Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 622 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N5*114.

18 Majn — Sobota.

Kok 1878.

CŚ

Kraków II aiaja.

t »irwszą wiadomość o zamachu na

ży u e cesarza Wilhelma przewidzieliśmy, co

zres?tą z natury rzeczy i obecnych stosun

ków wypływa, źe przyjdzie w Niemczech

do pewnych obostrzeń, a mianowicie, że na

papfcyę aocyalistyczną. spadną gromy. Pa rtya

ta wzmogła się też i rozrządza wielkiemi

sitami, ms(ttc potężne środki zjednoczenia

w stowarzyszeniach i prasie. Żadne jednak

krpki policyjne, żadne obostrzenia k od e

ksu karnego nie rozbiją wielkiej falangi

Bocyalizinu, mogą chyba dotknąć poszcze

gólnych jej członków. Złe leży głębiej i

wyleczyć Bię nię da ani prezerwatywami

policyjnemi, ani surowością wyroków sądo

wych. Sam jeden Cesarz wskazał, gdzie na

leży szukać na nie lekarstwa. W odpowie

dzi swej na powinszowanie ministra spra

wiedliwości złożone w imieniu swojęm i

swoich kolegów, rzekł Cesarz między inne

mi: ,,Idzie przedewszystkiem o to, aby lud

nie postradał religii.11

W tem jednem wyrażeniu zamyka się

*zeIfig jedynych środków przeciw szerzą

cemu się rozkładowi spółecznemu i groź

nej chorobie socyalizmu. R eligia nie wyklu

rnf re^orm spółecznych, owszem nauka

Chrystusa podniosła człowieka z niewoli

zwiastowała mu wolność, objęła bez różni

cy wszystkich ludzi. Najstraszniejsze też

rewolucye socyalne tam się zdarzały, gdzie

bezwyznaniowość wykluczyła wiarę i wszel

ką teli^ię pozytywną, lub gdzie religia stała

B!ę ^edkiem rządowym. Jak pojmował re

ligijne prawdy Hodel, sprawca zamachu na

cesarza Wilhelma, świadczą o tem słowa

jeg o przed sędzią śledczym wobec świad

ków, którzy składali zeznania pod przy

«Mogą oni— rzekł Hodel do sę

dziego o świadkach — przysięgać co chcą,

ja «odzień zaprzysięgnę, co tylko pan ze

chcesz, albo nawet, czego nie zechcesz.u

Nie trzeba ludu pozbawiać religii— rzekł

cesarz Wilhelm, a jednak od lat kilku rząd

jego opierając się na większości parlamen

tarnej, złożonej z liberałów bezwyznanio

wych, wydawał za jej uchwałami ustawy

przeęiw-religijne, dopuszczał wszelkiej znie

w agi religii, w najohydniejszy sposób po

pełnianej przez ludzi złych albo głupich, a

zaw sze nieprzyjaciół religii, przestrzegając

natotąiast jak najściślej wszelakiej, prawdzi

wej czy urojonej obrazy kanclerza, którego

ani słów ani czynów krytykować nie wol

no. Możeby powiedziano na to, źe tylko

Kościół katolicki był w Prusach celem obelg

lub policyjnych i sądowych dokuczliwości,

gdy natomiast państwo dawało wszelką o

piekę Kościołowi ewangielickiemu. Ależ

Kościół ten używa dla tego tylko opieki

władz, że jest częścią rządu, że jego na

czelnicy piastują urzędy państwa, że są

organami władzy rządowej. K ażdy jednak

pocisk na K ościół katolicki podkopuje nie

ten Kościół, który wytrwał niezachwianie,

ale podkopuje uczucia religijne w ludzie,

słowem pozbawia lud religii, od czego ce

sarz W ilhelm przestrzega swoich ministrów

a przez nich wszystkie ich organa.

Czyż zresztą wyznanie protestanckie w le

pBzem mimo swych przywilejów znajduje

się położeniu w Prasiech? Sam najwyższy

zwierzchnik jego głównej magistratury, pre

zes ewang!elickiej Rady kościelnej Dr Her

mann, od dawna podał się do dymisyi i

wres?;cje otrzymał takową, gdyż; njęchciano

pozbyć się ministra wyznań, który instytu-j

cye kościelne uważa za bióra sw.ojęj dv

kasteryi i wszechwładnym chce być pa

nem sumień w interesie państwa, a jest pod

tym względem najdoskonalszym modelem

socyalisty, uważając państwo za ognisko

wszystkiej władzy świeckiej i duchowej,

za criteriu m tak dobrze moralnych, jak ma

teryalnych interesów społeczeństwa. Czy, je

żli kaznodzieja nadworny może publicznie

z ambony zaprzeczać boskiego charakteru

Chrystusowi, jak to czynił Sydow i cała

szkoła historycznego chrystyanizmu, a nie

zostaje wykluczony za to z Kościoła, któ

rego nauce przeczy, lud nie bywa pozba

wiany religii? Owszem całe postępowanie

władz rządowych w Prnsiech pracowało

jakby za przykładem danym z góry nad

zniweczeniem pojęć religijnych i tem sa

mem torowało drogę do wywrotu nie tylko

tronu, ale wszelkich podstaw spółeczności.

Nie dopiero w skutku zamachu na Cesa

rza poznał rząd pruski, jakie grozi niebez

pieczeństwo całemu organizmowi spółeczne

mu ze strony socyalistów. gdy zaczęli człon

kowie stowarzyszeń socjalistycznych, po

największej części czeladź rzemieślnicza i

fabryczna, zg łaszać się z oświadczeniem, iż

występują z kościoła ewangielickiego. U ka

tolików nie było przykładu takich deklara

eyj. Nakazał rząd odmawiać przyjęcia podo

bnych oświadczeń, ale nie można było przy

musić tych, co przestali wierzyć, aby po

czuwali się do uczuć i obowiązków wyzna

nia, z którego się wyłączyć pragną. Pró

bował też rząd, dla przeciwstawienia dok

trynom bezwyznaniowego socyalizmu, utwo

rzyć pod przewodem jednego z kaznodziei

na,dwornych, tak zwane stowarzyszenie so

cyalistów chrześeiańskie, a to w tem prze

konaniu, że taki szczepiony socyalizm zła

godzi wpływ socyalizmu bezwyznaniowego,

że będzie niby obłaskawionym, a przeto

mniej groźnym. Próżne usiłowanie! Niem a

socyalizm robotników niemieckich na celu

reformy w stosunkach pracy do kapitału,

w prawie wvborczem, lub innych polity

cznych i spólecznych stosunkachylecz zmie

rza do obalenia całego ustroju spółecznego,

całego organizmu państwa, wreszcie reli

gii, a od tych doktryn wywrotu nie odwie

dzie zakaz zgromadzania się, albo procesa

drukowe, albo zakaz wykreślania się z Ko

ścioła. Książę Bismark w tych dniach wra

ca do Berlina, mimo, że niezupełnie zdrów.

Ale idzie o obmyślenie środków zażegna

nia niebezpieczeństwa lub wyrwania złego

z korzeniem. Co powie on na to, gdy mu

Cesarz powtórzy słowa wyrzeczone do mi

nistra Leonliardta: ,,Idzie przedewszystkiem

o to, aby lud niepostradał religii.u Książę

Bismark zastrzegł się niegdyś solennie, ,,źe

nie pójdzie do Canossy.14 Prawda, że do

tąd nie poszedł, ale natomiast wygania go

z Friedrichsruhe socyalizm , chorego i znę

kanęgo, a Cesarz każe mu starać się, ,,aby

lud nie postradał religii. 11

K0RE8P0NDMCYA ,CZASU?

l,wów 16maja.

Dzienniki doniosły dziś, że minister rolnictwa

przedłożvł Radzie państwa projekt nowćj ustawy

leśnćj. Projekt ten ju t dawno był przygotowywa

ny w ministerstwie, a w r. 1875 został udzielony

wszystkim namiestnictwom i rządom krajowym do

opinii. W namiestnictwie galicyjskiem był on p rzed

miotem obszernych rozpraw ank iety, *łożonći z rad

ców namiestnictwa, reprezentantów Wydziału kra

iowego, Towarzystwa gospodarskiego galicyjskiego

i dóbr kameralnych galicyjskich, a nadto udzielo

ny także Towarzystwa rolniczemu krakowskiemu

Wszyscy, w tych obrad?.ch udział biorący oświad

czyli się jednogłośnie zą tem, że proiekt ustawy

leśnćj powinien być z mocy u-taw zasadniczych ja

koteż i z powodów w samćj rzeczy leżących przed

łożony goimowi krajowemu, któremu wyłączna w tći

mierze służy kompetencya. Obawiano Fig, źe rząd

na tę sprawę inaczćj sig zapatruie, i zamierza

orzedłoZyć projekt ustawy leśnćj Radzie państwa,

a obawy te pot.wierdziły się w znpełności.

Już kilkakrotnie mia,’jfn sposobność przesłać Wam

kilka uwag w tej łrweMyi knmpetencyi. Niechcąr

się pow tarzać, nie przytaczam argumentów praw

nych i odsyląm czytelników t ą kwest.ya się intere

sujących (ta wybornej rozprawki prof. Dra Piłata

zamieszcz,onej w Przeglądzie sądowym i admini

stracyjny!m z r. 1877 p. t.

,,O kompetencji usta

wodawczej w sprawach kultury krajowej**. Tu tylko

tyle nadmienię, że. lubo reforma ustawy leśnej jest

rzeczvwiśrie pożądaną, w obec dotychczasowych do

świadczeń : jak mało większość w Radzie państw a

skłonną jest. do uwzględnienia właściwości poszcze

gólnych krajów koronnych, a mianowicie Galicyi,

ustawy nowej przez R adę państwa uchwalić się ma

iąrej bardziej obawiać się można, aniżeli pozosta

wienia ustawy dotychczasowej i życzyćby raczej n a

leżało, aby dotychczawą, ustawę sprężyście i nale-,

życie wykonywano, a wydanie nowej ustawy mogło

by być dla nas zbytecznem. Uchwalenie zaś usta-,

wy jednolitej dla całej monarchii BajzEubniejszem

byłoby dla naszych lasów, k tó re ze względów kli-!

matycznvch zupełnie odmiensęgo n. p . od krąjów

alpejąkipb wympgąją traktowania,

Przypomnieć muszę,, że już w .r . 1872 Sejm ga

licyjski upomniał się u r ząd u » przedłożenie mu

projektu ustawy leśnej, a to w skutek wniosku

p, Weissmanna. Zeszłego zaś roku wjjioBł p, Abra

bamowjcz, aby wezwanie tak ie ponownie do rządu,

wystosować, lec* Sejm polecił przedłożenie prpjck

tu Wydziałowi krajowemu.

W edług ogłoszonego prograpiu wykładów, w U ni

wersytecie lwowskim było w zimowera półroczu r . b.

zapijanych słuchaczów razem 1005 (w r. z. 986.1

Z tych przypada pa wydział teologiczny 244 (w ro

ku z. 2261 na wydział prawny 624 (w r. z. 617),

n ą wydział filozoficzny ze słuchaczami farmącyi.

których jest 33 (w r. z . 311— 137 (w r. z. 143),

Z tych wykazują program Polaków ną wydz. teo

logicznym 5fi, n a wydz. prawnym 461, na wydz. fi

loeoficznym 111. Rnsinńw t. j, słuchaczów g r. kat.

obrządku na teologii 189, na prawie 136 na filo

zofii 25. Niemców na wydz. teol. żadnego, na wy

dziale prawnym 27, na wydr, filozoficznym. U Jes tto

-ob)aw pow tarzający flię niemlai cą rokg, żfi liczba

ąłuchaczów praw a w z rasta, liczba słuchacj;ów filo

zofii się zmniejsza.

Rzym 12 maja.

(R . F .) Certi minister spraw zagranicznych, mó

wił wczoraj do jednego r, moich znajomych, że nie

było jeszcze przypadku w polityce, by dwóch kłó

cących, ’Si,ę pogodziło się dobrowolnie bez wmieszania

się trzeciego, a tym trzecim w kwestyi wscbodnićj

może być jedynie Europa. P . Corti nie widzi rze

czy różowo i nie daje n a stan rzeczy optymisty

cznych poglądów; widocznie je s t zwolennikiem kon

gresn, botalko na. nim Włochy *łOgą odegrać rolę;

widocznie boi się wojny, bo w razie jćj znajdzie

się w bardzo tru dnera położeniu, wybierać mjędzy

dawnemi zobowiązaniami względem Niemiec, a

niebezpieczeństwem pogniewania się na prawdę

z Anglią. W ątpię, by w sferach rządowych sympa

tye niemieckie ostygły, ale trzeb a się liczyć z oczy

wistością, że sprzymierzeniec daleko, a zysk nie

pewny, kiedy nieprzyjaciel bardzo blisko, a szkoda

widoczna.

Wczoraj w południe przyjechała tu ksjęźua Ge

nueńska, m atka księcia Tomasza i królowćj Mał

gorzaty. Różną kombinacje z tego przyjazdu wy

prowadzają. Księżna po zajęciu Rzymu nie chciała

tu przyjechać i w Kwirynale córki widzieć, nie była

nawet ną pogrzebie W iktora Emanuela. Co zaszło

i co spowodowało tę zmianę, niewiadomo, ale przy

pomina mi to , co przed kilku miesiącami mówił

pewien dyplomata, źe rodzina sabaudzka ma za

wsze w pogotowiu księcia Rwojego domu na wypa

dek ugodv z Watykanem. Rolę tę odgrywał jakiś

czas książę Carignano, potem ex-król hiszpański

Amadeusz, teraz podobno przypada ona na księcia

Tomasga Genueńskiego, o którego małżefistwią

z najmłodszą córką księcia Montpensier, chodzą tu

pogłoski. Musiała jednak w kołach liberalnych

zmniejszyć się nadzieja ugody z W atykanem, ’ br

orgaDa rządowe zaczynają cierpko ’krytykować

Lęona X III. Nie podobała Rtę encyklika, bardzo po

gniewał je lis t księdza Curci, t którego najdzi

wniejsze i najniedorzeczniejsze wyprowadzają wnio

skł. Tvlko taktyka nieco się zmieniła. Po mieści*

więc chodzą teraz pogłoski, źe Papież je s t chory,

że dłngo żyć nie będzie, zspewne lata nie prze

trzyma. A temu naturalnie winni funat,ycy. którzi

go trzym ają zamkniętym v W atykanie, kiedy on

potrzebnie rucbu, powietrza, ż y r a czynnego. K tó

ryś z dyplomatów dowcipnie tę nową kampanię

ocen ił: ,,Nie długo liberalne stronnictwo nrządz*

wyprawę na Watykan, by Papi.eża z rąk kaM ;

ków uwolnić.** Leon X III iest wprawdzie w wieku,

przytem spracowany i delikatnego zdrowia,— ale am

nię chory, ani przygnębiony, chudy, wyniOFly, b ar

dzo poważny i bardzo słodki, robi wrażenie wiel

kićj pobożności kapłana. Po kapłnfiaku wziął też

do serca swoje wyniesienie. Cały oddany Kościoło

wi, pracuje dużo podobno za wiele, siły nie star

czą woli i gorliwości, ale jest zdrów, o wyjeździe

nie było mowy. a wszystkie tego rodzaju pogłoski

są tylko pia desideria liberalne.

Mogłyby tr ż niektóre nasze dzienniki galicyjskie

i warszawskie nie powtarzać tych b aś ni, umyślnie

a w złćj wierze rozsiewanych. Powinny szczególnie

pamiętać, że Stolica Święta b roniła nas, nietylko

g(jyśmy na to zasługiwali, ale i wtedy, gdyśmy

wszystko czynili, by się jćj opieki wyrzec. Kochał

nąs Pius IX sercem ojca, a do tych. co nas pra

gąęli potępić, mawiał zaws ze: ,,Kiedy ot^i tacy

nieszczęśliwi,** P an Bóg w trudnych chwilach nas

nie opuścił, dzisiaj dał nam stanowisko, które je

że)li dobrowolnie stracimy, damy dowód, źe chvbn

ci; mieli słuszność, którzy nie wierzyli, hyśmv bvli

zdolni wytrwać o własnych siłach. Leon X III fuż

w Perugii br ał żywo do Berca sprawy naszego Ko

ścioła, kochał naszą niedolę, nie znając nas bliżćj.

dzisiaj kocha, widząc nasze prześladowanie i nasze

potrzeby, nie z nrzędn, ale z serca Btał Rię no

szym obrońcą. Sekretarz stanu kardynał Franchi

dziw nie gorącćj duszy człowiek, od Jat dwudziestu

do wszystkich ważnych interesów Kościoła wmię

sząny, oddał nam usługi, o których wie dziBiai nie

wielu, ale kiedyś wiedzieć będzie historya. Nigdy

i nigdzie naR z oka nie spuścił, dzisiaj tBkże nie

z urzędu tylko ni« SBporaina o potrzebach naszych.

A w tym samym Wątjhaiłię postawił Pąn Bóg

kąrdynała-prymasa, naczelnika Kościoła na,Bzego,

za który jako pasterz cierpiał; za .którym zpowu

jako pasterz do Głowy Kościoła dzisiaj przemawia.

Leon X III odrazu uznał jego zasługi, pozna,ł jego

charak ter, odrazu go pokochał prawdziwie, ną]zu*

r)fiłniejszćm za,szczycił go zaufaniem, Stolica Święta,

którćj pewołąniem obroną praw uciśnionych, nigdy

nas ze Bwćj opieki nie wypuściła. Ale, nigdy nam

się podobnp nie ,wydarzyło Jeszcze od chwili utra

ty b ytu politycznego, mieć jednocześnie w W aty

kanie ojca, stró ża i rzecznika praw naszych.

Londyn 13 mają.

Przed p a rą dniami lord Beaconfield rzekł do jj.

Lrverson Gower, brata lorda Granville: «będziemy

jeszcze mieli wspaniały pokój** a cboęiaż w Rłnwąph.

tych jest zbytnia pewność, uważaią jeJednak, zą

wskazówkę piękąych n ą przyszłość nądziei, W ko

łach urzędowych tw ierdzą, że lo rd Beaconfiąld przy

czynił się nie mało do podróży br. Szuwałowa.

Dowiedziawszy się bowiem o chorobie ka. Gorczą*

kowa i ks. Bismarka porozumiał się wprost z hr—

Szuwałowem, nakłaniając gq a^y skorzystał z na

darzających się się okoliczności i osobiście u Cara,

przeważył szalę na stronę pokęja. Wówczas to, br.

Sznwałow przedłożył Ccsarzp"w* proiekt konferencyi

poufnęj i Gar przyjął go bez namysłu i polecił hrą:

bierną, aby bezzwłocznie przybył do P etęrsburgą.

Trzeha jeszcze wiedzieć, że wszyscy członkowie gąr

binetu londyńskiego nienawidzą Bismarka i Gor

czakowa i niedowierzają im w najmniejszej dro

bno?tce, zwłaszcza lord Boacopsfiejd i Sahsbpry

odznaczają się pod tym względem.

Możne poznać z pewnych wskazówek, 4e poro

zumienie między Anglią i Austryą, jest o wiele

ściślejsze niżbv pozornie zdawać się mogło. Nietylko,

że każdy z obu rządów zna zapjiąry drugiego, ale

prócz teeo tak w Wiedniu jak i w Londynie wię

dzą ze wszystkiemi szczegółami, co je s t pnfed(nior

tem obecnych rokowań Austryi lub Anglii z Rosyą.

Oba rządy pragną porozumienia, się całej Europy

i oba obja,wiły w Petersbu.rgu iwęje zapatrywania

i pragnienia. Jeśli Rosya porozumie się z Anglią

i (AuRtryą co do rodzaju zmian, jakie ma,ją być

r»qczvnione w tym traktacie, mniemają tu, że przy

otąnie w rm cie na tn, aby cały traktat z San Ste

fano przedłożony został kongresowi. Byłoby to dla

Aaglii dostateczną satysfakcją.

*W niedzielę odbyła aię wielka rad a ministrów,

na której rozbierano ustępstwa, do jakich Ro*ya

le^t skłonną. Wobec zupełnego porozumienia, jakie

*hecnie panuje między Austryą i Anglią, zdaje fiłę,

że Rosya ustąpi we wszystkich punktach. Wszy

stko to jednak zależeć będzie od siły i powodzc

nią wojennego stronnictwa w Petersburgu. Hr. S?n

wj)łow nie ma łaski u tego stronnictwa, uważają

?p bowiem zanadto angielskim, a telegramy z Pe

tersburga dowodzą, źe jeen przeciwnicy zrobią

wntystko, aby zhjszczyć wpływ h r Szuwałowa na

Cąrn.

Dowiaduję się z ambasady ottomsńalriej, te T ur

cy gotowi są opuścić W arnę, S/.nmlę i Batum, ale

nrągną przedtem potargować aię z Rosjanami. Od

da|d7.ą oni najprzód jedną, później drugą, wreszcie

trzecią fortecę umawiając się co do odwrotu Ro

svjm. Oddanie Batum pódnesi najwięcej trudności.

Turcy zresztą są znćhęceni do oporu przez p. L ayar

da* gdyż jak wiadomo, jednym z najważniejszych

warnnków angielskich, jest nietykalność terytoryum

Aavl mniejszej. Anglia nie chce aby R o s j r mogła

w !każdej chwili przerWnć komunikację z Erzerum

do Bajazytu 1 Persyi. Twierdzą tu , że Rosya zrze

knie się wszystkich aneksy? w tej części Armenii,

jeśli Anglia zostawi jej Batum i Kars, który jest

już oddawna w rękach Rosyan. Dla tego to właśnie

z Petersburga’ nalegają tak bardzo na Oddanie Ba

tupi; llrzą bowiem na to, że Anglia etenn f a il

acpompli. Sprawa ta jest przedmiotem walki dy

plomatycznej w Konstantynopolu.

(Stronnictwo liberalne przygotowuje się do wiel

kiej kampanił z powodu wyałaiiia wojsk Indyjskich.

Opinia publiczna przyjęła bardzo ’dobrze) środki,

jakie rz^d przedsięwziął w tej mierze, opozycya

wifec nic niemoże zrobić. Jest tylko kilka trudności

technicznych, któ re posłnżą opozycji do podniesie

rtii hałasu. Tak np. M ntiny a ct, regulujący poło

żenie armii indyjskiej ma moc w Azyi f Afryce.

Je«li więc wojska przybędą do Malty, nie będą już

podlegać M u tiny act. Powstanie więo co najwięcej

dypkusya, czy M altą jeBt w Europie czy w Afry

ce. Cała ta walka ograriicry się t^lko do szermier

ki słów, gdyż nie przypuszczają, aby opozycya

miała wnieść wotum nieufności dla rządu. Gdyby

nawet podobna mocya była wniesioną przez rad*

kałów, partya liberalna nie poparłaby jej.

Kraków 17 maja. (Sprawozdanie z f

dzenia Rady miejskiej d. !fi maja). Przewód

prezydent miasta Dr rZyblikiewicz; rade*1

becnych 39.

Sekretarz podaje między iunerai do wiadon

Rady pismo p. A. Szukiewicza, w którem

że oświadcza, że wyboru na członka wydziału

kiego kasy oszczędności nie przyjmuje. Prez*

cy oznajmia, że wskutek tego zrzeczenia się

da potrzeba ściślejszego wyboru między di

kandydatami, którzy na o statniem posiedzeniu

większa, a zarazem yówną ilość głosów otrzyn

gdyż obecnie oba wspomniani kandydaci wchc

do wvdziałn wielkiego kasy oszczędn.,

a tymi

pp. D r Mieczys)»w Bochenek i Hilary II

kipwicz.

R.m

Baranowski interpeluje prezydenta,

d lt czego budynek miejski «arsenałem** z,wany,

przed kilkn laty odstąpiony ks. W ł . Czartoryskie

mu na własność w ce!n pomieszczenia w nim zbio

rów, nie jes t dotąd np zew nątrz odrestaurowany,

pomimo iż pod tym warunkiem zos tał odstąpiony.

Prezydent oświadcza, że plany restauracji zo

stały wygotowane przez najznakomitszych archite

któw; sama jednak restauracya wstrzymana zosta

ła w skntek zaszłej potrzeby nabycia od XX. Pi

jarów przyległego budynku. Tymczasem zaś zaj

mowano się urządzeniem wewnętrznem w celu po

mieszczenia jak najspieszniej zbiorów, ! te ja k : bi

blioteka i muzeum będ ą wkrótce dla publiczności

Otwarte.

R. m. Wentzel przedstaw ił imieniem komisyi

odbudowy Sukiennic w porozumieniu z sckcyą skar

bową i kpmisyą uporządkowania miasta następują

ce wnioski: l ) fundusz pożyczki loteryjnej zaliczy

funduszowi Sukiennic, na restaurację Sukiennic ty

tułem pożyczki, a) ze sumy 250,000 złr. uchwałą

rady miasta z d. 2 sierpnia 1875 r. na restaura

c j ę 8ukiennic dozwolonej, po potrąceniu oddanej

,już z mocy tajże uchwały funduszowi Sukiennic

cąęści w kwocie 145,000 złr. pozostałą resztę złr.

frę tó lltaraeto-artyt!yezft».

Wspomnienia z r. 1848 i 1849

przez autora

Obrazów z ły d a k ilk u ostatnję(i pokoleń w Polsce,)

(Ciąg dals zy).

Mickiewicz z natury umysłu i serca swojego jorze

r,hylał się’ od lat młodych do mistycyzmu. Dare

mnie w r. 1830 w Rzymie wyspowiadał się z naj

większą skruchą i przystąpił do św. Komunij ’) da

remnie przez pierwszych lat 10 w emigracji starał

f) X. Kajsiewicz opowiada, że gdy poęzuwszy po

wołanie do stanu duchownego zwierzył si§ z tem Mi

ckiewiczowi, którego radami sie rządził, poeta rozrze

wniony rzucił mu się na szyję i zawołał: niechże

Bogu będą dzięki! i ja miałem powołanie alem j e

zmarj)ojyął, może ty mnie zastąpisz. To powołanie do

daje X. Kajsiewicz otrzymał był Mickiewicz w Rzy

*nie roka 1830 po odbytej spowiedzi’ z całego życia

P°dczas gdy ąię m o d li ł W kapliczce Matki Boskiej

* kościele del Gesu. (Pism X. Kajsiewicza tom III.

J’ !O)_ Nie zmarnował on swego powołani* bo

się utrzymać na gruncie katolicyzmu i na nim o

piprać eałą swoją działalność, mistycyzm kiełkował

w nim ciągle. Jego poetą najulubieńszym był mi

styk Garczyński. Autorowie których czytał najmilej

byli mistycy St. Martin i Baader a). Sam nawet

gdy zarzucał cugle na k ark myśli swojej, to zapu

szczał się w prorokowanie jak w IV części D zia

dów i w niektórych numerach Pielgrzym a, który

przez 6 miesięcy wydawał, a po powrocie z Lau

sanny do Paryża już się nie taił ze swojemi ideami,

któ re nie wchodziły bynajmniej w zakres katolicy

zmu. Jeszcze z Lansanny na początku 1840 pisał

do Bohdana Zaleskiego list temi ideami już prze

jęty. «Twój wiersz senny, piBze, dziwna to, arcy dzi

w na rzecz. Bo nważ, że ja kiedyś, w auguście czy

septembrze, napisałem albo rzuciłem na papier kil

kadziesiąt wierszy w celu robienia pierwszej części

Dziadów. Owóż rzecz taż sama. Chłopiec się tuła

między mogiłami, tylko u mnie fantastyczniej, bo

śpi a chórem nad nim nucą piołuny siwe i lebioda

rzeczywiście nigdy go nie miał. Umysł jego nie był

zdolnym poddać się pod karność kościelną, zamknąć

aię w nieprzekraczalnych granicach jakiemi są do

gmata katolickie, dla tego to uczyniwszy rachunek ze

swojem sumieniem odstąpił od zamiaru.

2) Korespondencja Mickiewicza tom I. atr. 74.

i ślimaki etc. etc. Inspiracja mnie opuściła i prze

stałem pisać. Twój ułamek aż mnie przestraszył ta

ki ładny. Kto wie czy ty teraz nas (ożywał naR

w znaczeniu mnie) ć e okradasz przez sen z wszel

kiej poezyi? Kto wie czy mocą teraz silniejszą nie

ciągniesz do siebie całego światła i ciepła poety

cznego" a). Tęż s amą tezę rozwija w innym liście

jeszcze do Bohdana z okoliczności pamiętnej swo

jej improwizacyi u E us t. Januszkiewicza. ,,Wyzwa

ny przez Słowackipgo improwizacją, s ą iego sło

wa — odpowiedziałem z natchnieniem jakiego od

czasn pisania D ziadów nigdym nie cznł. Było to

dobrze, bo wszyscy ludzie różnych p artyj rozpłakali

się i bardzo nas pokochali i n a chwilę wszyscy na

pełnili sie miłością. W tę chwilę duch poezyi był

zemną. Chciałbym wiedzieć coś ty wczoraj robił i

co myślał? bo mnie się zawdy widzi, że mv we

dwóch tylko jednego mamy ducha i że w iednyw

czasie nie możem być poetami na ziemi. Bo choć

duch jes t wieczny, ogranicza się czasem kiedy Bię

w nas wcieli ’)".

Tu już zarysowuje się jakaś doktryna mistyczna,

której bezwątpienia b rak było jeszcze syntezy. Z tego

to względu wyglądał mistrza, który c ałą prawdę miał

3) tamie tom I. str. 154.

*) tamie tom I. str. 165.

imhr mcilnnrklC!i

objawić i zapowiedział go w owej wyżej wspomnia

nej improwizacyi. jak to poświadcza w liście do

Skrzyneckiego: «W roku przeszłym — powiada on - ’

kilkudzit sięciu Polaków dawało mi ucztę, r-yłem się

w wielkiem podniesieniu ducha i powiedziałem im żć

wszyscy są n a złych drogach, że ich rozumowania,

zabiegi nigdzie nie doprowadzą; że jeżeli Bóg zli

tuie się nad nami to przyśle nam proroka, który

będzie dla nas prawem żywem, którego słowa, czy

ny i gęsta będą artykułami (wiary). Nie pamiętam

słów poezyi ale ta była ich treść. Zaklinałem że

by ją pamiętali, wielu jnż zapomniało. Zan Stefan

kiedy przyszedł nazaju trz do mnie, powiedziałem rpn

ze smutkiem głębokim, że gdyby mi wówczas nie

przerwano, wielką bvm rzecz, oznajmił, ale już nie

byłem nazajutrz w stanie podnieść się do tej wyso

kości. Przerwano mi wówczas, jedni prosteto«wali

w imie rozumu, drudzy myśleli że mówię o księciu

Czartoryskim, kiedy wołałem że tylko z takiego

męża przeznaczenia mogą wyiść k apłani, królowie

i hetmani ’)u. Było to widziadło, które go ścigało

1Kor.Mick.T.I str. 186.

,,Lat siedm wprzód

Mickiewicz patrząc na gorączkowe i niepłodne zabie

gi i robótki emigracyjne — pisze X. Kajsiewicz —

powiedział na nic się to wszystko nia zdało, trzeba

dlaPolski zakonu(PismaX. Kajsiewicz*, T . IIIstr. 167).

nie tylko od ostatnich Dziadów, ale jes,zcze z przed

183Ó roku, kiedy zaczynaj ju ż prorokować, tylko

przybierało coraz inną postąć. Owa improwizacja

obudziła raz jeszcze tp widziadło drzemiące od lat

sześciu lab siedmiu w jego duszy, i zdaje się że

odtąd często musiał w domu o niem wspominać,

bo żona jego tak miała niem głowę nabitą, że

w swoim obłąkaniu ciągle o zapowiedzianym m i

strzu gadała.

Towiański może nie wiedział do jakiego s topnia

Mickiewicz był przysposobionym dla niego zwolen

nikiem, ale zpał niezawodnie jego proroctwo w D zia

dach, i chocjziło mu o to iżby ,go ,przekonać, że tym

przepowiadanym przez niego mistrzem , prawem ży

jącem, jes t on — Towiański. N a to wymową aama

ujewystarczała, trzeba było faktu, to jest )cudu; a

iak już nadmieniłem, rady D ra G utta zapewne po

kierowały nim w tej okoliczności. Żona Mickiewi

cza nie była w obłąkaniu nieuleczalnej», przyczy

na/jeg o byka przemijającą (uderzenie pokąrmu n a

mózg), i raz ju ż z podobnego stanu wyprowadzoną

została środkami zwyczajnemi w mędycynie. Można

więc było z niejaką nadzieją skutku uciec sję do

środków moralnych i magnetycznych, zdolnych

wstrząsnąć w niej system mózgow,o-nerwowy i s«ro

wądzić zbawienną reąkcyę* Wszakże ]UŻ podług

JSzekspira, urok pięknej muzyki dostatecznym był

C sa n wychodzi codziennie, wyjąwszy niedziele i dnie Awięieczne.

Oddtietye Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 o., we Lwowie lub z przesyłką pocztowa 12 o.

Prenumerata wyno*l;

^ cały rok na kwarl(U: na i wic,sine

Pocztą w Pąńatwio A u s tiy a o k ie m .................................. *»*

24 zła,

6 zła,

2zła .Sn«

Niemieckie«»

»- -*t

’*1

88 ***

7 zła.

3 zła.

d o Włoch, Francyi. Anglii, B elgii 8xw»|caryi, Turc ji

I i? /.?oh państw naleiąoyon do związku pooztow ego

32 zła,

g zła,

eratę przyjmuje się tylko od Igo do ostatniego dnia w miesiącu. -

F,iaty z pieniędzmi i

?n?eżne na prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) nprasza się nadsyłać fran co do Administrar?ł

’ Krakowie.

Listy reklamacyjne mesapieczętowane me podlegają opłRcie ooczfownł

Listów niefranhowanych me przyjmuje się.

J-_

R ę k o p i m n n nadsyłano Kedakcyi me zwracają się, Lecz bywrją niszczono.

L,—

ui a aimai.il

PrenumerMę przyj mujat

w **"****°’ y’ * 1 Administracja ,,CZAKU** Uidtiei lrzędy ?poeUowe. iliejaeową preAwmenilą k*rt*.

garnla 8 . A. Krłyiapowskiogo. handel W. Ko nt«o , n ( ł o , c e a l a (iaaerUy) przyjmują się za opłatą

od miąjsoa wiersza drukiem drobnym (petitowym), zą,pierwiz? raz 10, a *A ażdy następny raz po 6 0 ,

K a ( l n ł a a e (na 3 stronnicy dziennika) od mietoęawiersza diukiem drobnym po 80c. za każdy raz.

d o *ąC?**»o** (prospekt*, cyrfc.Uiftrzd, ogJoS/!ńnia ifp.) prtyjmtoja się ta coce 1 złr. od

100 egsempl. d)a Łarowjscowych, a 50 o. odilOO’eg*. dU ndejsoowytfa prenumeratorów. fcrieżytotó

nprasza się M a p ra ńd nadosłać p. aazem pocztowym.

ip^nararratr przy-”mdi*

w e I . w e w i e Ajencya ,,Czasu* w , *jćwnyii *kładzie tytuuin Nr. tl pr*y ulicy Hałiokiej Nr. 4 .

w P a r j r ł z wyłącznie p. Adam, Carrafour de a Crou Kong* 2, (prąnhmeratę p, W. Kaczkowski, Faa

bourg PoiasoniŁre 83); w W l e d a l a pp. Haas natein tk Vogler (takie * HnmWgu, Frankfurcie ii. M,,

Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrooławiu), A. O] pelikj Hłtubanbaatei Nr. S (takie w Pradaa), R. Mom«

(takie w Berlinie, Hamburgu, Monachium i No ynberdzo), G. L . Daułw A Comp. (takie w Frankiuroia

n. M.) P(otter k Cowp.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu