Mirador viewer

Wiadomości Literackie :

Annotations

Showing 336 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ceno 80 groszy STANISŁAW PI0ŁUN—H0YSZEWSK1: ŻEROMSKI A „DZIEJE GRZECHIT p*»» s

WIADOMOŚCI

LITERACKIE

Prenumeroła kwartalna xł. 9.—

z przesyłką p o c z t o w q.

Konło w P. K.O. nr 8.515

Pocztowe konto

rozrachunkowe nr 73

Administracja

Warszawa, Kredytowa 6

W Warszawie prenumeratę

można zgłaszać

telefonicznie nr 223—0 4

r' I Warszawa. Niedziela 9 października 1938 r.

Rok XV

DAYlD PILGRIM

SOMOSIERRA*'

przełożył ZBIGNIEW GRABOWSKI

— Jakie straty wczorajszego wieczo

ru, Savary?

Rzucając to pytanie, Cesarz nawrócił

koniem i ruszył wyboistą drogą. De Se

gur nie dosłyszał odpowiedzi Savary‘ego,

lecz tylko uwagę Cesarza.

— Co, sześćdziesięciu moich gwardzi

ti [ stów? Skandal.

Nastrój głębokiego niezadowolenia

Napoleona nie uległ widocznie zmianie.

Miato się jednak wrażenie, że jest to

w ostatnich czasach stan chroniczny. W

Burgos, gdzie miał sposobność rozprę

żyć nerwy w morderczej robocie, nastrój

Cesarza stał się na chwilę pogodniejszy.

Ale od Burgos dzieliły ich teraz trzy bi

te dni marszu. Przygnębienie Napoleona

ls, wróciło.

A przecież położenie przedstawiało

skich. Słowo „bandyta" nie schodziło

niemal z jego warg. Wszyscy byli dla nie—!

go rozbójnikami: jeńcy, patrzący oczami

płonącemi nienawiścią, gdy zapędzano

ich jak trzodę na tył pochodu, chłopi spo — J

tykani zrzadka przy gościńcach, żołnie

rze zamykający mu drogę do stolicy. Tu

przypuszczalnie leżał powód jego ostro — '

żności i chwiejności. Czuł się pewny w

obliczu regularnej armji nieprzyjaciel

skiej. Stosowała chwyty i sposoby usta

lonej gry, której arkana opanował po mi

strzowsku. Ale ci oto bandyci byli na

prawdę nieobliczalni. Nie potrafił wci

snąć ich do żadnej znanej mu kategorji.

Był to jakiś osobny rodzaj ludzki, które

go nie mógł przejrzeć. Ich fanatyzm za

raził nawet żołnierzy francuskich: szerzy

ły się wśród nich objawy dziwacznych

SOMOSIERRA

obraz Piotra Michałowskiego

się wcale korzystnie. Blake i Castanos u

ciekali a Ney następował im na pięty.

Cesarz natomiast, mając przy sobie starą

gwardję zarówno pieszą jak konną, pier

wszy korpus pod Victorem i kawalerję

pod La Tour—Maubourgiem — razem co

najmniej 45 000 chłopa — parł na Ma

dryt. Pozostawiony w Burgos król Jó

zef ochraniał połączenie Napoleona z za

pleczem: Józef, biedactwo, nie nadawał

się do niczego innego. Skrzydła armji

byty zabezpieczone. Ney i Moncey kryli

lewą flankę, Soult i Lefebvre — prawą,

okrucieństw, zboczeń i sadyzmu, których

nie potrafiła pohamować nawet obecność

Cesarza.

De Segur spoglądał poprzez jałowy

ugór w stronę przełęczy somosierrskiej.

Po obu stronach dźwigały się strome

pagóry. Nagie, skaliste, dolne stoki by

ły pokryte haszczami i krzakami, nieo

kreślonego czerwono—brązowego koloru.

„Ciężki teren,—pomyślał, — ale piecho

ta da sobie w nim radę". Artylerja i kon

nica muszą ustawić się na bitej szosie,

którą właśnie jechali z Cesarzem. Droga

SOMOSIERRA

obraz Januarego Suchodolskiego

a nie dalej niż ubiegłego wieczoru nadę

cia od Mortiera depesza, że razem z Ju

n°tem forsują naczele 40 000 żołnierza

Przełęcze pirenejskie.

Od dn. 23 do 28 listopada Cesarz u—.

LzAdził postój w miasteczku Ara—naa.

przypuszczalnie chciał dać czas Soultowi

1 Neyowi na rozwinięcie manewru, zabez—

P'ecżającego skrzydła dla dalszego mar

?Zu Cesarza. Nigdy w swojej karjerze

,aPoleon nie zdradzał takiej ostrożnos

cf — Mimo to dalej był skłonny wyrażać

S1S z pogardą o powstańcach hiszpań

) Wyjątek z powieści Davida Pilgri

..So Great a Man" (Londyn 1937). Po

jeść ta zajmuje się Napoleonem głów

le "r dobie kampanji hiszpańskiej. Spo

i1 ruiejsca poświęca autor romansowi

'•esarza z Marją Walewską (przyp — tłum.).

ta podnosiła się na stok w szeregu pętli.

Nieopodal po prawej ręce w głębokim

jarze zataiła się rzeka. Oddziały armji

znajdowały się już od świtu w pocho

Ńagle Cesarz skręcił koniem z dro

gi. De Segur poszedł posłusznie w jego

ślady. Savary znajdował się po drugim

boku Cesarza. Twarz Napoleona była tak

uroczysta i nasępiona jak ołowiane nie

bo nad głowami. Lejce spoczywały luźno

na szyi końskiej, tak że Rustan, który

jechał krok w krok za Cesarzem, zesko

czył z wierzchowca i ujął koma cesar

skiego za uzdę. Napoleon przepatrywał

przez szkła wysoczyznę, lezącą puel "

Wilgotne, ociężałe powietrze tętni

lo hałasem. Najwięcej łoskotu czyniły

io naiase wvbiiaiącei monotonny

buciska gwardji, wymiąć j

rytm marszu gościńcem. Błękitna

kolumna zwijała się na skrętach szosy.

— Armaty — ozwał się Cesarz. —

Widzisz je, Savary?

Savary trzymał przy oczach szkła.

— Tak, Sire — odparł, odejmując lu

netę od oczu i zamykając ją z trzas

kiem. — Działa na pozycji na samym

szczycie przełęczy.

Cesarz zawrócił głowę.

— Adjutant!

Adjutanci cesarscy wszyscy na ko

nis—h wyciągnęli się rzędem po jego pra

wicy. Oficer na przedzie linji podjechał

jeden czy dwa kroki i zasalutował szty

wno.

— Zawieźć instrukcję marszałkowi

Victorowi, ażeby rozwinął natychmiast w

szyk bojowy dywizję generała Ruffina —

rzekł tonem chłodnej precyzji, którego

niezmiennie używał, wydając rozkazy bo

jowe.

Adjutant przyłożył rękę do czapki, za—

Wcielenie Śląska zaolzańskiego do Polski jest zgodne z zasadami sprawie

dliwości. Zgodne z wilsonowską tezą samostanowienia narodów, która drogą para

doksalnych przemian zaważyła znowu na losach Europy. Bezspornej polskości zie

mi zaolzańskiej nikt nigdy nie negował. Tragedją stosunków między dwoma naro

dami słowiańskiemi, których nic nie powinno dzielić a wszystko łączyć, było po

gwałcenie w imię źle pojętej racji stanu niezniszczalnego prawa narodu.

Rozumieli to ludzie tak dalecy od wszelkiego nacjonalizmu i szowinizmu,

jak Paweł Hulka—Laskowski, który bolejąc nad losem Polaków zaolzańskich,

w wydanym przed dwoma laty numerze śląskim „Wiadomości Literackich" apelo

wał do narodu czeskiego o „porozumienie się serdeczne z... bratnim narodem

polskim" i przemawiając jednocześnie do uczucia i rozumu, wołał: „Dość już łez,

dość nienawiści!".

Lud śląski, stanowiący może najbardziej kulturalnie i politycznie wyrobiony

ośrodek polskiego ruchu robotniczego, nigdy nie pogodził się z oddzieleniem go od

ojczyzny. Dał temu jaskrawy wyraz poeta trzyniecki Paweł Kubisz, gdy w pięknej

„Balladzie o hawiyrskim Śląsku za Cieszynem", ogłoszonej we wspomnianym nu

merze „Wiadomości", skarżąc się że „żółć z cudzego kielicha my pili ...i pijym

jeszcze!", głosił: — —— Polska przydzie... musi być! Idzie z sinej dalekości... Chod

nik w wolność już się prości!" i wzywał:

Rozpalcie serce v> tzo — —

9i czyrwióny me .ii — niech kapiei

Bolesnym mgli się obrazym

Śląsk i Karwina na mapie.

WŁADYSŁAW BRONIEWSKI

ULICA MIŁA

Bronisławowi Linkemu

Ulica Miła wcale nie jest miła.

Ulicą Miłą nie chodź, moja miła.

Domy, domy, domy surowe,

trzypiętrowe, czteropiętrowe,

idą, suną, ciągną się prosto,

napęczniałe bólem i troską.

W każdym domu cuchnie podwórko,

w każdym domu jazgot i turkot,

błoto, wilgoć, zaduch, gruźlica.

Miła ulica.

Na ulicy Miłej jest zakład pogrzebowy,

obok jatka i sklepik z balonem wody sodowej,

naprzeciwko — klinika lalek, naprawa parasoli...

Perspektywa rzeźnickim nożem przecina oczy. To boli.

Jezdnią, po kocich łbach, trąbiąc pędzi pogotowie,

to pod trzynastym powiesił się fryzjer, który miał źle w głowie:

czytał powieści detektywne, chciał zostać aktorem,

wiecznie coś deklamował albo śpiewał piskliwym tenorem.

Moja miła, ty nie wiesz jak źle

ulicą Miłą błąkać się we mgle,

niosąc bezdomne marzenie i nienapisany wiersz.

No powiedz, miła, czy wiesz?

To nie była dusza fryzjera, to był anioł prawdziwy,

jak z trampoliny wzbił się z ulicznej perspektywy,

leciał na białych skrzydłach i ponad każde podwórko

rzucał bawiącym się dzieciom jedno bielutkie piórko;

dzieci piórko anielskie rączkami chwytały, chwytały,

a wtedy z ciemnego nieba spadł śnieg anielsko biały,

ludzie, ludzie, ludzie wieczorni gorliwie dreptali piechotą,

anioł zniknął, dzieci posmutniały, zostało błoto.

W nocy nad ulicą Miłą — gwiaździsta ospa.

W nocy na ulicy Miłej — rozpacz.

Wiele troski zobaczysz, miła, przechodząc miastem,

ale najwięcej na ulicy Miłej pod numerem trzynastym.

W suterynie pogrzeb.

Niedobrze.

Na parterze

płacze wdowa po fryzjerze. ... . —■

Na pierwszem piętrze — plajta, komornik. A na drugiem

służąca otruła się ługiem. ...

Na trzeciem piętrze rewizja — mundurowi tajmacy.

Na czwartem czytają „Kurjer Warszawski" — „poszukiwanie pracy .

Na poddaszu dziewczyna dziecko dwudniowe zabiła.

Miła ulica.

Ulica Miła.

Na ulicy Miłej ani jedno drzewko nie rośnie,

na ulicy Miłej — w maju! — ludzie me wiedzą o wiośnie,

ale cały rok hula perspektywa łysych gazowych latarni,

łbem waląc w mur cmentarny.

Moja miła, ja tą ulicą nie chodzę,

choćby mi było po drodze. ^ ^

Nawet kiedy do ciebie się śpieszę,

nie idę ulicą Miłą,

bo kto wie czy się tam me powieszę.

Władysław Broniewski,

toczył koniem i puścił go w galop. De Se

gur śledził go dopóki smuga mgły nie za

słoniła jeźdźca.

Cesarz wziął nanowo lunetę do ręki.

Począł siąpić kapuśniaczek. „Paskudna

pogoda" — pomyślał de Segur i zwró

ci! się ku maszerującym wojskom, które

płynęły drogą. Nie mógł widzieć dokład

nie wszystkich szczegółów, gdyż szwa

dron polskich szwoleżerów, pełniących w

tym dniu rolę eskorty cesarskiej, zasła

niał mu widok. De Segur posunął się nie

co za plecami szwoleżerów, ażeby móc

objąć swobodnie wzrokiem główną kolu

mnę gwardji, która przystanęła akurat

o jakieś trzysta kroków od niego u stóp

pagóra.

Teraz dopiero począł rozróżniać na

skalistem zboczu, na prawo i lewo od

sób było przejrzeć tę oćmę, ale przez

zasłonę mgły dochodził ich słaby trzask

palby a zaraz potem huk dział.

Cesarz odrzucił wtył głowę, strząsa

jąc krople dżdżu z ronda trójgraniaste

go kapelusza na ramiona szarego płasz

cza.

— Jest tam tych armat 14 lub 16 —

rzeki. — Napewno nie więcej.

Gdy to mówił, mgła przetoczyła się

znowu, rozwiała, i de Segur mógł dojrzeć

wyraźnie czoło 69—go pułku linjowego,

sunące wolno wgórę zygzakami drogi ku

gardłu przełęczy, ziejącemu łyskiem ar

mat. Bataljonów kryjących skrzydła od

lewej i prawej nie można już było wy

śledzić.

— Naprzód! — zakomenderował Ce—

SOMOSIERRA

obraz Juljusza Kossaka

gardła przełęczy, jakieś ruchy: bezładne

paciorki maleńkich punktów rozsypywa

ły się po obu stronach wzniesienia. Zo

gniskował szkła na tych postaciach i ob

serwował je pilnie. Żołnierze Ruffina —

z 9—go pułku lekkiej piechoty — posu

wali się zwolna od prawej w tyraljerze,

podczas gdy na lewo dostrzec było mo

żna czaka innego bataljonu piechoty,

skradającego się między skałami. Musiał

to być 24—ty pułk linjowy.

Gdy tak przypatrywał się manewrom,

drżący zygzak ognia przeleciał stok a w

Spiął konia i wpadł w ciężkiego, uty

kającego kłusa. De Segur ruszył tuż za

nim. Po prawej stronie Napoleona cwa

łował Savary, po lewej — Berthier z a

djutantami, którzy gnali w rozproszonej

linji o parę metrów stylu. Pędzili szosą,

a mgła przerzedzała się szybko.

-- Niech żyje Cesarz! Niech żyje Ce

sarz!

Okrzyk, który de Segur słyszał na ty

lu polach bitew, poderwał się z szere

gów ludzi, stojących przy drodze, uwa

lanych błotem, z motykami i łopatami

SOMOSIERRA

obraz Wojciecha Kossaka

chwilę potem do uszu jego doszedł ostry

grzechot muszkietów. Cienkie smugi dy

mu zaczęły pełznąć po pochyłości pagó

ra. Tak obwieszcza się pożar lasu.

Uwagę jego zamącił głos Savary‘ego,

który tłumaczył coś Cesarzowi.

— 9—ty dobierze się do nich, — mó

wił Savary, wskazując palcem w kierun

ku zachodnim, — a mgła podnosi się a

kurat. Za parę godzin będzie po wszyst

kiem.

De Segur siedział w siodle i czekał.

Wbrew proroctwu Savary'ego mgła opa

dła znowu, oddzielając smugą Cesarza od

oddziałów wyciągniętych w linji bojowej.

Płynęła ku nim nisko nad ziemią na wy

sokości człowieka, i oto de Segur znalazł

się jak gdyby zawieszony w przestrzeni:

nie mógł dojrzeć nóg własnego konia.

Cesarz zastygł w nieruchomości. Nie spo

w dłoni. De Segur poznał saperów. Wy

stani zostali przodem pod Bertrandem

do naprawienia szlaku. Gnając za Ce

sarzem wpadł na kamienny mostek. Tło

czyli się na nim żołnierze. Przyciskali się

do parapetu, ażeby przepuścić jeźdźców,

a bagnety ich błyskały jak kły odyńca.

Przed oczami de Segura przewinęła się

wstęga wąsatych twarzy, ocienionych

gwardyjskiemi bermycami.

— Niech żyje Cesarz! Niech żyje Ce

sarz!

Mały jeździec w szarym płaszczu i

czarnym kapeluszu parł naprzód skulony

w siodle na jakieś dziesięć kroków przed

de Segurem. Wierzchowiec przeszedł w

stępa, gdy tylko droga poczęła wznosić

się dogóry. Łoskot palby poderwał się

teraz od prawego skrzydła. Mgła naresz

cie zdecydowała się ustąpić. Znaleźli się

1 of 8 • Strona 1

Mirador viewer

Wiadomości Literackie :

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction