Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 645 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

CZAS

kałęgarnli

ricnRmciatę przyjmują:

Ądmiddneya*CZASU*wKrahawtaiurzędypocztowe. SlajMawa proanaai

8. A . Krsyianowikiego, handel Z. Skalskiego w Sukiennicach, binro dzienników i ogłoszeń M. Bilbetntdna

Bynek gł. L 17 w ofio., handel Ba)era nl. Grodzka, trafika Kuklińskiego w Sukiennicach, główna trafika

róg Bynkn i ulicy iw. Jana. — C (loin ala (inaeraty) przyjmuje aię za opłat( od miejsca wierna

drobnym drukiem (petit) za pierwszy raz 10 oent, za kaidy następny po 6 oent S a i s if u a (na

8 *t-o ile] od miejaoa wiersza drukiemdrobnym po80 c?nt za kasay ru. — O(łosM ala 1 §cw.

a tu ar-" .tY przjrjmióa: w » t w o w ls Ajencya *CZASU11w głównym składzie tytoniu Nr II nliea

,, L-,4; w P a ryis wyl(oznie p. Adam, Kne des Sa:nts-Peres 81, (prennmeratę p. W . Bą

czkowski, C-or-beroi poa Paryżem, Bue dn Chemin ae fer 44): w W le d s l s pp. Hnasensteln tt Vogłer

w Haraburga, Frankfurcie n. M-, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrooławin), A . Oppelik, B . Mosss

,j»**« w baranie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H. S n u lei, M. Duhes, J . Dacneberg,A .Henidl,

ILStern, (tylko prennmeratę pp_H.Gotó§ehmidt l( G.); w P reBkfu efle m*

G. L. Danbe l( C.

W W a n u a l a przyjmuj, ogłoszenia pp. Reiehman i Frendler, binro ogłoszeń przy nl. Senatorskiej,

Przegląd Polityczny.

Kraków 7 grudnia.

Zawarcie anstryacko-nieraieckiego traktatu han

dlowego ma nastąpić w najbliższym ezasie. Roko

wania, o ile dotyczą treści i formy traktatu, do

prowadziły do zupełnej zgody, a jak donosi Presse,

podpisanie traktatu jest kwestyą najbliższych dni,

a może najbliższych godzin. Wiadomo, iż obecny

traktat ma być na pół roku t. j . do 30 czerwca

1838 r. przedłużonym, że jednak przewidzianem

jest równocześnie milczące przedłużenie po za ten

termin na czas nieoznaczony, przyczem każdej

z obu kontrahnjącycb stron zastrzeźonem zostaje

prawo po 30 czerwca 1888 r. traktat każdej chwili

w terminie rocznym wypowiedzieć. Publikaeya

traktatu w Austryi będzie mogła nastąpić dopiero

wtedy, skoro ustawa, upoważniająca rząd do pro

wizorycznego uregulowania stosunków handlowych

z Niemcami i Włochami, uzyska Najwyższą sankcyę.

W Izbie deputowanych Sejmu węgierskiego przy

jętą została zmiana ustawy o stemplach i należy*

tościach. Wśród dyskusyi nad tym przedmiotem

podniósł dep. Thaly, iż prace katastralne prowa

dzone bywają stronniczo i że mianowicie dobra

ministra handlu Szechenyi’ego do niższej klasy w li

czono, aby mniej płacił. Prezes ministrów odparł,

iż ma on sam posiadłości, w których podatek pod

niesiono o 100n/ , a co się tyczy hr. Szechenyi’ego,

to w dobrach jego ukończono prace katastralne

jeszcze wtedy, gdy Szechenyi należał do opozy

cyi, a właśnie odkąd został ministrem, dokonano

w nich sprostowań na jego niekorzyść.

Sejm kroacki odroczono na czas nieoznaczony.

Z Petersburga donoszą o znacznych zmianach,

jakie podobno zajść mają w ministerstwach rosyj

skich. Ministra finansów Wysznebradzkiego ma za

stąpić dawny minister fiuansów Abaza, w miejsce

m inistra oświaty Delianowa ma przyjść obecny

kurator naukowego okręgu moskiewskiego hr.

Kapnist, w miejsce obecnego ministra spraw we

wnętrznych Tołstoja dotychczasowy minister spra

wiedliwości Manassein. którego miejsce ma znów

zająć prof. Filipów , uważany w kołach rosyjskich

za dobrego prawnika.

Zmiany te są zbyt rozległe, aby im odrazu

uwierzyć, szerzone zaś wieści o nich możnaby za

liczyć do tego pozornego zwrotu, jaki się nagłe

zjaw ił w półnrzędowych pismach rosyjskich, schle

biających Niemcom nadziejami zbliżenia się Rosyi

do nich w połączeniu z nasłuchiwaniem, coby też

Rosya na Niemcach za udaną chwilowo przyjaźń

wytargować mogła. Wysznebradzkiego i Tołstoja

wymieniały, jak wiadomo, półurzędowe pisma nie

mieckie jako tych, którzy się głównie przyczynili

do różnych niemiłych dla Niemiec rozporządzeń.

Może w interesie uzyskania uchwały parlamen

tu na cła zbożowe, regestrnje znów Kreuz Ztg

bardzo starannie każdy ruch wojska rosyjskiego

i dołącza do niego pesymistyczne uwagi. Naj

świeższa wiadomość, jaką pod tym względem po

daje, jest przesunięcie oddziału saperów z Rygi

nad Niemen w okolice Kowna i Grodna i przy

bycie do Grodna nowego pułku piechoty.

Prawie wszystkie dzienniki francuskie wyrażają

swe zadowolenie z wyboru p. Sadi-Carnot na pre

zydenta Rzeczypospolitej, tylko Ju stice czyni w tej

mierze pewne zastrzeżenia.

,,P. Sadi - Carnot nie

powinien zapoznawać znaczenia wotnm, jakie go

na prezydenta wyniosło i zerwać stanowczo z stron

nictwem skompromitowanemu Pod stronnictwem

tem rozumie Justice oczywiście oportunistów, któ

rych nważa za skompromitowanych wycieczkami,

jakie sama przeciw nim robiła i przez zachowa

me się sympatyzującej z nią ulicy. Oportuniśei

w itają zaś Carnota, jako nwspółpracownika Gam

betty w Tours, — jako umiarkowanego między

umiarkowanymi,11jak się o nim wyraża Eepubliaue

franęaise.

Gaidois wyraża obawę, aby nowy prezydent

nie skłaniał się czasem zanadto do skrajnej le

wicy.

Główne zabiegi prezydenta Carnot zwrócone są

w tej chwili na utworzenie nowego gabinetu, któ

ryby jaknajwięcej odcieni republikańskich w sobie

połączył.

Z Zofii donoszą, że wobec warnnku wierzycieli,

którzy żadają, aby za nową pożyczkę bnłgarską

księżna Klementyna prywatnym swym majątkiem

poręczyła, układy względem tej pożyczki uważać

można za rozbite.

Jak donoszą z Paryża do Pol. Corr. przystąpiła

już i Holandya do konwencyi względem kanałn

suezkiego. Co do zachowania się R osyi w sprawie

tęi konwencyi zaprzeczają, aby Nelidow miał się

tak gwałtownie starać w Konstantynopolu o jej

odrzucenie przez Portę. Rosya zachowuje w zglę

dem konwencyi tej pewną tylko rezerwę, wyni

kąjącą bardzo naturalnie z zastanowienia się nad

różnicą, jaka zachodzi między tem, że Anglii

wolno będzie każdej chwili przejeżdżać okrętami

wojennemi przez kanał sueski, jej zaś (Rosyi),

nietylko nie wolno przebywać Bosforu i cieśniny

Dardanełskiej, aby się dostać na morze Śródzie

mne, ale i przejazd w te strony z morza Bałty

ckiego może jej być czasami wzbroniony.

Z Massawy donoszą, że w ciągu bieżącego ty

goduia zajmą włoskie wojska na nowo pozycye,

które w roku przeszłym opuściły, i przystąpią

bezzwłocznie do ich obwarowania.

T-g^g oAj

KORESPONDENCYA ,,CZASU11

Lwów 5 grudnia.

(Uchwała sejirowa o wydawaniu surowicy dla bydła. —

Nowa metoda budowli wodnych — Wymogi uwolnienia

od opłaty szkolnej. —

Zjazd archeologów w Kr.ikowie).

Wskutek przekazanych rządowi uchwałą sejmo

wą z dnia 11 stycznia b. r. petycyj Wydziałów

powiatowych w Wieliczce, Myślenicach i Krako

wie o wydawanie surowicy dla bydła powzięło

ministerstwo skarbu następującą decyzyę: Wyda

wanie surowicy dla bydła z salin w Wieliczce i

Bochni po cenach zniżonych dozwolone je st na

podstawie istniejących w tej mierze przepisów tyl

ko jako środek leczniczy lub prezerwatywny prze

ciw zarazom bydlęcym. Do uzyskania poborn su

rowicy wymagany był dotąd dowód, że w gminie,

w której mieszkańcy ubiegali się o wydanie su

row icy lub przynajm niej w najbliższem sąsiedztwie

faktycznie wybuchła zaraza na bydło. Dla ułatwię

nia poboru surowicy, jako środka prezerwatywne

go przeciw chorobom bydlęcym, zezwoliło mini

sterstwo obecnie na wydawanie surowicy z po

wyżej wymienionych salin w porze zimowej t. j .

od początkn listopada do końca kwietnia każdego

roku także w tym wypadku, jeżeli pasza zebrana

przez stronę ubiegającą się o wydanie snrowicy

wskutek szczególnych wypadków elementarnych

jakoto gradobicia, powodzi lub długo trwających

deszczów na polu ta k uszkodzoną została, że uży

cie jej do karmienia bydła bez dodania surowicy

m ogłoby sprowadzić niebezpieczeństwo choroby,

względnie wybuch zarazy bydlęcej. W takim ra

zie petenci mogą wnosić podania swoje za po

średnictwem właściwej władzy politycznej do kom

netentnej władzy skarbowej, ale dochodzenie, czy

faktycznie zachodzą przepisane warunki do uzy

skania snrowicy, muszą być zastrzeżone władzy

skarbowej. Takie samo postępowanie przy zezwa

laniu na pobór surowicy ma miejsce także w wscho

dniej Galicyi. Władze skarbowe obowiązane są

prośby tego rodzaju załatwiać jaknajrychłej. Jeżeli

chodzi o zezwolenie na pobór surowicy nie z po

wodu złego stanu paszy, lecz z tej przyczyny, że

w odnośnej gminie lub w sąsiedniej miejscowości

wybuchła jnż faktycznie zaraza bydlęca, petenci

wnosić mają swoje podania, zaopatrzone poświad

czeniem naczelnika gminy co do zarazy i stanu

bydła, do właściwego nadzoru straży skarbowej,

którego obowiązkiem będzie dla uniknięcia zwłoki

w poborze surowicy w tycb nagłych wypadkach

przeprowadzać dochodzenie natychmiast i asygno

wać niezbędnie na razie potrzebną ilość surowicy,

a co do reszty odnieść się do krajowej dyrekcyi

skarbu po decyzyę.

Radca budownictwa p. Maciej Moraczewski udał

się z polecenia ministerstwa do Landshut w Ba

waryi, gdzie obecnie prowadzone są budowle wo

dne według nowej metody, które j zastosowanie

w Galicyi wydaje się ministerstwu wskazanem.

Opróez p. Moraczewskiego w ysłan y został do

Landshut w tym samym celu radca budownictwa

Tszkowski, pełniący słnżbę w ministerstwie.

Rada szkolna krajowa przypomniała dyrekcyom

gimnazyalnym przepis obowiązujący, że uczniowie

posiadający uwolnienie od opłaty szkolnej, którzy

z powodu słabości lnb innych powodów z końcem

kursu nie mogli być klasyfikowani, zatrzymywać

mogą uwolnienie to nadal tylko pod tym warun

kiem, jeżeli w pierwszym miesiącu następnego

półrocza poddadzą się z dobrym skutkiem dodatko

wemu egzaminowi z poprzedniego półrocza w tym

celn, aby mogli być dodatkowo z tego półrocza

klasyfikowani, jako nczniowie publiczni. Zasadą

zatem w tej mierze jest postanowienie, że tylko

ten uczeń może uzyskać uwolnienie od op!ały

szkolnej lub pozostawienie nadal tego uwolnienia,

który się wykaże świadectwem szkolnem ucznia

publicznego z bezpośrednio ubiegłego półrocza, a

cenzury świadectwa odpowiadają przepisanym wa

runkom uwolnienia od opłaty szkolnej.

Zjazd konserwatorów z Galicyi i sąsiednich pro

wincyj (Szląska i Bukowiny) przyjdzie w przy

szłym roku do skutku w Krakowie. Przybędą na

ten zjazd także niektórzy członkowie centralnej

kom isyi archeologicznej z Wiednia.

Lwów 6 grudnia.

(Melioracj’e krajowe. —

Wyroby przemysłu domowego na

targach.

—

Kłusow’nictwo).

Ministerstwo rolnictwa kilkakrotnie przy sposo

bności zaznaczyło, że państwowy fundusz melio

racyjny jest już tak obciążony zasiłkami w dro

dze ustawodawczej zabezpieczonemi, iż w n a jbliż

szych latach nie będzie można udzielić dalszych

zasiłków, chyba tylko w wypadkach nadzwyczaj

ważnych i pilnych. Z przyjemnością zapewniają,

że do tej ostatniej kategoryi przedsiębiorstw me

lioracyjnych zaliczone są dwie regułacye, które

w tym roku miał wnieść Wydział kraj. do Sejmu

Regułacye te obejmnją środkową sekcyę Gniłej

Lipy na przestrzeni od mostu na drodze państwo

wej w Rudzie do mostu na drodze gminnej w Bursz

tynie oraz dolną sekcyę tejże rzeki na przestrzeni

od mostu Bursztyńskiego do ujścia Gniłej Lipy

do Dniestru w powiecie Robatyńskim i Stanisła

wowskim. Ministerstwo rolnictwa uznało, że skoro

już rozpoczęta została regulaeya górnej części

Gniłej Lipy, z regulaeyą środkowej i dolnej części

bez ujmy dla odnośnych okolic odwlekać niepo

dobna. Nadto projekt techniczny Wydziału kra jo

wego, który w fachowym departamencie ministe

ryalnym uznany został za gruntownie opracowany,

wykazał znamienitą rentowność projektowanych

regułacyj, co także niemało przyczyniło się do

wyjednania korzystnej decyzyi ministerstwa ro l

nictwa. Ogólny koszt obn powyższych melioracyj

wynosi 54 000 złr., z czego przypaść ma na fun

dusz państwowy (melioracyjny) 162,000 zlr. w sze

ściu ratach rocznych. Pierwszą ratę wstawia m i

nisterstwo ro lnictw a ju ż w budżet tego funduszu

na r. 1888.

Kiedy mowa o melioracyach projektowanych,

podnieść należy, że tegoroczne przedłożenie Wy

działu krajowego, stanowiące jak zawsze spory

wolumen druku, i dlatego może nie tak ściśle

czytane jak inne sprawozdania, zaznacza kilka

krotnie i z naciskiem, że w ostatnim roku ze

strony Namiestnictwa rozwiniętą została bardzo

energiczna akcya w zakresie spraw m elioracyj

nych. Odnosi się to głównie do administracyjnej

kooperacyi władz rządowych. Jeżeli ściśle techni

czna kooperacya nie była tak intenzywną jak ad

ministracyjna, to powodem tego jest brak sił fa

chowych, co stwierdza także sprawozdanie Wy

działu krajowego, zaznaczając, że uie można było

pozyskać pracowników ebwilowych do wykonania

pilnych robót.

Wydział krajowy wniósł zażalenie, że tu i ow

dzie nie bywa przestrzeganą zasada prawna, iż

przemysł domowy wyłączony jest z zakresu prze

mysłu, a zatem trudniący się przemysłem domo

wym nie potrzebują wcale ka rt przemysłowych,

ani konsensu w tym celu, aby mogli sprzedawać

swoje wyroby na targach tygodniowych. W zaża

leniu swojem podniósł Wydział krajowy, że z ró

żnycb stron kraju już i tak nadchodzą skargi na

brak odbytu dla wyrobów przemysłu domowego,

a jeżeliby jeszcze wykluczano takie wyroby od

sprzedaży na targach dla braku k a rt przemysło

wych, podkopałoby to do reszty niektóre gałęzie

przemysłu domowego, walczące z nader trndnemi

warunkami odbytu. Wskutek tego zażalenia Na

miestnictwo przypomniało władzom politycznym

rozporządzenie, jakie w tej mierze wydane zo

stało już w r. 1883. Interesowani mogą tedy być

spokojni o ulgi, iakicb dotąd doznawali. W da

nym razie nie powinni jednak zaniedbywać prawa

odwołania się, bo vigilantibns ju ra!

W ostatnich czasach odezwały się liczniejsze

skargi na kłusownictwo wykonywane pod pozo

rem należenia do stowarzyszeń myśliwskich. Wsku

tek tego przypomniano władzom powiatowym, że

przypuszczanie towarzystw a składającego się z wię

cej osób, a więc także prawnie istniejących sto

warzyszeń myśliw skich do dzierżawienia polowań

wtedy tylko dozwolonem być może, jeżeli prze

ciw przypuszczeniu pojedynczych członków do

dzierżawy nie zachodzą przeszkody, albo jeżeli

przez to prawny zakaz wydzierżawiania polowań

przez gminy nie zostanie ominięty. Ponieważ

akt wydzierżawiania polowania gminnego wymaga

w każdym wypadku zatwierdzenia przez władzę

powiatową, więc kłusownictwu w powyższy spo

sób wykonywanemu będzie można zapobiedz.

Lwowski wyższy sąd krajowy zamianował aus

kultantem praktykanta sądowego Maryana Ra

stawieckiego.

Rada szkolna krajowa zamianowała tymczaso

wego nauczyciela, Modesta Wołoszyńskiego,

w Lubieniach, rzeczywistym nauczycielem szkoły

etatowej w Lubieniach.

!prawy sejmowe.

Piszą uam ze Lwowa d. 6 grudnia:

O Na porządku dziennym jutrzejszego posie

dzenia umieszczone je st pierwsze czytanie spra

wozdania Wydziału krajowego z czynności w za

kresie przemysłn krajowego. W ubiegłych sesyach

sprawozdanie to przekazywanem było do załatwie

nia ko m isyi gospodarstwa krajowego. W bieżącej

sesyi istnieje podobno zamiar odesłania tego spra

wozdania do osobnej komisyi przemysłowej, ma

jącej się w tym celu wybrać. Komisyi tej prze

kazanoby również petycye, odnoszące się do kw e

styj przemysłowych. O ile zamiar teu stanie się

faktem, pokaże jutrze jsze posiedzenie.

Na jutrzejszem posiedzeniu uzasadniać będzie

p. Madeyski swój wniosek, postawiony na ponie*

działkowem posiedzeniu, polecający Wydziałowi

krajowem u, aby zbadawszy potrzebę reformy po

stępowania sądowego w sprawach niespornych,

przedstawił zasady do zmian ustawodawczych, a

p. Merunowicz wniosek w przedmiocie zaradzenia

włóczęgostwu w naszym krajn.

Resztę posiedzenia w yp ełnią sprawozdania ko

misyj petycyjnej, szkolnej i administracyjnej. Ko

misya petycyjna zdaje sprawę z petycyi pogorzel

ców Sasowskicb o zapomogę i z p etycyi pełno

mocników rzeźników w Jaworznin o pośrednictwo

względem zatwierdzenia ugody zawartej z władzą

skarbową w Chrzanowie o dzierżawę podatkn kon

sumeyjnego od mięsa. Kom isya szkolna będzie

zdawać sprawę o petycyi nauczycieli szkoły po

spolitej na Dajworze w Krakowie, tudzież o kilku

petycyaeh poszczególnych nauczycieli w sprawie

wliczenia lat do emerytury. Wreszcie komisya

administracyjna wnosi zgodnie z propozycyą Wy

działu krajowego wyłączyć przysiółek Laskówka

ze związku gminy Bachórz (p. Brzozów), tudzież

wyłączyć przysiółek Radocka góra ze związku

gminy Radocza (p. Wadowice), a wcielić do gminy

Wysoka.

Dziś odbyła komisya K oła włościańskiego po

siedzenie, na którem p. Zoll zdawał sprawę o

desyderatach, wniesionych przez p. Żuka Skar

szewskiego. Jeden z nich, odnoszący się do nale

żytości z tytułn przeniesienia własności, da po

wód do uczynienia bardzo ważnego wniosku ze

strony p. Lenartowicza, który następnie weźmie

zapewne pod obrady komisya prawnicza. Na tem

posiedzeniu odczytał także p. Merunowicz spra

wozdanie co do ustawy drogowej, biorąc ją w o

bronę przeciw rozlicznym zarzutom z wnioskiem,

aby obecnie nie przystępowano do żądania je j

zmiany. Sprawozdanie to spowodowało bardzo

obszerną i ciekawą dyskusyę, w której bra li u

dział JE. Marszałek krajowy, następnie X. Si

czyński, p. Polanowski i br. Rey. Trzej ostatni

posłowie wykazywali rozmaite ujemne strony n

stawy, a ostatecznie uchwalono kwestye te roz

bierać jeszcze na najbliższem posiedzeniu ko m i

syi, które się odbędzie we czwartek. Z początku

mówiono także o akcyi komitetu likwidacyjnego

byłego Banku włościańskiego.

Komisya administracyjna odbyła dziś dwa po—

Z literatury zagranicznej.

LfŁĆO)igrćs et la Socićić franęaise sous le regne de Na

r Ilenri Forneron.

—

III volum 3 de l’histoire

p )lćon I, par

des Emigrćs.

Prawda dziejowa ma swoje niewzruszone prawa,

zapewniające jej najpiękniejsze tryumfy wśród

nocy niesprawiedliwości lnb zaciemnienia sumień,

budzonych tym objawem zemsty historycznej i po

grobowego odwetu. Jakiekolwiek bywały usiłowa

nia stronnicze, aby ową prawdę zataić, przysłonić,

przekształcić, w ykrzy w ić, nadchodzi prędzej póż

niej godzina, w której, na mocy swej nieśmiertel

ności, a za pomocą lndzi pracy i dobrej woli, try

ska ona pełnią światła i pobańbia fałszywe świa

dectwa. Epoka nasza pięknie się zasłużyła w tym

właśnie kiernnkn wyswabadzania prawdy. Hetma

nem tego ruchu w Niemczech znakomity Janssen,

który obalił systematyczną konspiracyę przeciwko

rzetelnemu przedstawianiu dziejów, zagajoną od

epoki Reformacyi przez protestanckich autorów.

Ale i bliższe czasy i bliżsi ludzie nieraz giną we

mgle wrażliwości i drażliwości spółczesnycb, nie

raz występują na tle wypadków w sztncznem świe

tle i w obcym charakterze. Z historyi zbyt często

wytwarza Bię legenda, zwłaszcza jeśli warunki są

po temu, jeśli niebywała sława olśniewa wzrok i

zamąca sąd patrzących i piszących. Prawu temu

podległ bardziej niż kiedykolwiek Napoleon I, sta

jąc się dla całych pokoleń spornym znakiem bał

wochwalstwa lnb nienawiści. Ghwała wojenna dzi

wny posiada dar fanatyzowania tłumów. Od ko

lebki ludzkości widnieje ów przyrodzony popęd

do ubóstwiania geniuszu Marsa, bez względu na

klęski i straty, na liczbę ofiar, okupujących tako

we apoteozy. Zrosłe to snadź z naturą człowieka

uczucie, skoro już stary Eschylos vt Agarmmnome

Bamymże bogom p rzypisuje osobną słabość dla

w ielkich życia niszczycieli. Kult chwały uosobio

nej w Napoleonie ogarnął nietylko szeregi, które

z nim zwyciężały, ale nieraz i zwyciężonych^ za—

Btępy. Wśród narodów, które najwięcej dla niego

lnb przez niego cierpiały, utrwaliła się jakaś cześć

instynktowa dla bohatera tyłu zwycięstw i epicz

nych bojów. Dlatego dziś jeszcze niemałej trzeba

śmiałości, aby się targnąć na ukochaną i uznaną

wielkość, potrzeba wiele odwagi cywilnej — jak

mówi p. Forneron — ażeby zbadaniem niższych

stron charakteru człowieka strącić z piedestału bo

hate ra , uosobiąjąeego w oczach wielu narodową

sławę Francyi, ideał chwały wojennej wszystkich

wieków i ludów.

Atoli nic prawdy nie wstrzyma, gdy raz się ona

na wierzch wydobywać pocznie. Taine nie stoi

samotny na obranem przez się stanowisku histo

rycznem, nie znajduje się odosobnionym w kie

mnbu świeżo przez ks. Napoleona napiętnowanym

jako niepatryotyczny. Szlachetna tęsknota za pra

wdą, oczyszczoną z naleciałości spółczesnycb, o

garnęła dziś we Francyi pełno wyższych umysłów.

W ich liczbie niepoślednie do niedawna miejsce

zajmował świeżo zmarły, a wielce obiecnjąey mło

dy historyk, Henryk Forneron, wydarty przedwcze

śnie piśmiennictwu i miłości uwielbiających go

przyjaciół. Krótkie życie wypełnił on ogromem

podjętych trudów, których pomnikiem, obok ranó

stwa licznych artykułów oraz historyi Filipa II,

jest i niedokończone niestety dzieło pod tytułem

Histoire des emigres. Skostniała śmiercią ręka przy

spisywaniu trzeciego tomu bezwładnie opadła, zo

stawiając niewygładzony ostatecznie, lecz uznpeł

niający obraz p. Taine wizerunek moralny Napo

leona, okolicznościowo wysnuwający się z bisto

ryi emigracyi i emigrantów. P. Forneron zaliczyć

się daje do szkoły Taina: ta sama metoda pilne

go gromadzenia faktów, głośniej mówiących od

najściślejszych wywodów, ale ogrzana ciepłejszem,

młodszem uczuciem ; ból czy oburzenie jaw n iej,

snbjektywniej tu się zdradza. Materyałista Taine

bada z zimną krwią anatomisty, z drobiazgowo

ścią entomologa przedmiot, pod nóż i szkiełko

nanki podstawiony. Dla Fornerona historya była

przedewszystkiem odbiciem i odgłosem duszy łudź

kiej, i ten sposób studyowania dziejów byłby go

z pewnością zawiódł dalej i wyżej nad samegoż

mistrza szkoły, do jakiej należał. Niedanem mu

było dotrzymać tylu pięknych nadziei, ani dokoń

czyć dzieła z tak licznych względów ważnego i

ciekawego.

Nieraz się u nas odzywały już głosy, nawołu

jące do spisania roczników tułaetwa polskiego.

Istotnie byłaby to robota i piękna i wdzięczna, i

dła kra ju znacząca. A le chyba nie pora jeBzcze

chwytać się jej i rozpoczynać. We Francyi minął

wiek cały, zanim się znalazł pierwszy emigracyi

historyk, a niejedne archiwa zazdrośnie się przed

nim zamknęły, niejedne zakrwawiły się rany i

urazy, tak świeżą jeszcze pamięć niby dawnych,

a za bliskich snać czasów. Nie będziem tu da

wniejszych rozbierać ksiąg p. Forneron’a , ogra

niczając się na tym ostatnim tomie, który obok

rdzennej wartości nabrał i aktualnej wagi, wobec

starcia Taine’a z ks. Napoleonem. Ten bowiem

ustęp końcowy historyi emigracyi spisuje onej

rozwiązanie i dzieje za rządów konsnlatu i cesar

stwa. Na pierwszy odgłos przywrócenia jakiego

bądź w F ra n cyi porządku, tułacze znużeni tęskno

tą i błąkaniem się z miejsca w miejsce, a zwłaszcza

ubóstwem i nędzą zmożeni, spieszą kn ojczystym

granicom, w mniemaniu, że odzyskają i spokój i

hezpieczeństwo. D la wiełn atoli powrót ten oku

piony srogiemi upokorzeniami, gotuje tylko nowe

niedole i k!ęski.

Karta to mało znana napoleońskiej historyi.

Wiełkie zwycięztwa zagłnszały jęk pojedynczych

ofiar. Trzeba zajrzeć w więzienia i policyjne re

jestra, aby poznać, czem b yła owa rzekoma pacy

fikacya Francyi 1 Ktokolwiek ściągnął na siebie

gniew, nieukontentowanie lub podejrzliwość samo

władcy, ginął w każni, znikał zpośród żyjących,

przypłacał utratą żyeia lub wolności jedno słowo

lub czyn nieostrożny. Wystarczy przypomnieć, iż

przy wzięciu B astylii w r. 1789 lud odnalazł

w niej zaledwie siedmiu uwięzionych. Z wiosną

1814 r. upadek cesarstwa wyswobodził p ó ł trze

cia tysiąca więźniów stanu! Rewołncya tedy

posłużyła za pomost do stokroć tylko twardszego

i cięższego jarzma, a teroryzm cesarski nie ustę

pował najsroższym wybrykom jakóbińskiego tero

ryzmu. Antor jaskrawo opisuje główne epizody

owego nciskn i krwawe karty się mnożą pod pió

rem znakomitego pisarza. Stwierdza on przede

wszystkiem zupełny brak zmysłu moralnego w bo

haterze przydłuższego k ultu narodów. Chyba w hi—

Btoryi niemasz równego przykładu podobnej obo

jętności na łzy i życie ludzkie. ,,G dy chodzi o

własne widoki i cele, Napoleon żadnego nie zna

wędzidła ni karbów. Prawdy znać nie chce, ile

kroć takowa mu zawadza, aż w końcu przywyka

żyć w fałszu i fałszem. Przez całe życie jedno

m iał tylko przed sobą: naprzód zdobyć władzę,

później ją zachować, następnie rozszerzyć. W szyst

kie środki służyły do tego jedynego celuu Żda

niem p. Fornerona n ikt w dziejach ludzkości tyle

zniszczenia nie dokonał, co Napoleon; nikt tyle

krwi nie wytoczył. Od zerwania traktatu w Amiens

do bitwy pod Waterłoo 1.700,000 Francuzów zgi

nęło w pochodach i walkach, w szpitalach i wię

zieniach; przeważnie był to kwiat młodości i siły

męskiej, najzdrowsza i najpiękniejsza część naro

du. Do tego doliczyć należy dwa m ilio ny cudzo

ziemców, ginących naprzemian w charakterze wro

gów lnb sprzymierzeńców. Aż do r. 1802 można

powiedzieć, iż Bonaparte w alczył o całość granic

Fran cyi, zaczem nie można na jego rachunek

kłaść poległych z pod Marengo lub w Egipcie.

Ale od r. 1802 do 1816 dla jego ambicyi rok ro

cznie pada sto tysięcy Francuzów i dwakroć sto

tysięcy Enropejczyków różnej narodowości, a co

gorsza, obecny ustrój świata, następne wo jny, zgu

bne dla Francyi zjednoczenie Niemiec, wszystko

to późny owoc napoleońskiego dzieła. Prnsy pierw

sze zgodziły się na przymierze z Republiką

w niemylnem przeczuein, iż rewolucya ościeunego

państwa gotowa złamać przeszkody sprzeciwia

jące się jedności niemieckiej i wymarzonej wła

snej hegemonii. Sam Napoleon podjął się zgoto

wać ścieżki, wyrównać góry, zapełnić matcryalnie

przepaście, nsunąć trudno ści, uprościć ka rtę Nie

miec, a ogołoceniem hiskupów i pomniejszych k sią

żąt zlać ich poddanych w jeden naród, zbudzić

ideę jedności. Krwawa wojen napoleońskich siej

ba po dziś dzień złowrogiem dojrzewa żniwem.

Bieda i niezgoda stronnicza pędzi tedy tnłaczów

napowrót do ojczyzny. Jedni, zwątpiwszy o spra

wie, skłaniają się przed nowem jarzmem; mło

dzież garnie się pod narodowe sztandary, zapala

się chwałą orłów cesarskich. Powoli rozbitki emi

gracyi wciągają się wzajemnie w nowy rzeczy

porządek. Ale nie wszystkim dowierzają, nie

każdego przepuszcza n ielitościwa sieć policyjna.

I tu właśnie najstraszniejsza część opowiadania

p. Forneron w przywiedzionych szczegółach o

wszechstronności owej policyi, ogarniającej świat

w swych ramionach pajęczych, a ześrodkowanych

w ręku i w mózgu Napoleona. Jedni ajenci o

drugich nie wiedzą, jedni drugich podglądają,

opłacają, zdradzają. Napoleon nikomu nie wie rzy,

ma płatnych szpiegów na własnych ministrów po

licyi, używa chętnie przeniewierczych rojalistów,

bo te mętne czasy wszystkie ludzkiej natury pod

noszą męty. Z grozą przychodzi czytać nazwiska

do policyjnego rzemiosła używane. Nawet cesarzo

wa Józefina — to uosobienie dobroci niewieściej —

miała być przekupioną przez Foucbć’go dla pod

chwytywania tajemnic dawnych swych arystokra

tycznych przyjaciół, a co podrzędnych sprężyn

w tej olbrzymiej machinie uorganizowanego na

wielką skalę szpiegostwa. N ikt niepewien życia, ni

swobody, okoliczności zaś pchają mnóstwo ofiar

naprzód, w bezdenną otchłań procesów p olity

cznych, doraźnych egzekucyj łub nieskończenie

długich niewoli. Wielu emigrantów spodziewało

się, że Napoleon odegra rolę Mońk’a , z czego on

sam snrowo zbudzić ich postanowił. Zkądinąd

młodszy brat Ludwika X V III, hrabia d’Artois,

wciąż zrywał się do czynu, nrządzał wyprawy,

w których nigdy nie uczestniczył, a wystawiał na

śmierć niechybną najwierniejsze sługi monarchii,

z dziwną lekkomyślnością i lekceważeniem ich

życia i bohaterstwa. Nareszcie powstanie Waudei,

która daleko więcej walczyła w obronie ołtarzy i

Boga, aniżeli Burbonów i zasady monarchicznej,

utrwalało się skutkiem niedokładnej pacyfikacyi,

zrywania zobowiązań i przyrzeczeń, nareszcie sro

giej repressyi, która nowe wywoływała ruchy i

nowych tu wzbudzała mścicieli. Do końca pano

wania swego Napoleon 20,000 łudzi trzymał w Wan

dei celem powstrzym ania wiecznie grożącego tam

powstania ludu; pod wieczór ostatniej przegranej,

na polach Waterłoo, w zadumie powtarzał: ,,20,000

lndzi wystarczyłoby, aby los oręża odmienić !u Czy

myślał o sile, marnowanej na zachodzie Francyi,

gdzie i bez wo jska sprawiedliwością można było

dawne zagoić rany, zamiast je jątrzyć uciskiem,

(Dokończenie nast(ąpi),

nCmmmu wychodzi oodziecinie wieczór

Oddzielne Nr» Czaru, o ile upu »tarczy, w Krakowie

ćwi*te« n e -

niłlM

we Lwowie lab z przesyłką pocztową 12 e.

nMTO*ła*»

wynosi:

Pojztą w państwie austryaekie m .................

« « ąłyrok na kwartał na 1 miesiąc

_j»

nienueekiwn . . . .

?4*fe

6 złr.

2 zb.

a doWiooh,Francyi,Anglii.BeriL Słńińrai iL ’ :

23 złr.

7 Kłr.

8 słr

Fiezuteraią PreXl**le ils z_ił

’

8 zfe.

8 słr.

klaty z pieniędzmi i przekazu nier»«*«.»*. . .

* K° *» «aU:ata)iadniaw

franco do Administracji Czasu w Krakowh

° g ł 5 -eni* vjnseraty) uprasza się nadsyłać

opłaciepoczty Listów «

,«

K^Sfir** *°*8 *

»«?ho»U»6w nadsyła ych niczwraca lĘP 1 9*

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction