Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 832 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Rocznik LV11.

CZAS

(WytiaBftewleczone).

Preaaneła^ prsyjmnjąiAdmiaittraoys Czat*iwKrakowiei nraędypocztowo.

B l(jico w f , r e a a n e r a t t księgarnia8.l_. Krsyłanowaklego, handlo: »t_Karitiuliego wSnkiennieael,

Q Kretochmera, Bynek 10, Biuro dzienników Hopoaa* i Salomonowej, G łó w n a tr a fik a w Rynku głównyir.

O (!oueala przyjmnje dę aa opłat« od wienaa petitem aa plerwny rza 20 hal., aa kaidy następny

po 10 haL; nkład tabelaryczny, cyfrowy, !komplikowany, pierwsay raz po 40 hal., następny po 10 h a .

K a d e s l a a e (oa trzeciej stron!o) od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za k aidy rat.

Ug(ossenla 1preanm erate przyjmują: wa Lwowie biura dzienników L.Plohna, A.Olszew

skiego, 8t Sokołowskiego, K.BnnhsUba; wJaro s!ania Biurodzionników: w Podgórna Potnralskl,

Kynek; w P rsem yila A. Jusiyńskl księgarni* kolej., D.Beszeles; w Bieizow le M. Weintraut,

wStanisławowie Jasielski I Sp.; wTarnowie tL Bockach; w Tarnopola O.Halicze(,

w P a r y ż a wyłącznie p. Adam rne de Yarcnne 88, (prenumeratę p. W. Raczkowski, Coarbevoi pod

Parytem rue de Chemin de fer 44); w W lsd n l a Haaeenstein A Yogler (takie w Hamburgu, Frank

furcie d, IL , Berlinie, Lipsku, Bazylei I Wrooławln), A. Oppelik, R . Mosse (takie w Berlinie, Hamburg»»

NoaMfahut i Norymbe^dzel, H. 8chalek, H. Dnkee, J . DanneMrg. IL rriedl (tylko preanaoraty F*

OolisohaddtACcmp.);wFimkfurele M.I

O,L.DaubeAComp.

MT* Za każdą aalanf edrosu dopłaea alf 40 haL B I

Adres Bedakeyi: oL Iw. Tomasza Nr 82.

Telefon Nr 60.

0 misye katolickie.

Pomiędzy

zwierzeniami politycznemi, któremi

p.Combes zaszczycił w tych dniach jednego ze

współpracowników N. fr. Presse, napotykamy

w pierwszym

rzędzie

zapowiedź wyraźną i bez

zastrzeżeń rozdziału Kościoła i państwa, oraz o

świadczenie, iż dla Francyi rzeczą obojętną, kto

po niej obejmie w spadkn protektorat kaiolicki

nad całym Wschodem. Głośno i stanowczo oświad

cza prezes rządu francuskiego, że protektorat ten

niema dla Francyi żadnego znaczenia i wartości,

a przeciwnie był i jest dla niej częstokroć przy

czyną licznych

zawikłań i kłopotów: nie korzy

ści zbierała Franeya, lecz niedogodności polity

czne i ciężary m ateryalne były całą jej nagrodą.

Przed rokiem

niespełna bronił przy oklaskach

gorących większości Izby wymownie i z zapałem

p. Delcassć protektoratu

katolickiego Francyi,

udowadniając, jak

w ielkie

znaczenie pilityczne

na on dla Francyi, i ile korzyści materyalnych

imoralnych przyniósł i przynosi jej beznstann:e.

Dwa lak sprzeczne stanowiska, dwócb członków

jednego i tego samego gabinetn ,,solidarnego," to

widowisko godne pióra Arystofanesa. Czy minister

spraw zagranicznych zmienił swoje zdanie w cią

gu czasn niedługiego, przekonany przez p. Corn

besa, że mylą się wszyscy pełnomocni ministro

wie Fruncyi i konsnlowie jej na Wschodzie, przy

pisując jakieś większe znaczenie protektoratowi,

czy też p. Combes, mając za sobą ,,blok," nważa

zdanie swego kolegi i to w kwestyi jedyniejego

kompetencyi podlegającej, jako ,,bezwartościowe,11

które wcale krępować go nie może na drodze

,,ku spełnienia" wielkiej misyi dziejowej? Nas

w tej cbwili zajm nje jedynie pytanie, jak przed

stawia się w rzeczywistości protektorat katoiicki

Francyi nad całym Wschodem.

Protektorat ten jest rezultatem kilkuwiekowej

pracy misyonarzy, głównie francuskich. Pierwotoie

wykonywała go na mocy wyraźnego

orzeczenia

Stolicy św. Portugalia: Jezuici bowiem z Portu

galii założyli pierwszą misyę katolicą w China łi,

a obok nich hiszpańscy i włoscy. Portugalia tei

jeszcze w XVIII wiekn była powszechnie uzna

waną, jako protektorka interesów świata kato

lickiego

na Wschodzie.

Franeya występuje

pierwszy plan dopiero za czasów Lndwika XIV

i Colberta przez swe bardzo liczne

misye je

tnickie, wysyłane beznstannie do Pekinu i innycb

okolic Chin, aż do rozwiązania zakonu. W chwili

kasacyi zakonu Jezuitów rząd francuski z obawy,

żeby Portugalia

nie

odzyskała dawniejszych

wpływów, powierza misyi Lazarystów ciąg dalszy

diieła Jezuitów francuskich w Pekinie i Cbinacb.

Tak przez ruchliw ość

misyonarzy francuskich,

przez dbałość i troskliw ość ,,arcycbrześciańskicb"

królów Franeya uzyskała z biegiem czasu, morą

zwyczaju i przewagi liczebnej

swych misyj po

wszecbnie uznawany protektorat wszystkich kato

lików na całym W schodzie.

Drogą trądycyi zwyczajowej poddawały się od

tąd wszystkie inne misye katolickie włoskie, czy

hiszpańskie, niemieckie, czy inne Francyi, popie

ranej stanowczo i stale przez Stolicę św. Ważność

tego protektoratu oceniali w całej pełni politycy

z wielkiej

rewolncyi i w sporze

Hiszpanią

w rokn 1797 Dyrektoryat ntrzymał się przy wy

kooywanin protektoratu wyłącznie przez Frań

eyę. Trwało to i w wieku XIX. Dyplmacya

fraucnska uzyskała u cesarza Cbin w rokn 1844

edykt tolerancyi dla chrześcian. Tak samo zdołał

minister Francyi wyjednać w roku 1860 n rządu

chińskiego zwrot dóbr i kościołów chrześciańskicb

w Cbinacb,

skonfiskowanych poprzednio,

ato

zwrot do rąk Francyi. Powstanie z początkiem

misyj protestanckich w niczem

nie

zmieniło

znaczenia i wagi protektoratu francu

skiego. Misjonarze protestantcy nie stanowią je

dnego

ciała

zbiorowego,

podlegającego jednej

woli i powadze. Używają oni też przywilejów in

dywidualnych tak, jak kupcy, przemysłowcy, po

dróżnicy, ale niema wcale mywy o jakimś jedno

litym,

ogólnym protektoracie protestanckim na

Wschodzie.

Przez swe liczne misye Francya uzyskała ol

brzymi wpływ, nasamprzód moralny, a potem nie

zliczone korzyści materyalne.

Wszystkie też mo

carstwa rozszerzające swestosunki na Wsobodzie

ku oceanowi Spokojnemu, uznały bardzo rychło,

że misye

są niezmiernie korzystne dla ugrunto

wania i wzmocnienia ich stosunków. Misyonarze,

w szczególności francuscy, bardzo liczni, których

powołanie nakłada z obowiązku codzienne obco

wanie z tubylcami, którzy idą ze słowem miłości

i czynami miłosierdzia bezinteresownego, przygo

!owują grunt dla wpływów politycznych Europy.

Mis"f narze są przeto pionierami ekspanzyi euro

pejskiej. Umieli też dyplomaci francuscy dotych

czas w całej pełni korzystać z usług misyonarzy

i obracać je na korzyść ojczyzny. Urok Francyi,

jako opiekonki bezinteresownej katolików

wszel

kiej narodowości, wzrastał przez to ciągle i stał

się kapitałem ogromnym, który niósł Francuzom

prawd/iwie lichwiarskie odsetki.

Francuz na W schodzie

stał się syn mimem

*szlachetności i postępu".

Imię Franka powtarza

no jeszcze przed kilkn dziesiątkami lat ze czcią

w całej Azyi. Wysyłała też Francya trzy czwarte

swych sił kapłańskich i nanczycielskicb na misye

w Azyi, a cztery piąte części funduszów propa

gandy wiary

stanowiły datki Francuzów.

Przy

tak wielkich zasobach i tak energicznej działał

uości powstały w Chinaeh niemal całych !iezue

zakłady szkolne, instytucye filantropijne, szpitale,

muzea i t. p,, które wraz z posiewem religijnym

krzewiły kulturę europejską, wzmacniając coraz

silniej stanowisko Francyi. Wszędzie też nnsyo

narz był niejako przednią strażą francmkiej fi ty

i francuskich kupców.

W XIX wieku dotarły misye francuskie na wy

spy Kyou-Kyou, które jako

ogniwo łączą Chi -y

przez ocean z Japonią. Tak samo fjancnscy mi

sjonarze osiedlili się w Korei iwJaponii W Ton

kinie misye katolickin zasiały pierwsze zawiązki

wpływów francuskich i ich

zabiegom Francya

w znacznej mierze

zawdzięcza,

ze przy ostate

cznym podziale

ziem Azyi nie wyszła z próżne

mi rękami.

Tak wszędzie dopiero przez

opiekę udzielaną

utisyom katolickim ,

jako protektorka

uznana

wszystkich katolików i innych narodowości, u/.y

skiwałaFrancya gruntBtały dla Bwej działalaoś i

handlowej i koituralnej. Pilnie też czuwały wszyst

kie dotychczasowe rządy Francyi i z zazdrością,

aby nic

nie nronić z tych wpływów, jakie im

dawał protektorat. Ilekroć razy więc inne pań

stwa katolickie starały się uzyskać bezpośrednią

opiekę nad katolikami

swej narodowi ści,

a teui

samem uszczuplić zakres wpływów francuskiego

protektoratu, francusk:a dyplomacya umiała w R/y

mie zręcznie unicestwić te zabiegi. Stolica Apo

stoiska popierała zawsze i stale jej w tej mierze

wiekową pracą zdobyte prawa. Kiedy misye wło

skie np. w czasie wojny chińsko francuskiej zgło

siły się pod opiekę swego rządu, W atykan przez

propagandę swą dła wiary zakazał

misyouarzom

włoskim stanowczo zwracać się ku nr/.ędom wio

skini. I W atykau nzyskał pełne uszanowania po

stoszcu8two: włoskie misye, podobnie jak i in

nyeh

narodowości, uznawały w dalszym

cia,gn

protektorat Francyi, jako obowiązujący cały świat

katolicki.

Jak wielkiej doniosłości politycznej je»t prote

ktorat katolicki na Wschodzie, dowodzą najlepiej

wszystkie usiłowania dypłomacyi niemieckiej i o

sobiste cesarza Wilhelma II i jego podróż do Je

ruzalem. Jeżeli więc p. Combes z taką desinwol

turą traktuje protektorat katolicki Franoyi, jako

przedmiot bezwartościowy, a nawet wprost nie

korzystny dla Francyi, to stosnnhi rzeczywiste

zadają mu kłam stanowczy. P Combes wic do

brze, że protektorat Francyi pozostaje przy niej

dopóty, dopóki Stolica ś r popiera ten stosunek.

Z chwilą jednak rozdziału Kościoła od państwa,

względność ta Stolicy Apostolskiej prawdopodo

bnie mnsi nstać. Jakie straty poniesie przez to

Franeya, to najlepiej da się ocenić z tego wido

cznego acz tajonego starannie zadowolnienia, zja

kiem dzienniki

niemieckie i włoskie rozbierają

kwest}ę piotektoratn, pytając, kto obejmie spadek

w dziedzictwie po Francyi?

Prasa o podróży prezydenta Koerbera.

W iedeń 24 sierpnia.

(§§) Zbliżający się przyjazd prezydenta Koer

bera do Galicyi, wjwołnje coraz żywszą dyskn

syę w prasie niemieckiej. Należy dla informacyi

podać wybitniejsze głosy. Komentarz jest zbyte

cznym, wystaiczy bowiem przeczytać artykuł np.

N.fr. Presse, aby uświadomić sobie wszy stkie

nczueia, które w obecnej sytuacyi przejmują re

dakcję tego pisma.

W swoim linckim organik wyw.dzi Dr Eben

bocb, że podróż prezydenta Koerbera przedsię

wziętą została w interesie uzdrowienia parlamen

tu. Polacy są — mówi Dr Ebenhoh — tak waż

nym czynnikiem parlamentarnym, te poprawienie

nio zawsze równomiernego ich stosunku do pre

zydenia ministrów, należy tylko ze zadowoleniem

powitać. Niemcy nie mogą w tem wid/,ieó żad

nego niebezpieczeństwa, gdyż tak p. Koerber, jak

i Polacy, są za mądrzy, aby wywoływać opozy

cyę niemiecką Zbliżenie takie przyjmą z uczu

ciem do wiadomości także i cbrześoańscy posło

wie wszystkich grup. Gdy jednak żadne z tycb

stronnictw nie nprawia obstrnkcyi, przeto klucza

do rozwiązania trudności sznkać

należy wśród

Czechów, o nich zaś myśli Dr Ebenbocb, że ga

licyjska podróż Dra Koerbera będzie dla nichdo

godną sposobnością, aby swe stanowisko przy

stosować do zmienionych koliozności.

Ten ostatni właśnie punkt wywodów linckiego

dziennika pobudził N.fr. Presse do odpowiedzi

w środowym wstępnym artykule.

Co może spo

wodować Czechów do zmiany swego

stanowi

ska? — zapytuje. Jeże!’. Niemcy nie maią przejść

do rbstrikcyi, a Polacy są zh mądrzy, aby ją

wywoływać, to w narodowych

stosunkach

nie

mogła — wedle N.fr. Presse zajść żadna zunia

na. Nie moż*J więc być także i mowy o zmianie

stanowiska C’.echów. Zaspokojenie icb żądań na

koszt Niemoów, przywiodłoby — wedle N.fr.

Presse — rząd do bankrnctwa,

któremu uległy

poprzednie gabinety, ndo uratowania parlamentu

jest bowiem ty]ko jedna droga: droga wpojenia

w Czechów przekonania,

że przez

obstrnk

cyę nie mogą być zmienione stosunki. Trwać

to może jeszcze dlngo. Jeżeli jednak rząd z nie

cierpliwości proces ten przerwie, to sprawi przez

to tylko tyle, że trzeba będzie na nowo od po

czątkn ws/ystko odrabiać, a to trwać będzie je

szcze dłożej".

Zczerwonejprasy.

Wszechpolscy o położeniu.

Czem były zapewnienia

o istnieniu ,aurogatu polskiej państwowości" w Kró

lestwie? Doktrynerstwo, nie uznające czynników

etycznych w stosunkach zbiorowych. My i Finl*nd

czycy. Obiad u gubernatora Formozy.

(D)W programowym

artykule określa Prze

gląd wszechpolskistanowisko swej gnmy rwobec

kryzysn rosyjskiego".

Główny organ demostracyi

wszechpolskiej nie przypuszcza ani na chwile, a

by były w Rosyi żywioły, któreby przy zmianie

stosunków chciały wziąć pod rozwagę nasze po

trzeby i oka/.ać chęć zadosyćuczynienia im.

Jest

tylko jeden język zrozumiały dla Rosyanina, za

równo tego, c«» rządzi dziś, jak tego, który rzą

dzić rnożo jutro : — siła. BAkcya nasza mnsibyć

masowa"

—

w o ł a Przeg. wszechpolski — i

,już

dziś trzeba nam zawczasn wyprowadzaćlud zbier

nośei, oświecać i organizować!"

Oświecać? wszak tyle razy naczytaliśmy się

w odezwie i manifestach Ligi Narodowej, że lud

w Królestwie dzięki Polakowi nabył już

,,po!i

tyczucj oświaty" .

Organizować? A owa sieć taj

uycb stowarzyszeń, owe wydziały oświaty, skar

bo, komunikacyi, owe poczty narodowe, owe scj

miki powiat we, cały ów n-urogat polskiej pań

stwowości", który Lidze Narodowej, w jej rozu

mieniu, dawał prawo do mianowania się rządem

narodowym? Wszak wszystkie te mniemane zdo

bycze poczyniono zostały wśród ludn właśnie, a

m e wśród inteligcncyi miejskiej i wiejskiej, dla

której organy wszechpolskie miały zawsze słowa

pogardy! Wszakże jnż w r. 1899 zapownial cen

tra!ny komitet Ligi, że zdobył zantaoie Indu, któ

rego jest jedynym prawym i npelnoinucuiouym

przedstawicielem !

A dziś?. Dziś ,trzeba zawczasn

wyprowa

dzać lud z bieruości, trzeba go oświecać"

Lud polski

w Królestwie jeot zatem ciemny i

bieruy ! Nikt tr/,eżwy nigdy o tem w Polsce nic

wątpi! i każdy, liczący się z rzeczywistością, mu

sial wykluczać wszelkie, pod jakąkolwiek posta

eią, wciąganie biernej

masy du stauowieuiu

o polityce i losach narodu. Rok 1863, który zbu

rzył rządy polskie w Królestwie, powstrzymał na

czas nieograniczony i wielkie dzieło pozyskiwania

mas ludowych dla p Jakości. Lepiej , niż ktokol

wiek, powinni o- tem pamiętać duchowi potom

kowie tycb, którzy przygotowywali noc 22 sty

cznia. Wozecbpdacy są jednak doktrynerami, nie

gorszymi od twórców centralnego komitetu, albo

raczej — gorszymi, bo z pozorami polityków real

nych. Najpierw, przez szereg lat, od r. 1899 co

(!a)ronie], suggerują sobie i innym przekonanie,

że lud jest już

,politycznie oświecony",

—

wreszcie, kiedy w błyskawiczuem oświetleniu sy

tnacyi obecnej spostrzegają, że to było tylko pię

kne złudzenie, że brali pragnienie za rzeczywi

stość, że (cytujemy słowo Przeg. wszechpolskiego

z czerwca b. r)

,nasz lud zarówno wiejski, jak

fabryczny, stoi na niskim poziomie’1, nie dorósł

jeszcze do teg -, aby ,,postulat, o który ma wal

czjć, zrozumiał, jako swoją społeczną i moralną

potrzebę", że wreszcie trzeba ,bardzo wiele pra

cy, abv temu zadania sprostał",

—

spostrzegłszy

to, jak

nrodzonych d»ktryuerów przystało,

W8zeebpnlacy zapewniają siebie i innycb, że po

trafią na poczekaniu tę ciemną i bierną masę

oświecić, zorganizować i natchnąć dachem bojo

wym !

Oto, jak brzmi ów programowy ustęp artyknło

Prz. i t szechp.:

Musimy jnż dziś przygotowywać się do tego, *by

nt korzyć n*s*ą to klęeki wyzyskać. Musimy w naj

szerszych kołach rozpowszechnić świadomość najbar

dziej naglących i najbardziej zrozumiałych potrzeb

narodowych i upomnieć się o nio w czasie właści

wym u rządu.

Wyżej już wyraziliżmy przekonanie,

iż niema widoków, ażeby tenże chciał z nami w tych

rzeczach prowadzić dobrowolnie i szczerze jakiekol

wiek pertraktacye.

Ale też nie o nieb bynajmniej

myślimy. Rząd wtedy jedynie weźmie pod dojrzałą

rozwagę nasze żądania i okaże chęć zadoayćuezy

nienia potrzebom, jeżeli potrafimy mu je wyłożyć

w jedynie zrozumiałym dla niego języku ztałego,

energicznego, konsekwentnego dum *gania aię icb za

pomocą wszelkich środków, które uznajemy tz do

bre i rozumne, btz względu nz to, czy rząd uana

je aa legaln(i czy za nielegalne.

Akcya taka, aby

byla skuteczną musi być bezwarunkowo masową,

już dziś zatem trzeba

nam zawczasu wyprowadzić

lud a bierności, oświecać i organizować; trzeba weń

wp)ić przekouanic, że nadchodzi czas, kiedy może

my dużo uzyskać i że mamy obowiązek nie zmar

nować przyjaznych okoliczności.

Cecbą charakterystyczną rozumowania Przegl.

Wszechp. tak w tym wypadku, jak w wielu in

nych, jest absolutne wykluczenie po stronie ro

syjskiej i wogóle po stronie naszych przeciwni

ków, takich czynników, jak dobra wola, poczucie

słuszności i t, p. W stosunkach między narodami

istnieje tylko ślepe, żywiołowe prawo przewagi

i ono jedno je regnlnje. Pogląd taki, przypomi

nający żywo dogmat socjalistyczny o walce klas,

k:óry wyklucza działanie

moralnych czynników

w stosunkach ludzkich; pogląd taki jest tak sa

mo doktryuerski, a więc ciasny, jak byla w r. 48

nieograniczona nfność w braterstwo Indów. Histo

ryę narodów tworzyły także inne czynniki,

uie

t}lko ostrze miecza i głód zdobywczy. Działanie

pobudek etycznych gra ważną

nieraz rolę w ży

cm jednostek — dlaczegóżby tak samo nie miało

być w życiu zbiorowem? Nienznawać możliwego

wpływu pierwiastków hnmanitaruycb (poczucia

słuszności, dubrej woli i t. p .) na wypadki jest

takim samym błędem logicznym i politycznym ,

jak przecenianie icb.

Doktryna wszechpolska ten błąd popoluia.

Nie j st dla rozwoju naszych stosunków krze

wienie się tego błędu tak małozuaczące, jakby

się wydawało z pozorn. Doktryna wszechpolska,

podług któ ej rozstrzygnie o 1 sach naszych tylko

ślepa siła, prowadzi albo do przecenienia naszycb

sił i wyładowania ich na pewną zgubę, albo do

zupcłuego zwątpienia o przyszłości. Prasa wszech

polska pracuje calą siłą pary nad tem, aby wy

tworzyć w społeczeństwie naszem nadmierne wy

obrażenie o sile własnej i przyzwyczaić je do

lekceważenia sil przeciwnika. Przytoczony wyżej

ustęp z Przegl. Wszechp przedstawia stosunki

tak, że dość będzie raz i drugi natrzeć energicz

nie ua rząd rosyjski, nie ukryw ając zresztą całej

nienawiści do państwa, aby zdobyć prawa naro

dowe i powstrzymać rnsyfikacyę. Nowy to fałsz

i nowy obłęd. Aby nicość jego wykazać, dość

powołać się na tak świeże dzieje obalenia nstr ju

konstytn yjnego Finlandyi. Sila oporn Finland

czyków byla wręcz olbrzymia. W r. 1899, w cią

gu dni dziesięcin, zebrali Finlandczycy 620.000

podpisów na adresie do cesarza. W r. 1901 po

nownie 473.000 . Cyfry te świadczą o wielkiej

sile moralnej narodn.

Lecz Finlandczycy zdobyli

się na opór, o jakiem n nas nawet marzyć nie

można. Dla przykłada przytaczamy fakt świeży,

z r. 1903. Gdy wskutek zamachu ua pocztę fin

landzką, naczelny dyrektor tej instytncyi poda!

się do dymisyi, żaden z urzędników, będących na

w yższych

stanowiskach, nie

chciał zająć jego

miejsca. W reszcie znaleziono takiego człowieka.

Był to estończyk. Ułożył on cyrknlarz, obejmnją

PAWEŁ BOURGET.

ROZWÓD.

(SO)

(Ciąg dals zy).

—

Tak jest, proszę pana — rzekł notarynsz.

—

a życzenie pana de Cbambanlt ojca, mojego

lienta, udałem się do jego

mieszkania i spisa

!m tam

akt autentyczny, stwierdzający, iż u

ziela swego zezwolenia na

małżeństwo swego

/na Lucyana z panną Bertą Planat. Pozostaje

iszczę jedna formalność do spełnienia. Kodeks

?ymaga spisania jeszczejednego aktu dla stwier

zenia, iż pani swego zezwolenia odmawiasz. We

ług przepisów powinienem był zjawić

się tn

ftowarzystwie jednego z moich kolegów, lub

si dwóch świadków, z nrzędowem wezwaniem,

tóre miałem pani doręczyć. Chociaż ten sposób

!°stępowania niema absolutnie żadnej cechy ubij

ającej, to jednak

mógłby wydawać się przy

tyto i mógłby stać się powodem obrazy. Uwa

ałem więo sobie za obowiązek, zanim przystą

«f do kroków

urzędowych, najprzód rozmówić

porozumieć się z panią. Było to zarazem wolą

nojego klienta. Pan de Chambault jest chory,

»roszę pani, i to ciężko chory. Lekarze obawiają

’t§ zapalenia płuc, skomplikowanego chorobą wą

roby. Według mojego zdania, a

sądzę, że po

*}niem mówić całkiem otwarcie, koniec jego jest

)liski. Jest to kwestya tygodni — może nawet

*?i. On sam to czuje, że koniec jego się zbliża.

obliczu śmierci różne rzeczy przedstawiają się

°ugle pod zupełnie innym kątem widzenia. Od

Rędziny syna, sposób, w jaki młody człowiek

o niego przemówił, uczucia, które mu objawił,

^ruszyły ojca. Zezwolił więc ua jego prośbę,

e °becnie niepokoi się. Nie chciałby, ażeby to

tezwolenie uważane było przez panią jako nowa

krzywda. Dopuścił się ciężkich przewinień wobec

pani. Uznaje to. Zdaje mi się, że nie przeciwsta

wiając zezwolenin umierającego — gdyż powta

rzam, że dni jego

są policzone — swego vefot

zresztą całkiem bezskntecznego, spełnisz pani akt

miłosierdzia. Nie mam prawa powoływać się na

inne argumenty. Skoro jednakże syn pani stoł

się moim klientem przez sam fakt, że ojciecjego

polecił mi tę sprawę, pozwalam

sobie w imię

jego przyszłości wyrazłć życzenie, aby nie roz

poczynał życia małżeńskiego od konfliktu, bardzo

przykrego dła młodego małżeństwa. Oto cel i treść

mojej misyi...

Matka wysłuchała tej przemowy, nie mówiąc

ani jednego

słowa.

Tylko oczy jej, utkwione

w męża, wyrażały uczuciaporuszające naprzemiau

jej duszą: zdziwienie, gdy p. Monnier oświadczył,

że jest całkiem

niezawisłą od męża w sprawie

zezwolenia ua małżeństwo syna; przerażenie gdy

się dowiedziała, że wola jej w tej sprawie nie

ma żadnego znaczenia wobec woli prawdziwego

ojca-,

całą boleść zawiedzionego nczucia na wia

domość, iż Łncyan zwrócił się do tego ojca po

mimo wszystkiego, co wiedział o ich rozwidzie

i o jego przyczynach; wstrząśnieoie, gdy posły

szała o ciężkiej chorobie tego nędznika, któremu

całą swą młodość poświęciła i oburzenie na myśl,

że śmiał on, chociażby na łoźn śmierci, zwracać

się do niej z prośbą. Z łatwością mogła odczytać

ślad całkiem analogicznych uczhć w wyrazie twa

rzy Darrasa.

Twarz jego sposępniała tylko jesz

cze więcej, gdynotarynsz mówił o tej niezniszezal

ności, która dawniej była charakterystyczną cechą

raz założonej rodziny, oraz o tem, w jak

chao

tyc.zny sposób zmieniają się prawa w demokra

tycznej Francyi. Odpowiedział jeduak spokojnym

głosem człowieka,

któremn idzie o to, ażeby

jak najprędzej dojść do jakiegoś pozytywnego re

zuitatn.

—

Przedewszystkiem jest naszym obowiązkiem

podziękować panu za nprzejmość, której pański

krok jest dowodem Co zaś do misyi pańskiej, to

rri riini» oli

jestem pewien, że wyrażę przekonanie paui Dar

ras, prosząc, aby pan oświadczył obu osobom,

z których polecenia pan się do nas udał, iż od

mowa jejjest i pozostanie niewzrnszmą — Ga

bryela skinęła głową — ponieważ opiera się na

motywach dotyczących honorn. Jestem pewien,

panie Monnier, że pan motywów tycb uie zuasz

i że również nieznane są one pańskiemu główno

mn klientowi. Jeśli pan pozwolisz, wytłómaczęje

pana i poinformuję dokładnie o toj pannie Planat,

którą mój pasierb chce pojąć za żonę...

—

Wybaczy pan -

przerwał notarynsz -

ale

niepodobna mi przyjąć do wiadomości pańskich

wyjaśnień. Pan de Chambault nie zwierzyłmi się,

z jukich powodów nważał za stosowue zezwolić

na małżeństwo swego syna, a ja również nie chcę

wiedzieć, dlaczego pani Darras swego zezwolenia

odmawia Ojciec m a prawo do ostatniej cbwili

odwołać swoje zezwolenie, a w takim razie pan

Lucyan, który dopiero liczy lat dwadzieścia trzy,

nie mógłby się ożenić przed upływem dwócb lat

Ale niech państwo porozumiejąsię z panem Cham

banlt za innem pośrednictwem. Co do mnie, moja

misya jest skończona.

Jeśli p stanowienie pani

pnzustanie

niewzrnszonem, będę miał

zaszczyt

zgłosić się do pani w warunkach, o których jnż

wspomniałem.

W każdym razie nie nastąpi to

przed opływem ośmiu dni, aby paui miała ozas

do zastanowienia się...

—

Nie potrzebuję jnż więcej zastanawiać się

nad tą sprawą — rzek!a z kolei Gabryela.

Projekt, który nagle zarysował się w jej omy

śle, przywrócił jej energię, tak, iż mogła glosza

brać: Za ośm dni pan Darras ija będziemy tego

samego zdania, co dzisiaj...

Zaledwie notarynsz wyszedł z pokoju, gdy bla

da, ale zdecydowana, rzek!a do męża:

—

Zapytaj, czy powóz zajechał. Teraz jest czas

działać, niema minuty do stracenia.

Muszę na

tycbmiast iść do pana de Cbambanlt, zobaczyć

się z nim, wytlómaczyć mn wszystko. Lucyan go

łutrzymuje w b!ędzie. Niep dobieństwem jest, aże

by ojciec, cboćby nawet taki ojciec, życzył sobie

dla syna takiego małżeństwa.

Z pewnością nie

zna prawdy...

—

Nie — rzekł Darras — nie zna jej

z pe

wnością. Jestem tego także całkiem pewuy. Ale

nie ty, lecz ja powinienem pójść do niego...

—

Ty? — krzyknęła przestraszona.

—

Tak jest, ja — odrzekł.

Nie zniósłbym

tego, żebyś miaia

znowu

zobaczyć człowieka,

pr/ez którego tyłe wycierpiałaś. Nie pozwalam

oa to. ..

W słowach jego odnalazła ten

akcent rozka

zujący i twardy, który

w ostatnich doiach spo

strzegła.

—

.Mam prawo — mówiłdalej — na podsta

wie dwunastu lat pełnej poświęcenia opieki

nad

Lu yanem, bronić jego przyszłości przed kimkol

wiekbądż. Jeśli choroba rzeczywiście wzbudziła

w panu de Cbambanlt te nczncia, o których nam

opowiadano, w takim razie przez mój krok zro

zumie, jak poważną jest sytnacya.

To jest jedyny sposób niedopuszczenia do tego

małżeństwa. Za godzinę odwoła swoje przyzwo

lenie. Do widzenia, moja droga -

nie sprzeci

wiaj mi eię. Czekaj mego powrotu i bądż spo

kojną. Niebezpieczeństwo może być na dwa lata

zażegnane,

słyszałaś to z nst

notarynsza.

Dla

wykonania

zamiaro, o którym

ci mówiłem,

nie

potrzebuję dwócb lat, ale, co najwyżej, dwóch

lub Irzech tygo ni. WidziHz więc, że jeśli iest

w tem jaka fatalność, to jest ona

nam

przy

chylno,

bo przypadek

zrządził, że

zostaliśmy

jeszcze na czas ostrzeżeni. Gdyby ten notarynsz

uie byl tak nadzwyczajnie

sumiennym i skrupn

bitnym

człowiekiem, to nie bylibyśmy wiedzieli,

w jaki sposób cios odbić. Nie nlega wątpliwości,

iż domyśla się on sam prawdziwego stano

rze

czy i że chciał sam w tej mierze, o ile to

było możliwe, wskazać nam sposób działania.

—

Może masz racyę — odrzekła.

—

1 odnaj

duj;c dawcą swą tkliwość, kochająca,

pełn:i

ufności i oddania, słowem taka, jaką byla dla

niego zawsze, rzekła:

—

Acb, mój Albercie, biegnij, biegnij go oca

lić, a

—

dodała po cicbu — a mnie przebacz...

Pod

wpływem tego pożegnania Gahryeli do

serca

Darrasa zaplynął, jakby jakiś

strnmień

ciepła i siły; znalazł w mem tak przekonywu

jący dowód, że serce jej zuowu do niego powra

ca, iż otucha w niego wstąpiła i powstrzymywała

go przez cały czas, gdy z nlicy Lniembonrg dą

żył na p!ac Franciszka I, gdzie mieszkał Cbam

banlt. Gorycz tycb

odpowiedzi

znik)a nagle,

a nawet zmieniła się w przeświadczenie

spełnie

nia

słodkiego

obowiązku,

pod wpływem tege

głosu miłości, po czterech dniach strasznego mil

czenia. Riznu)ial tylko jednę

rzecz: jego żoua,

jego droga żona, znjwn całkiem do niego nale

żała. To, że go o przebaczenie prosiła, to było

zaparciem

się szaleństwa,

które ją w ostatnich

dnia h opanowało, było pewnym

znakiem, że za

mierzała wrócić, że jnż wróciła do prawdy,

której oparte było icb małżeństwo. Byle mn tylko

obecne przedsięwzięcie powiodło

się, a kryzys

było stanowczo zażegnane.

Zamiast doszukiwać

się w szeregu ostatnich wypadków dzisłauia kar

cącej ręki Opatrzności, grożaie podniesionej prze

ciw icb domowemu

ognisku,

dostrzeże w nich

tylko, tak, jak on to jej tlómaczył, igraszkę losn,

w końcn dla nich przychylną. Jego zadaniem bę

dzie, gdy jnż władzę

całkiem nad nim odzyska,

nie pozwolić, ażeby fatalna trucizna

opanowała

znowu jej cborubliwą

uczuciowość. Ta gorączka

nadziei

nstała w jednej

cbwili, gdy się znalazł

przed domem pierwszego męża. Znal go aż nadto

dobrze.

Odkąd ożeni! się z rozwiedzioną żoną Edgara

de Chambault, Darras nigdy nie przestał całkiem

nim

się interesować. W pierwszych latacb po

trzeba posyłania do

niego Lncyana

co pewien

czas, zmuszała do utrzymywania pewnego rodza

ju stosnnków.

Później, przez niedbalstwo Cbam

haulta, nawet ta ostatnia

nić,łączą a go z jego

,, C * n » u wychodzi * wyjątkiem dni po niedzieli i świętach uroczystych dwa rasy dziennie, a mianowicie:

....

° godzinie 6 rano i o godzinie 6 wieczorem.

ViIw**1* »c***.

* blMMh dzlsaslkśw A. OlKswiklags, S. Sekełewiklege, K. tschstak*, ii

stssyscb Majowych w Tirsewls, R ztuiwit, Jaili, Rowya Sącz* u **m l* w kslągirel kalał.

Preaaaerata

v jioii:

na całyrok nakwartał nalwiiesiąc

gy K r a k o w i e w m iejs c u . . .... .. ......................................................

40 koron

10 koron ;B kor. 60 b*\

pocztą w p ań s tw i e A u s t ry a c k i e m .....................................................

48 koron

12 koron 5 kor. -

*fl

Niemieckiem .

6« koron

14korca 6kor.60h.i

do Włoch, Francyi, A nglii, Bolgii, Szw ajcaryi, Turoyi

j Innych państw, należących do związku pocztowego . . .

1 64 koron

16 koron 6 kor. -

Osobo* prenumerata na wydanie poranne wynosi miesięcznie x p rzesyłką pocztową 1 koroią

SOhal., w miejscui z odniesieniemdo aomu1koronę.

Oddzielny filr wydania porannego w Krakowie po 4 hal., a wieczora, po 20 hal.; z przesyłką pocztową 24hal.

prennneraię przyjmuje siętylko od1doostatniego dało w miesiącu.

L!aty zpiw

(źądzmi i p r a e k » * y pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia (luseraty) uprzesz się nadsyłać franoo do

idsńaistraeyi Cxatm w Krakowie.

—

Reklamacj/e nieopieczftoaano nie podlegają opłaci* pocztowej

lAsiów niefrankowanych nie prsyjmiye eię.

fi.ękopiamów nadsyłanych nia zw raca się.

*"m1

Kraków, Czwartek 25 Sierpnia 1904.

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction