Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 694 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" *261

Kraków, Sobota 11 Czerwca 1010.

RocznikLXU.

(Numer wieczorny).

Prenumeratą przy|mu|ą: Administracya Czasu wKrakowie i urzędy pocztowe. Miejscową

p r e n u m e r a t ą księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego, H. Kretschmera, Biuro dzień.

Hopcasa i Salomonowej, Ci. T rafika. We Lwowie »Cza*** jest da nabycia w biurach diie n . A . Oiszewokltpo,

» . * onołowikiego, K. Buchstaba, na ilacyacb kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym t;e z a aa porosi«

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach n portyerów kolejowych.

Leny o g ło s z e ń : od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal., za każdynastępny po 10 hal.: układ tabe

laryczny,cyfrowy,skomplikowany,pierwszyraz40 hal,, następnypo10haL Nadesłane 1 N ekrologia

od miejsca wierszadrukiempetitowym60halerzy zakażdyraz. G łos y p ub lic z n o ś c i po 2 kor.; wszel

kie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. od miejsca w i e r s z a .

Ogłoszenia i prenum eralę przyjmują: weLwowie biuradziennikówL.Plohna, A.Olszewskiego,

bt.Sokołowskiego, K.Buchstaba; wJarosław iu Biurodzienników; wP odgó rzu Poturalski; w P rze

m yślu A. Ju zyi»kiksięgarnia,D.Heszeles;wRzeszowie M.Weintraub;wStanisławowie Jasiel

*kl 1Sp.; w Tarnowie M.Rockach,O.Hant; wTarnopolu Komaniewski;wParyżu wyłącznie

P: W . Raczkowski, 14 Cite de Trevise; w W i e d n i u Haasenstem f i Vogler, R. Mosse (także w e wszyst

kich filiach): H, Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, H. Friedl (tylko prenumeratę H. Gold

srhmidtfiComp.);wFrankfurcie n.M,G.L.DaubefiComp., wPradze czeskiejFr. Hovorka.

Listy z pieniędzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyjmuje Administracya

Czasu w Krakowie. Reklamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej. Listów nieopła

c o n y c h nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

B *P " Za kaidę zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

ADRES REDAKCYi: ul.św. Tomasza Nr32.—Telefon Nr60.

Zapiski polityczne.

Katolicyzm i polityka.

We Francyi.

Stanowi

sko Stolicy ńw.

Samoobrona.

We Włoszech -

Mewy dwóch minislrów. -

Eucyklika: Ediłae m rpr

i Niemcy.

W Belgii.

w Hiszpanii.

Konsy.

atorz i nuncyusz wiedeński.

Opozycya katolicka we Francyi nie miała po

wodzenia w wyborach ostatnic;h do Izby, która

dopiero co rozpoczęła swoje obrady. Blok rządo

wy radykalno-Bocyalistyczny zachował swoją zna

czną większość, pomimo skandalu likwidacyj dóhr

kościelnych i Dueza, niepłodności ostatniej sesyi

parlamentarnej,zaniechania reformy wyborczej, nie

załatwienia podatku dochodowego, zbyt szczo

drego uposażenia deputowanych, przyznania się

rządu i większości do antyreligijności i ateiznm

w szkolnictwie; pomimo przestróg i nawoływań

Stolicy fiw. i usiłowań biskupów stw orzenia or

ganizacyi katolików. Niepojętem jest, iż najle

psza część społeczeństwa uzbroiła się w rezy

gnację i pozoBtała bezsilną. Wszędzie indziej

niezawodnie skandal likwidacyi nie byłby pozo

stał bez wpływu na wyborców, nietylko kato

lickich, ale w ogóle duchem obywatelskim oży

wionych. We Francyi nie miał następstw. Nawet

katolicy gorliwi okazali się biernymi i spóźniła się

ich n i wa organizacya; przy większej energii i za

pobiegliwości inożna było wytworzyć iune po

łożenie. Ale zbyt często żywioły zachowawcze

poczytują za roztropność - lenistwo, katolicy

uiemieccy usiłują zwiększyć głosy opozycyi, n a

wet w okręgach, w których nie mają widoków

powodzenia, francuscy nie próbowali tego. Ka

tolicy francuscy muszą się ocknąć, zespolić; czy

Łą monarchistami, czy republikanami muszą się

połączyć w obronie wiary, inaczej bowiem zo

stawią wołne pole niszczycielom tradycyi i pod

staw bytu Francyi. A chwila sposobna do pod

jęcia walki zdaje się zbliżać. .Icś!i bowiem k a

tolicy, z własnej w części winy, nie odnieśli

korzj ści, to większość radykalno - socyalistyczna

poniosła nietylc liczebne, jak znaczące straty.

Socyaliści unifikowani zyskali przeszło dwadzie

ścia mandatów, które socyaliści niezależni, zwo

lennicy rządu, utracili. Nie zniweczy to już jego

większości, ale jest oznaką i przestrogą, że po

lityka radykalizmu liberalnego, ezy też libe

ralizmu radykalnego prowadzi do socyalizmu

ogólnego i rewolucj"i społecznej, i że jeżeli

większość tak nazwana umiarkowana, która

istotnie jest bezwzględnie ar.tyreligijną, nie

zaniecha walki z Kościołem, przyspieszy ona

lent samem własny upadek i wywrót. To leż

Unio e rs pisał: ,,Wybory jednego tylko dowio

dły, że katolicy francuscy inają jeszcze widoki

przygotowania, z pomocą Bożą, odwetu, pod

warunkiem niezbędnym, iż potrafią znaleść spo

soby walki".

Statystyka, ogłoszona przez prezesa gabinetu

Bi landa, sporządzona z jego polecenia przez pre

fektów, zatem nie podejrzana o stronniczość dla

kstolików dowodzi, żo zmysł samoobrony spo

łeczeń stw a widzi już niebezpieczeństwo polityki

antykościelnej i nie godzi się zwłaszcza z jej

zapędami w dziedzinie szkolnictwa. Większość

wybranych deputowanych 271 oświadczyło się

za wyborami z list i proporcyonaliiymi, korzy

stnymi dla katolików; więcej jeszcze, bo 298

zażądało wolności nauczania, podczas gdy 213

nadzoru rządu nad szkołami wolnemi, a tylko

66 oświadczyło się za monopolem państwowym.

To też p. Briand zaraz wciągnął do programu,

który w Izbie wygłosił, reformę wyborczą z gło

sowaniem według list, wprawdzie nio wyraźnie

z przedstawicielstwem proporcyonalnem, przecież

z pewnem uwzględnieniem mniejszości. Wykre

ślił zaś z^ niego monopol państwowy szkoły po

czątkowej. W końcu umieścił kilka słów, uwzglę

dniających przekonania i sumienia.

Powyższe objawy, ten początek zwrotu, mógł

ohudzić«rnadzicję, że zerw anie Francyi ze stoli

cą św. nie będzie trw ać wiecznie. Deputowani

katolicy mniemają, żc lepiej mieć do czynienia

z p. Briand niż z p. p. Combes, Cailloux i Mil

lerami, żc z nim można p rzj najmniej rozmawiać

rozsądnie; nie łudzą się wcale, aby przywróci!

konkordat, ale przypuszczają, że w interesie po

litycznym rzeczypospolitej i protektoratu francu

skiego na Wschodzie mógłby dążyć do ,porozu

mienia w rozłączeniu", którehy złagodziło dzi

siejszą anarchię wyznaniową. Mówiono wiele o

długim pobycie w Rzymie kardynała Coullić,

arcybiskupa Lugdunu, i twierdzono, że działał

w zamiarze przywrócenia pokoju. Podstawą mio

dits vive ndi miało być znoszenie się bezpośre

dnie rządu z biskupami z pominięciem Papieża.

Zadcn kardynał nie mógłby rokować o coś ta

kiego — i doniesienie było nieprawdziwem. Wa

tykan nigdy nie odstąpi od warunków niezbę

dnych pokoju, 1)0 odstąpić nic może. Przeciw

staw ianie w tej mierze kardynała Hampolli dzi

siejszemu sekretarzowi stanu jest czczą i bezo

wocną próbą osłabienia stanowiska kardy"nała

Mcrry del Va!l, która wzmocniłaby jo tylko, gdy

by ono tego potrzebowało. Niewzruszoność i

stałość są dziś więcej niż kiedykolwiek niezbę

dnemi siłami Waty"kanu. Bronzowe drzwi pała

cu papieskiego, za któremi Pius X jest niewol

nikiem, mogą rozbić siekiery lub strzały arm a

tnie, ale nic ugną się, a Stolica Święta nio ustą

pi tak że przed tymi, którzy chcieliby szczelina

mi doslać się do kościoła, aby inn cios zdradli

wy zadać.

Zachow anie się Papieża, wobec odwiedzin

Louhela, ks. Monaco, nieudałj"ch Roosevelta,

oraz śpiew aków kolońskirh, powinno być raz

na zawsze nauką i przestrogą dla katolików

i — podróżnych. Stolica św. nie chce kompro

misu w dzisiejszym stanie rzeczy. To jej moc,

jej obrona, jej ochrona w obecnem, ziemskiem

położeniu. To jej duchowy obowiązek i rękoj

mia, k tó ra zabezpiecza jej jedynie niezawisłe

i górujące stanowisko. Pius X. zachowuje Bię

ze spokojem majestatycznym i anielską cierpli

wością wobec zaczepek rządu włoskiego, zło

żonego z. wolnych mularzy, którzy goryczą na

pawają i umartwiają katolików w ich przeko

naniach. Minister oświecenia Crcdaro, wielki

mistrz wolnomularski, skorzystał z otwarcia

wystawy sztuki we Wenecyi, aby zapowiedzieć

wprost koniec religii i oświadezyć, że nie pozo

staje, jak zas(apie ją — poczuciem arlystycznem.

nKościoły" są puste - zawołał - otwierajmy

wystawy". P. profesor Credaro chce zatem nau

czać w szkołach rysunku i perspektywy, za

miast religii, pragnie zastąpić w nich katechizm

oleodrukami, książki do nabożeństwa pudełkami

z farb ami; w miejsce proboszczów chce osadzić

malarzy i rzeźbiarzy, zamienić kościoły w a ka

demie sztuk pięknych, a i n cirticnlo m orfin za

leca nie pogodzenie się z Bogiem lecz zc —

sztuką !

Nierównie rozumniejszy od pociesznego kolegi

prezes gabinetu Luzzali wypowiedział, w roz

praw ach n ad budżetem mowę, której mądrość

uznaćby należało, gdyby właśnie zachowanie się

rządu włoskiego nie zadawało jej wprost kła

mi!. I’. Luzzali zwrócił się silnie przeciw po

wszechnemu głosowaniu, bo on opiera wybory

na wzroście kultury. Wszelkie wolności muszą,

rzekł, pochodzić z wolności indywidualnej, l)!a

ludów anglosaksońskich pojęcie wolności pole

ga na obronie własnych idei przy równem usza

now aniu idei innych. Ludy łacińskie tem naj

istotniej od tamtych się różnią, że dla nich wol

ność znaczy często jedy-nie możność zwalczania

idei innych. Pierwsze pojęcie prowadzi do de

mokracyi czystej, drugie do demagogii i tyranii.

Włochy winny wybrać pierw.sze, albowiem praw

dziwa wolność zapewnia tryumf prawdy, pod

czas, gdy gwałt pociąga z.awsze za sobą ruinę.

Pięknie niezawodnie brzmią le zdania, pachnące

wolnomularstwem, ale zbywa im właśnie na tej

praw dzie, do której prowadzi uczciwa wolność;

zby-wa im na szczerości.

Wobec przeróżnych dążeń antyreligijnych,

teoryj bezwyznaniowych i prób rozkładu oraz

kacerstw a w kościele, Ojciec św. dał szczery

i podniosły wyraz niezachwianym zasadom i nie

wzruszonej prawdzie Kościoła w encyklice, wy

danej w rocznicę kanonizacj’i św. Karola Boro

meusza, kardynała i przesławnego arcybiskupa

Medyolanu. W niej znowu potępił ruch moder

nistyczny, który próbuje nowo sprowadzić oder

wanie od nauki Kościoła, przyezem podniósł za

sługi świętego Karola około zwalczania odszoze

pienstwa, dokonanego przez reformację, i tę na

piętnował słowy silnemi. Stąd powstało w Niem

czech między protestantami, a jeszcze więcej

bezwyznaniowymi i wolnymi mularzami wielkieoliu

rzenie i wzburzenie, a w sejmie pruskim nie

tylko narodowo-liberalni, lakżc konserwatyści

i wolno-konserwBtj’ści dali wyraz namiętny gnie

wowi w interpelacyacii, kióre ani uprawuinnemi

nie hyły, ani nie mogły być należycie uzasad*

nionerni; albowiem ci, którzy je wnieśli, zdają

się nie wiedzieć, czy też wiedzieć nie chcą, żc

Ojciec święty nietylko ma prawo, ale obowią

zek potępić każdą herezyę. A jednak kanclerz

Bethmann-Hollwcg w odpowiedzi przyznał słusz

ność interpelantom, nawet oświadczył, iz polecił

posłowi pruskiemu przy Ojcu św. złożyć kuryi

urzędowe zastrzeżenie i wyrazić nadzieję, iż

znajdzie sposoby naprawienia szkód, wy-rządzo

nych encykliką. Zatem uwłaczać wolno tylko

Kościclowi katolickiemu, potępiać i piętnować

bezwzględnie, namiętnie a bezkarnie można tylko

religię kato lick ą; wszystkie zaś inne mają mieć

przywilej nietykalności. Oto sprawiedliwość

i praw da wolnomularskie. Istną już parodyą jest

interpelacja w Radzie państwa wiedeńskiej libe

rała niemieckiego Slransky’ego. Rzecz zaostrzył

w Niemczech błąd telegraficzny -zy drukarski,

który przypisał Papieżowi s!ow a; ,,że książęta

pauujący przystąpili do reformacj-i z powodów

zwierzęcych" podczas gdy- użył on wyrazu

ziemskich, zgodtyie z historyą. Pomyłka tak

dalece była dla obozu antykatolickiego pożą

daną, iż mogła byćaumyślną. Nic było zamiarem

Piusa X obrażać Niemców przy spełnieniu p o

winności urzędu świętego; skorzystał też natych

miast z przyjęcia trzystu pielgrzymów pruskich,

aby wyrazić się życzliwie o Niemczech, cesnriu

i jego rodzinie. Zamiar Oj *a św.. uspokojenia

tym sposobem wzburzenia, wywołanego encykli

ką, stwierdza nota Ossercatorn R om a no , a kanclerz

Bethuiann, łagodząc swoją odpowiedź na inter

pelacyę, odwołał się na nią.

Trosk, kłopotów i trudności co niemiaia, po

ciech mało doznaje dziś naczelnik Kościoła.

Ostatnie wybory w Belgii zawiodły nadzieje

sprzymierzonych liberałów i Bocyahsłów. Kato

licy, których większość trw a od ćwierć wiaku,

stracili tylko jeden mandat na korzyść nie libe

rałów, ale socyalistów, i tycli ostatnich głosy

zwiększyły się, liberałów zmniejszyły się: zasłu

żona kara za zjednoczenie się ich ze socyali*

stami. To Leż dzienniki katolickie odezwały się

do liberałów słow y: Przeistaczacie się, aby się

wywłaszczyć! Katolicy zachowali większość, nic

zdobyli jedn ak, jak oczekiwali, mandatu w Bru

kseli i odnieśli naukę, iż tak samo jak francu

scy muszą dla utrzymania przewagi zjednoczyć

się i działać, zwłaszcza społecznie, aby stawić

czoło coraz większemu parciu socyalistów.

Demokratyczny gabinet Canalejasa w Madry

cie toczy wprawdzie układy ze Stolicą Świętą

o rewizyę konkordatu, ale objawia w nich dą

żności nieprzychylne dla Kościoła, chociaż liczyć

się musi z duchem i obyczajem katolickim Hi

szpanii. Zmierza do zmniejszenia dyecezyj i chce

zmienić dotychczasowy stan kongrcgacyj reli

gijnych i zakonów, podciągając je pod świecką

ustawę o stowarzyszeniach, na co Watykan zgo

dzić się zgoła nie myśli, a czem Caualejas roz

pocz.ąłby rodzaj Kidturkampfn. Wprawdzie myl

nie doniesiono, że układy zerwane, czego pra

gną wolnomularze, ale tymczasem episkopat hi

szpański ogłosił orędzie o zastosowaniu ustawy

stowarzyszeń do zakonów i kongrcgacyj, w któ

rcm oświadczył, iż ich założenie i rozwiązanie

nie zależą od woli rządu, lecz jedynie i wyłą

cznie od zezwolenia kościelnego. Na to Rada

ministrów ograniczyła się do potwierdzenia od

bioru orędzia, wręczonego przez kardynała

Aguirre w imieniu episkopatu, gdyż, jnk rzekł

prezes gabinetu, nie inoże ona dopuścić żadnego

winięszania się w układy, toczące się z Waty"

kanem. Zapatrywanie zresztą rządu, dodał, jest

wprost przeciwne zawartemu w orędziu i wy

trwa on przy niem. Na innej rudzie ministrów

pod przewodnictwem króla, Canalcjas wniósł

zniesienie wszystkich dekretów, odmawiają

cych niekatolickim wyznaniom publicznego upra

wnienia.

Podczas gdy tyle ważnych spraw zajmuje lnh

umartwia Stolicę Apostolską, Ojciec św. posta

nowił odbyć w listopadzie dawno zapowiedziany

konsystorz i mianować na liiin kardynałem nun

cyusza wiedeńskiego X. Granito di Belmonte.

Nie wiadomo, kto go zast.ąpi; wymieniają przed

innymi Mons. Aversa, dalej biskupa Spoleto,

Domeuico Serafini, Mons. Francesco Ragonesi,

delegata w Kolumbii; o powołaniu uuricyusza

w Monachium, Friihwirtha, nie może być mowy,

albowiem jest poddanym monarchy, przy którym

byłby uwierzytelniony. Ojciec św. nie uczynił

dotąd wyboru.

Odrogiwodne.

W iedni 10 czerwca.

Ministerstwo handlu przedłożyło dziś b ar

dzo obszerny i gruntownie opracowany elaborat

w spraw ie dróg wodnych. Składa się on z trzech

częśoi a mianowicie obejm uje: sprawozdanie

z czynności administracyjnych, kosztorysy i bi

lans, wreszcie sprawozdanie techniczne z liczne*

mi odbitkami map i planów. Elaborat rządowy

daje chronologicznie obraz dokonanych przez

ministerstwo handlu czynności, zmierzających

do wykonania ustawy w ogóle, a w szczegól

ności mających na celu rozpoczęcie robót gru

py I., tj. objętych programem I. okresu budowy

od r. 1902 do r. 1912.

Ministerstwo handlu konstatuje, że dyrekcj"a

budowy znalazła się przedewszystkiem w ko

nieczności poddania gruntownej rewizyi pier

wotnego ogólnego projektu i kosztorysów, na

których oparła się ustaw a i ze wynikiem tej

rewizyi była znów konieczność przeprowadze

nia ponownych zasadniczych studyów, pomia

rów i obliczeń, aby na lej dopiero podstawie

przystąpić do wypracowania nowych ogólnych

i szczegółowych projektów i kosztorysów. Czyn

ności te, wymagające wielkiego nakładu pracy

i czasu, odnosiły się — stosownie do p rzyjęte

go na I okres programu i z uwzględnieniem

przyznanego na ten okres kredytu — do nastę

pujących budowli: l) kanał Wiedeń—Bogumin

Kraków i skanalizowanie Wisły w obrębie Kra

kowa; 2) skanalizowanie Wełtawy w obrębie

Pragi; 3) Regulacya, względnie skanalizow anie

Laby od Melnika do Jaromefa.

Wynikiem studyów była częściowa zmiana

pierwotnego projektu kanału Wiedeń—Kraków

pod względem kierunku i długości trasy, tu

dzież technicznego w ykonania budowli, zaś rów

nocześnie dokładne obliczenia kosztów budowy

i wykupna gruntów spowodowały podwyższenie

pierwotnego kosztorysu. Według szczegółowego

preliminarza dyrekcyi budowy przedstaw iają się

koszta w ykonania robót programem I. okresu

objętych, o ile odnoszą się do Galicyi, w spo

sób n astępujący: kanał Wiedeń—Bogumin—Kra

ków 359-55 milionów k or .; skanalizow anie Wi

sły pod Krakowem 13’70 czyli razem 369-25

milionów kor. Doda)iny do tego skanalizowania

Wełtawy w obrębie Pragi 19-, zaś od Pragi do

Stecliović 15- oraz regulacyę i kanalizacyę Ła

by od Melnika do Jaromefa 165’, a otrzymamy

jako koszt robót 1. okresu sumę 572* milionów

koron.

Z przedstawionych w sprawozdaniu szczegó

łowo czynności około wygotowania projektów ,

względnie rozpoczętych budowli, najbardziej

oczywiście interesuje nas kanał Kraków-Wiedeń.

Co do tego kanału, po zbadaniu całego terenu,

obliczenia ilości wód dla zasilania kanalii, u sta

leniu szerokości koryta, miejsc na porty, dojaz

dy i t. d,, sporządzono jeneralny projekt całej

Irasy o długości 412 kim.,

przeprowadzono rc

wizye trasy" i przystąpiono do wypracowania

projektów szczegółowych, oraz operatu w ykupna

gruntów. Prac.e te są ohecnie w każdym kie

runku zupełn:e ukończone, tak, że dziś całko

wity projekt kanału Wiedcń-Kraków jest gotnw

i do poddaniu komisyi obchodowej dojrzały.

Należy tu jednak z naciskiem podnieść, że pra

ce przygotowawcze odnośnie do części kanału

na terytoryum Galicyi poszły jeszcze dalej. Mia

nowicie na wykonanie hudowy kanału Zator—

Samborek konsens budowy już jest wydany,

a wykupno potrzebnych gruntów już jest prze

prowadzone, wreszcie konkurB na oddanie w bu

dowę przejazdów na tej przestrzeni rozpisany,

a więc budowa tej części kanału może być k aż

dej chwili rozpoczętą. Dalej ostatnia część k a

nału Skotniki - Kraków również rew izyi trasy

już poddana, a wykupno gruntów rozpoczęte.

Wreszcie na podstawie zatwierdzonych planów

skanalizowania Wisły rozpoczęto jeszcze w r.

1909 budowę kanału zbiorczego miejskiego, zaś

w kwietniu b. r. oddano w przedsiębiorstwo

firmie krajowej roboty koło regulacyi koryta

rzeki i obudowania brzegów (bulwarów) na ska

nalizowanej przestrzeni.

Sprawozdanie imnisteryalno przedstaw ia n a

stępnie 6tan robót, odnoszących się do Wełtawy

i Laby.

Dla drugiej grupy dróg wodnych, który"ch hu

dowę przewiduje ustawa dopiero na następny

okres budowy i dla których osobny kredyt mu

siałby być uzyskanym, nie przeprowadzono na

razie szczegółowych prac wstępnych. Jedynie

na podstawie dawniejszych ogólnych obliczeń

przyjmuje sprawozdanie dyrekcyi, jako przypu

szczalne koszta budowy tej drugiej sieci, kwotę

600 milionów.

Wobec tego budowa wszystkich ustawą prze

widzianych dróg wodnych kosztowałaby 1.200

milionów koron. Stan funduszów przeznaczo

nych ustawą na budowę dróg wodnych i do

tychczasowe ich zużytkow anie przedstawia się

n astępująco:

Ustawą z dnia 11 czerwca 1901 przyznano

rządowi na rohoty 1 okresu kredyt w wysoko*

ROBERT SCHUMANN.

(w setną roc*nicę).

—

---—

Dnia 8 czerwca 1810 r. urodził się. Robert

Schumann w Zwickan w Saksonii. Ojciec jego

kupiec, a w ostatnich latach życia księgarz,

umaił ’wcześnie, zostawiając liczną rodzinę. l ’o

ukończeniu gimnazyum w rodzinnem mieście,

zadecydowała matka z opiekunem, aby syn od

dał się sludyom prawniczym. Schumann wyje

chał zatem w r. 1828 do Lipska na uniwersy

tet. Nauka prawa, «tej kolekcji zimnych dcf.—

nicyj« _ jak ją nazywał - była dla mego nad

wszelki wyraz uciążliwą, a muzyka tak go wy

łącznic zajmowała, że właściwie n.e myślał ni

gdy o nauce praw a, ani nie wic-rzy " 8".°.j}

przyszłość, jako prawnika. W r. 1829 przeniósł

się na uniwersytet do Heidelbergu - g z * )

ło mu lepiej" -

to znaczy, że w krotkun cza

sie dał się poznać jako wyborny piams a gry

wał na dworze w Weimarze i znalaz pro e .

kę w w. księżnie Stefanii Badcńskiej.

Tc powodzenia ośmieliły go, napisn

ezi

do matki pokorny, błagalny, aby pozwo i a in

porzucić naukę prawa i oddać się wy ączn

muzyce. Dla matki był to cios. Patrzała ona n

los średnich i miernych muzyków, me y e

oczami własnemi, jak raczej doświadczony

przyjaciół, którzy z chwilowych powodzcn ni o

dego chłopca nie w ysnuwali bynajinniei wino

sków co do karyery muzycznej. Wśród tci nie

pewności, przyszło na myśl matce zasięgnąć

rady Fryderyka Więcka, wysoko cenionego

w Niemczech nauczyciela muzyki w Lips u—

Wieck poznał młodego Schumanna w r.

poznał jego zdolności i okazywał mu wiel ą

życzliwość. Odpow iedź Więcka była dla Schu

manna bardzo korzystną, a matka przesłała ten

list synowi bez żadnych komentarzy" lub dopi

sków. Schumann przeniósł się z radością nieo

pisaną po dwuletnim pobycie w Heidelbergu

do Lipska. Tu jednak przez królki tylko czas

mógł marzyć o artystycznej karyerze. Niecier

pliwy w pracy nad stroną techniczną, sądził,

że można ją uprościć, a rezultat przyspieszyć

za pomocą mechanicznych sposohów usunięcia

wad ręki. Te próby sprowadziły uiraię siły

w palcach praw ej ręki.

Karyera wirtuoza przepadła, a pozostała wy

łącznic n adzieja w twórczości.

Nie tna złego, co by na dobre nic wyszło -

la pociecha pełna irouii - ale pociecha jedyna,

zmusiła biednego Schumana do oddania się wy

łącznic nauce koinpozyeyi, a ponieważ do j e

dnego nieszczęścia przyłączyła się znana tow a

rzyszka — bieda nadzwyczajna, więc miał Schu

man sposobność wyrobienia się w krótkim cza

sie na człowieka. Tę biedę opisuje on w liście

do matki w słowach pełnych prostoty. Na wszyst

kie strony zapożyczył się, nie ma za co ostrzydz

włosów, chodzi obdarty, n nawet listu do mat

ki dokończyć nie inoże bo resztki świecy dopa

liły się. W r. 1833 odbył się w Gewandhausie

w Lipsku, pierwszy koncert z utworów forte

pianowych, które wykonała trzynastoletnia cór

ka Więcka, Klara. To ,,cudowne" dziecko, a przez

cały’ swój żywot wielka, niezapomniana arlystka,

miała już jako trzynastoletn ia dz,iewczynka taki

rozgłos, żc koncert ten należał do nadzwyczaj

nego zdarzenia w życiu muzycznem Lipska. Kry

tyka osądziła talent młodego kompozytora, spo

kojnie, ale nadzwyczaj trafnie. Czytając te glo

sy" krytyki ma Eię wrażenie, że napisano je

w obecnej chwili. Te głosy przetrwały krytykę

chwili, i pozostały" po dziś dzień świeżymi. Ale

co dziwniejsze — uwagi nad szczupłą nsówcza6

wiązanką utworów - zalety i wady podniesio

ne i wytknięte, dały by się w zupełności pra

wie powtórzyć — odnośnie do utworów później

szych. Obok prawdziwej poezyi ze świata ma

rzeń, cudownej tkaniny śpiewanej, niezrów nane

go artyzmu w prowadzeniu głosów: realizm pe

łen siły, ule też zbyt często - niewybredny,

w niemiłej sprzeczności z pierwszą myślą, cza

sem nawet pospolity.

Nikt nic przypuszczał w dniu owego koncer

tu, że ,,cudowne dziecko" zostanie żoną tego,

którego utwory młodociane dało szerokiemu

światu poznać. Ojciec Wieck, stał się niestety

ofiarą tej tragi-komicznej miłości dla sztuki,

k!ora zachęca adejitów do w ytrw ania — ale

bynajmniej nie pragnie żadnego z tych bohate

rów na męża dla ukochanej córki.

Lat siedem trwało ciche uczucie, przerwane

gtośnem wypowiedzeniem domu Więcków, stro

skanemu Schumannowi. Mimo to, poślubił Sc,hu

mann Klarę w r. 1840, ale w smutku, ho ojciec

ukochany odmówił błogosławieństwa. Od tej

chwili zaczyna się promienne życic dla Schuman

na, życie wprawdzie pełne i smutku i zawodów,

ale przy boku istoty o tak cudnie pięknej du

szy", o talencie uwielbianym przez cały św iat;

przy boku wiernej opiekunki i orędowniczki.

Ona lo — ta Klara Wieck — o której znajomość

dobijały" się największe znakomitości świata,

roznosiła sławę męża niezrów naną interpretacj’ą

jego utworów. Ona przeży"ła go i czuwała nad

rozpowszechnieniem wziętości i zrozumienia bo

gatej jego spuścizny duchowej.

Artystyczne podróże słynnnej pianistki, której

towarzyszył stale Schumann, miały wszędzie po

wodzenie niebywałe.

W r. 1834 założył Schumann w Lipsku pismo

pt. T)ir neue Zcitnchrijl fiir Mu.sik, na którego

czele stał do r. 1845. Było to właściwie pismo

wydawane przez młodzież, ale ta k pełno no

w’ych rzulów , a obok tego czci dla wielkich

mistrzów, że dając św"ieży pow’iew, nie wniosło

w istocie rozstroju. Szumann był przeciwnikiem

włoskiego kierunku, walczył jednak właściwie

z wrogiem, którego nie było - bo Weber pa

nował, a Wagner miał rozpocząć panowanie.

Rossiniego zaś nauczył się Szumann w Cyruli

k u cenić. Wyższości Schumana duszy artysty

cznej należy szukać w rzadkiej u kompozytorów

zalecie, to jest mocy wsłuchania się w utwory

drugich. Tę zaletę posiadał Schumann w w’yso

kim stopniu. Stąd pochodziła ta przedziw’na ła

twość pozbycia się uprzedzeń, a razem z tem

i głębokość sądu, granicząca niemal z jasnow i

dzeniem. Czyż można sobie wyobrazić w spanial

szą krytykę, równą trafność i sztukę zajrzenia

w przyszłość, jak to, co najiUał Schumann o

Chopinie, i to wtedy, kiedy nikt z współcze

snych nie miał o wielkości na.szego mistrza po

jęcia ! Do ocenienia Chopina w pojęciu dzisicj*

szcin nie potrzeba nic innego, jak wiernie powtó

rzyć słowa wielkiego Schumanna z przed sicdin

dziesięcin z górą laty.

W r. 1843 otrzymał Schumann posadę nau

czyciela fortepianu w lipskicm konserwaloryurn,

ale w net ją porzucił i towarzyszył małżonce w

podróży artystycznej po RoByi. W Petersburgu

przyjmowano tę parę z niebyw’ałym zapałem i

z owacyami. Sypały się propozycyę, z najwyż

szych sfer, i zpewnośeią mieli by małżonkowie

zapewniony świetny byl, ale Klara Schumann

nie chciała zamknąć karyery artystycznej w tak

oddalonej od świata stolicy, jaką był naówczas

Petersburg.

W r. 1849 przyjął Schumann posadę miej

skiego dyrektora muzyki w Dusseldorfie, alenic

okazał się dobrym dyry"gentem.

—

Doszło do

tego, że po długiem wahaniu Hię udzielono mu

w r. 1853 dymisyę.

—

Głównym powodem tego

był już od r. 1833 ledwie dostrzegalny, ale nie

stety szybko, szczególnie w czasie pobytu w

Diisseldorfie, postępujący rozstrój umysłowy.

W rok po tem rzucił się do Renu w zamiarze

samobójczym, ale wyratowany, zakończył w r.

1856 żywot w domu obłąkanych w pobliżu mia

sta Bonn.

Umarł po dw udziestu trzech latach choroby

umysłowej człowiek, któ ry w czasie obłąkania,

stw orzył niezliczony szereg dzieł świadczących

o zupełnem zdrow’iu. Wszakże to dwudziesto

trzechlecie jest właściwym okresem jego tw ó r

czości !

To co jest istotnie zdumiewającem w tw ór

czości Schumanna, odnośnie do postępującej

choroby umysłowej, to brak nie tylko śladu tej

choroby, ale wprost długie chwile pogody i ró

wności w jego utw orach.

Tworzył on zawsze gorączkowo, a gorączka ta po

tęgowałn się w utworach większych; to napięcie n a

dzwyczajne, wyklucza jące wszelką refleksyę, zdra

dzało zapewne człowieka nie normalnego, alo

sama kompozycya wolną była od złych duchów,

iypowe znamiona twórczości, spotykamy" od pier

wszego do ostatniego utworu. Wy"starcza przy

toczyć koncert fortepianowy skomponow any w

r. 1843, a więc w czasie kiedy zatrw ażające

objawy choroby umysłowej nie były niestoty

tajemnicą dla najbliższego otoczenia.

—

Koncert

len, to nie tylko po dziś dzień niezrównane ar

cydzieło, ale wśród utworów jego, błyszczące

wyjątkową pogodą, równością i wdziękiem.

Spuścizna po Schumanie jest olbrzymią i o

bejniuje w szystkie formy muzyczne. Na jbogatszą

jest w dziedzinie fortepianu, począwszy od n aj

drobniejszych zaledwie kilkunasto-taktowych li

tworów, aż do największy"ch, jak sonaty i ctudy

symfoniczne. Pomimo wielkich rozmiarów, istota

twórczości Schumanna polegała praw ie wy"łącznie

na pomysłach krótkich, i tak dalece w sobie

ukończonych, że wykluczała dalsze snucie lub

rozwijanie. Stąd pochodzą te serye drobny"ch

utworów, jak Kreisleriana, Davidsbiiadlertanze,

Karnawał, Faschwingsschwank, kawałki charak

terystyczne, humoreska, sceny dziecinne, sceny

leśne itp. Rzadko kiedy grywane są one w ca

łości, prócz niektórych jak n. p . Karnawał, nie

podzielnych — gdyż wysłuchanie w całości, jeBt

pomimo wspaniałych części z osobna, nużące,

z przyczyny zbyt jaskrawo przerzucającego się

nastroju.

W utworach o wielkim zakroju spotykamy

również tę charakterystyczną krótkość myśli,

która nieraz nawet nie jest należycie związaną.

Wielka wspaniała poezya, niezbadana tajem

niczość mgieł, z poza których chwilami tylko

wychylają się rąhki widma, to znów pełne mę

skości potężne motywa — niesłychane, bezprzy

kładne bogactwo rytmów, tętniących wśród na

tłoku, walczących nawzajem, w śród demonicz

nego ruchu i zgiełku, oto czar tych niezrówna

nych pomysłów. Ale często w te sfery wdziera

Numerwieczorny10hal,,rannyłtT T . ^ ^

PRENUMERATA WYN os7 .eCZ°rny 12 h*L’ raany * hŁl

W K r a k o w i * w m ie js c u ...........................................

nL c?ły roklna kwartał na t miesiąc

».

* , . .* °unoszeniem do domu .

*** "°*oro*

1kor.50h. 2kor.50hal

Pocztą w państwie Austryackiem .

.................

36 koron

9 kor.

3 kor

Z dwukrotną wysyłką pocztową . .

. ........................

36 koron 9 kor. -

3kor. -

P o c z t ą w państwie Niemieckiem . . i ? .....................

42 koron 10kor.50h. 3kor.50hal

Do wszystkich państw, należących do związk!i ńn«*,t * * * 42 koron |10 kor. 50 n. I 3 kor 50 hal"

W państwie rosyjskiem (abonament przez urzedv nor

48 koron II12 kor -

4kor!—

*dług urzędowego wykazu pisu! z agZ cznurh

16rb20k- « 4

05k. 1rb 45kop

abonament Czasu przyjmują urzędy pocztowe^!i v%ncyZb debH w Pastwie rosyjskiem,

Moskwie i Odesie. Z innych miast i wsi można

ełersburSu. W arszawie, Kijowie, Wilnie,

do urzędu pocztowego najbliższego z now vż«iTr0^ -

v’ P°.syła« c Poczt4 należytość

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują - w w , P y j wynuenionych większych miaat.

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń - w Kiinu f / ? 16 biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metz! i Syn.

-TTT

Ml-i,

tC .L

wWi!ni.bB

1 of 8 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction