Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 750 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Kraków, Czwartek 1 Lipca 1909.

Rocznik LX II.

(Wydanie ivioczornt*)

Nastroje polityczne w nszych miastach są *de

mokratyczne”. Są to nastoje tylko a nic um oty

wowane poglądy spoleczo - polityczne.

Zresztą

nasza demokracya miejskaznajdnje się dziś w sta

nie przeobrażenia. Szuka dopiero program u dla

swej działalności. Dawne hasła demokratyczne,

hasła ,,wyzwolenia jednostli11 zostały urzeczywi

stnione. Równouprawnieni polityczne jest już

faktem dokonanym. Przcpowadzono cały szereg

reform społeczno-politycznych a w reszcie zapro

wadzono powszechne prawi wyborcze. W szystkie

te zmiany dokonały się *zgóry11. Nie znaczy to,

że nasza demokracya nie pzyczyniła się do ,,po

stępu" w kraju; faktem j»t tylko, że go nie

*wywalczyła".

Nie należy zatem przypisyw ać

wielkiego znaczenia frazesm, według których

szczęk broni walk spoleczrych nie ustaw ał ani

na chwilę i że to te walki zodziły dzisiejszy stan

,,demokratyzacyiu kraju.

Przeciwnie: to *stara" doaokracya pod wpły

wem myśli konserwatywnej przeszła od 1863 r.

przez bardzo poważne wcwmtrzne zmiany. Dziś

stara się ona raczej o to, br znaleść dla siebie

miejsce w ścisłych ramach irganizacyjnych kra

ju, który jest, a w każdym nzie jeszcze jest, rob

niczym. To też *skrajni" z;rzucają demokracyi

miejskiej, że staje się z każuęm dniem bardziej

zachowawczą.

Na swe nieszczęście jednak msza miejska demo

kracja *historyczna" tej sw^ metaformozy we

wnętrznej ujaw nić nie chce. Usiłuje ona "utrzy

mać w tajemnicy, że dziś jui nie jest ani ,,po

wstańczą" ani ,,antyszlachecką,1bo i antyszlache*

cka, z powodu panującego rówionprawnienia, być

przestała. To też dla zachowania pozorów daw nej

*rewolucyjności" nasza demokracja miejska wcho

dzi nawet od czasu do czasu w »ojusze z żywio

łami skrajnymi. Nic dlatego zr,wera te sojusze,

by znaleść oparcie w masach, aledlatego, że nie

przystępując do pracy organicznej, odryw a się

sama od życia realnego i pozbawa się możności

samoistnego zetknięcia się z masami miej

skiemi. Nie będzie więc przesadą jeśli się po

wie, że nasza demokracya po liastach grała

a po części gra jeszcze sama ze ;obą w *ślepą

babkę".

Tę niechęć demokracyi miejskie do ujawnie

nia swej nowej pozycyi wyzyskat ,,narodowa

demokracya",

k:tóra, jak wiadomo przez dlngi

czas zarówno pod względem polityk narodowej,

jak i w kw estyach polityki społcznej miała

punkt wyjścia *rewolucyjny".

Poncważ dcmo

kracya *historyczna" wciąż wahała si z ujawnie

niem programu pracy organicznej w miastach,

narodowa demokracya przygwoździłają do starej

frazeologii, sama zajmując posterunki,,konserwa

tywne", których polska demokracya, jak gdyby

zawstydzona własną ewolucyą, obsadzi(nie umiała.

W obozie demokratycznym narodon demokra

cya stanowi pewnego rodzaju wolnomlarstwo —

i w tcm jej wolnomularstwie tkwi głóraa jej siła

organizycyjna. Liczebnie jest ona w nasych mniej

szych miastach dotychczas słabszą od emokraeyi

,,starej", ale wszędzie zagraża posterunk(u, zajętym

przez historyczną demokracyę.

Nie należy bowiem sądzić o liczebne sile na

rodowej demokracyi z nieklórych sukosów wy

borczych, którymi poszczycić się może. Sukcesy

te nie świadczą jeszcze o sympatyaćh ludności

miejskiej do programu wszechpolskiej. Jestto

zjawisko charakterystyczne, żc t. zw . mcszczań

skie żywioły w regule są raczej przeciwni naród

demokracyi. Większa część *Gwiazd", wktórycli

skupia się ludność rzemieślnicza, znacznj zastęp

miejskich kół spoleczno-tow arzyskich trzyma się,

a raczej usiłuje trzymać się zdała od *cclccyi".

Boczenie się żywi( łów mieszczańskich na iaiodo*

w ą demokracyę jest szczególnie po małych mia

stach tembardziej uwagi godne, że ma!o kto

w nich zdaje sobie sprawę z *rewolucyjne)" obo

zu wszechpolskiego przeszłości. Gdyby narodowa

demokracya nie skrywała skrzętnie nietyllu swej

przeszłości, ale nawet swego dnia wczorajszego,

miałaby w mieszczaństwie jeszcze mniej oddźwię

ku, aniżeli m a dziś.

Bo właśnie to mieszczaństwo zdaje sobie ipra

w ę, że dziś idzie nie o to, by robić przewrót

w naszych stosunkach społecznych, ale o to by

przeprowadzić myśl organizacyjną. Mieszczaństwo

rozumie, że przy swych silach dyktatury poli

tycznej w kraju mieć nie może; nie o rządy mu

c odzi, ale o takie uporządkowanie stosunków,

y upiawmonc interesy byly należycie uwzglę

dniane. Gdyby demokracya ,,historyczna" myśl

tę, (lo której przecież sama już doszła, jasno sfor

mułowała i wypowiedziała, nie miałaby w demo

kracyi narodowej zagrażającego konkurenta.

Ale stało się inaczej. Demokracya dawna isto

tę swych dążności tak ukryć się postarała, że

w miastach warstwy rzemieślnicze i robotnicze

poddają się albo wpływom socyalistycznym, albo

też dążeniom chrześciańsko-społecznym , podczas

gdy znaczna część inteligencyi przechodzi do o

bozu wszechpolskiego. Dla inteligencyi bowiem

stanowisko narodowo-demukratyczne, owo wolno

mularstwo polityczne, ma nieraz niewyslawiony

urok.

Demokracya historyczna do 1863 marzyła o

dyktaturze i dążyła do dyktatury, bo bez dykta

tury nie byłaby wszak w stanie przeprowadzić

czynu rewolucyjnego. Pod wpływem atoli ewolu

cyi polskiej myśli politycznej, dem okracya powoli

wyrzekła się i czynu rewolucyjnego i dyktatury.

Przechodząc do polityki pozytywnej, zadowolnila*

by się dziś rolą jednego z regulatorów życia kra

jowego. Ale, jak to już zaznaczono, swej meta

morfozy wewnętrznej demokracya ,,miejska" nie

ujawnia.

Tymczasem w naszych miasteczkach i miastach

odgrywa rolę t. zw . *inteligencya miejska".

ona naturalne usposobienie podciągania całego ży

cia krajowego pod strychulec racjonalizmu sui

generis. Im słabsze jest życie miejskie, które ją

otacza, tern bardziej usiłuje wyteorctyzowcć ideał

innego życia. A ten ideał można z dziedziny my

śli sprowadzić na ziemię tylko drogą *dyktatury

inteligencyi".

Dodajmy do tego rew olucyjną prze

szłość *Ligi narodow ej",

dyktatoryalne

miętności żywiołów narodowo - demokratycznych

po miasteczkach

wśród intelligencyi staną

się

zrozumiale.

Więc powinno według tych żywiołów być tyl

ko jedno stronnictwo w kraju, z jednym progra

mem, ze wszystkimi mandatami w roku, z pełno

mocnictwem narodu w kieszeni. To stronnictwo

ma w imię *zbawienia narodowego" objąć rządy

w kraju, a jednocześnie powinno być sędzią su

mienia narodowego.

Taka utopia *jednego" stronnictwa nie jest no

wością. *Inteligcncya" miejska miała i w innych

krajach słabość do racyonalizowania życia społe

cznego i podciągania go pod strychulec jedności,

czy to za pomocą jakobinizmu praktycznego (w wy

konywaniu rządów), czy to za pomoczą jakobinizmu

teoretycznego, który u nns przybrał ostatnimi cza

sy formę *narodowo-demokratycznej" myśli poli

tycznej.

Otóż w małych miasteczkach naszych jakobi

ni/,m

,,endecki" nie miałby powodzenia, gdyby

demokracya ,,historyczna" określiła swoje stanowi

sko nowe, jakie w życiu narodowem zająć usiłuje.

Jej milczenie, jej uporczywe pozostawanie w po

zie przeszłości i wskutek tego jej praktyczno-po

lityczna inercya dezorganizuje szeregi miejskich

żywiołów, które chciałyby pozostać *demokratycz

nemi". Począwszy od robotnika, którego ustawy

przyciągnęły do polityki czynnej, i kończąc na

urzędniku sądowym, chełpiącym się ze swej *nie

zawisłości", w szyscy dziś po naszych miasteczkach

oglądają się za polityczną myślą organizacyjną.

Wobec tego wszakże, że konserwatyści pozo

stawiają miasta odłogiem, a demokraci historycz

ni w ahają się ze sformułowaniem polityki pozy

tywnej, zjawiają się na widowui inne stronnictwa

z naprędce sklejonemi programami. Wśród tych

stronnictw narodowa demokracya, bynajmniej nie

najliczniejsza, dzięki swemu charakterowi tajemni

czego

wolnom ularstwa, umie najlepiej skupiać

tych, których historyczne stronnictwa pozostawiły

w bezczynności.

Są to zatem dotychczas *okolicznościowe" zwy

cięstwa stronnictwa, któremu pizcdewszystkiem

można zarzucić, że mniej kształci politycznie spo

łeczeństw o, aniżeli samo się kształci kosztem spo

łeczeństwa, robiąc agitacyjno eksperymenty, któ

rych później samo się wyrzeka.

Uwagi powyższe nasunął okręg Sarabor-Gródek,

gdzie obecnie stoczyły ze sobą walkę dwa odła

my naszej demokracyi. Trzeci kandydat, p . Ziem

niak, ludowiec, jest raczej kandydatem w si pod

miejskich, aniżeli kandydatem miast. Z w alczących

0mandat demokratów jeden, p. Doboszyński, przed

stawia r starą" demokracyę - drugi, lir. Skarbek,

reprezentuje naród, demokracyę. Jak wiadomo, od

będzie się między nimi ściślejszy wybór, a o jego

wyniku rozstrzygną zwolennicy p. Ziemniaka.

W którą stronę1zwrócą się te głosy, trudno prze

w idzieć, w obec tego, że Gaz. pow. oświadfczyła,

że p. Ziemniak nie jest kandydatem stronnictwa

ludowego, że przeto na jego przyjaciół w mniej

szej mierze wpływać będą względy polityczne,

dyktowane przez zarząd stronnictwa ludowego.

Nie bez znaczenia jest jednak ten fakt, żc ży

wioły ,,mieszczańskie1- są raczej poi stronie przed

stawiciela dem okracyi historycznej, któremu chcą

oddać zaufanie, jakiem przed dwoma laty obda

rzyły konserwatystę, śp. hr. D zicduszyckicgo. I

istotnie, jakikolwiek będzie rezultat wyborczej

walki, nie zmieni to w niczem faktu, że więk

szość wyborców mieszczańskich stanowią konser

watyści, których m ożnaby było nazwać *postępo

wymi1*.

Dokonany wczoraj wybór do Rady państwa

z okręgu nr 34 w miejsce b. ministra p. Abraha

mowicza powitany będzie z Wysokiem zadowole

niem. Zwyciężyła w nim kandydatura narodowa,

Kolo polskie zaś zyskało w nowym pośle, p. Fran

ciszku Biesiadeckim, dzielną silę i charakter o sta

łych przekonaniach.

Wybór p. Biesiadeckiego wykazał, że panika,

którą starały się wzbudzić niektóre pisma, nie

miała uzasadnionych przyczyn. Świadczy o tem

liczba głosów, które otrzymał p. Bicsiadecki

(4.105 na 6.577 ważnie oddanych głosów). Zro

dzić się też musiało podejrzenie, że alarmujące

głosy miały inny cel, który obecnie został uda

remniony przez sukces polskiego kandydata. We

w yborze p. Biesiadeckiego jest właśnie to pocie

szająccm, żc od samego początku, od chwili de

sygnowania kandydata, dawał ou sposobność do

ujaw niania solidarności narodowej, której poddali

się wszyscy inni kandydaci. Zwycięstwo polskie

go kandydata może przeto napełniać otuchą, że

1 gdzieindziej karność narodowych szeregów bę

dzie w stanie pokonać naszych przeciwników.

Niespodziewanie m ałą ilość głosów otrzymał

kandydat syonistyczny, D rZipper (1.416 na 6.577

głosów). Świadczyłoby to, że syouizm nic jest

w rozwoju i że ten ruch, wrogi wszystkim pod

stawom, na których powinno się opierać stanowi

sko żydów w naszym kraju, słabnie, a w każ

dym razie stracił sw oją siłę zdobywczą.

Nowy poseł p. Franciszek Biesiadecki, liczący

obecnie lat 40, jest synem zasłużonego protome

dyka i profesora Uniw. Jag.,

Dra Alfreda Biesla

deckiego. Po ukończeniu studyów praw niczych,

osiadł na roli w Firlejowie, gdzie od lat dwuna

stu rozwija działalność narodowo oświatową wśród

polskiej ludności w Galicyi wschodniej. Związany

przekonaniami i stosunkami rodzinnymi z ziemiań

stwem podolskiem, zw iększy w Kole polskiem liczbę

posłów konserwatywnych. Wchodzi do naszej wie

deńskiej reprezcntacyi, budząc nadzieję, żc zasili

w niej te żywioły, które pragną utrzymać niena

ruszoną trydycyę powagi i wpływu Kola polskiego.

Szkolnictwo w JKosyi.

Petersburg 28 czerwca.

(S) Z powodu feryj parlamentarnych uwaga

ogółu zwróciła sio ku sprawie z dziedziny szkol

nej, najbardziej aktualnej w Ro3yi od pół wickn,

to jest od czasu wyzwolenia włościan z poddań

stwa. Jnż wówczas, w ustawie dla szkół elemen

tarnych z r. 1864, wypowiedziano z.asadę: *Aże

by rozumnie korzystać z praw ludzkich, rzecz.ą

jest Diezbędną rozwinąć w masach zrozumienie

sw ych praw , rozbudzić w nich zamiłowdnic do

pracy rozumnej a wszczepić w jednostkę powa

żanie dla samej siebie i dla człowieka wogóle".

W tej myśli przystępowano do reform w pierw

szej połowie panowania Aleksandra II; w drugiej

jednak połowic tego panow ania rozpoczęła się

reakcya, kierunek zaś len przybrał wyraz skrajny

za rządów Aleksandra III. Wówczas, w duchu

systemu reakcyjnego, stworzono szkołę cerkicwno

parafialną, która świeżo święci 25-letni jubileusz

swego istnienia. Injcyatorem w powołaniu do ży

cia tego typu szkoły elementarnej był K. Pobie

donoscew, zacięty dóktryncr trzech *podwalin

historycznych" narodu rosyjskiego: prawosławie,

samodzierżawie, nacjonalizm . K . Pobicdonosccw

miał świadomość, do czego winna dążyć powoła

na przezeń do życia szkolą cerkicwno-paratialna

i komu powierza jej kierownictwo. Pomimo do

ktrynerstwa nie był bowiem pozbawiony trzeźwe

go, nawet jasnego sądu. Ober prokuratorowi św.

Synodu chodziło przedewszystkicm o cerkiew i

samodzierżawie. S/ .kola ccrkiewno-paralialna miała

przeto najmniej uczyć, samo czytanie winno się

ograniczyć tylko do ksiąg cerkiewnych. Zastrze

gał się przedewszysftcicm, aby w szerzeniu oświa

ty nie *przesolić".

Z ufnością mógł też patrzeć

w przyszłość, bo duchowieństwo prawosławne,

któremu zadanie to powierzał, było — według

slów jego własnych — *nieokrzesane, ciem ne i

leniwe; lecz kweslya to drugorzędna".

Zresztą

szkoła ta miała przeszkodzić zakładaniu szkół

ziemskich w Rosyi właściwej, a służyć propagan

dzie prawosławia wśród ludności nicprawoslawnej.

W gminie, gdzie powstała tej kategóryi szkoła,

rząd nie tworzył szkół ministeryalnych, a insly*

tucyom ziemskim nic wolno bylo własnych szkól

zakładać.

Jest to oznaką czasu, żc szkoła cerkiewno-pa

rafialna z powodu swego 25-letniego jubileuszu,

doczekała się uznania najwyższego, skreślonego

w słowach nader pochlebnych. Wskazano w o

dręcznem piśmie cesarskicm, jako wyraz jej za

siągi, na pokaź.ną liczbę tych szkół (40 tysięcy!)

w których pobiera naukę około 2 milionów dzieci

w wieku szkolnym.

Słowa powyższe wywołały

naturalne zdumienie w kolach inteligencyi rosyj

skiej. W szyscy wiedzą bowiem dobrze, jak lichym

jest stan szkolnictwa cerkicwno-parafialnego. Ł a

two sobie zatem przedstawić, co o nich, z okazyi

jubileuszu, pisze prasa opozycyjna; ciekawszcm

jest jednakże stauowisko prasy pażdzicrnikow

ców, stronnictwa decydującego w Dumie państwo

wej. *W tym okresie czasu — pisze Golon Mo

skwy — działa się jakaś fantasmagorya. W Pc

tersburg-i wspaniale gmachy Rady szkolnej syno

dalnej z iście lTiinistcryalncmi mieszkaniami dla

urzędnik( w i olbrzyniicmi składami przyborów

szkolnych

ogromne dla urzędników pobory i ran

gi jenerał; kie... A na jirówincyi — szkoły w szo

kąch cerkiew nych, bez podręczników szkolnych,

z nawpól - piśmiennymi pedagogami, przymierają

cymi z głodii i chłodu. Wiaać było, żc szkoła

nie miała żadnego gruntu pod nogami; starano

się go stw orzyć przez milionowe subwencyc ze

skarbu państwa, przez rozmaite prerogatywy i in

ne korzyści matCryalne".

Są jednakże zapowiedzi, że szkoła rosyjska roz

wijać się będzie, lecz niezależnie od kleru prawo

sławnego, scharakteryzow anego przez samego I’o

biedonoscewn. Oto komisya Dumy opracowała

ostatecznie projekt powszcchucgo nauczania, któ

ry wejdzie w życie — według tegoż — z dniem

1 stycznia 1910 roku. Komisya Dumy miała ob

szerny substrat, składający się z dwóch projek

tów rządowych, projektu członka D umy v. Anrcpa,

i zprojektu, którj wyszedł od jednego z członków

Rady państwa. Najwięcej nas obchodzić może, jak

się zapatruje komisya szkolna na prawa ludno

ści inopleniiennej.

Z uchwalonego» zatem projektu do ustawy wyj

muję punkta odnośne: a) nauka religii odbywa

się w języku ojczystym ; b) język ojczysty uży

wany być może przez pierwsze dwa lata (czas

nauczania trzyletni) nauki szkolnej, jako język

pomocniczy, dopóki dzieci nie nabiorą wprawy

w języku rosyjskim; w picrwszem półroczu uży

w any być może wyłącznic tylko język ojczysty.

Dalej jest wzmianka o projekcie, żc wykład ję

zyka ojczystego odbywać się ma w tymże języku.

Władzom micjścowym szkolnym (radom szkolnym)

przysługuje prntro czynienia starań w drodze

ustawodaw czej o jCszczc większe uwzględnienie

języka ojczystego w szkołach elementarnych, o ile

na to warunki miejscowe pozwalają. Takie ustęp

stwa ćzynl się w projekcie komisyjnym dla ino

plcmieńcow w szkołach rządowych. P rojekt uła

twia też nadzwyczajnie zakładanie szkół prywat

nych, miejskich i ziemskich w drodze meldunku

bez poprzedniego pozwolenia władz miejskich,

z wolnym wyborem języka wykładowego.

Aby rzeczone praw o w ż.ycic wprowadzić, po

trzeba założenia 277.037 szkól— jak oblicżono

w projekcie — co pociągnie za sobą potrzebę w y

dania jednorazowo na budowę 300 milionów rubli,

a na utrzymanie rad szkolnych i pcrsonalu nau

czycielskiego 100 milionów rubli rocznie. W obec

znanego stanu skarbu rosyjskiego, komisya przy

puszcz,a, *żc dopiero przed końcem pierwszej ćwier

ci wieku bieżącego projekt joj wejdzie w całości

w życie.

Praca ziemian w Królestwie.

Słowo warszawskie zamieszcza następujące

uwagi:

W epoce anarchii, która w r. 1905 i 1906 do

tknęła kraj nasz, mogliśmy zawsze stwierdzać,

że wieś stosunkowo najmniej anarchią została

dotknięta. Zdarzały się wprawdzie na wsi zupeł

nie bezmyślne objawy, wybuchały strajki tam,

gdzie robotnicy rolni najlepiej byli uposażeni,

wybuchało czasem bezrobocie ż żądaniami zupeł

nie bezmyślncmi, ale bylo tego stosunkowo mało.

Wszelkie usiłowania pew nych kół inteligencyi na

szej, aby wśród włościan małorolnych w szcząć

ruch agrarny w kierunku domagania się więcej

ziemi, pozostał zupełnie bezskuteczny. T n i ow

dzie chwytano Włościan na bandytyzmie, byli

tacy, którzy ten kondotyeryzm rewolncyi przy

płacili życiem, czy to od kul tych, którzy bro

nili swego życia, czy też na szubienicy, ale przy

dokladncin badaniu, stwicrdzonoby zapewne, że

i w tym względzie udział mieszkańców wsi był

stosunkowo niewielki.

Za to z drugiej strony dziś stwierdzić można,

że na wsi zabrano Się z wielką energią do pracy

celowej, do pracy nad rozwojem rolnictwa wo

góle, zaś w szczególności nad podniesieniem d o

brobytu i stanu intelektualnego najliczniejszej

w arstwy na wsi, mianowicie włościan.

OJbytc świeżo ogólne zebranie centralnego T o

w arzystw a rolniczego, doroczne tegoż Towarzy

stwa sprawozdanie składają chlubne tej pracy

świadectwo. Widoczną jest praca nad podniesie

niem wydajności gospodarstw folwarcznych; czy

nią się usiłowania w kierunku polepszenia ras

inwentarza.

W tym względzie widać bardzo po

w ażny postęp, a chociaż przez (U(lgi czas twier

dzono, żc ulepszenia te są bezcelowe, bo cena

mięsa jest niska, inwentarz zaś bezustannie za

grożony chorobami zarnźliwemi, to jednakże zda

je się, żc ta melioraeya przynosi korzyść. B ar

dzo znacznie się w kraju podniosło gospodarstwo

nabiałowe, a zbyt produktów teę;o gospodarstwa,

należycie zorganizowany, dziś nic wychodzi głó

wnie na korzyść pośrednika, jak to było dawniej;

zysk płynie do kieszeni producenta.

Ponieważ nasze środki komunikacyjne zawsze

jeszcze bardzo dużo pozostawiają do życzenia, na

czem rolnictwo ogrom nie cierpi, w ięc znaleźli się

już rolnicy o wybitnej inteligencyi, którzy wystn

dyowawszy za granicą gospodarstwa bezinwcu

tarzowc, wiadomości o nich i o ich korzyściach

u nas szerzą.

Jedncm słowem zaznaczyć można bardzo po

w ażny ruch w naszych kołach rolniczych. A jak

kolwiek wśró(l głównych pracowników powtarza

ją się zawsze to same znane od dawna nazwi

ska, to jednakże stwierdzić trzeba, żc bardzo po

ważnie wzrasta liczba nowych pracowników, do

dawnych, którzy w pracy nic ustają, przybywają

liczni młodzi gospodarze.

Inteligencya wiejska zaś, w śród której ducho

wieństwo bardzo pow ażną odgryw a rolę; nietylko

pracuje dla siebie, nietylko czyni starania o ulep

szenie gospodarstw folwarcznych, lecz żywo się

interesuje polepszeniem gospodarstw włościańskich.

Nietylko u siebie daje praktyczny przykład, w ja

kim kierunku ulepszenia w gospodarstwie prow a

dzić, jak nad podniesieniem dochodu pracować

należy, lecz w kółkach włościańskich wiedzę

w tym kierunku szerzy.

W ostatnich dniach rozeszły się wiądońiości,

nic wiemy o ile stwierdzone, że zakładanie no

pokojony, wątpię, miał coś podejrzanego w wy

razie swej słowiańsko - kałm uckiej tizyognomii.

Mnie zaś to zaniepokoiło naprawdę.

Spytaj tych wieśniaków — rzekłem, w ska

zując chaty.

Ila! ha! -

odmruknął - kiedy oni nic nie

powiedzą.

Czemu nie powiedzą ?

Bo ich niema.

Ale gdzież są oni?

Kto to może wiedzieć,.

Oni będą w wiosce

ihyba w nocy... może poczekamy?

To mnie już oburzyło do głębi, kto wie, co to

ja człowiek i gdzie m nie wiezie przez te pustko*

via. Wyraźnie drwi sobie ze mnie.

Pocóż bierzesz się do wożenia, kiedy nic

nasz drogi?

Nie moge jej zuać, bo jej mcma, nie prze

fowadzona...

A z kierunku nic grzech się cza

8m i zmylić...

To szukaj!

Pojedziemy dalej -

ciągnął niewzruszo*

pokrążymy i jakoś trafimy tam, gdzie trze

bi.. Troszeczkę cierpliwości... Pokrążymy...

\ mnie już w głowie zaczynało krążyć od tych

ci%łych niepokojów, i zakrążylo tak gwałtownie,

aż zdało mi się, że ja sam i Klim i bryka cala,

wr;z z końmi, zakręciła się nagle w kółko, jak

bąk na podłodze, ale to z taką niepojętą szybko

ściąi siła, iż pewny byłem, że już, już wypa

dnieny z*wymiarów.

Krew uderzyła mi do gło

wy... Po chwili otworzyłem oczy.

Najeżdżaliśmy szparko na las, który, rzekłbyś,

rozsttpował się nagle przed Klimowem zaklęciem.

Znów tłukąc się po wyłażących na powierzchnię

ziemi korzeniach starych sosen, narzekałem na

losy, to mnie tutaj zawiodły, bojąc się głośno

nżalać na Klima, na którego łaskę i niełaskę, i

gorzej jeszcze, bo na to, co mi się wprost wyda

wało jakiemiś jego *czarami", musiałem bezwzglę*

dnio zdać się.

Wynurzył się jakiś stary budynek, rodzaj da

w nego folwarku, czy czegoś podobnego; mijając

go, Klim, jakby umyślnie, zaciął konie. A kiedy

wymawiałem mu, że się nie zatrzymuje, odbur

knął, że tam nikt nie mieszka.

Widocznie skłamał... Bo oto poza drzewami

mignęła postać ludzka. Młody ciemno ubrany

mężczyzna, w nasuniętym na oczy filcowym ka

peluszu, z nastawionym kołnierzem palta i ręka

mi zapuszczonemi w kieszenie, zbliżał się ku nam

szybko i patrząc na mnie, dawał znak, jakby

chcąc o coś zapytać. Cała sylwetka jego, ruchy

i wyraz twarzy ponury, utkwiły mi żywo w pa

m ięci.

—

Ten człowiek powie nam, gdzie się znajdu

jemy — rzekłem, zmuszając Klima do zatrzyma

nia się.

E, ktoby się tara pytał tego włóczęgi...

Kazałem jednak stanąć i kiwnąłem na niezna

jomego -

’lec’z już go nie bylo widać, gdzieś

znikł za pniami drzew w niezrozumiały sposób,

a był już tak blisko uas, że nie łatwo bylo nie

postrzeżenie umknąć...

—

Gdzież się podział ten człowiek -

w ykrzy

knąłem zdziwiony.

A nie wiem, gdzieś przepadł... Mówiłem, że

nie warto z nim gadać...

Niebawem las zrzednął i skończył się, odsła

niając pobladłą dolinkę,

obramioną nieduiemi

wzgórzami, mającemi wygląd kurhanów. Cienkie

smugi ciągnących się w oddaleniu borów podkre

ślały zwiędłą monotonię tych linij sinaw emi w stę

gami, związuj’ą°

’--ańce poziomów z przestworem’

dogorywającego nieba. Rzeka jakby nieżywa, za-|

stała i zardzewiała i na niej most zawalony, ja

kieś zwaliska potrzaskanej, rozsypującej się,

dawniej widocznie drogow’ej alei, wiodły fen gę- ,

ściej zadrzewionemu miejscu, skąd kilka topól

piramidalnych Wystrzelało smukłemi kolumnami

nad gąszcz pożółkłych zarośli i ogrodzenia pło

tów. Mógł tam ukrywać się dwór mieszkaln}ą

lccz w’ięcej przypominało to cmentarz. G’ala ta

zwłaszcza grupa drzew z topolami, widziana z d.v

leka, nasuwała mimowolnie myśl o cyprysach — J

o tych cyprysach na wyspie smutku, wykolysa*

nych przez smętną wyobraźnię artysty...

Tak błądząc okiem po zmierzcłilym pejzażu,

który, przy cliowająccm się słońcu i jego mic

dzianó-rudyoh połyskach, m iał coś z ciepłego to

nu raczej przygasłych obrazów starego i drugo

rzędnego pędzla — spostrzegłem nieopodal mostu

zgrabną sylwetkę dziewczyny.

W dużym, słomkowym kapeluszu z dlugiemi,

rozwiewająccini się wst,ęgami, w sukience nieco

zadaw nionej mody, stała zwrócona do nas p’cca*

rai; gestykulowała dość mocno, jakby rozmawia

jąc z kimś znajdującym się o kilka kroków’ da

lej. Nic mogłem dojść, kto był tą drugą osobą,

bó nikogo w pobliżn niej nie widziałem. Kazaw

szy Klimowi stanąć, wyskoczyłem z wózka i po

dążyłem ku nieznajomej.

I’cwne uczucie ulgi, nadzieja rychłego wyrw a

nia się z błędnych kołowrotów, w które wciągnął

mnie kaprys albo

wola spanoszoncgo woźnicy,

wprawi!a mnie

* " radości na widok tej ży

w ej istoty.

Gdy byłem

odw róciła się nagle i

chociaż sio

i zmrok zaczynał się

duży, tw ar

swym wyglądzie ude—

I,,. E

’

itt

J"9nic’

trafię. Coś mi zagrało w pamięci — niewyraźne

go i niepewnego — jak gdybym już ją zuał

skadsiś i gdzieś już, kiedyś, może we śaie, w i

dział... I cała ta chwila spotkania wydała mi się

jak powtórzenie czegoś, co już odbyło się dawno.: .

może w przedzicmskicm życiu, ua innej jakiejś

gwieździc. Może był to ów znany i uie rzadki

wypadek zdwojcnin pamięci?

W każdym razie dziewczyna wydała mi się nie

obcą już w samej chwili pierwszego jej ujrzenia.

—

Z pewnością zna pani dobrze te strony —

przemówiłem z ukłonem. - Czy nie mogłaby mnie

pani objaśnić, jak stąd jcdzio się do Radyszcza?

Woźnica mój zabłądził i nic wiemy tiawet, którę

dy się udać?

—

Znam — odpowiedziała.

—

Tu się urodziłam,

lecz o Railyszczu nic słyszałam nigdy. Czy to

jest miasteczko? Zdaje mi się, że nic ma miasta

tej nazwy w całym naszym powiecie.

—

Doprawdy ? To dziwne! Rano wyjechałem

ze stacyi Z. i pół drogi odbyłem pomyślnie, a

ty]ko przy ostatnich kilku milach zabłądziliśmy.

Radyszczc musi z pew nością być gdzieś w pobli

żu... Chyba, żc teraz nazywa się inacze,j?

—

Tu w pobliżu niema żadnego miasteczka,

same bagna i lasy... Ach... tak... prawda...

—

m yśliła się, jakby usiłując coś sobie przypomnieć,

a oczy je,j skupiły się wewnątrz, wyrazem dziw

nym, niezwykłym, cho’ć też, jak gdyby mi już

znanym, i posmęiniały, jeśli tak można się wyra

zić - głucbnąc na rzeczy zewnętrznego świata.

(Ciąg dalszy 1wstąpi).

_ , . a « « wychod*ł * wyję.sieni c]ni p0 niedzieli i świętach urncTvstv^i. , i T

0 »°dżinie 6 rano i 0 godzinie 6 wieczorem

**** mauic- * mianowicie;

Numer wieczorny 10 lis!.j P3nnv 4 hsl \ - z

pocztowa:

puenumebata

Wv:nosi?"12hal"ranuy6haL

. _ j , w m i e j « * ......................................................

nacałyrok na kwartał na !mie.siaa

W Kr»k

odnossniemdodomu

..................................

f?, 0B 7kor50h.2kor.SBhal.

-*naństwio Austryakiem .

...................................

SJ,koron 9 kor. -

3 kor.

Po«** wp

,,,,y jka poe z sw ą .................. .........................

k°i-°n

9kor.—

3 kor.—

l . j?państwie Niemiecfem .. . . * . .............

|° rfm

kor. 50 h. 3 kor. 50 hal.

państw, naleąeych do zwi,zknpocztowej !

g korZ

2kol- *"4l°Jr*°**

Prenumerat, przyjmuje s,§ tylko od tdo ostatniego dnia w miesiącu

w państwie* rosy]skiem,

^półrocznie»rb.10k,za3miesiące4rb.05k,za2«8W S K ;!SL:T a 45k

°mianowicie:^*^ętirsburgu| Warszawie"

MoPskńSłW aO dSyiSki°*

mia,ł -

Prenumeratę przyjmują :A(luiinistracyaCzasu wKrakowie iuracHypocśtriwe Miejscową pru

n u m e r a t ę )uiKg. b. A . Krzyftanowbkit)go, ha ndler St. Karliuskicgo, H.ICreuehmera, liinro dzień. HtmeaM

1 Salomonow ej, (A. tra/cka We Lwowie ,,Czat’*jest rto nabycia w biurach tfzien A. 0!mw*Vłego, 5. 3*kcłow*iuete,

WCM tiba , na t ta cyz ch ko!ejowyoh w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peronie w księgarni knl*

jcwej, tudziez na in.nych główn}ejszych stacy ach u portyerów kolejowych,

c :e n y o g ł o s z e ń : od wiersza petitem za pie.rwszy raz 20 hal,, za k:i/,uy"następny po 10 hsl.: ukł.ad tahe.

Uryczny, cyfrowy, skon’» ikowany, pierwszyraz40hal,, następnypoli)hal. N adesłane i Nekrologia

od miejscawiersza drukiem petitowym60kilerzy zakiudy raz. G ło sy p ublic z n ości po 2kor,- wszel

kieprywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. od miejscawiersza.

Ogłoszenia iprenumerat, przyjmują: we Lwowie biuradziennikówi,, l’lohna, A.Olszewskiego,

b:. sokołowskiego, K.Buclistaba; wJarosławiu Biurodzienników;wPodgórzu Pnturalsfti; w P rze

myślu A. Juszyński księgarnia,l), lleszclos; wRzeszowie ,M.Weintranb; wStanisław owie Jasiel

ski i ,Sp.; w Tarnowie M. Kockach, O. ITaut; wTarnopolu Komanicwski; wParyżu wyłącznie

p. W. Kaczkowski, 14 Citć de Trevise; w W i e d n i u l!.iascustein A Voglor, 11. Mosse (także we wszyst.

kich fi!lach); H. Schalek, M. Dnkes, E. Braun, ,J. l)anncborg, 11. Friedl (tylko prenumeratę IT. fIold

*ciimidtAComp.); w Frankfurcie n. M

(i. I,. I)auboACoiiip., wPradze czeskiej Kr. Iloyorka.

L i s t y z pieniącl/uii i p r z e k a z y pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Adinini

stracy* Czasu w Krakowie, lłtklam acy e nieOpieczftioiane nie podlegają opłacie pocztowej. Listów m« -

»płaconych nie przyjmuje się. lłfkopi.só w nadsyłanych nio zwraca się.

HSt" Za każdą zmiang adresu dopłaca lię 40 ’hal.

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tom asza Nr 32.

Telefon Nr 50.

BOGUSŁAW ADAMOWICZ.

W starym dworze.

(Ciąg dalszy).

Nareszcie ukazała się gromadka wiejskich cha

łnp, jakaś zapadła i osędziała, zarośnięta kępami

płaczących brzóz, pochylonych nad strzechami,

Walące się chaty miejscami przeświecały na wy

lot. Okna bez szyb, rozwichrzone jakieś, poobla

ywanc i, rzekłbyś, porozdziobywanc strzechy....

u -- ówdzie coś zatęczyło się jaskrawo — to

ttT.i!

8zkłai jeszcze trzymającego się w ra

,°°i jnb zaczerniała dziura śród pękniętych wią

z a u »ciany.

P°M? ani żywego ducha.

?. S wioskę i drzewa i pola, a nawet niebo

z oii8Kiehr jUź zachodu słońcem, pokryw ał jakiś

,on smy ny*spłowiały, jakiś czad zmierzchu, ja

kaś patyna W c i i ’zaniedbania.

24 wioska ? — zapytałem Klima.

m’

, f’, i patrzył w inną stronę,

la... tutaj, ni-zCcie widzisz.

A ! ta wioska...

Jak się ona nazywa ?

*^doprawdy nic wiem, jak się nazywa. Co

s’? zastanawiać md czemś... medy

n;BT?

nie inaczej,.

ZJtje mi się, żeśmy

ni_zmylili — zwrócił się do mnie z za—

P kojeniem... Lecz, czy hyl na prawdę zanie

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu