Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 676 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 128.

Kraków, 5 Czerwca -

Niedziela

Rok 1881.

Ogłoszenie przedpłaty.

Z przesyłką pocztową w państwie

Austryackieu na czerwiec . . złr. g-fiO

1 czerw, do końca wrzeń. 1881 n 8’_

^ F M syłką pocztową w państwie

Niemieckiem na czerwiec . . . 6 marek.

Od 1 ezerw. do końca wrzeń. 1881 20 ,

§S» Prenumerata Uczy się tylko

od pierwszego do ostatniego dnia

w m iesiącu, kfl§

1jili?

Kraltńw 4 ^ići%ca

Przegląd Polityczny.

Izba wyższa odbywa dziś .posiedzenie, na któ

rego porządku dziennym jest między innemi pier

wsze czytanie, projektu ustawy o rozdzieleniu u—

Diwersytetu prażs kiego. Już wczoraj nam telegra

ijwauo, że sprawa ta w tej sesyi załatwioną nie

będaje, a zdaje się, te istotnie tak się stauie,

gdjż i dzienniki zapowiadają, że dziś Izba wyż

sza odroczy swe p siedzenia; skończy się więc

na odesłaniu tego przeduiiotn do koninyi. Przed

łożenia o kredycie na założeń e uniwersytetu cze

skiego nie ma na porządku dzienoym dzis eji-zeg»

posiedzenia Izby wyższej, co także jost wskazow*

ką niepomyślną, ie sprawa uniwersytetu w Pra

dze załatwioną teraz nie zostauie; niepodobna bo

wiem uchwalać fanduszów, skoro jeszcze rzecz

sama w zasadzie i prawomocnie uchwaloną nie

została. Wstrzymujemy się na razie od wsidkkh

nwag, bo nie chcemy do ostatniej «hwili tracie

nadziei, że rząd całego swego wpływu nżyje, aby

tę dla Czechów, ałe i dla Bitbie ważną sprayu;

koniecznie w tej sesyi przeprowadzić.

WęgierBki dziennik urzędowy ogłasza reskrypt

zwołujący Bejm węgierski na dzień 24 września i

rozpisujący wybory, które się odbywać będą mię

dzy 24 czerwca a 3 lipca.

Komitet ministrów zajęty jest obecnie kwestyą

zwinięcia komitetu dla spraw Królestwa Polskiego;

Gameta Warszawska powiada z tego powodn:

nJeżeli zwinięcie komitetu rychło nastąpi, to o

statoięm doniosłem dziełem komitetn do spraw

Królestwa będzie ocimowa zatwierdzenia Tuwa

r yatwa nbezpieczeń od gradobicia, projektowanego

w Warszawie.

Jako wyjaśnienie pogłosek, puszczony« h nieda

w no w obieg pi zez niektóre dzienniki zagraniczne,

a nawet rosyjskie, że rząd rosyjski zamierza czy

nić przedstawienia w Wiedniu o n rozszerzenie

praw Rusinów, zaludniających Glcyę wschodnią*1,

półcrzędowy Dnewnik Warszawski} podaje cie

kawą wiadomość, jakoby *z dyplomatycznych i-fer

w Petersburgu", że myśl wstaw.enia się za Rusi

nami galicyjskimi do rządn austryackiego, po

wstała była jeszcze za Cara Aleksandra II, a tu

r w skutek wielokrotnych i nsiluycb próśb Rusinów

podawanych do C arau, aby im okazał swą p »moc

dyplomatyczną. ,,Wobec pewnych nieiprzyjajncy« h

okoliczności myśl ta nie mogła być dotychczas

urzeczywistnioną. Teraz atoli, jak upewniają, na

stała chwila dla niej pomyślna, i rząd zamierza

ją spełnić, lubo niewiadomo dotąd, w jakiej formie.

To jedno tylko można twierdzić na pewno, że

w danym wypadku dyplomaoya rosyjska nien

czyni, zwłaszcza na początek, kroku urzędowego,

lecz ogranicay się na przedstawieniach prywat

nyeb, poufny, h, jak to jest zwyczajem w sprawach

podobnego rodzaju. ŚAśle urzędowego mięsień a

się w sprawy wewnętrzne Austro Węgier R. sya

sobie niepozwoli, ponieważ nie ma ani prawa,

ani dostatecznych po temu powodów11. Z tsgo się

pokazuje, że albo Dniewnik bredzi, twierdząc, że

wiadomość tę czerpie ze sfer ayplom atychnycb,

albo że w sferach tych w Petersburgu stracono

znpełnie głowę.

Podcias nieobecności W. Ks. Konstantego, naj -

wyższy zarząd marynarki został powierzony W

Ks. Aleksemu. Ks. Gorczakow powrócił do Peters

burga.

Podłng Pressy, moskiewski prokurator Gutebo

rów przypomniał policyi tamtejszej utuiające prze

pisy, podług których nikt nie może być areszto

wanym bez poprzedniego zarządzenia sędziego, t

dalej, że każdemu aresztowanemu ma być wręczo

uy duplikat nakazu, w którym powinien być wy

mieniony powód aresztowania.

Strana donosi, że gubernator kazański Heinz

mianowany zostanie pomocnikiem ministra spraw

wewnętrznych hr. Ignatiewa, w miejsce Kocha

ndwa.

Sejm finlandzki zbierze się d. 19 czerwca r. b.

We czwartek prowadził dslBze obrady parła

ment niemiecki nad nstawą o zabtzpieczenin ro

botników. Zasadniczy art. 13 wywołał obszerne

rozprawy. Projekt komisyi opiewał: że fabry ; m

i majstrowie m ają opłacać a/, na zabezpieczenie

życia robotników a % część asekurowani, goy

tymczasem projekt rządowy mówił o udziale akar

bu *w poDtsteain tego ciętarn. Konserwatyści zga

azali się na tymczasową 5 letnią dopłatę ze skarbu

a postępowcy i socjaliści chcieli nakładać na fa

brykantów a/, a J/8 na skarb. Ze strony rządu o

świadczono, że w razie nieprzyjęcia projektu rzą

dowego, rząd przystąpi do poprawki konserwaty

stów. Partya narodowa była przeciwną udziałowi

skarbn. Patlament przyjął wreszcie projekt komi

syi, a wniosek co do udziału skarbn npadł prze

ważną większością. Izba doprowadziła obrady do

§. 42, lecz wtedy okazał się brak kompletu. Na

-*36 posiedzenie naznaczone zostało na d. 9 bm.

Ogromna większość przeciw udziałowi skarbu

«Wt asekuracyjnym , rozstrzygnie -prawdo

podobnie o losie całej nstawy, gdyż ks. Biśmark

niejednokrotnie dał poznać , że bez tego udziału

niezgodzi się na uitawę. Udział bowiem skar

bn oddaje instytuiyę asekuracyjną pod zarząd

K;anclerza, który z jej pomocą chce klasę robo

tniczą wydobyć z pod wpływów socyalistów.

Partya liberalna w parlamencie postawiona wo

bec rządu w roli dwuznacznej, zrobiła stanowczy

arok zbliżenia się do niego, mający ją zarazem

ratować od grożącego jej rozbicia. Po naradzie

ponfaej postanowiła bowiem ogłosić oświadczenie,

w którem mówi, że jak dawniej tak i nadal dzia

łać będzie w duchn rozwojn narodowego i liberał

acgo, przeciw wszelkiej reakcyi na po?u polity

cznem, bościełnem i ekonomicznem, ale nie wciąga

w szereg kwestyj stronnictwa pytań codo wolno

ści handlowej, łub ceł opiekuńczych. Przyznaje, że

w sprawach polityki wewnętrznej i (!łączyła się ot

rządn, ale pod względem socyaluym pragnie wspie

rać rząd w jego pozytywnych zamiarach. To o

świadczenie je st wskazówką, że partya narodowa

zaprzestaje opozycyi swej przeciw projektom ks

Bismarka na polach bandlowem i podatkowem.

Gambetta ma jeszcze nadzieję, że senat ulęknie

się grtżby zł machu stann i przyjmie refoTnę wy

borczą pod warunkiem, że luzba deputowanych

nie będzie powiększoną. W takim razie pragnie

Gambetta skłonić Izbę, iby na teraz zgodziła się

na tę poprawkę, gdyż pfżnićj będzie motna u

chwaiić osobno powiększenie liczby deputowanych

*edłcg liczDy meszkań;ów każdego depattamen

tu. Mimstrowie postanowili zachować się w sena

oie w kwestyi wyborczćj zupełnie biernie. Senator

MJland, jedyoy członek komisyi senackić , ktirv iest

przychylny rtfirmie, miał, jak donosi Gaz. K ol.,

rozmowę z Grćvym, który oświadczył mn, że nie

zejdzie z pola biernego i nie upoważnił nikogo do

przemawiania w swojem imieniu.

Prezes nowego gabinetn włoskiego Depretis sta

uąt d. 2 b. m. przed Izbą, która nielicznie ze

brała się. P. siedzenie rozpoczęło się cd interpela

cyj. Amib zapuwiedział interpeUcyę o obecny stan

arm ii; Trincbera o politykę rządu pod względem

przytułku; MdS-§ari żąda przedłożenia aktów dy

plomatycznycb do sprawy tunetsńikićj, a to od

r. 1878, oraz oświadczenia co do wynagrodzenia

Włocbcw zamieszkałych w Pernwii. Co do zapytania

Arbiba żądał Deprct s odroczenia do chwili obrad

budżetowych. Maucini odpowiada Massaremn, le

dopiero co objąwszy władzę, nie może podjąć się

przedłożenia aktów, których sam jeszcze nie zna.

Co do wynagrodzenia wspommoneg *, rząd chilij

ski wniósł, aby poddać tę sprawę sądowi polub i

wnemu R ząd poroznmie się z innemi państwami

w tćj sprawie.

Depretis zawiadomiwszy Izbę o składzie nowe

go gabmeto, dodał, że nie prztdloży żadnego

prtgrzmn, gdyż powtórzyłby to, co jut znane, ale

da obraz pewny h zamiarów rządn. Przyj .,ł on

mandat do zLżenia gabinetu zachęc.-ny przez Cai

r«J go i inuycb kolegów swoich, licząc na ich po

paicie. N stępuie pragnąłby uki ń ;zyć reformę wy

bonzą. W budżety wojny i marynatki| w.s?io

podwyższenie kredytu a organizacja armii potrze

buje ukończenia. Łatwićj dziś na ten celprzezna

czyć pozostałość r-nadwjżki dochodów. Jeśli ten

system ?trzyma się, ze dwa albo trzy lata po wy

daniu 200 milionów na wojsko, p? stara się o! po

lepazenie armii bez szkody ekonomicznych intere

rów. Djpretis zaleca uchwalenie kodeksu bind!o

wego i innych ustaw przedłożonych Izhie. Co się

tyczy stosunków z zagranicą, Włochy muszą za

chować miejsce swoje m ędzy wielbiemi narodami

i utrwalić się ua podstawie sprawiedliwości i wza

jemn go poszanowania. Włochy utzyoią wszystko

co możua, aby pogodzić obowiązki stroje pod

względem swobód międzynarodowych z obowiąz

kami względem siebie samych. Włochy, które o

statnie weszły do koncertu europejskiego, są ży

wiolom porządku ekonomicznego i pokoju, i trzy

mywać się będą w tćj roli i niczego nie żądają,

prócz zaszczytneg) pokoju. W końcu wyraża mi

nister nadzieję, że znajdzie poparcie w Izbie.

Od czasu do czasu powtarzają Bię w Irlandyi

wypadki morderstw agraryjnych albo stawienie

zbrojnego oporu policyi wykonywającćj wyroki

względem wypędzania z ferm dzierżawców zale

głych z czynszem. Te symptomata świadczą, że

stan oblężenia nie jest dostatecznym środkiem dla

uporządkowania stosnnków rclaiczycb. A!e od ze

szlćj jesieni ociągano się z zwołaniem parlamentu,

a gdy go zwołano, to nie dla uchwalenia ref rmy

arządzeń rolniczych, ale dla uchwalenia stanu wy

jątk? w -go. Ustawa agraryjua nie zadawa!nia an:

właściiieli ziemskich ani dzierżawców i me rychłe

jeszcze stanie się obowiązującą.

Jak donoszą do P olił. Corr. naprężenie między

’o rtą a Egiptem, datujące się jeszcze od czasn

złożenia z tronu Izmaila baszy, wzrasta pod wpły

wem podejrzeń, obudzonych przez sprawę tuuiską

i łączące się z nią odkrycie tajemnych zamiarów

Wioch na Tripołis. W Konstantynopolu posądza

ą Angl?ę i Francyę, że zależność Egiptu od Tur

cyi chcą z czasem zamienić na zależność od Eu

ropy a przynajmniej od kilkn jćj mocarstw.

Jako komisarze graniczni udali się z Aten do

Konstantynopola majorowie Korpas i Ichomachos,

,udzież kapitan Ponrnaras.

Między sofiami w Konstantynopolu panuje ruch

uie zwykły. Said basza miał odebrać list z groż

iami w sprawie M.dats, podpisany przez ,Komi

tet wykonawczy internacyomdn w Konstantynopo*

u W Ildyz kiosku zaprowadzono środki ostro

żności ; liczne patrole strzegą go na okół.

Szeik nl-Islam wezwał mufltów bnłgarskiob, aby

politykę u nanego przez cesarza księcia Aleksan

dra z całych sił popierali.

Z Bukaresztu dcnoszą do Pol. Corr. że Kcgol

niczeano czyni wielkie zabiegi, aby politykę swą

w sprawie Dauajowej narzucić nowemu minister

siwo. Ministerstwo ma być zdecydowanem wytrwać

na obranej przez siebie drodze pojednawczej a

gdyby większość Izby popierać miała zamiary Ko*

golmczeana, rozwiązać ją i odwołać się w sprawie

żeglugi na Duuajtt do opinii kraju, wyrażonej

przez uowe wybory.

Ks. M .ian zamkną! d. 2 b. m. osobiście w o

becności całego ciała dyplomatycznego rezydu

jącego w Belgradzie w uroczysty spcsób posie

dzenia skupczyny, podoosząc ważność zdziałanych

przez nią reform wewnętrznych dla wzrostu siły

krajn. W dalszym toku swej mowy tronowej po

łożył na.isk na wtżność konwencji kolejowej,

traktatu handlowego z Austryą, otworzenia no

wych źródeł kredytowych la melioracyj wszel

kiego rcdzajn i umorzeń i długów zaciągniętych

w czasie wojny. Iabaprzyjęłamowę tronową trzy

krotnym okrzykiem : ,N iech żyje!" Nazajutrz

wsiadł książę na statek parowy i cdpłynął do

Pesztu. Z tzmtąd ma Eię udać do Berlina, a na

stępnie do Pet.rsburga.

W Lipsku pojawiła się broszura niewiadomego

pióra, datowana z Warszawy, a zwrócona wido

cznie ku stoi icy cesarstwa Rosyjskiego — nie na

to atoli, aby w położeniu tak grożneiu i trudnem

podsuwać rady i programata, środki i sposoby

wyjścia z tego położenia — ale aby przypomnieć

w wyrazach jak najbardziej umiarkowanych spra

wę kościoła unickiego w Po]soe pod rządem ro

syjskim.

Pismo to nosi tytuł: ConsiJfmtions sur Tetat

de l’eglise unie en Połoguc A Cóaęasion de l’atten

tat du 13 mars.

Autor od pierwszej do osta(fciej karty wypadki

polityczne odnosi do z asad m.Tt^Inych. Dziwi się

i gorszy na wstępie obojętnością, z jaką opinia

europejska, a dodaćby mógł i opin!a rosyjska przy

jęła rakt zbrodniczy, który po widu wysi!eniach

położył kres życiu cesarza rosyjskiego.11 r Czyliż

pyta, niesprawiedliwości wobce indywiduów, korpo

racyj, sumień, popełniane w imieniu bądż to rzą

dów, bądż ludów do tyla zatarły uczucie i obni

żyły poziom moralny?

,Ruch rewolucyjny zainaugurowany w r. 1789,

przeszedłszy przez wszystkie fazy, doprowadzić

musiał loicznie do socyalizmu, ą ostatńiem jego

słowem komunizm, jakkolwiek odpycha te konse

kwencye sekta masońska kierowana przez ludzi

wyższej inteligencyi, chcących zastąpić religię chtze

ściańską, religią. ,humanitarną^ Nihilizm zaś, któ

rego sama nągwa wzbudza odjazę, mógł się tylko

zrodzić, w Rosyi, jakó następstw^1całego history

cznego procesu. Jednem z głównych znamion tego

nstroju było zlanie porządku świeckiego z ducho

wnym, czyli pochłonięcie ostatniego )?rzez pierw

szy. Dogmatyzm zbawia, gdy powaga, która go

ogłasza, jest boską. Dogmatyzm schizmy w rękacL

iiera bez misyi. potężny co do formy, może nało

żyć surowy post, nawet wzniecić fanatyzm, ale nie

zdolen wstrzymać od zbrodni."

Wstęp ten oparty

na cytowanych przez nas niedawno poglądach fle

Maistra o Rosyi i uzupełniający je zestawieniem

faktów z bliższej epoki — kończy się pytaniem:

,gdzie się zatrzyma Rosyanln, który nie zna prze

szkody, a tem mniej skrnpiild, we,» bnięty na drogę

nihilizmu ? Czy staną się ci Indzie narzędziem partyi

iberalnej do steroryzowania władzy i wywalczenia

sonstytncyi? Czy też barbarzyńcy z ducha dzieci

zgniłej cywilizacyi są przeznaczeni do zbnrzenia

starej Europy, jak barbarzyńcy z IV wieku?«

W następnych kilku kartkach autor przechodzi

do stosunku Rosyi do Polski, zwłaszcza zaś za

panowania Aleksandra II. Nie waha on się przy

znać błędów popełnionych, gdy cesarz Aleksander U

zaczął nadawać Królestwu Polskiemu instytucye

i prawa dając w zakład swego brata. ,,Aby osądzić

człowieka, trzeba postawić się na jego stanowisku.

Ale cesarz Aleksander nie umiał zachować równo

wagi moralnej. Zawiedziony w swych nadziejach

wydał Polskę w ręce katów, dając im carte blanche.

’odobnie jak rewolucyoniści we Francyi chcieli

oni zniszczyć przeszłość: kościółŁ kongregacye

religijne, język, wychowanie publiczne, procedurę,

trybunały, warnnki własności, wszystko wstrząsnęli

i starali się wprowadzić we wszystkie organa stra

szną chorobę, która objawiała się już w Rosyi.

Uczucie zemsty było tu jedyną dyrektywą rządu

przedłużyło wygnanie biskupów do lat blisko

dwudziestu,"

Streszczamy tu tylko główne punkta broszury

odznaczającej się umiarkowaniem wyrażeń, ale nie

poświęcającej żadnej zasady moralnej czy naro

dowej. Pismo to winnoby dojść do najwyższych

sfer petersburgskich, tak jest bowiem napisane, że

nie wzbudza żadnej drażliwości, a jednak przy

pomina wszyRtkie krzywdy, w tym okresie doznane

wszystkie prawa

W trzeciej części antor przystępuje do przed

miotu, który był głównym celem pisma, do przy

pomnienia świeżych, trwających jeszcze prześlado

wań anitów. Ci już nie nie zawinili wobec rządu

’ ce sarz a, niczem nie mogli wywołać uczucia zemsty.

Laktaucjusz w IV wieku chrześciaństwa powie

dział, że wszyscy prześladowcy kościoła kończą

śmiercią tragiczną. Historya to stwierdza. Antor

wstrzymał się od przytoczenia słów proroczych

Pinsa IX, gdy wobec ucisku kośeioła i krwawych

prześladowań unitów rzeki na początkn wojny

wschodniej : npalec Boży dotknie prześladowcę,

a jak mówi prorok pański spadnie kamień ze skle

)ienia i zgruchocze nogi kolosa".

Przepow iednia

ziściła się co do słowa w zamachu z 13 marca.

Zbyteczna nam już powtarzać za autorem znane

Czasu, a krwawo zapisane s_zczegóły mordów

dokonanych w Drelowie i Pratulinie i innych epi

zodów srogiego prześladowania. Przypomnieć je

dnak warto, z przebiegu kwestyi unitów w po

stanowieniach rządu, że gdy odstępca Popiel udał

się do Petersburga w r. 1873 odbyła się tam na

rada pod prezydencyą cesarza, w której brali udział

W. ks. Konstanty, br. Berg, Gromcka gubernator

Siedlec, Bodżkowski gubernator Lublina, hr. Szu—

Wałow i -ks. Gorczakdity Ci Łr*ej ost)utni ^*rzai u*

wiali za środkami łagodnymi . ’ale oesurz sam

zdecydował sprawę i przyjął przeciwny wniosek

podpisując: ,,mech tak się stanie."

Słowa te wystarczyły, aby popłynęło tyle krwi

męczenników — ale lud wyznawca nie zachwiał

się i trw a w wierności dla swej wiary do dziśdnia mi

mo mordów, deportacyi, pozbawiony kapłanów, nie

mający znikąd poparcia. Unici nie chcieli dać

wiary, aby to się działo za wolą cara — zanosili

jak wiadomo prośby i protesta do Aleksandra II

w 1875 r,, gdy przebywał w Warszawie — a dziś

taksamo protestują, odmawiając składania przy

sięgi wierności w cerkwiach scbyzmatyckieb. Nie

doszedł nas jeszcze protest unitów przesłany nie

dawno do Petersburga, ale wiemy, że miał on tam

zrobi(’_wrażenie jako akt prawdziwie dyplomaty

czny i prawny, choć wyszedł od prostaczków, któ

rzy nmieją bronić swej wiary, ale wiedzą co się

należy Bogu, a co się należy cesarzowi.

Opowiedziawszy straszne wypadki podlaskie i

obecny stan unitów, autor w konkluzyi stawia

kilka pytań politycznych, których trafność stwier

dzają ostatnie zmiany w rządzie rosyjskim.

*Czy Cesarz Aleksander III zechce nadać kartę

konstytucyjną Rosyi z całym aparatem parlamen

tarnym, do którego niewiadomo, gdzie szukać ży

wiołów, lub też czy rzuci się w objęcia partyi

panslawistycznej, obiecującej mu poparcie ludu,

trwałość autokratyzmu i zapanowanie nad zepsu

tym zachodem (Aksakow). Cokolwiek wybierze,

cięży na nim obowiązek sprawiedliwości."

*Polska wobec ogromu Rosyi jest taką mniej

szością terytoryalną i liczebną, a dla czegóż spr-a

wa porozumienia ciągle zajmnje praśę rosyjską.

Ro tu leży kwestya prawa, niezależna od liczby.

Nie trzeba odgadywać przyszłości, ani jej przesą

dzać. Przedewszystkiem wyrządźcie nam sprawie

dliwość, w wlosnym waszym interesie, uchylcie

niektóre środki ochydne— a więc odwołajcie ukaz

z 10 grudnia, który odmawia Polakom katolikom

tego, co kongres berliński wymógł na Rumunii,

aby przyznała żydom. Potem następuje kwestya

języka polskiego; trzeba zaiste obłędu, aby przy

puścić, że naród zapomni swego języka, którym

mówi i pisze od wieków. Nadewszystko zaś kwe

stya pokoju sumienia przez nadanie wolności Ko

ściołowi katolickiemu. Nie mówcie światu o tole

raucyi, gdy nasi biskupi i księża na wygnaniu,

klasztoty zamknięte, proboszcze internowani w pa

rafiach i gdy przymuszacie całą ludność do zmia

ny obrządku i wiary, czemu ona się opiera od

lat ośmiu."

*Jedność porządku religijnego z politycznym,

m a być jak mówicie, przywilejem i siłą Rosyi.

Ale wieiuż jest n was ludzi a nawet księży

wierzących w boską misyę Kościoła scbizmaty

r kiego ? Narzucacie nam gwałtem waszą religię

przez ajentów bez wiary lub hipokrytów."

*Myślą stronnictwa Aksakow-Ignatiew je st roz

lać zagranicą, pod sztandarem słowiańskim go

rączkę, która trawi siły żywotne Rosyi."

*Sprawiedliwość dla unitów w Królestwie Pol

skiem! zwracamy te Błowa do Cesarza, do mężów

stanu, do patryotów rosyjskich: ta sprawiedliwość

to wolność sumienia w obrządku, dogmacie, hie

rarchii, to zaniechanie natychmiastowe środków

przymusowych, a okaże się, czy ta ludność, jak

mówicie — powróciła dobrowolnie na łono prawo

sławią,"

Streściliśmy główne myśli pisma, które ma ra

czej charakter przedstawienia, niemal memoryałn

dyplomatycznego niż broszury polemicznej obli

czonej tylko na rozgłos w ogólnej opinii. Auto

rowi niechodzi widocznie o wrażenie, ale o pra

ktyczny skutek. Stawia on zasady moralne i pra

wne obok faktów. Nie wywohije żadnej kwestyi

spornej, nie zapuszcza się w pytania przyszłości.

Stara się w opowiadaniu krzywd i bezprawie stłu

mić wszelkie oburzenie, aby tem łatwiej przemó

wić do snmienia. Życzymy temu zacnemu pismu,

aby dotarło tam, gdzie było skierowane. Głos ten

przypominający gwałt trwający na unitach, ucisk

kościoła katolickiego, języka polskiego, rewolu

cyjne prawo 10 grudnia — to jedyna i najlepsza

rada, jaką dziś dać można rządom w Rosyi dla

własnego ocalenia. Aby zwyciężyć nihilizm z dołu,

trzeba go najpierw usunąć w systemie rządn.

MOWA

ministra skarbu Dra Dunajewskiego

miana w Izbie wyższej Rady Państwa d. 31 maja

(Według stenogramu).

Wielka doniosłość projektu, o którym wys. Izba

teraz ma orzec, niech mię wytłumaczy, te nie n

suwam się od obowiązku w wywodzie może nieco

obszerny?m, acz o porze tak spóźnionej, określić

stanowisko rządu JCMci względem tegoż projektu

a względem wniosku komisyi. Dopełnić tego Obo

wiązku przychodzi mi tem ciężej, ile że cbodzi tu

o sprawę, którą od lat, miesięcy i tygodni oma

wiano nietylko w obu Izbach reprezentacyi pań

stwa, lecz wszędzie, na zebraniach rozlicznych i

po dziennikach, i —jak to bywa z rzeczami lndz

ciemi — bądż krytykowano i ujemnie oceniano,

iądż iako właściwą przedstawiano. Powiadam, że

dopełnić tego obowiązku, dziś ciężko mi przycho

dzi, bo niestety jestem zniewolony powtarzać rze

czy znane w tym tylko celu, aby uczynić zadość

właśnie obowiązkowi względem wys. Izby.

Ustawa z r. 1869, która, idąc w kierunku nie

wątpliwie idealnym i godnym uznania, bądż co

bądź może niedosyć liczyła się z trudnościami

praktyki w państwie tak wielkiem, jak Anstiya,

w dalszych następstwach swych kilkakrotnie jnż

zajmowała wysokie ciała reprezentacyjne. Przypo

minam tylko najważniejsze ustawy, które po niej

nastąpiły. Po r. 1869 idzie ustawa z dnia 21 lipca

1871 r. o ustanowieniu komisyj; dalej nstawa z d.

15 grudnia r. 1875 o okresie, na jaki ma być

ustanowiony nowy kontyngens podatkowy; nastę

mie ustawa z dnie 20 stycznia r. »1876 o ętano

wiskn przewodniczącego w powiatowych komi

syach szacunkowych; potem ustawa z dnia 26

kwietnia r. 1879 o rozkładzie podatku od r. 1882;

następnie nstawa z dnia 28 marca 1880 o prowi

zorycznym poborze podatkn od r. 1881; nakonieo

ustawa z dnia 30 marca r. 1881 o terminach re*

kłamaćljnych — co wszystko stanowi cboć niezu

pełny, przynajmniej jednak po części dowód, że

pierwotna ustawa z r. 1869 za mało liczyła się

z obawami i troskami, które już wówczas odzy

wały się w kołach posiwiałych mężów stanu, czy

też droga, na którą wstąpiono, jest właściwa. Już

wówczas zwracano uwagę, że lepiejby było poddać

kataster rewizyi i w ten sposób osiągnąć tyle, ile

wedle lndzkiego obrachowania osiągnąć można.

Dziś atoli, gdy już tyle lat upłynęło od wydania

nowej ustawy, gdy niestety, trzeba wyznać, tak

znaczne łożono koszta, gdy nietylko obie wys.

Izby, lecz i administracya od tak dawna zajmuje

się tym przedmiotem, krytyka retrospektywna pe

wnie nie jest na czasie; czas owszem dołożyć

wszelkich starań, by nakoniec rozwiązać zadanie,

doprowadzić rzecz do końca.

O ile do rozwiązania zadania powołany był

rząd cesarski, mnsiał, rozumie się, stanąć konie

cznie na gruneie nstaw obowiązujących i z jednej

strony przedłożyć obu wys. Izbom to, co do prze

prowadzenia tych ustaw uznano za niezbędne,

z drugiej strony atoli musiał wydać przepisy, któ

reby odwracały od opodatkowanych surowości

może i krzywdy. Stanowisko-obowiązującej usta

wy było dla rządu to, że, jak to już uznała ko

misya wys. Izby wyższej, do ustanowienia sumy

czystego dochodu powołana jest komisya central

na i że orzeczenie jej w tym względzie jest osta

tecznie decydujące. Jakkolwiek różne byłyby zda

nia o ustawie i r. 1869, zdaie mi się, że w tem

wszyscy będą zgodni, " i i . było to bardzo mądre

postanowienie tejże ustawy, któff usunęło ogólną

sum§ podatku gruntowego (tak jest w ótCB9§^

mie i w urzędowej Wiener Ztg-,

oczywiście po

winno być: sumę czystego dochodu z gruntów;

przup. koretp.) z pod obrad parlamentu, a poru

czyło ustanowienie jej mniej licznemu, składają

cemu się z mężów zaufania parlamentn gronu

znawców. Zaledwie wyobrazić sobie możua, kie

dyby się skończyła taka dyskusya o taryfowaniu

i o prawdziwem obliczeniu wszystkich liczb w zgro

madzeniach tak licznych, jakicmi są obie wys.

Izby. Centralna zaś komisya po pracy przeprowa

dzonej rzeczywiście z wie!kiem poświęceniem, z pil

nośc.ią wyższą ponad pochwały i z rzetelną sta

rannością doszła do ostatecznego rezultatu swego

z końcem r. 1880, a rząd staną} w tej chwili

wobec obowiązku wniesienia do wys. Izby ustawy

0 ogólnej sumie podatku gruntowego na najbliż

szy" b łat piętnaście.

Nie arkusze podatkowe już, czy też nie same

już arkusze podatkowe, jak powiedział jeden

z szanownych panów, wzbudziły coś w rodzaju

zaniepokojenia, niechęci w wielu kołach ludności,

a to z _tej prostej przyczyny, i e datami odnośnych

petycyj, które podano do rządu, datami zebrań

odnośnych, lub datami zgłaszania ń ę deputacyj,

do członków rządu możnaby dowieść, że arkusze

podatkowe w ogóle nie były jeszeze gotowe, że

nawet jnż przed ukończeniem robót przez komisyę

centralną objawiały się liczne oznaki tego tak

zwanego zaniepokojenia. Rząd bynajmniej nie u

ważał za rzecz zbyteczną dodiodzić przyczyn tego

zjawiska; ale nie mógł posną%ć się do śmiałego

wniosku, że ponieważ nadeszły petycye, ponieważ

były deputacye I ponieważ odbywały sięrzebrania,

przeto operaty komisyi centralnej koniecz?ne mu

szą być mylne, Takiego wniosku z swego stano

wiska rząd wysnuwać nie może. Musiał ou, jak

jnż powyżej nadmieniłem, uważać operat komisyi

centralne* za tak prawdziwy i właściwy, jak tego

po ludziach wśród tak trudnych okoliczności

w ogóle spodziewać się można. Iżby operat taki

w ogóle mógł kiedykolwiek przyjść do skutku

bez wywołania skarg, żalów lub niechęci, tej na

dziei, zdaje mi się, rząd nigdy oddawać się nie

mógł. Bardzo wielką część tych użaleń, jakie

w sprawach finansowych zawsze bywają i jak to

nigdy pewnie inaczej nie będzie, m nsiał przypi

sać okoliczności, że, jak powiedział minister pra

ski: ,,beii?i Zahlen hort die GemMh.lich.keit aufu i

nikt chętnie nie płaci. I tak też wynika z zasady

ustawy z r. 1869, bo już w r. 1869 oświadczył

ówczesny minister skarbu wyraźnie w Izbie po

selskiej, a następca jego w kilka lat potem po

wtórzył, źe rząd nie myśli o podwyższeniu po

datku gruntowego, lecz tylko o sprawiedliwym

rozkładzie. A cóż można rozumieć przez sprawie

dliwy rozkład, jak tylko to, te po przeprowadze

niu operaeyj jedni mniej, drudzy więcej płacić

będą. Gdyby bowiem wszystko pozostać miało po

dawnemu, wtedy cała w ngóle ustawa i cały

w ogóle operat byłyby zbyteczne.

1 Ponieważ atoli użalenia te pojawiły się wobec

rządu i wobec publiczności, przeto trzeba było

oczywiście czynić dochodzenia, czy te rozliczne

skargi bądż cobądż nie mąją tu i ówdzie pewnej

rzeczywistej podstawy, godnej rzeczywiście uwzglę

dnienia. Pominąwszy, że oczywiście w takim ope

racie, w pracy, która tyozy się tyln mil kwadra

towych i tyłu pareel — 15 milionów — pomyłki są

nieuniknione, pominąwszy to, rząd pzekonał się

z reżnltat!i, że w niektóiych prowinoyach musi

podwyższyć się dotychczasowy podatek gruntowy.

Mogę jako przykład przytoczyć okrąg tarnopol

skiej komisyi krajowej, gdzie posiadłość ziemska

będzie teraz obciążona podatkiem o 80, 90, 100,

120 pręt. więkBzym. Oto przykład, że skargi i

użalenia, o ile m ają rzeczywistą podstawę, zda

rzają się w różnych okolicach, nie w Styryi

tylko.

Nic myśląc zapuszczać się w dalszą pod tym

względem polemikę, muszę bądż eo bądż zwrócić

szanownemu mówcy uwagę, że no’wy podatek dla

Styryi wedle wyników robót komisyi krajowej

stanowi podwyżkę o 879,000 złr.,

a wedle wyni

ków komisyi centralnej o 438;000 %}t. Zwraeam

na to uwagę, że właśnie eo dó Styryi, ,mimo że

uznaję, te tam w czasach ostatnich wiele się po—

Oddzielne Nr* Czasu, o

* *** łwi*too*ne

*y.

wie po 10 o,, we Lwowie lub z przesyłką pocztową 12 a

Prenumerata wynosi:

Poc i tą w państwie Auatryackiem

1X0°°ty ro* n° kwartał na 1 mieriąo

»^

t Niemieckiem

................................................

6** 2złr.60e,j

do Włoch, Francyi. Anglii Roi’»ii’ o’. *, * *. l, * *,

^8 dr.

7 dr.

J8 dr.

międzmii przekazu ni^uJłr,ó*^ 4,1,10 od lffo * ° «« łstalef» dnia w miesiąca.

—

Llity

c Ldministraoyi Ćzasu w

^ prenumerat§ i ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franco

ł^ t "77rl0Wle- - ! kety reklamacyjne nieopteczfłouiane nie podlegają opłacie

pooztowęi.

Lutów mefrankowanych nie przypuye się.

** łk °|l*w ów nadsyłanych nie zwraca się.

____

...

j,, rrennmeratę przyjmują:

W Hiakowtm AdmłnistfaoyaBCZAUJai tudzież urzędy poosiowe. H lejm w ą fN a u e n tę

księgarnia 8. A . Kr -

’;owakiego, handel Nowakowskiej.— O i foneaU (Inseraty) przyjmuje się za . . .

opłatą od miejsca wiersza drukiem drobnym (petitowym) za pierwszy raz 10 o ent, za każdy następnyi"t*

raz po 6 cnL —U deiła a e (na 8 stronnicy dziennika) od mieisoa wiersza drukiem drobnym i

cnt zakzidy ras. D ołąuenU do i,C n n » (nrespekta, cyrknlarze, ogłoszeniai t p.)przyjmięrf^

ńę za cenę 1 złr. od 100 egzem, dla zumiejjcowy !n a 60 oent. od 100 egzem, dla miejsoowych Prfr^;v

nnmeratorów. -

Należytożć uprasza się pwpnód. nadesłać przekazem pocztowym. -

Ogło«ieBlfc W

prenuaemtę przymałą: we Lwowie Ą]encya ,CZAbO41wgłównym składzietytoniuNr. Dyj,

przy ulioy Trybunalskiej L. 4: w P a ry ł n wyłącznie p. Adam, Rue Clćment 4 : (prenumeratę p. Wln- *

centy Raczkowski, Faubonrg Poissonióre 88); w W iednia pp Haasenstein Sc Vogler (także w Ham

łsu’gu, Frankfurcie rad Menem, Berlinie, Lipsku, Barylei i Wrocławiu), A. Oppelik, Stnbenbastei Nr. 2

(także w Pradze! R, Mosee (takie W Berlinie, Hamburga, Monaohium 1 Norymberdze). G . L . Panbe

St Comp. (także w Frankfurcie nad Menem), R otter h Comp, Riemergasee 12.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction