Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 643 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 288.

B raków, Wtorek 5 Grudnia 1.896

Rocznik XLIX.

GZAS

tu ea w .,,aeiatę prijrjiBiJą:

AdministracjaCzasuw draaem e i mswlypoąptowe. -"łoje«

^ pa_, m -saoai»*

ŁJęgarn a

8. A . K rsyi "BOLjkiego, handel Niemajelrskiego w SnkleBn!ofc,i, t-!uro d«». fl

K, Herziv:j,

głó*na trafika, handel Kretsehmera, binro dzi nuków Hopo a i ft"Jomonc .jj -

,faro Mańkc w iej

(Snkienniee). —

O f(o n e a ła (inaeraty) prayjr ijo atę aa npłmtą od niejaoi :ersza drobnym dia

kiem (petitem) sa pierwasy rat 10 ent., n kaii* nr:: ;jy po6 em. —

ladeałaae(na8?tronie

id miejsoa wiorsta drukis i drobnym po 30 en(, za każdy i ,z. —

(isłom ah preaamai ł

!rsyjr*. ńą: w o Ł w o w te binro dsiecułków ulicaKaro!aLndwika 1. l , oentrlno biuro ogłoszeń nliea

lopernika 1. li; w P a ryża wyłącznie p. Adam rne deYarenne 38,(pronumta,.tę p. . Kaci’:«« ik

Oonrbeyoi pod Paryżem rne dn Chemin de fer 44): w w ied ala j .Ha lenbtiin % Vogier

»ie

w Hambnrgn, Fiankfuroie a. H ,, Berlinie, Lipikn, Bazylei i Wrori

,AOppęlik,u.Mow.

*kii

w Berlinie, Hambnrgn, Monachium i Norymberdze), B . Sehalek, M. Dnv , J. Dacnebcrg, F F.I.Ż

(tylko prennmeratę pp. B . Ooldaehmid A Comp.); w P .a a l.fu rila m. H . O .L, ?:)aubeA Comp

Pojedyncze Nra (12 ct.) i dodatki (4 et,) iprzed’je w Bochni handel A . Ziętkiewiczr.

I*Ki

Kraków 14grudnia.

pr :ejńeiem Izby poselskiej Rady pań

stwa, do szczegółowych obrad nad budże

tem i uchwaleniem funduszu dyspozycyj

nego, zakończony został cały okres polity -

jzny aż do zebrań! i i ie nowego parlamentu,

który na mocy nowej ustawy wyborczej

powstanie. C ’ągnąć się będą jeszcze r(.z

praw y nad działami budżetu do końca ty

godnia,. n astępnie prawdopodobnie do połowy

stycznia, zakończone jed nak zostaną niechy

bnie uchwaleniem budżetu. T a lub owa po

zy cja dać może powód do rozpraw; pre

liminarz ministerstwa spraw wewnętrznych

zniewolić może urezesagabinetu do przemówie

nia; może jeszcze jaka niespodzianka wy

skoczyć z tabakierk przedwyborczej, ale

zbywać będzie na prawdziwie nerwowych

chwilach, na dramatycznem zajęć u, bo znane

ju z g óry rozwiązań;!??, an obaw, ani też

nadziei uie wzniecając, nie budzi za

jęcia i nudnym będzie ten koniec starej

Izby. Prawda, źe zabawy było dosyć i że

należy się w szystkim odetchniecie i odpo

częcie. A tu jeszcze niektóre sejmy nieba

wem zatańczyć mogą nieco ochoczo.

P§ raz też ostatni prezes gabinetu prze

mówił z ogólnego punktu widzenia do tej

Izby przy funduszu dyspozycyjnym, a mowa

jego jest już dlatego ważną, źe nawiązuje

teraźniejszość z przyszłością, i tę ostatnią,

zasłoniętą jak wschodnia niewiasta, wita.

Jeżeli kiedy, to o ostatnich słowach hr.

Badeniego powiedzieć można z ks. Bismar

ckiem, że czasem szczerość jest najlepszą

dyplomacyą. Imponująco szczera była mowa

prezesa gabinetu tem widocznie wywarła

wrażenie, a cel osiągnęła. Z a szczerością

poszła jasność. Hr. Badeni ani jednem sło

wem nie starał się zdobyć głosów dla fur

duszu dyspozycyjnego. To był szczegół, o

który najmniej zdawał się troszczyć. Ża

dnych sztucznych nie użył środków, ar

obietnic, ani pochlebstw, ani złudzeń; prze

ciwnie oświadczył, że nie ma nic nowego

do powiedzenia i źe rząd nie jest w poło

żeniu jakiekolwiek stronnictwo ponętnem»

obietnicami entuzjazmować i w ten sposób

chwilowo je dla siebie pozyskiwać. Ale

szło mu o przekazał e przez tę Izbę przy

szłej systemu, który przedstawia

tu za

znaczył, źe jego gabinet jest rządem do

celów państwowych , który gry nie wypu

szcza z rąk, lecz szuka i szukać będzie

dla załatwienia spraw państwowych wię

kszości tam, gdzie ją znaleść może. źe mu

wie, jaką ona będzie w przyszłej Izbie,

która jest niewiadomą, lecz źe n i| poświęci

choćby dla najbardziej ponętnych powodzeń

cbwili, interesów ugó!u i nie wejdzie na

drogi, któremi postępowaćby nie mogły za

nim w szystkie umiarkowane stronnictwa. —

Oczywiście, że tak nie mógłby przemawiać

prezes gabinetu parlamentarnego, rozporzą

dzający stałą większością, przedstawiający

ją przystępujący do wyborów w nadziei,

czy w celu zapewn?enia swojemu stronnictwu

zwycięstwa. Ale że w Austryi brak tycb

danych, że rząd nietylko nie ma stanow

czego na wybory wpływu, ale nawet nie

wiedziałby, z małymi wyjątkami, w jakim

k :runka tego wpływu użyć, oraz w którą

stronę zwrócić swoją nadzieję; źe niezbę

dnym warunkiem jest prawidłowy bieg

spraw państwowych, a ten konstytucyjnie

zapewnionym być może jedynie lylko za

zgodą parlamentu, oraz rządu; szczerość,

z jaką hr. Badeni przemówił, była jedynj m

możliwym programem i ostatnim punktem

oparcia dla znaczenia i stanowiska rządu.

Nie był to ani pesymizm, ani optymizm,, ale

rzeczywistość, system wyrastający z gruntu,

jak go zorały stosunki. A źe odpowiadała

owa szczerość istocie położenia danym

warunkom, m lepszym dowodem znaczna

większość, która uchwaliła fundusz dyspo

zycyjny, świadcząca chwalebnie o przewa

dze poczucia państwowego w tej Izb/ę,,

Spójnią łączącą teraźniejszość z przy

szłością, są słowa prezesa gabinetu, ź .,ma

nadzieję, źe powstanie nietylko jedno stron

nictwo państwowe, lecz także służbie pań

stwa oddana reprezentaeya ludowa," to jest

taka, w której jego właśnie system znaj

dzie stałą podstawę

trwałą podporę, że

stanie się tłem , na którem ako epizody

nie zaś jako główne działanie, odgrywać się

będą spory narodowościowe, rasowe, społe

czne, osobiste i stronnicze, podczas gdy

szczęście, bezpieczeństwo, potęga i rozwój

Austr) i będą nietylko hasłami, ale celer

wszystkich, dla dopięcia którego każdy i

wszyscy potrafią samych sieb ; i złe swe

nałogi i skłonności przezwyciężyć.

Gdyby istotnie taką była owa, d*,iś za

słoną zakrywająca się niewiasta, pięknąby

byla Ale choćby niecali tem odpowiedziała

wymarzonemu ideałowi, pocieszyćby się mo

żna , bo w położeniu Austryi zawsze filo

zoficzną i praktyczną prawdą pozostanie,

eo rzekł hr. Badeui: niz nauczył się nie

brać zbyt tragiczn?e pojedynczych szcze

gółów." Całość postaci wystarczy i pozwoli

przebaczyć błędy w szczegółach.

Że tej całości szkodzić nie zamierza dzi

siej sza lewica liberalna, jak a pozostałe po

secesyi, że cbce przyczynić się do jej har

monijnego ukształtowania się. świadczyłyby

mowy br. Kuenburga i Wurmnranda, świad

czyłoby zachowanie s.ę stronnictw a, które

stanęło na tym samym gruncie, co prezes

gabinetu, otaczając się jednak zastrzeże*

i łamu, nie dla wszystkich uzasadnionemu

Źc nie dalo się powodować ani namiętno

ścią i zaślepieniem , źe okazało się nieprzy

stępntm dla poduszczeń i podszczuwań,

że poszło za głosem przekonania, a nie

widm wyborczych, to czyni mu zaszczyt

i zasługuje na uznanie. Przedewszystkiem

pocieszająca to wróżba na przyszłość, iż

zapewne w nowej Izbie znajdzie się stron

nictwo niemieckie, niezapierające się idei

państwowej, popierające system interesów

państw a, a wyzwolone zpod teroryzmów

zewnętrznych, dzienników, kasynów i opo

zycyi dla opozycyi. Pożądane to zwłaszcza

wobec ogłoszonego piogramu stronnictwa

postępowego przyszłości i obecnego zacho

wania się jego embnonów. Program bo

wiem, składający sie ze starych, a bodaj

czy nie przestarzałych zdań, wyjętych z le

ksyko nu, czy raczej encyklopedyi, pomijając,

iż zapowiadajuż przed wypróbowaniem nowej

ustawy wyborczej nową reformę wyborczą, je

dnę zaw iera nowość, jak zwłaszcza świadczy

komentarz N .fr . Presse, oto rewindykuje wy

łącznie na rzecz stronnictw a to, co tylko

należy się i należeć się może państwu. —

Embriony znowu nie umiały uzasadnić po

wodów swej zmiany postępowania, a tem

samem głosując przeciw budżetowi i fun

duszowi dyspozycyjnemu, zapowiedziały o

pozycyę dla opozycyi.

Na tej zaś podstawie i w tycb waiun

kach niemieckie stronnictwo, mamy prze

konanie i nads eję, nie mogłoby już mieć

przysr-łości w A ustryr, a pragniemy, aby

żywioł niemiecki należne miał w państwie

miejsce oraz wpływ na sprawy publ’czne.

gdyż uznajemy słuszność tego , co rzekł

hr. Wurmbiand, że wyłącznie słowiańska

Austrya jest niepodobieństwem htstorycz

nem - dodaćby można* i ge°,graficznem 4

a wiemy, źe historyczny charakter państwa

utrzymanym może być tylko wtedy, jeżeli

Niemcy zdołają, to j e s t potrafią rozumnem,

zarazem s pra wiedli wem względem innych

troskliwem o dobro paustwe postępowań .em

zachować swoje stanowisko

Skutek okazał, źe gabinet obecny ani

pomylił się, ani b łędu popełnił, żądając od

tej jeszcze Izby wszystkiego, co mu dać

m ogła; wszystko bowiem otrzymał. Skoro

prezes gabinetu oświadczył, źe to nie za

sługa rządu, lecz Izby, wierzymy.

—

pewna, źe D’eraz spotwarzono tę Izbę i że

raczej należałoby jej przyznać, iż się

za obecnego gabinetu przemieniła w la

chambre inrrourable.

Niedawno temu pokazywano w Wiedniu

w cyrku Schumanna dwanaście lwów, tak

potuinie posłusznych, pomimo rjków

jeżania grzyw źe zamiast przerażenia,

współczucie wzbudzały, a nie w iedzieć było,

czy one były zniedołężniałe a d hoc zasto

sowanemi środkami, czy też ulegały każdo

razowemu hipnotyzmowi.

To samo zjawisko pojawia się nieraz

w zgromadzeniach politycznych, a choć przy

czyna niedopieczona, skoro skutek jest do

brym jest on zarówno zadziwiającym, jak

pożądanym.

Gabinet hr. Badeniego, mając ustawę o

podwyższeniu płac urzędnikó w i budżet na

rok 1897, przystąpi znaczn : wzmocniony

do otwarcia nowego parlamentu; zadanie

jeg o będzie ułatwionem i będzie mógł tem

lepiej i tem skuteczniej oddać się główne

mu w najbliższej przyszłości dziełu: ugo

dzie. Skutek zatem jest dobrym i pożąda

nym dla wszystkich, którym leży na sercu

interes państwa.

Mowa prezydenta ministrów hr. K, Badeniego,

wypowiedziana

dnia 11 grud,%da b. r . w Izbie deputowanych

w dyskusyi nad funduszem dyspozycyjnym.

Wysoka Izbo! Zabierając głos w przedmiocie,

który przyzwyczajono się nazywać polityczny m,

muszę naprzód oświadczyć^ :t właśe ie nie mam

nancm nic nowego do powiedzen.a . D puściłbym

się nieprawdy, gdybym jedynie dla pidwy żssenia

nroku przemówienia coś takiego wypowiedział,

o czembym już podczaB obrad komisyi budżetowej

nie był cadmicnił. Rząd nie jest w tem położenia

aby mógł jakśebolwik stronnictwo ponętnemi obie

toic°mi entnzyazmować i w ten sposób chwilowo

je dla siebie pozyskiwać. Rz i będzie zsdowolo

nym, jeżeli kiedyś, gdy zamiary jego dojrzę,ą,

jak jnż z góry zaznaczyłem, w poroz im;e

mn ze stronnictwami zamiary te przeprowadzone

zostaną, historya nie odmówi mn Bwego świade

ctwa, iż. wychodząc z realnych punktów widzeń a,

dąż\ł do realnych wyników i że je w części osią

gnął. f , epodobna prawie uniknąć, ahy aż do tego

czasn te właśnie lojalne nBiłowa :?a rządn, drżące

do poroznmienia się z poszczególnemi stronnictwa

m i, a przez to tornjące drogę do bezstronnego

traktowania zasadniczych, a dla rządzeń , pań

stwem bardzo ważnych kwestyj, nie miały być

pojmowane i przedstawiane przez obojętnych lnb

nieprzycbylnycb jako dwuznaczność, jako przechy

lanie się na tę i na ową strunę. Każdy z nas po

siada wady swoich dobrych przymiotów, więc tak

że ten rząd mnsi zgodzić się na to, że właśnie

siła jego stanowiska, jego nietyle niezawisłość,

jak raczej brak nprzedzeń wobec stronnictw, sta

nowi zarazem także jego słabość, gdyż z tego

powodu rząd nie mógł wejść na wyraźna, z góry

oznaczyć się dającą drogę którą naprzód nakreślić

m ogą tylko programy stronnictw. Na taką kryt?kę

musi się rząd zgodzić ze strony tycb wszystkich,

którzy pragną znmięszcnii w państwie (protesty) —

pozwólcie mi panowie dokończyć — lub tycb, któ

rym nie zależy na połużenin kreBn zamieBzaniom.

Spodziewam się jednak, że ci, którzy d}żą do

wprost przeciwnego celn, przyznają m i, «ż pokój

można osiągnąć tylko w poroznmienia ze stron

nictwami.

Aby nuiknąć wszelkiego nieporozumienia, oświad

czam , iż moje Blowa nie odnoszą się do stron

nictw, ani do poszczególnych deputowanych, z któ

rych głosem i opinią, jak się samu przez się -ozu

nfe, liczyć mi Bi§ godz», lecz raczej do tycb gło

sów, które innemi drogami przedostają się do pu

bliczności. Niektóre rnchy na pohtycznąi Bzacho

wnicy m »gą być mniej pociąga,ące. Mni i Bamemn

nie każde pociągnięcie sprawia równą przyjem

ność. (Wesołość). Proszę jednak m5eć przaświ.,d

czen’e, iż samej gry rząd z rąk nie wypnszcza.

Wyznaję sz"zerze, że, co do współudziału ze st?o

ny reprezentacyi lndn, jesteśmy skażam na b z d -

kanie. Rrąd w tycb wypadKacb, w których będą

wchodzić w grę wielkie eele p-ństwo ve, rzeozy

w ście przyjm’ę pomoc z tej strony, z której ona

się nastręczy, n e Bpnszczając i gdy celów pili

stwa z oczu, nie poświęcając n gdy, chi ćby dla

najbardziej ponętnych powodzeń chwili, —

resów ogółn. Jest rzecz | nieuzasadnion y aby w po

jedynczy ch szczegółach, klórycb rząd na podstawie

poczynionych doświadczeń nauczył się nie brać

zbyt tragicznie, widz eć zaraz naruszeni3 interesu

pi ństwoweg i, a wskutek tego pojedyncze i - po

wiedzmy otwarcie — często drobnostkowe zaża

lenia pewnego strounictwa nważać za sprawę zbio

rowej całości.

Dla rządn jeBt w obecnych trndnoś dach pocie

cbą i ctnchą nadzieja, Ż9 — jeżeli oznaki nie

mylą — także poszczególne wielkie st”onnictwa

nie będą jnż nwazały za polityczni? możliwe,

ani, jak przypuszczam, za roztropne, zastoBowy

wać bezwi rnukowo zasady partyjne, i obstawać

bezwzględnie przy punktach programn, który po

witał w cbwilEch rozgoryczających walk. Pozwól

cie mi panowie mieć m dzieję, że to tak osławio

ne s! jwo ,,partya państwowa",

zwolna zostanie

zastosowane do wszystkich większych grnp że

powstanie me jedni tylk o partya państwowa, lecz

jedna, na nBłngi państwa oddana reprezentaeya

indowa.

—

Jakkolwiek rząd świadomy jest Bwoich

pre ogatyw, i prerogatyw tych nic myśl się wy

rzec, byłoby lekkomyślnością, gdybyśmy jut teraz

kreślili Bzczegółowy obraz przyszłoś u. B i prze

ci ż obok rządn jeszcze drrgi, równowartościowy

i równoważny czynnik, reprezentaeya Indowa, hę

:!ziC mnsiiła wspó!dziełać z rządem we wszyst

kich czynach W tej cbwili jeBt przyszła Izba

jeszcze zasłoniętym obrazem. Dopiero z chwilą,

gdy ten obraz Btanie się jaśniejszy, gdy ten czyn

nik da Bię obliczyć, będzie można z widokami

powodzenia nłożyć zaryB prz/bzłej akcyi.

Przedstawiłem moje prg’rdy w sposób lojalny,

wolny od wszelkich ukrytych myśli. Rząd, rozwa

żając sumiennie każdy krok, nie zamierza także

Poezya Asnyka.

Trzydzieści lat mija, czy jnż ninętó oi czasn,

jak po raz pierwazy odezwała Bię lutnia Asnyka.

Trzydzieści lat - to ramy na cale pokolenia, a

m ole i na cały okreB literatury naszej ”?n okres

po wie!kiem wyczerpaam iwy poet ck.ej w pier

wszej połowie s’.ęka, był bardzo ubogi w pjeży§

i n’ewiele z niej nazwisk, jak się zdaje, przejdzie

do potomności. Tem jałuiei mcgło w nim świecić

imię Asnyka, tem wybitniejszą rolę urnga »de

grać jego poezya* Żyli jeszcze wprawdzie mekto

rzy przedstawiciele daw cej, świetne? poozyi ro

mauiycznej, a jeden z nich żyje dziś jesri:ze

ale Bto;ąc na wyżynach przeszłości, niejs ko po

nad światem lnb poza światem żyjącym , ehcć Bię

od czasn do czasn odzywali, i by!! wyrn?em szE

chetnej tradycyi, nie mogli być wyrazei «owego

ży

nowycb zwrotów myśli i uczucia, ’rawdzi

w..

głównym i najznakomitszym przedstaw i !—

lem poezyi naszej osti.iL .ch lrt trzydziesto *es* Asnyk.

Czemże fest jego poezya? Cz”m s ę róiE od

daw

jszej’l Co nowego przynoś la?

ile odp )

wiadała treści życia naiztgo społeczeństwa zc sta

tnich lat trzydziesto? Jaka nta,»na w mej potęga

i jakie panowanie nad sercami? Sądzę, te to py

tama ważniejsze od szczegółowego rozbioru techniki

wierBza i Btrofy Asnyka. Na ten szeref pytań, sa

memu Bobie zadanyrb, będę się Btarał odpowie

wiedzieć, nie koniecznie w tym purzs§dkn, w ja

kim Bą rzucone.

Trzydzieści lat tem n, kiedy ABnyk,

:o dwu

dziestokilkuletni młodzieniec wBtępował na arenę

poetycką, sten społeczeństwa naszego był ro?pa

czliwy. Różowe ognie nadziei, którym: karmiliśmy

oczy prze» lat kilka, od Czasn wojny włoskiej o

niepodległość, pogasły doszczętnie; ponura, cie

m na, chłodna noc zaległa cały widnokrąg polity

czny. Cały kraj był jak jedna wielka rana. Każ

dy, w kim cboć trochę było patryotycznego nczn

cia , przejęty był, jeżeli nie rozpaczą, to głębo

kim żalem i trwogą, niepewnością o przyszłość.

Poeta, juź dlatego, że poeta, był wrażliwszy od

iuych na cierpienia ogółn, a przytem jako jeden

z tych, co brał na siebie większą odpowiedział

ność, gnieciony był teraz silniej jej brzemieniem,

cznł większą gorycz zawodu. I oto pierwsze głosy

jego lntoi, to wyraz tego cierpienia — iu ywi

dualnego i powszechnego.

Boleść patryoiyczna w poezyi polskiej była rze

czą dobrze znaną, szczególnie od czasów Konra

da, stającego do walki ze Stwórcą. Ale w tej bo

leści ileż było jeszcze nadziei, zapałn, energii!

jakie ukojenie znajdowała w czystej *nb miBty

cznie zabarwionej rei gijncści! W poezyi Asnyką

było jnż inaczej: nie było ani tych nadz* »

ani

zapału, ani nkojenia religijnego. B»leść zamieniła

się w rozpacz zupełnie taką, jnk ą Malczewski

określał* ,,bez przytnłku - - bez celn — bez gra

nic."

Jeden z pierwszych utworów Asnyka ,,Sen

grobów,"

w którym poeta przedstawił fantasty

czną wędrówkę swoją przez jakąś dziką, pastą i

śnieżną krainę , pełną groźnych widziadeł symbo

licznych, mslnje najlepiej stan jego dnszy po zn

pełnem rozb’e a nadziei narodowych. Przeds a» ia

ona i ten węzeł, który łączył poetę nowycb po

koleń z p?e;yą poprzedni :b. Tym węzłem była

cześć dla Słowackiego, a w Lengslskiem świetle

tej czci, postać antora B alialyny wyolbrzymi,"ła

do rozmiarów proroka lnb tytana. Od mego też,

msanowicie z n A ohellegoB (s po części także

t Danta) czerpał Asnyk barw i i bzTHów do swej

d atc,sb ej wędrówki od niego przęiął też zam:

!o w a ’ie, rażące nas dziBiaj teatralnością, w b!y

skawicacb, grzmotach i piornaach , w przekleń

stwacb, rzncsnych na helotów żywycb, w zniewa

żaniu kcści zmarłych w grobach . tym podobnych

efektach, które można znateść w niektóryc-h otwo

rach jego z pierwszej doby twórczośi i

Ale juk rozpacz, tak uwielbienie dla Słowa

ckiego I jego szamotania Bię duchowego odpowia

dało nastrojowi cgółn i znajdowało żywe echo

w sercach rówieśników poety. NigJy sława au

tora Kordyana nie Btała tak wysoko, jak wów

czaB; dla rozgorączkowanych serc i wyobrażn. nie

było nic piękniejszego od gorączkowej, pełnej mi

gotnych blasków i wybuchów teatrainycb poezyj

Słowackiego. Każda inna poecy 1dawni ,sza wy

dawała się im zbyt bladą i Bpokoji,..

Czas płynął, społeczeństwo powoli wracało do

spokoju, poeta także. Lntnia pcety d: deko spo

kojniejsze wydawała tony, choć było między nimi

wiele Bmutnycb. Nie odpowiadałoby to rozmiarom

tego artyknłn, gdybym chciał j wszy ie w y

mieniać i chara,kteryzować; zreBztą zroolłen to

gdzieindziej. Tn chcę co najwyżej | poda_ć ogólna

charakterystykę poezyi jego późniejszej i zwrócić

nwagę tylko na poważniejsze tony.

ABnj k prędko otrząsnął się z naśladownictwa

Słowackiego, z którym duchowegi pokrewjeńatw(i

miał bardzo mało, a jeśli c?ielbił go jeszcsi

w os"atnicb c: asach (w wierszu na obchód S!owa

ckmgi’), to nwielbienie to miało wyraźną barwę

polityczni , Natomiast odbił się na nim wpływ

Doczyi zachodniej, Musseta i Hi nego, ?padko

bicrców bajronizmu, których wątła, giętka ka

pryśna muza, pełna gracyi, ironii, a czasem cy

nizmu, miała wiole uroku tak dla niego, jak i dla

wieln współczesnych. Można znaleść w poezyi

Asnyka cały szereg liryeow, które c.ę dadzą pod

bliższy lub dalszy wpływ tej poezyi podciągn: ,ć

i w tych to lirykach lekkość, wdzięk, przezroczy

stość wiersza i bndowy strofcznej doprowadzoną

została do doskonałości. Ale nie te cacka rymo

wane nadają znaczenie poezyi Asnyka. Najwrż

niejszymi są te utwory, w których poeta w jpc

wiadał duszę swoją prosto, Bzczerze

poważnie,

nie oglądając się na żadne wzory, n k głrdząc

formy, nie bnaująr Btrof wytwornych, a w któ

rych poruszał pytania żywo cały ogół inteligen

cyi obchodzące.

Asnyk jest przedewBzyBtkiem, jeżeli nie w yłącz

nie, poetą iuteligencyi. Wprawdzie w niektórych

lirykach próbował on zejść na poziom Indowy i

naśladował pieśń Indową, ale Bem mnsiał prędko

?anwBżyć. jak daleką jest dnsza Indowej pieśni

od jego poetyckiego na?trojn, b i wkrótce tycb

prób zaniechał. Refl kąya jest głównym żywio

łem jego poezyi i n żadnego z naszych poetów

nowszych nie występuje w tak wielkiej proporcyi

do innych składowych pierwiastków poezyi, jak

n niego. Dlatego był on wiernym tłómaczem tycb

bolesnych starć i przełomów, jakich doznawały

dnsze lndzi, ogarniających myślą szersze widno

kręgi. OkreB, w którym poezyi jego wypadło

przodować tycin, był okresem pozytywizmn i dar

winizmn, okresem ścierami Bię tradycyjnych wy

obrażeń religijnych — przez naszą poezyę roman

tyczną w niczem n’eosłabionych, wzmocnionych

racz,ej — z nowemi teoryami, które wkracz?ly do

aas z Zachodo z tryumfującym BZtandarem, uzbro

jone w potężny aparal naukowy. Pod teu im

ponujący sztandar Bypać się zaczęło młode p»ko

lenie, ochocze zwykle do zmiany wyobrażeń i ata

kować Błaho bronione mury tradycyi.

Wilka ta znalazła żywe echo w sercu Asnyka.

Refleksyjny umyBł jego nie mógł być obojętny

na nowe prądy wiekn: garnął je chciwie, anali

zował, przyswajał, a to przyswajanie nie odby

wało się bez ciężkiej walki we nętrznej. Nowe

piądy, sziarmnjąc do jego piersi nie zastawały

tam pnsthi: żył tam cały świat ,wrażeń z dzie

ciństwa i młodości, oświetlonych słońcem pogo

dnei wiary tradycyjnej. Poeta nieraz wśród znie

chęcenia, wśród smutków i awwodów życia, oso

bistych i narodowych, krył Bię do tego świata i

słyszał tam czaBem echu, które były prawdziwym

bi!samem dla dnszy, jak np. w wiersza: ,,Pod

stopy krzyża.* Ale świat ten w Bercu poety za

slaby był, ażeby mógł zwycięsko odepizeć sztorm

nowycb prądów, jak Bię to !ziało w sercash na

szych poetów romantycznych; a kiedy zdobywcze

prądy z ckrzykiem tryumfu wpadały do jego Berca,

dobywał się z niego jęk przejmujący do głębi,

jęk źaln za zdrnzgc tanym światem dawnycb, tę

czowycb wyobrażeń nPo co ja żyję, nmieram i

cierpię!* — straszny to był ęk, a jakby wyrwany

z tysią a piersi, dla których potrzeba Byntezy re

ligijnej w najskrytszych tkwi głębiach ducha.

Ale nadeszła chwila, kiedy poeta spokojnie

spojrzał w twarz nowym zdobywcom i przypa

trzywszy się im nważniej, spostrzegł, że nie są tak

straszni, ,ak Bię z początku wydawali. Prawo walki

0 byt, prawo ewolncyi — eąż to tak straszne po

twory, burzące w B zeiki roznmny porządek świata?

O,yż nie °ą to nowe, nowo-odkryte ślady myśli

Bożej? potężne dźwignie postęp: ku najwyższej

doskooałości? Czyż cie dadz się pogodzić z tre

ścią dawnych wyobrażeń? Cóż, że formy dawnych

pojęć pokruszone, jeżeli rdzeń ich treści da się

oc l.ć w przymierza z nowemi prawami? Przez

tatne refleksje — wyobrażam Bobie — przecho

dziła myśl poety, zanim znalazł i ; on niespodzia

nie przed frontem młodego pożytywizmn i zatrą

bił mu energiczną pobndkę do dalszego pochodn:

Daremne żale — p różny trud,

Bri silne złorzeczenia!

Pr zeżytych kształtów ż aden cud

Nie wróci do istnienia.

W samyr

rytmie tętni taka ochoczość i pe

wnieść zwycięstwa, jaka tętniła przed trzydziesto

1 kilku laty w sławnej pobndce Mickiewicza, wzy

wającej w światy »ręcz przeciwne: nSłowiczku

mój, a leć, a pej." Że pobudka była dobrze przy

,§tą i przyczyniia poecie wiele popnlarności wśród

obozn miód ego — to łatwo zrozumieć. Ale poeta

nie należał do tych miernych dnchów, dla których

popularność, choćby sehleb:aniem kupione, jest

szczytem dążeń i równoznacznikiem sławy. Potrze

bował on nietylko przed światem, ale i ptzed sa

m yn sobą uzasadnić przymierze Bwoje i nowymi

pr?jdanj i 1 zynił to w ktlkn wierszach, z któ /ch

,,Oda do miłości" najbardziej jest znamienną, bo

w niej najjaśniej wyłussczone to przymierze, ttoeta

c:e wyrzekł się Bwoich ideałów, tylko ukorzył sie

przed prawem ewolncyi

nznał ich ewolucyjny

rodowód. ^Płomień żądzy znikomej" wytworzyw

szy z miłosnego kochanków nścisku pierwszy wę

zeł wśród świata, świeci coraz czystBzymi blaska

mi, szczepi miłość w nieśmiertelnem pięknie, ,,bo

ski porządek z zamętn dobywa", nwiąże plemi ?na

i rody", ,,uczy wznosić dla bóitwa ołtarze", obej

mnje całą ludzkość i przeobraża Bię w końcu

w Bzczytną miłość prawdy i cnoty. W nnym wier

szu , należącym do tej kategoryi p. t .: Noc pod

Wysoką,

ardzo pięknie przedstawiał Barn akt,

samą chwilę przymierza, i to uspokojenie, jakie

ona mn przyniosła, gdy Bncznł się jednein łań

cucha ogniwem, rozciągn ętego przez otchłań błę

kitu".

I mógł się poddać, jako drobny atom,

Te; twórczej myśli, co przewodzi światom,

I z nieodmiennym zgodz:ć się wyrokiem ,

I odpoczywać, jak pod matki okiem.

Ale czy ten Bpokój jest trwały i na dłngo po

trafi -y arczyć? Czy ta refleksya, która poecil

przyniosła uspokojenie, przyniesie je także innym,

którzy czają r seren głód syntezy religijnej, a nr

karkołom ne śnieżne Bzczyty refleksyi w spiąć się

nie zdołają? i czy w istocie owe olśniewające

prawa są tak wieczne i niewzruszone, jak Bi§

olś onym oczom wydają? Refleksya nie prze8ta

l acować w poecie, a kiedy przy jej świetle

pcjrzał z ?wn na zastępy, którym niedawno trą

bił lo it*

ileż tn i ówdzie w tych ,,zdobył. .

cach młodych" dostrzegł płytkości ayśli i czezo

ści Berca, zaroznm l,istwa i fanfaronady! I wte(

to napiBał wier* 4 pDo młodych", jeden z najpi

kniejszych Bwoich liryków, w którym dawał Bmło

dym zdobywco a" nankę ,prawdziwej mądrości*,

OBtrzegał prz, .

deptaniem tradycyi i kazał pu

miętać, że i ich tryumfy Bą znikome.

I wasze gwiazdy, o zdobywcy młodzi,

W ciemnościach poguaaą rnów!

Poeta nie przeczuwał zapewne, że ta przepo

wiednia tak prędko Bpełuić się miała, i że w trzy

dziestą rocznicę jego wstąpienia w ałnżbę Apolli

na, z try nmfu lącego sztandaru naszego pozytyw!

zmn miały jnż tylko mizerne szczątki pozostać.

Józef Tretiak.

(Doi ończenie nastąpi).

O «» .« wychodzi dwa razy dziennie * wyjątkiem niedziel i świąt. Nr główny o godz. 6 wieczorem

M/-,

Dodatek poftmny o godz. 9 rano.

Od 3w je Nra Czasu, o ile _zap bButrcsy, w Krakowiepo 10 ct., z przesyłkąpoczt. 12 ct. Dodatek 3 *t

w e Lwowie ,,Ci s jest de nabycie, w biuro? dzienników. przy ul’cy Karola Ludwiku I. 9 .

1rennmerata wraz z dodatkiem wynoii:

aa eady rok w Swtirtol mc i imtmrjc

m miejeen . .

................................................................

°O «łr.

6 dr.

1ab.80ot.

Poeitą w panetwi * r a tiy a « k ie m .............................................

84ab.

6 ab.

8ab.60et.

a«Av

*,\ *

... ... ... ... .. ... ... ..

8 8 afc..

7 ałr.

2ab.80ct

do W )h,Franoyi, i.ghi, Belgu, C/wajoaryi,Tnr

i innych pańet r, nawląoyoh do awizkn pooato ?ego

88ab,

8ab. |8ab.

^*?"§P!”t-*ł

»rayjmnjo aiętyiLm od Zd *iłatr’e^r dmtm w mieaiąon. —

Ll,tj%pi,.

ł ądsmi i s si«km «y pieniężne na prenumeratę i jłors sni (naeraty) apraaai lię nadcyład franco

do kanuniatraoy Czasu w Krakrwie.

—

L %styreklamacyjne ni",opieczttowane aie podle ii, opłac’i

pt itcwej. IAstow n,’ frankowe,.jfich aie priyjmnje eię. — R?^,orńMMW nidByłrnvoh nie rwraoa eię.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction