Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 614 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 54,

Kraków, Czwartek 6 Marca 1890.

Rocznik X LII’

CZAS

ricnanma^ prxyjmwją:

Administracya ,CZASU* w H,rakowlo i urzędypocztowe. Htej*aowi* praazuoraty kai§

garni* 8. A. K rzyżanow skiego, h andel Smidowicza w Sukiennica ch , binro d zienników i ogło

szeń Ignaoego Herza przy placn M aryackim 1. 9, handel Baj era przy nliey G rodzkiej, główna trafika

róg Rynka i ulicy iw. Jana.

—

O gfscran la (ivs*»raty) przyjmuje ni§ sa opłatą od miejsca wiersu

drobnym drukiem (petit,) za pierwszy raz 10 cent,, za kaidy następny po 5 eent. W nd u ad n u * (na

3 stronie) od miejsoa wiersaa drukiem drobnym po 30 oent. za kaidy raa.

I pro«

aamerat§ przyjmują: we Lwowie Biurodzienników uliosKarolaLudwika 1.9: w Paryłz

w yłącznie p. Adam. Bae des Saints-Póres 81, (prenumerato p. W . Bączkowski, Courbeyoi pod Paryiem ,

Rne du Chemin de fer 44); w W i e d n i u pp. Haasenstein ft Vogler (także w Hamburgu, Frankfurcie

n. M,, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A . OppeJik, R. Mosse (takie w Berlinie, Hamburgu. Mo

naohium i N orymberdze!, H . Sohalek, M. D uke s, J . D an neb erg (tylko prenum eratę pp. H . Goldscbmidt

AC.), w PraabfsHlcu.M.G.L.DaubeIC, W W unawiaprzyjmująogłoszeniapp

Reiohman i Frecdie r, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

Ogłoszenie przedpłaty

Z przesyłką pocztową w państwie

Aimt?yacJdem na Marzec .... z?r. 2 -50

OdlMarca do31Czerwca 1890 v 8-—

Z przesyłką pocztową w państwie

Niemieek?em na Marzec .... m arek 6

Od 1 Marca do 31 Czerw, a 1890

w20

19* Prenumerata liczy się tylko

od pierwszego do ostatniego dnia

w miesiącu.

Od Administraćyi ,,Czasu"

PP. Prennmeratorowie Czasu mogą nabywać

w Administraćyi: Podręcznik prawniczy,

książka dla Indu, zawierająca przykłady próśb,

podań, skarg, rewersów, kwitów i t. p .,

przez

D ra A. Cinciałę, z opłatną przesyłką 2 złr.

70 centów, następnie kompletne, ozdobnie opra

wne w angielskie płótno ze złotemi wyciskami

dzieła Juliusza Słowackiego w 6 tomach

i ,,Ramoty" Augusta U ’IIkońskiego, naj

znakomitszego humorysty polskiego, w 6 tomach,

razem za 5 złr.; jak również Utu anię Grott

gera. 6 fototypij, za 3 złr. 25 cent.

Przegląd polityczny,

Kraków 5 marca.

Do Polit. Corr. donoszą z Pes?tn: Minister spra

wiedliwości hr. Scbonborn po dłnższem posłucha

niu u Najj. Pana odbył czterogodzinną konferen

cyę z węgierskim ministrem sprawiedliwości Szil

lagyi’m , podczas której omawiano obszernie kwe

styę uregulowania sądownictwa konsularnego i

sprawę zawarcia między obiema połowami mo

narchii konwencyi o wzajemnem wspieraniu ubo

gich. Konferencyą ta przyczyniła się do wyjaśnie

nia obopólnych stanów ek, a rezultat jej objawi

się prawdop (dobnie w zadawalałem zała*wienin

poruszonych przedmiotów.

Fremdenblatt donosi, że na korferencyę między

narodową w Berlinie udadzą się z Austro Węgier

fachowi referenci obu ministerstw handlu i tacy

refe enci rustryackiego ministerstwa rolnictwa i wę

gierskiego ministerstwa kotnunikacyi, którym pod

egają sprawy górnicze. Dziennik przytoczony

zwraca na to n wagę, iż program prac konferencyi

nie zupełnie zgadza się z celami wytkniętemi

w 7*anyoh reskryptach cesarskich, albowiem w pro

grzmię tym nie ma wzmianki o kwestyi normal

nego dnia roboczego; jak się zdaje, przedmiot

ten pf min:ęto ze względu na trndności, stawiane

na tym b)aśnie punkcie przez niektóre zaproszo

ne rządy.

Prace komisyi budżetowej postępują tak szybko,

iż przypuszczają na pewno, że do 12 b. m. zała

twi ona całą ustawę finansową na r. 1890. Dys

kusya budżetowa w pełnej Izbie ma się rozpo

cząć 20 i przerwaną będzie 27 marca, w którym

to dnin odroczoną zostanie Izba z powodu świąt

wielkanocnych aż do 15 kwietnia. Mniemają też

iż prace Rady państwa bedą mogły być nkoń

czone naipfżniej w początkach maja, a przeto

sejm czeski zbierze się w połowie maja.

Czy przed świętami wielksnornemi wejdzie Da

porządek dzienny Izby ustawa o indemnizacyi ga

licyjskiej, to rzecz jeszcze dotąd wątpliwa. W tej

mierze nie mamy z Wiednia bezpośredniej relaeyi,

a przeto wnosimy, że odbywają się co do tego

przedmiotu jeszcze narady w k!ubaeh i że nie

zapadła jeszcze ostateczna dccyzya. Ty!to JSCaro

d n i Listy, których wiadomości okazywały się czę

sto niewisrogodnemi, donoszą, że klub centrum

przeważną większością oświadczył się przeciw

nstawie indemnizacyinej, a niemniej przeciw tej

ustawie ndeli wystąpić w klubie Hohenwarta Sło

weńcy i Dalmatyńcy, zaś Tyrolczycy zastrzegli

sobie złożyć później oświadczenie co do tej kwe

styi. Dr Kathrein i Dr Rapp są za ustawą, Dr

Gasser i najbliżsi jego przyjaciele przeciw tako

wej. Klub Trento jeszcze się nie zdecydował, ja

kie ma zająć stanowisko. Notujemy te pogłoski

bez bliższego komentarza, gdyż nie wiemy, czy i

o ile są one prawdziwemi. Klnb czeski ma do

piero na najbliższem swem posiedzeniu obradować

nad przedłożeniem indemnizacyjrieiD.

Wczoraj miała obradować komisya szkolna L.by

p a n ó w nad nowelą szkolną. W ostatniej jednak

chwili zostało posiedzenie odwołane przez prze

wodniczącego ks. Czartoryskiego. Przyczyny od

wołania nie są wiadome.

W niedzielę ubifg’ą ndali się słoweńscy depu

towani pod przywództwem br. H ”henwarta do pre

zydymn ministerstwa i przedłożyli ministrom Taaf

femn i Gantschowi swoje żądania na pola szkol

nem. Przedstawiciele rządn oświadczyli, iż najna

glejszym potrzebom szkolnym Słoweńców według

możności stanie się zadość.

Przemówienie, którem Ojciec św. dziękował kar

dynałom za życzenia złożone mn w dzień jego

urodzin, zawiera także ustęp, tyczący się socyali

stów, który nie pozostanie zapewne bez wpływn

na stanowisko, jakie w parlamencie niemiekim

zajmie centrum w sprawie będącej dziś przedmio

tem rozwag Rady stanu. «Zbawienie społeczeń

stwn, mówił Ojciec św.,

może jedynie przynieść

nanka i rawd chrześciańskich. Szczegółowe wska

zówki w t^m zakresie podałem już w odnośnej

encyklice. Żałować należy, że rozum ludzki, gar

dząc wszelkiemi hamulcami, buntuje się przeciw

światła prawdy. Mylnem jest zdanie, jakoby praw

dy chrzęścił.ńskie tamowały postęp, a moszczę

ściem dla społeczeństwa jest, że się ich duchem

nie przenika. Moja misya polega na nanczanin

tych prawd. Ci co kiernją losami państw, powin

ni przedewszystkiem powstrzymać walkę, jaką dziś

przeciw prawdom tym prowadzą szkoła i dzienni

karstwo".

Co do postanowień Rady staną tyle dotąd jest

wadomem, że wykluczają one zupełnie pracę dzie

ci w fabrykach, ograniczają pracę kobiet i usta

nawiają komisye robotnicze w górnictwie. Zna

czącem było oświadczenie cesarza, że mn chodzi

jedynie o loe robotnika, jako takiego, bo a de

mokracyą socyalną potrafi sobie dać radę.

Wybory polskie w Wielkopolsce i Prusach za

chodnich wypadły w ogólności dobrze. Przyrost

25.000 wyborców, w stosunku do wyborów po

przednich, jest dowodem, że ruch wyborczy był

bardziej niż dotąd ożywionym. Liczba zyskanych

szesnasta mandatów jest o trzech posłów wyższą

od liczby w poprzednich wyborach zyskanej i u

zdalnia grono posłów polskich do stawiania sa

moistnych wniosków, które 15 głosami poparte

być muszą, bez potrzeby udawania się o pomoc

do innych stronnictw Izby.

zgodzić S’e nie mogła, dziś bez Constansa mini

sterstwo Tirarda niema żadnego znaczenia, a ta

kie dogadza tej części prawicy, której głosami

on rozporządzać może i ta ełosować będzie za

zażądanem wotum zaufania. Głosy te, równie jak

śmiechy ironiczne, jakiemi deklaracye Tirarda

przyjęte zostały, charakteryzują sytuacyę obecną

we Francyi.

Niebezpieczniejsza walka czeka ministerstwo

we czwartek z okazyi interpelacyi Hubbarda

względem przyjęcia zaproszenia na konferencyę

berlińską.

Estafette podaje za właś.,wą przyczynę dymi

syi Constansa, że p. Mazeat zapewniono nomina

cyę na prezesa najwyższego trybunału, pod wa

runkiem, że w zamian za to zrzecze się godności

członka senata i dołoży wszelkich starań, aby

w deprtamencie Cóte d’Or wybrano w jego miej

sce Cunnisseta, zięcia prezydenta Carnota.

Zwycięztwo, jakie ministerstwo francuskie po

przybrania do składu swego radykalisty Bourgeois

odniosło w dyskusyi nad interpeiacyą Dreyfusa

jest tylko pozornem, w wyniku już z samych o

świadczeń różnych odcieni politycznych, foczyuio

nych przed głosowaniem na żądane woium zau

fania. Umiarkowani republiki: nie głosowali w na

dz:ei, że się dotychczasowy program Tirarda u

trzyma, radykalni, że program obecnego ministra

spraw wewnętrznych weźmie górę, co ju t zapo

wiada spory, które się złagodzić nie dadzą.

—

W końcu oświadczył Dnguć de la Fauconnerie,

z prawicy, że dopóki Constans był w minister

stwie, żadna część prawicy na takie ministerstwo

Z natężoną uwagą oczekiwała cała Europa

wyniku tegorocznych wyborów do parlam entu

niemieckiego. Składały się na to nie tyle

przodujące mocarstwowe stanowisko państwa,

którego parlament miał na pięć lat się od

nowić, ale przedew szystkiem nadzwyczajne

warunki i cechy zaciętej wałki wyborczej stro n

nictw oraz ponure tło kwestyi socyalnej, o

świetlone w przededniu wyborów elektrycznym

i elektryzującym blaskiem pamiętnych m ani

festów cesarskich.

Chociaż pierwszy akt wyborów dokonał się

już przed dwoma tygodniami, to jednak dzi

siaj dopiero po ogłoszeniu rezultatu stu kil

kudziesięciu wyborów ściślejszych, odsłonił

się nam w całości obraz nowej sytuaeyi po

litycznej i parlamentarnej, dzisiaj ocenić mo

żna najdrobniejsze szczegóły zapasów, ocenić

ich wpływ doniosły na polityczne i społe

czne 8tosunai młodego cesarstwa.

Ogólny obraz liczebnego stosunku stron

nictw parlam entarnych przedstawia się dzi

siaj w ten sposób, iż dawna większość kar

telowa, n a której się opierała cała polityka

wewnętrzna rządu w ubiegłem trzechleciu,

nietylko przestała być większością, ale, stra*

Ciwaay praooało miliuu gll)Sów i uKuło 1 00

mandatów, nie rozporządza obecnie w parła

mencie nawet 73częścią ogóługłosów. Natomiast

wzrosły bardzo znacznie w szystkie partye opo

zycyjne, a wśród nich znowu najsilniej wol

nomyślni i socyalni dem okraci. Szczegóły

liczb ow e, wyjaśniające siłę poszczególnych

stronnictw podawaliśmy na mnem miejscu, tu

taj zajmiemy się ogólną charakterystyką prze

biegu i wyniku walki wyborczej.

Wybory obecne do parlamentu, odźwier

eiedłające i charakteryzujące wskutek syste

m u powszechnego głosowania wybornie wszy

stkie prądy, jakie poruszają 47 milionową

ludnością potężnego cesarstwa, zwracają refle

ksyą w dwojakim kierunku: na ukształtowa

nie się wewnętrznych, politycznych i społe

cznych stosunków państwa niemieckiego t u

dzież na przyszły stosunek stronnictw parla

mentarnych , na ugrupowanie się większości

i jej oddziaływanie na politykę rządu.

Walka wyborcza rozgrywała się na tle

kwestyi i polityki socyalnej. Stanowiła ona naj

ważniejszą treść wszystkich prawie progra

mów wyborczych, z hasłem obrony dzisiejszego

porządku społecznego przed burzą socyaliz

mu wystąpiły do walki pisma rządowe zNordd.

Allg. Ztg na czele, usiłując około tego sztan

daru skupić chwiejące się zastępy kartelow

ców; użyły jej również manifesty monarsze,

gdy w przededniu wyborów ogłosiły masom

robotniczym, iż cesarz pragnie byt klasy ro

botniczej poprawić i otoczyć ją szczególniej

szą opieką i łaską.

W tych warunkach olbrzymiego nabierają

znaczenia dwa momenty walki wyborczej, tj.

niesłychany wzrost głosów i mandatów so

cyalistycznych oraz poparcie, jakiego socyali

ści doznali od opozycyi postępowej, uchodzą

cej powszechnie za reprezentacyę bourgeoizyi

i kapitalizmu. Dzisiaj wiadomo już , iż od

dano przy pierwszem głosowaniu przeszło

1,300 ,000 g/osów na apostołów przewrotu

społecznego, że liczba tych głosów olbrzymio

z roku na rok się podnosi, że mianowicie

przyrost w ostatniem trzechleciu dosięgną!

niesłychanej liczby pół miliona głosów, że

wreszcie liczba posłów socyalistycznych prze

niesie cyfrę 36. Cyfry powyższe rzucają po

nure światło na obecne społeczne stosunki

cesarstwa, świadczą o elementarnej sile pro

pagowanych idei przewrotu, odsłaniają całą

grozę położenia, tłumaczą wymownie owe o

statnie wulkaniczne wybuchy strejkowo na

całym obszarze cesarstwa, uzasadniają i u

sprawiedliwiają troskę cesarskich rządów o

poprawę bytu i doli podburzanych mas robo

tniczych.

Wobec gwałtownego rozrostu socyalizmu

tem dziwniejszą wydać się musi zmiana frontu

u partyi wolnomyślnych. Z bezwzględnych

przeciwników polityki socyalnej ks. Bismarcka

przemieniają się oni na gorących wielbicieli

cesarskich reskryptów, które szerszy program

reformy socyalnej zakreślają, w odezwie wy

borczej uderzają przedewszystkiem na usta

wę antisoe,jaliHijc,Ting. i na ola zltozo we, DO

te ostatnie robotnikom życie podrażają, stają

wreszcie przy wyborach ściślejszych po stro

nie socyalistów i przysparzają im 15 nowych

mandatów. Sama chęć opozycyi przeciw rzą

dowi i partyom kartelowym nie tłumaczy do

statecznie tak radykalnej metamorfozy, zwła

szcza w pojęciach ekonomicznych, w systemie

obrony zagrożonych bezpośrednio przez so

cyalistów interesów mieszczaństwa. Jedynie

siła socyalizmu i wywołane nią przekonanie

o konieczności dalszych reform socyalnych

wyjaśnić może zmienioną taktykę opozycyi

pragnącej pozyskać poparcie tego nowego

czynnika społecznego i z jego pomocą zdobyć

dla siebie władzę polityczną.

Nadzwyczajny wzrost głosów partyi wolno

myśinej, która będzie po centrum najliczniej

szem stronnictwem w parlam encie, przypisać

należy niem al wyłącznie budzącej się w ludności

niechęci do system u policyjnych rządów, in a u

gurowanego przez ks. Bismarcka a popiera

nego przez prasę gadzinową, oraz naturalnej

opozycyi i przeciw całej dotychczasowej po

lityce podatkowej, wynikłej z militaryzm u a

polegającej na silnem obciążeniu najpotrze

bniejszych artykułów codziennej konsumcyi.

Nadmierne cła zbożowe, które przed 50 laty

byly najsi niejszyin środkiem agitacyjnym w rę

ku opozycyi angielskiej, ułatwiły niewątpliwie

dzisiaj zwycięstwo wolnomyślnych, w skazują

cych z naciskiem n a podrożenie chleba, na rze

kome wyzyskiwanie ludu przez nieliczną klasę

właścicieli dóbr.

Bardzo charakterystycznem jest pojawienie

się dwóch separatystycznych, dla dzisiejszego

ustroju cesarstwa wprost nieprzyjaznych p rą

dów. Mamy na myśli silny wzrost t. zw. par

tyi ludowej, która zdobyła liczne mandaty

w Wirtembergii i ks. Badeńskiem oraz Wel

fów w Hanowerskiem. Pierwsi to demokraci,

żądający ustroju republikańskiego dla Nie

miec

n a podstawie federacyjnej, drudzy

dążą wprost do odbudowania królestwa H a

noweru z dynastyą Welfów.

Idea polskości wyszła nietylko bez szwanku,

ale z pewnym tryumfem z ostatniej walki

wyborczej. Zwycięstwo na«z9 ogranicza się

wprawdzie do trzech tylko mandatów, posiada

jednak olbrzymie znar zenie jako objaw ży

wotnej sily du”ha polskiego, jako najwymow

niejsza odpowiedź na banicyjne ukazy i anti

polską politykę kolonizacyjną rządu pruskiego.

Pod względem politycznym wzmocni ono nie

co stanowisko reprezentacyi polskiej w B er

linie, umożliwi jej przedstawianie samodziel

nych wniosków w parlam encie bez potrzeby

szukania pomocy u obcych.

Ostatnia uwaga zwraca się do przyszłego

ugrupowania stronnictw w parlamencie. Rzą

dowa większość zniknęła i to, zdije się, na

czas dłuższy— kto ją zastąpi ? na jakiej koa

licyi stronnictw oprzeć się zamierza cesarz

i ks. Bismarck? Na pytania te najbliższa

przyszłość nam odpowie — dzisiaj pewnem

jest tylko, iż wszelka kombinaeya parlamea*

tama, w

n,ią RWZ^flnicnwy

ciężonej falangi k a !olickiego co ntru m , nie

będzie posiadać dość silnej podstawy i wa

m nków trwalej żywotności.

KORESPONDENCYA ,,CZASU" .

Paryż 1 marca.

(A) Młody książę Filip Orleański j- s t wpraw

dzie instalowany z newnym komf »rtem w więzie

niu centralnem w Clairvaux jest to atoli komfort

beaucoup trop rela tif i jakkolwiek Lozanna ma

b)ć miastem nudaem do okrncieńd;wa, zwłaszcza

w zimie — syn pierworodny hrabiego Paryża

z pewnością wzdycha obecnie do tej ostatniej swej

rezydencyi. Od roia!istów zależeć będzie skrócić

o wiele, lnb przedłożyć na czas n:eograniczony

pobyt ks. Filipa w ias^yrze republikańskim, jeśli

powstrzymają s ę od demonstracyj monarchicznyeh,

jedli prasa ich zaniecha rozpisywać s!ę o rezo

lutnym młodzieńcu, jako o przyszłym wybawi

ciela Francyi. W takim razie młodociany więzień

stanu, jnż za kilka dni, za kilka tygodni, najdalej

zaś w dzień święta narodowego, a więc 14 lip?a

ORYGINALNY POMYSŁ

albiońskiej wyobraźni.

(Ciąg dalszy).

II.

Trzeba nam się teraz na cbwlę o jakie trzysta

lab czterysta Jat w tył cofaąć (dla p. Walter Be

sant, «cofnięcie" takie t )le znaczy, co dla nas

wspomnienie wypadków zaszłych w przeszłym ty

godnia).

Odkrycie Dra Schwarzbauma, zapewniające ludz

kości zdrowie i niemal wieczne życie, groziło nie

bezpieczeństwem «przeludnienia." Temu zapobiedz

trzeba było odrazn. A u x grandes choses, les grands

moyens. Jeden tylko na to prosty był środek —

tego użyto. Wszystko co chore, słabe, zbyt wie

kowe lab zbyt młode, żeby się bez pomocy bli

źniego obejść mogło, zostało ze świata zgładzone.

Lecz nad tą rzezią nowego autoramentu zatrzy

mywać się nie będziemy. D li zrozumienia dalsze

go ciąga opowiadania dość nam będzie wiedzieć,

że ci, co przy życiu pozostali i na których eks

peryment Dra Schwarzbauma tak świetne otrzy

mał był rezultaty, byli wszyscy w sile wieka,

w ś ’le zdrowia, w sile przeświadczenia, że umie

rać nie będą, a przez to samo, że ludzkość na

nich poprzestać mogła. Ztąd ani niemowląt, ani

dzieci w Falansterze nie było.

Ale jak Noe z rodziną z ogólnego wypłynął po

topu, tak i z ogólnej, przez p Walter Besant, za

prowadzonej eksterminacyi, misterną jakąś zdradą

Uratowanych zostało dwoje istot, nie kwalifikują

cych s :ę bynajmniej do mieszkańców zakładu

w Canierbnry, mianowicie: blisko ośmdziesięcio

letni starzec i tegoż wnuczka, szesnastoletnia Kry

s yna. Logika nakazywała oraz poszanowanie przy

jętego systemu przemycany ludzki ten towar czem

prędzcj zniszczą ć, lecz po ogólnej rzezi jnż się

lndzi- m odechciało bylo pojedynczych egzekucyj.

Darowano im więc życie, obojga powierzając n

trzymanie porządku w galeryach muzealnych Fa

lansteru.

Staraszek ten i jego wnuczka, jedynym byli

okazem, tego co dawniej zwano «pokrewień

stwem;" reszta bowiem mieszkańców zakłada,

idąca w tem za przykładem przyrody, więzów

krwi nie uznawała. Było społeczeństwo, nie było

rodziny, zatem nie było trosk ani kłopotów, n i

kogo nie zabolała głowa «o to co będzie jutro."

Co za ideał egzystencyi!

Ale jakież jest właściwie życie szczęśliwych

tycb śmiertelników, czy nieśmiertelników? zajrzyj

my tam na chw lkę. Każdy ma swój pokój, wy

godny, jasny, ciepły w zimie, chłodny w lecie, a

że są wszystkie identyczn:e równe, niema powodu

ani do zawiści, ani do skargi. O jednych godzi

nach wszyscy do tych samych udają się hall, gdzie

wszystkim tę samą prostą, lecz pożywną podają

strawę. Je się w milczenia, choć milczenie naka

zanem nie jest, ale o czemżeby się mówiło? w ko

bietach zamarła chęć podobania się, odkąd wdziały

na siebie tak nieestetyczne szaty; nężczyzni cał

kiem też dla płci pięknej zobojętnieli. Gdzie niema

współzawodnictwa, niema i zazdrości; zatem, niema

ani wzruszeń, ani pragnień, ani żądz. Jest więc

«spokój."

Ale jakiegoż to rodzajn spokój? me

«ludzki," bo Indzie są wszędzie czemś zaintere

sowani, jeśli nie roznamiętnieni. Nie spokój «aniel

ski ;* aniołowie bowiem miłością boską żyją, a

w Canterbury nikt o Bogn ani wie, ani wiedzieć

pragnie. Jest to chyba za pomocą bardzo obfitego

wskutek rzezi, upuszczenia krwi, zniszczenie wszel

kich ludzkich zachcianek; ergo, jest to spokój

najdoskonalszego «komunizmu."

Ta sama co w ubraniu i jedzenia panuje ró

wność i w pracy, kilka godzin dziennie i to pracy

bez gorliwości, bez pośpiechu, tak jak się pracuje

nie dla siebie, ale dla dobra ogółu. Dawniej, głu

pia ludzkość w pocie czoła pracowała, to na n

trzymanie licznej rodziny, to dla osiągn ęeia za

szczytnego stanowiska, to dla pom)ślnośoi i chwaty

Ojczyzny. Mrzonki te dawno już pochowane zo

stały wraz z brabanckiemi koronkami wielkich

pań, szpadą wielkich wojowników i berłem wiel

kich monarchów, tak jak pochowane i złoto, ów

wieczny u dawnych ludzi powód niepokojn.

—

Widzi mi się, Gront, że upragnione przez cie

bie zwycięztwo do kulminacyjnego doszło punkta,

rzekł dnia jednego od obiadu wstając Dr Linister,

arcykapłan tej nigdy niemającej się skończyć mi

niaturowej ludzkości.

—

Zkąd to wnosisz mistrza?— zapytał asystent.

—

Z coraz szybciej wzrastającej na wszystko

obojętności naszych wychowańców. Nikt nie spoj

rzy nawet na tę milutką Krystynę, z taką serde

czną troskliwością obsługującą nawpół zdziecin

niałego dziadka.

—

Rzeczywiście - odrzekł z dumą Gront, nie

zmiarkowawszy, że było w tonie tego, którego

zwał mistrzem, nieco pogardliwej ironii; — zre

dukowaliśmy ludzkie wymagania do najprostszych

potrzeb, co ogólne pociągnęło za sobą zadowole

nie. Zacierając systematycznie wszelkie piętno

osobistości, dochodzimy zwolna do tego, że nawet

twarze robią się coraz bardziej do siebie podobne;

wszystkie ten sam mając wyraz łagodny, spokoj

ny, obojętny. Spojrzawszy na portrety, wiszące

w naszem muzeum, sam widok tych twarzy,

w których przebija to smntek, to radość, to żądza

sławy lab żądza walki, daje miarę wielkości dobro

dziejstwa przez nas ludziom udzielonego. Wymazaw

szy z żywota ich to, co do wiecznej walki było po

wodem: religię, miłość i ambicyę osobistą, usunę

liśmy zarazem wszelkie z ich serc wzruszenie. Ztąd

znpełny ich spokój.

W tej chwili obił się o uszy rozmawiających

dźwięk od wieków przez nich niesłyszanej melo

dyi i dźwięk młodego, szczerego śmiechu.

—

Dziwna rzecz! — rzekł nawpół do siebie,

nawpół do asystenta dyrektor Falanstern.— Śmiech

ten Krystyny przypomina mi ów poranek i pre

lekcyę Dra Schwarzbauma. Siedziałem obok nko

cbanej, mającej niebawem zostać moją żoną; zda

wało mi się wówczas, że żadne, choćby cudowne,

odkryc:e Die zdoła równoważyć w mojem sercu

doznanej dla niej miłości. Tajemnica niemieckiego

mędrca wszystkie zwalczyła odrazn we mnie nczn

cia, nawet miłość, i oto, od lat blisko czterystu

z zachwytem stosuję w Canterbnry metodę Dra

Schwarzbauma

Gront, od wieków mając do Dra Linistera za

wiść, której geneza w dalekiej tkwiła przeszłości,

z ukosa spojrzał na mistrza, tak starannie od wie

ków ukrywającego przed nim tajemnicę «daru *y

cia" i w oczach jego błysnęła żądza zemsty. Żą

dza i zemsta! cóż tacy goście w Canterbnry zna

czyć mogli?

IV.

Sprytna, żywa, z natnry ciekawa Krystyna,

z pyłu otrzepując powierzone sobie książki i rę

kopismy biblioteki muzealnej, jedne i drngie dnia

jednego wertować zaczęła, a raz zacząwszy, całą

duszą zatopiła się w te szpargały. Za pomocą

budzącej się od czasn do czasu pamięci dziadka,

z podziwieniem odtwarzała ową złotą «przeszłość,"

przez mieszkańców Falansteru tak pogardliwem

pomijaną milczeniem. Nic wszystko rozumiejąc,

lecz zdrowym instynktem lgnąca do tego co wznio

słe i piękne, chciwie przeróżne pożerała dzieła i

zwolna — pasmo za pasmem — wysnuwała przed

dziadkiem rozmaite z dawnych czasów epizody.

Bywały dnie, w których starzec na niektóre py

tania odpowiadał;— bywały inne, liczniejsze,

w których nie b)ło najmniejszego promyka świa

tła w jego oczach; wtedy patrzał przed siebie,

gdrieś daleko w inny świat i milczał godzi-nami.

Wnuczka czytywała mu powieści, pytając usta

wicznie, co to być może ta «miłość,"

o której

pełno było w każdej książce, lecz nigdy odpowe

dzi na t ) pytanie otrzymać nie zdołała.

Dnia jednego, gdy Krystyna głośno czytała opis

jakiegoś wspaniałego przyjęcia u dworu królowej

Wiktoryi, w oczach starca znienacka promień świa

tła roigcął, i jnż nie w daleką przestrzeń, ale

w twarz wnuczki wpatrywać się zaczął, jakby

siląc się Da zrozumienie tego, co czytała. Gdy

zwolna wymieniając nazwiska i tytuły osób, na

komnaty królewskie wchodzących, wymówiła Sir

Artbnr Farrance, Baronet, starzec powstał z krze

sła i kn największemu zdziwieniu wnuczki, wido

cznie świadom tego, co mówi, zawołał głośno:

—

Tak... tak... Arthur Farrance, to j a , piąty

z rzędu w rodzie B aronet.. W hrabstwie Snssx

był nasz zamek rodzinny, piękny zamek!

I to powiedziawszy, upadł na krzesło, rękami

zasłaniając łzami zalaną twarz. Ze łzami wracała

się pamięć, z pamięcią wrócił się i niewymowny

żal za przeszłośc’ą , z żalem pragnienie podziele

nia się z bliźnim tem wszystkiem, co nagle w du

szy starca wzbierało, jak potok.

Bliźni dla niego, to była wnuczka; jej więcjąl

opowiadać z początku bez ładn, z jakimś gorącz

kowym pośpiechem, jak to dawniej piękniej było

ua świecie, jak to każdy miał w życin cel i do

celu tego całą dnszą dążył, nie zważając na kolce,

któremi nieraz droga zasłaną była. Dzieweczce

coraz widniej robiło się w głowie, zwłaszcza gdy

dziadek opowiadania swe uplastyczniał, wskazując

jej obrazy, których przedmiot słowom jego odpo

wiadał. Były wszakże wyrazy, których znaczenia

całkiem pojąć nie mogła, np. wyraz «miłość"; ale

co odrazu pojęła, to, że w porównaniu obecnego

w Canterbury życia «przeszłość" chyba rajem być

mnsiała.

Z przeświadczeniem tem jakby nowa w nią

wstąpiła dusza, oraz nowy, nieznany jej dotąd,

zasób odwagi, energii i żywo’ności. Postanowiła

więc odraza — z ferworem właściwym młodości —

towarzyszy «niewoli" w uroczą tę «przeszłość"

wtajemniczyć, oraz wyrwać ich z owej, niemal

zwierzęcej obojętności, w którą złowrogą ręką

wepchnięci zostali.

A.M.L.

(Ciąg dalszy nastąpi),

, C m i * w ychodzi codziennie wieczór, w yjąwszy niedziele i dni iwięlect,ne.

OMeieto*. Nrs C ton, o ile sapu «*we«v. w Kukowie po’ M o,, * nrswttt* poestową 19 «

WeLwowiepolO c.do naltycia w Biurze dzienników, ul.Manilal,udwika 1.O.

PfSBCHir?a(l« w y u o s *s

* « vsłv rok »« kwartał IIna 1 miesiąc

P osą w państwie «Ptryaokiwr. .

....................

34 złr

Jj-8łr- I 9 sir. 50 et

«m ieckiem .

90 str

7 złr.

I3złr.

do Włoch. Fi .ii,jyi, An;j!ii, Belgii, Szw ajcaryi, Ttircyi

1 innyoh państw , u-U -iącyeh do związku pocztowego .

32 złr.

8 złr.

|3złr.

przyjmuje *fę tylko od 1-go do ostatniego dnia w miesiącu.

f.-?ntT ”, pieniędzmi i przekazy pieuieżne na prenumeratę i ogłoszenia uprasza się nadsyłać franco do

A dm inistr uj T ham w Krakowie. L isty reklamacyjne nieopieczęiowane nie podlegaj* op;*ww po

cztowej. L/istów niefTankowanych nie przyjmuje ssą E ly S so jii, u ó w nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Czas.

➔

Description

Structure

Struktura

Similar

Similar publications

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : kwartalnik społeczno-kulturalny Gminnego Ośrodka Kultury. R. 22 (2012), Nr 3 ꞊ Nr 84.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : kwartalnik społeczno-kulturalny Gminnego Ośrodka Kultury. R. 23 (2013), Nr 1 ꞊ Nr 86.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : dwumiesięcznik społeczno-kulturalny Gminnego Ośrodka Kultury. R. 26 (2016), Nr 5 (wrzesień/październik) ꞊ Nr 104.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : dwumiesięcznik społeczno-kulturalny Gminnego Ośrodka Kultury. R. 27 (2017), Nr 4 (lipiec/sierpień) ꞊ Nr 109.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : dwumiesięcznik społeczno-kulturalny Gminnego Centrum Kultury, Czytelnictwa i Promocji w Rzepienniku Strzyżewskim. R. 30 (2020), Nr 6 (wrzesień/listopad) ꞊ Nr 124.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : dwumiesięcznik społeczno-kulturalny Gminnego Centrum Kultury, Czytelnictwa i Promocji w Rzepienniku Strzyżewskim. R. 30 (2020), Nr 5 (lipiec/sierpień) ꞊ Nr 123.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : dwumiesięcznik społeczno-kulturalny Gminnego Centrum Kultury, Czytelnictwa i Promocji w Rzepienniku Strzyżewskim. R. 29 (2019), Nr 3 (maj/czerwiec) ꞊ Nr 118.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : dwumiesięcznik społeczno-kulturalny Gminnego Centrum Kultury, Czytelnictwa i Promocji w Rzepienniku Strzyżewskim. R. 32 (2022), Nr 1 (styczeń/luty) ꞊ Nr 130.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : dwumiesięcznik społeczno-kulturalny Gminnego Centrum Kultury, Czytelnictwa i Promocji w Rzepienniku Strzyżewskim. R. 31 (2021), Nr 3 (maj/czerwiec) ꞊ Nr 127.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : dwumiesięcznik społeczno-kulturalny Gminnego Ośrodka Kultury. R. 25 (2015), Nr 2 (marzec/kwiecień) ꞊ Nr 95.

Przeczytaj

Rzepiennik Wczoraj i Dziś : dwumiesięcznik społeczno-kulturalny Gminnego Centrum Kultury, Czytelnictwa i Promocji w Rzepienniku Strzyżewskim. R. 30 (2020), Nr 3 (marzec/czerwiec) ꞊ Nr 122.

Przeczytaj