć nad lasami gminowemi szczególnego nad

zoru pod względem technicznym i w jaki sposób prze

prowadzićby się dało praktycznie zasadę, iż każdy las

winien mieć uzdolnionego zarzc,dcę, który wszak że przez

kilku właścicieli wspólnie utrzymywanym być może —

a to ile możności z uwzględnieniem i przestrzeganiem

prawa wolnego wyboru racyonalnej metody gospodaro

wania w sw ych lasach.

Szan ow ny prezes Towarzystwa leśniczego widząc,

i e po wyższa odezwa tyczy się dobra gospodarzy wiej

sk ich, udzielił w czasie ogólnego zgromadzenia człon

ków Towarzystwa rolniczego krakowskiego odezwę tę

doktorowi Wincentemu Polowi, członkowi obu rzeczo

nych Towarzystw. W skutek tego zrobił Dr. Pohl na

ogólućm zgromadzeniu rolniczćm wniosek: aby oba To*

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu