Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 613 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nr101,

Kraków, Środa 2 Maja 1888.

Rocznik XLI.

Ogłoszenie przedpłaty.

Z przesyłką pocztowy w państwie

Anstryackiem na M a j

złr. 2-50

Od 1 Maja do końca Czerwca .

*s- _

Z przesyłką pocztowy w państwie

Niemieekiem na M aj................ marrt 6

Od 1 Maja do końca Czerwca . .

»12

rwnumerata liczy się tylko

od pierwszego do ostatniego dnia

w miesiącu.

* Prenumeratorowie Czasu mogą nabywać

w Administracyi Czasu kompletne, ozdobnie opra

w ne w a ngielskie płótno ze złotemi wyciskami

dziełaJuliusza Słowackiego w6tomach

i»Ramoty" Augusta Wilkońskiego, naj

znakomitszego humorysty polskiego, w 6 tomach;

razem za 5 złr.

Z c. k . Sąda krajowego karnego w Krakowie.

L. 6797.

W, Pa n a Antoniego Kłobukowskiego

odpowiedzialnego Redaktora Czasu

Krakowie.

L. 6797.

C. k. Sąd krajowy karny w Krakowie jako

prasowy na wniosek c. k. Prokuratoryi Państwa

w Krakowie z dnia 22 kwietnia 1888 1. 3414

w myśl.§§ 488 i 493 p. k. orzeka:

1) Umieszczony w Nrze 92 dziennika Czas

z dnia 21 kwietnia 1888 artykuł pod rubryką:

»Ostatnie wiadomości," poczynający się od słów:

»Piszą do nas z Wiednia," a kończący się słowy:

,,w sprawie podatkn od spirytusu," zawiera w so

bie przedmiotową istotę występku z Art. IX ust.

z dnia 17 grudnia 1862 Nr 8 Dz. pp. z r. 1863.

2) Zarządzona przez c. k. Proknratoryę Pań

stwa w Krakowie konfiskata tego numeru Czasu

zostaje zatwierdzoną.

3) Dalsze rozpowszechnianie rzeczonego arty

kułu zostaje zakazanem.

4) Zabrane egzemplarze tego numeru Czasu po

prawomocności tej uchwały m ają być zniszczone.

Ogłoszenie bowiem wiadomości o ruchach i dys

lokacyi wojska austryackiego wobec obecnego po

łożenia politycznego może narazić interes p ań

stwa na szkodę. O czem W. Pana Antoniego Kło

bukowskiego, jako odpowiedzialnego Redaktora

Czasu zawiadamiamy.

C. k . Sąd krajowy karny.

Kraków dnia 26 kwietnia 1888.

A. Prasom.

Przegląd Polityczny.

Kraków t maja.

W niedzielę po południu odbyły się w ministe

ryu m sp raw zagranicznych wspólne konferencye

ministrów w celu ułożenia przedłożeń dla ddega

eyj. W konferencyach tych wzięli udział za strony

wspólnego rządu: ministrowie hr. Kalnoky, Kallay,

baron Bauer i wiceadmirał baron Sterneik; ze

strony rządu austryackiego: ministrowie hr. Taaffe

i Dr Dunajewski, ze strony rządu węgierskiego

ministrowie: Tisza i Fejervary. Na konferencyi

tej załatwiono preliminarz spraw zagranicznych i

rozpoczęto obrady nad budżetem ministerstwa woj

ny. Kredyt specyalny ministerstwa wojny ma wy

nosić w przybliżeniu 60 milionów; uchwała wspól

nej konferencyi ministrów w tej mierze jeszcze

nie zapadła i zdaje się, iż mający się zażądać od

delegacyj kredyt ograniczy się do wysokości 5 0 -

o 2 milionów. Nie ustanowiono jeszcze także dnia

zwołania delegacyj.

Do Budapest, Corresp. telegrafają z Wiednia:

Prezes ministrów Tisza w sobotę po południu miał

dłuższe posłuchanie u C esarza; konferował on kil

kakrotnie z ministrami, z hr. Kalnokym i szefem

sekcyi Szogyenyi’m, tudzież z ministrem skarbu

Drem Dunajewskim. W niedzielę w południe ma

Tisza k orferencyę z ministrem Dunajewskim. Mi

nister honwedów Fejervary konferował z ministra

mi Bauerem i Welsersheimhem. Wczoraj po połu

dniu odbywały się dalsze obrady wspólnej koufe

rencyi ministrów.

Wiener Ztg donosi, iż kanonik kapituły k ate

dralnej w Kotarze X. Dr Trifon Radonicicz zo

stał zamianowany rzym. kat. biskupem w Kotarze.

W Izbie poselskiej rozpoczęła się wczoraj szcze

gółowa dyskusya nad budżetem ministerstwa oświa

ty. Sprawozdanie podajemy poniżej.

Sejm pruski odroczonym został do d; 14 maja,

poczem znów sprawa szkolna przyjdzie na porzą

dek dzienny. Rząd liczy widać na to, że w czasie

tej pauzy zdoła znowu zbić w jedną masę szere

gi swej dawnej większości, która mu się właśnie

w tej sprawie mocno rozluźniła.

,,Rząd, mówią

Pol. Corr, musi zadać sobie pytanie, czy się bę

dzie mógł nadal opierać na większości, której

istnienie zależy od łaski p. Windtborsta," Jestto

admonicya dana konserwatywnym, którzy tym r a

zem wspólnie z centrum znacznie ducha ustawy

imienili.

Mowa Carnota na bankiecie w Bordeaux nie

tyle jest znaczącą przez wezwanie wszystkich re

publikanów do zgodnego postępowania, bo słowa

tego rodzaju, chociaż sprawiają chwilowe dobre

wrażenie, pozostają zwykle bez skutku, ile przez

oświadczenie stanowcze, że rząd Rzeczypospolitej

znajdzie w sobie dosyć siły, aby przymusić k a

żdego do szanowania instytucyj republikańskich i

będzie umiał ukarać tycb, którzy szerzą pożar nie

zgody. Wnosić ztąd można, że rząd wobec otwar

cie ogłoszonego planu Boulangera, szerzenia anar

chicznych ruchów na prowincyi, zdecyduje się do

wkroczenia w tę sprawę i ukarania winnych. Tą

drogą rząd albo przywróci spokój, albo wywoła

wojnę domową.

Co do nowych zamiarów Boulangera podają

dzienniki francuskie następujące szczegóły: Bou

lanżyści zdecydowani są zorganizować opór prze

ciw rządowi, zewrzeć swe szeregi w Paryżu, a

wywoływać ciągłe manifestacye na prowincyi.

Skutek tych zabiegów już się zaczyna objawiać.

W Nancy zebrały się na rynku tłumy, które żan

darmi rozpędzić musieli. Aresztowano wiele osób,

które się wkraczającej władzy opierdy. Większe

jeszcze nieporządki zaszły w Tuluzie. Ludność

przebiegała z krzykiem ulice; z gmachu szkolnego,

gdzie się boulanżyzmem przesiąkła młodzież szkol

na zebrała, strzelano z rewolwerów. Policya i żan

darmi nie mogli uśmierzyć niepokojów; musiano

przywołać wojsko w celu przywrócenia porządku

Kilka osób z obu stron zostało ranionych. Mimo

rozpędzenia tłumów panuje w mieście wielkie

wzburzenie umysłów.

Dzienniki oportunistyczne w yrażają niezadowo

lenie swe z kilku nominacyj Freycineta. Wojskowi

przeniesieni świeżo z podwyższoną rang ą do Pa

rjżi są, zdaniem ich, stronnikami Boulangera i

mogą się stać niebezpiecznymi.

Mamy dzisiaj dotkn§,ć rzeczy bolesnej —

zaiste nie dla wywołania polemiki — tem

mniej, jak to lubią czynić niektórzy pisa

rze dla bezcelowego jątrzenia i drażnienia

opinii. Żle jest ciągle wypominać społeczeń

stwu jego wady i błędy— ale bywają chwile

i sprawy, w których charakter narodowy wy

stawiony na próbierz, a gdy ten egzamin

okaże, że nietylko niema postępu i poprawy,

ale wada od dawna wkorzeniona jeszcze się

spotęgowała — wtedy obowiązkiem tych, co

dzierżą pióro , wytknąć zboczenie, wypowie

dzieć prawdę choćby gorzką — niechaj holi,

jako chce.

Jedną z takich wad wkorzenionych. history

cznych charakteru polskiego jest nieufność, źle

mówimy, Polacy Jzhyt często lekkomyślnie dają

wiarę tym, co najmniej na nią zasługują, go

towi wynurzać się do głębi i poddawać się

wpływom najhardziej podejrzanym, a nikogo

łatwiej w pole wyprowadzić jak Polaka. Ale

natomiast nikt łatwiej niż my Polacy nie

daje przystępu podejrzeniom, oskarżeniom,

nikt nie jest pochopniejszy wołać: zdrada! i

to wtedy, gdy losy ojczyzny i najważniejsze

lub najświętsze sprawy wymagałyby najwię

kszej karności, zjednoczenia, zaufania,

Widmo zdrady ścigało naszych królów, na

szych wodzów — miotało się na najczystsze

postacie patryotów i było powodem wielu

klęsk przez szerzenie popłochu w chwilach

stanowczych, przez moralne rozprężenie, od

dając ster krzykactwn i anarchii, gdy było

potrzeba posłuchu lub też oględnej taktycznej

zarady złemu.

W ostatnich czasach to usposobienie nie

ufności, popłochu, wyrzekania, wrzawy, obja

wiło się w dwóch sferach życia publicznego

tak odmiennych, że zaledwo śmiemy je ra

zem tu zestawić.

Nic słuszniejszego, jak czujność i targ, a

nawet pewna opozycyjna agitacya w sprawie

dotyczącej interesu materyalnego wielkiej

doniosłości, jaką niewątpliwie jest kwestya

nowego podatku od spirytusu. Nie wchodzimy

w meritu m kwestyi — tylko symptom psy

chologii politycznej naszego społeczeństwa

chcemy naznaczyć — i pytamy, czy w całym

tym wódczanym ruchu nie było nieco zbyt

wiele gorączki i przesady — czy co gor

sza wywołana agitacya w kraju — która

mogła być pożyteczną i wskazaną jako tak

tyka popierająca działanie naszych posłów —

nie przerodziła się poniekąd w ruch, który

środek taktyczny zamienił na cel — tak , że

przedmiot sporu— wódka— zostawała ponie

kąd na boku, a gromy padały na system,

ministrów, na Koło polskie i na jego

przywódzców — dających w tego właśnie

rodzaju sprawach największą rękojmię czuj

ności, a mających spełnić ważne zadanie

ostatecznego układu i targu. I znów ta opo

zycya wewnętrzna w kraju bezwiednie stała

się zamiast pospolitem ruszeniem na pomoc

posłom naszym w Wiedniu — raczej jak to

bywa często n nas, strzelaniem z tyłu do

swoieh. Każdy nieco świadomy stanu rzeczy

wiedział z góry, że akcya nasza w tej spra

wie może mieć dwa momenta: pierwszy prze

ciw całej nstawie, ale ten tylko miał mieć

znaczenie taktyczne — drugi miał mieć zna

czenie rozstrzygające, ten właśnie, który się

dziś odbywa, aby uzyskać jak największe ulgi

i korzyści dla kraju w nstawie, jakkolwiek

uciążliwej lecz nieuniknionej. Społeczeństwo

politycznie wykształcone powinno było mieć

zrozumienie tego i poczucie granic taktyki

działania. Źe te granice przekroczono w Ga

licyi, że w stosunku do wyższych interesów

politycznych i moralnych zbyt wiele w tej

jednej kwestyt narobiono hałasu— na to od

wołać się możemy, nie do żadnego stańczy

kowskiego organu, ale do zdania znanego z opo

zycyjności korespondenta K r a j u z Wiednia

Veraxa. Osobistość to znana a krańcowe

w życiu puhlicznem Galicyi zajmująca sta

nowisko— jednak gorszy się on tem brakiem

taktyki i umiarkowania w kwestyi, którą

wraz z wielu poważnymi rzeczoznawcami nie

uważa za tak zgubną wobec znacznych

ustępstw dla jednej z gałęzi przemysłu kra

jowego.

Lecz ten cały epizod walki gorzelnianej

ma tylko znaczenie symptomatyczne, przebra

no znów miarę — potrzeba było, aby burzę

uśmierzył najdostojniejszy głos, dając nowy

dowód zaufania — następstwa praktyczne, że

nie będą tak zgubne, spodziewać się należy,

że przyszłość okaże.

Ale to tylko sprawa domowa i czysto ma

teryalna; inny symptomat tej krewkości, tej

niecierpliwości, podejrzeń i wyrzekań nieskoń

czenie wyższej, szczytniejszej dotyczy sprawy.

Historyczne widmo zdrady, którym ściga

liśmy królów, hetmanów i bohaterów naszych,

pewna część lekkomyślnej opinii zwrócić się

odważyła przeciw najwyższej powadze ducho

wej chrześciańskiego świata.

Na pierwszą pogłoskę o układach Stoli

cy św. z Rosyą zbyt głośno odezwały się

szemrania, zbyt łacno przyjmowano wieści

rozpuszczane może umyślnie przez ajentów

rosyjskich, zbyt gorzkie odzywały się wyrze

kania — abyśmy tego ciężkiego grzechu wobec

Kościoła i narodu nie mieli tu napiętnować.

Obawa — o ta, była dozwoloną, i my sami

nie byliśmy bez lęku znając przewrotność dy

plomacyi rosyjskiej a trudność kwestyi, ale

obawa z pokorą i ufnością. Kilkakrotnie Czas

sam jeden podobno pisał o kwestyi językowej

w szczegółach i antecedencyach, jako o naj

większem niebezpieczeństwie dla katolicyzmu

pod rządem rosyjskim, ale pisał w intencyi

informacyi i kornego ostrzeżenia - tak jak

pisać i działać powinni i pisali i działali ci

wszyscy, co bądź z urzędu, bądź ze stosun

ków i stanowiska mieli prawo i mieli mo

żność objaśniania Watykanu. Ale, aby jaki

kolwiek głos polski mógł wzbudzać zaufanie,

potrzeba, aby był szczerze i gorąco katolicki,

katolicki quand m§me, stawiający po nad

wszystko kwestyę wiary.

Jakżeż inaczej brzmiały te szemrania, te

paszkwile niecne i bluźniercze, te co gorsza

groźby, które nawet dochodziły do murów Wa

tykanu — napełniając boleścią i słusznym ża

lem serce Namiestnika Chrystusowego, że Po

lacy Mn nieufają, że jakoby polska przygo

towywała się schyzma. Ojciec św. gorzko

skarżył się na tego rodzaju głosy. Leon XIII

w te słowa odezwał się w poufnej rozmowie:

»gdy nic nie mówię na postępowanie Rosyi

względem was skarżycie się, że jestem obo

jętny - gdy zaczynam układy, wołacie, że

was zaprzedaję. Czegóż odemnie chcecie?"

W kraju szemrano, dzienniki zagraniczne już

głosiły, że Polacy zrywają z Rzymem. Kto te

pogłoski mógł szerzyć? Wogóle nie jesteśmy

pochopni przypuszczać, jakoby to co się u nas

dzieje szkodliwego pochodziło z jakiejś sprężyny

sekciarskiej, jak to się odbywa na Zachodzie.

W tym wypadku atoli przypuszczamy, że

chyba zawiał tu jakiś wiatr podniecony przez

wrogów, lub jakąś tajną poruszono nić, aby

skorzystać z chwili i odjąć Polsce ostatnią

ostoję — szerzyć w kraju nieufność do Sto

licy św. wykazując w Rzymie, jak kruchą

jest polska wiara. W tym celu pielgrzymkę

polską poprzedziły intrygi i otaczali ją w Rzy

mie fałszywi przyjaciele — w dziennikach wło

skich odezwali się ciż pseudc-opiekunowie na

si z myślą polskiej schyzmy, a wszystko na

usługę schyzmie rosyjskiej. I nie było innego

niebezpieczeństwa tylko to, jakie tkwiło w nas,

w naszej nieufności, w naszych szemraniach,

w naszych grzesznych wyrzekaniach.

Bogu dzięki Ojciec św. miał na pamięci tę

niezłomną wiarę narodu polskiego, w całej

historyi i w obecnych uciskach stwierdzoną

bolał, ale nie stracił do nas zaufania. Bogu

dzięki i te objawy były wybrykami tylko je

dnostek, a z pielgrzymami, co szli uczcić

Namiestnika Chrystusowego, łączyły się wuczu

ciach miliony ludu polskiego.

Zestawiliśmy dwa fakta tak różne, nie zno

szące nawet porównania, ale w jednym i

w drugim wypadku okazała się znów krewkość,

ta łatwowierność w nieufności, ta uiepopra*

wność w niecierpliwości, która wszystko gu

biła u nas i gubi do dziś dnia. Tu z powodu

nowego podatku, o mało żeśmy się nie dali użyć

za narzędzie obalenia ministerstwa, a może

całego systematu zapewniającego ostatniej

z trzech dzielnic narodu byt i swobody na

rodowe — tam, o wiele więcej chodziło, bo

o nieskalaną duszę całej Polski, która o tyle

ma w sobie życia i przyszłości o ile jest ka

tolicką, katolicką nie z patryotyzmu jedynie,

ale z głębi wiary.

Nigdy bowiem dość przypominać słów pa

tryarchy narodu Adama Czartoryskiego, że

katolicyzm nasz niepowinien płynąć z pa

tryotyzmu, ale miłość ojczyzny prawdziwa wy

pływa z miłości Boga i Kościoła. Katolicyzm

Pan Wołodyjowski.

POWIEŚĆ

Henryka Sienkiewicza.

(120,

(Ciąg dals zy).

Jakoż, po niejakim czasie, trzej nieszczęśni wy

słannicy ukazali się na zamku. Byli to: sędzia po

dolski Gruszecki, stolnik Rzewuski i chorąży czer

nichow ski, pan Myśliszewski. Szli ponuro, z po

spuszczauemi głowami; na grzbietach ich mieniły

się kaftany ze złotogłowiu, które w darze od we

zyra dostali.

Wołodyjowski czekał ich, oparty o ciepłe je

szcze i dymiące działo, skierow ane ku Dłużkowi.

Wszyscy trzej pow itali go w milczeniu, a on

spytał:

—

Jakie kondycye?...

—

Miasto nie będzie r abow an e, mieszkańcom

życie i mienie zapewnione. Każdy, kto nie ze

chce zostać, ma prawo wyjść i udać się, gdzie

mu się będzie podobało.

—

A Kamieniec i Podole ?

Komisarze pospuszczali głowy:

—

Na sułtana... po wieki wieków!...

Poczem komisarze odeszli, nie ku mostowi, bo

tam już tłumy ludu zawaliły drogę, ale w bok,

przez południową bramę. Zeszedłszy na dół, sie

dli w czółno, którem do Lackiej bramy mieli do

jechać. W nizinie, leżącej między opokami wzdłuż

rzek i, zaczęli się już pokazywać janczarow ie.

—

Z miasta napływały coraz większe fale ludu i za

jęły płac naprzeciw starego mostu. Wielu chciało

biedź na zamek, lecz wychodzące regimenta po

wstrzymały ich z rozkazu małego rycerza.

Ów, sprawiwszy wojsko, przywołał pana Mu

szalskiego i rzekł mu:

—

Stary przyjacielu, oddajże mi jednę przy

sługę: idż zaraz do żony i powiedz jej odemnie...

Tu głos uwiązł na chwilę w gardle małemu ry

cerzowi.

—

I powiedz jej odemnie: Nic to! — dodał

prędko.

Łucznik odszedł. Za nim wychodziło powoli

wojsko. Wołodyjowski siadł na konia i czuwał

nad wymarszem. Zamek opróżniał się, ale maru

dnie, z przyczyny zawadzającego gruzu i złamów.

Ketling zbliżył się do małego rycerza.

—

Schodzę! — rzekł, zaciskając zęby.

—

Io’ź , jeuo zwlecz, póki wojsko nie wyjdzie...

Idż!...

Tu wzięli się w ramiona i przez pewien czas

tak trwali. Oczy obydwom błyszczały nadzwyczaj

nem światłem... Ketling skoczył wreszcie w k ie

runku lochów...

Wołodyjowski zaś zdjął hełm z głowy; chwilę

spoglądał jeszcze na tę ruinę, na to pole chwały

sw ojej, na gruzy, trupy, odłamy murów, na wał

i na d ziała, następnie podniósłszy oczy w górę,

począł się modlić...

Ostatnie jego słowa były:

—

Daj jej Panie moc, by zaś cierpliwie to znio

s ła , daj jej spokój !.—

Ach! Ketling pospieszył się, nie czekając na

wet na wyjście regimentów, bo w tej chwili za

kołysały się bastyony, huk straszliwy targnął po

w ietrzem: blanki, wieże, ściany, ludzie, konie,

działa, żywi i umarli, masy ziemi — wszystko

to , porwane w górę płomieniem, pomieszane,

zbite, jakby w jeden straszliwy ładunek, wyle

ciało w powietrze...

Tak zginął Wołodyjowski, Hektor kamieniecki,

pierwszy żołnierz Rzeczypospolitej.

W kolegiacie Stanisławowskiej stał na środku

kościoła wysoki k atafalk, rzęsiście obstawiony

świecami, a n a nim leżał w dwóch trumnach

ołowianej i drewnianej, pan Wołodyjowski. Wieka

były już zabite i właśnie odprawiano pogrzeb. Ży

czeniem serdecznem wdowy było. by ciało spo

częło w Chreptiowie, lecz że całe Podole było

w rękach nieprzyjacielskich, więc tymczasowo

miano je pochować w Stanisławowie, do tego bo

wiem miasta odesłani zostali pod konwojem ture

ckim kamienieccy »exules" i tu wydani w ręce

wojsk hetmańskich.

Wszystkie dzwony biły w kolegiacie. Kościół

zapełniony był tłumem szlachty i żołnierzy, któ

rzy ostatni raz chcieli rzucić okiem na trumnę

»Hektora kamienieckiego" i pierwszego Rzeczy

pospolitej kawalera. Szeptano, że sam hetman ma

na pogrzeb przyjechać, że jednak nie było go do

tąd widać, a lada chwila mogli nadejść czambu

łem Tatarzy, przeto postanowiono nie odkładać

ceremonii.

Starzy żołnierze, przyjaciele lub podkomendni

nieboszczyka stanęli wieńcem koło katafalku. Byli

między innymi obecni: pan Muszalski, łucznik i

pan Motowidło i pan Snitko i pan Hromyka i pan

Nienaszyniec i pan Nowowiejski i wielu innych,

dawnych oficerów ze stannicy. Dziwnym trafem

nie brakło prawie nikogo z tych, którzy niegdyś

zasiadali wieczorami ławy przy ognisku chreptiow

skiem; wszyscy wynieśli cało głowy z tej wojny,

tylko ów, który im był wodzem i wzorem, ów ry

cerz dobry i sprawiedliwy, straszny dla nieprzy

jaciół, słodki dla swoich, tylko ów szermierz nad

szermierze z sercem gołębia, leżał oto wysoko,

wśród światła, w chwale niezmiernej, ale w ciszy

śmierci. Zatwardziałe przez wojnę serca kruszyły

się z żalu na ów widok; żółte błyski od świec

oświecały srogie, strapione twarze wojowników i

odbijały się błyszczącemi skrami we łzach płyną

cych z oczu. W środku żołnierskiego koła leżała

krzyżem na podłodze Basia, a obok niej stary,

zniedołężniały, złamany i trzęsący się pan Zagło

ba. Ona przybyła tu piechotą z Kamieńca za wo

zem, wiozącym najdroższą trumnę, a teraz w ła

śnie przyszła chwila, że trzeba było tę trumnę od

dać ziemi. Przez całą drogę, idąc nieprzytomna,

jakby nie do tego świata należąca — i teraz,

przy tym katafalku, powtarzała bezświadomemi

usty: »Nic to!" — powtarzała, bo tak jej kazał

ten ukochany, bo to były ostatnie wyrazy, które

jej przesłał; ale w tem powtarzaniu i w tych wy

razach były tylko dźwięki bez treści, bez prawdy,

bez znaczenia i otuchy. Nie »nic to" było, jeno

żal, ciemność, rozpacz, martwota, jeno nieszczę

ście niepowrotne, jeno życie złamane i zabite,

jeno błędna świadomość, że już niema nad nią

ni miłosierdzia, ni nadziei, a jest tylko pustka i

będzie pustka, którą wypełnić może jeden Bóg,

kiedy śmierć ześle.

Dzwony biły, u wielkiego ołtarza kończyła się

Msza. Nakoniec zabrzmiał wysoki, jakby z otchłani

wołający głos księdza: ,Reąuiescat in pace!"

Drgania febryczne wstrząsnęły Basią, a w nie

przytomnej głowie zerwała się tylko jedna myśl:

»Jnż, już! już mi go zabiorą!" Lecz nie był to

jeszcze koniec ceremonii. Rycerstwo przygotowało

liczne mowy, które miały być wypowiedziane przy

spuszczaniu trumny w dół, tymczasem zaś wy

szedł na ambonę ksiądz Kamiński, ten sam, który

dawniej w Chreptiowie często przesiadywał i który

w czasie choroby Basi na śmierć ją dysponował.

W kościele poczęli ludzie chrząkać i kasłać,

jako zwykle przed kazaniem, poczem ucichli —

i wszystkie oczy zwróciły się na ambonę.

Wtem z ambony ozwało się warczenie bębna.

Zdumieli się słuchacze; ksiądz Kamiński zaś

bił w bęben jakby na trwogę, nagle urwał, i na

stała cisza śmiertelna. Poczem warczenie ozwało

się po raz drugi i trzeci; nagle ksiądz Kamiński

cisnął pałeczki na podłogę kościelną, podniósł obie

ręce w górę i zawołał:

—

Panie pułkowniku Wołodyjowski!

Odpowiedział mu krzyk spazmatyczny Basi.

W kościele uczyniło się poprostn straszno. Pan

Zagłoba podniósł się, i na współkę z panem Mu

szalskim wynieśli omdlałą niewiastę z kościoła.

Tymczasem ksiądz wołał dalej:

—

Dla Boga, panie pułkowniku! Larum g rają!

wojna! nieprzyjaciel w granicach! a ty się nie

zrywasz? szabli nie chwytasz? na koń nie sia

dasz? Co się stało z tobą, żołnierzu? Zaliś swej

dawnej przepomniał cnoty, że nas samych w żalu

jeno i trwodze zostawiasz?

Wezbrały rycerskie piersi, i płacz powszechny

zerwał się w kościele i zrywał się jeszcze kilk a

krotnie, gdy ksiądz cnotę, miłość ojczyzny i mę

stwo zmarłego wysławiał, a i kaznodzieję porwały

własne słowa. Twarz mu pobladła, czoło okryło

się potem, głos drżał. Uniósł go żal nad małym

rycerzem, żal nad Kamieńcem, żal nad zgubioną

rękoma wyznawców księżyca Rzeczpospolitą —

i tak ą wreszcie kończył swoją mowę modlitwą:

—

»Kościoły, o Panie , zmienią na meczety, i

koran śpiewać będą tam , gdzieśmy dotychczas

Ewangelię śpiewali. Pogrążyłeś nas, Panie, od

wróciłeś od nas oblicze Twoje i w moc sprośne

mu Turczynowi nas podałeś. Niezbadane Twoje

wyroki... lecz kto, o Panie! teraz opór mu stawi ?

jakie wojska na kresach wojować go będą? Ty,

dla którego nic nie jest w świecie zakryte, Ty

wiesz najlepiej, że niemasz nad naszą jazdę! Która

Ci, Panie, tak skoczy, jako nasza skoczyć potrafi?

Takichże to obrońców się pozbywasz, za których

plecami całe chrześcijaństwo mogło wysławiać imię

Tw oje? Ojcze dobrotliwy! nie opuszczaj nas, okaż

miłosierdzie Twoje! ześlij nam obrońcę! ześlij spro

śnego Mahometa pogromcę! niech tu przyjdzie,

niech stanie między nami, niech podniesie upadłe

serca nasze, ześlij go Panie!., ."

W tej chwili rum uczynił się przy drzwiach,

i do kościoła wszedł pan hetman Sobieski.

Oczy wszystkich zwróciły się na niego, dreszcz

wstrząsnął ludźmi, a on szedł z brzękiem ostróg

ku katafalkowi, wspaniały, z twarzą Cezara,

ogromny...

Zastęp żelaznego rycerstw a szedł za nim.

—

Salvator! — krzyknął w proroczem uniesieniu

ksiądz.

A on klęknął przy katafalku i począł się mo

dlić za duszę Wołodyjowskiego.

HOSIEC.

(Epilog nastąpi),

" 51**** wy°hodłi «°dziennie wieczór, wyjęwszy niedziele i dni iwiateezniL

Wd,tato, NimOlom,oileupu

wBbmkortp.10u,weLwowi,lub.p^XU«ow ,Uw

Prenumerata wynosi:

Pocztę w państwie austryackiem

*°

*° kwartał nalmieńąc

h v n * b. w n i e m i e o k l e m ..............................................

28 złr!

7S’

2ih.50oL

n do Włoch, Franoyi, Anglii, Belgii, Szwąjoaryi, Turoyi

złr’

3 zir

i innych państw, należącyc,h do zwięzkn pocztowego . .

32 złr

8 rłr

Prcnaneratr, prryjmaje ilf tylko od l-en do n.i.w _ .

ęSSSr -

Prennmeratą przyjmnją:

Administraoya .CZASU* wb ak ew ls iurzędypocztowe. Ile]iM wą |(* sM « ratf księgarnia

S. A. Krzyżanowskiego, handel Z. Skalskiego w Btklennicaoh, binro dzienników i ogłoszeń K. Silbersteina

Plac Maryaoki 1.9 , handel Bąjera przy nL Grodzkiej, trafika KaUUskiego w Snkiennioaoh, główna trafika róg

Rynku i ni.iw. Jana. -

U f t o i a s a l a (inseraty) przyjmuje się za opłatę od miejsca wiersza drobnym dru

kiem(petit) za pierwszy raz 10 et, za każdy następny po 5 ot. laiM taaa (ha8 stronie) odmiej

sca wiersza drukiem drobnym po 80 o t za każdy raz. -

PreaiMntę przyjmuję:w* Lwowie

Biuro dzienników ul. Karola Ludwika 1. 9, Ajenoya ,CZA8UUw głównym składzie tytoniu Nr II ulioa

Tiybunalska L. 4; w P a ry ia wyłaoznie p. Adam, Hue des Saints-Pbres 81, (prenumeratę p. W. Ra

czkowski, Courbevoi pod Paryżem, Hue du Chemin de fer 44); w W ie d n ia pp. Haasenstein A Vogler

(także w Hamburgu, Frankfuroie n. M,, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrooławiu), A. Oppelik, R. Mosse

(także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H. Sohalek, M. Dukes, J . DanneWg, A. Herndl,

M.Stern, (tylkoprenumeratępp.H.GoldsohmidtAC.);w Pnahfards a. M .G.L. DaubeAC.

W W ara maw ie przyjmuję ogłoszenia pp. Reiohmann i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction