Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 668 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Net278

Kraków, Sobota 1 8

Czerwca1910.

Rocznik LXII.

(Numer wieczorny).

nr»nnm»f« przyjmują: Administracya Czasu w Krakowie i urzędy pocztowe. Miejscową

*ć

ęg’ ^

Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego, H. Kretschmera, Biuro dzień.

TraPkn- We Lwow,e »Ciai" jest do nabycia w biurach dilen. A . 0lizawtklł|a,

fo w iiiegg ą. Buchstaba, na tlacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Howym Sącza na parsnla

Car,y,

kole/owej, tudzież na innych głównłejtzych atacyacb a perlyerów kolejowych,

i y °S «OSzen: od wierszapetitemza pierwszyraz20hal,, zakażdynastępnypo10hal.: układ tabe

’°yirowy, skomplikowany, pierwszyraz40hal,, następnypo10haL N ade sła n e i N e k ro lo g ia

miejscawiersza drukiempetitowym60halerzy za każdyraz. G łosy p ub lic z n o ś ci po2kor.; wazel*

ie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t p. po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eralę przyjmują: weLwowie biuradziennikówL.Plohna, A.Olszewskiego,

ot.sokołowskiego, K.Buchstaba; wJarosław iu Biurodzienników;wPodgórzu Poturalski;wPrze

m yślu A.Juszyńskiksięgarnia,D.Heszeles;wRzeszowie M.Weintraub;wStanisławow ie Jaaiel*

I. nr d ’r Tar.now*fM-Rockach, O.Hant; wTarnopolu Komaniewski; wParyżu wyłącznie

E’,

,°’Y? / 14 Citć de Trevlse; w W i e d n i u Haasenstein ót Vogler, R. Mosse (także we wszyst*

Kicn filiach): H. Śchalek, M. Dukes, E. Braun, J. Danneberg, H. Friedl (tylko prenumeratę H. Gold

achnudtóćComp.);wFrankfurcie n. M

. G.L.DaubeiSComp., wPradze czeskie} Fr. Hovorka.

L i s t y z pieniądzmi i p r z e k a z y pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyjmuje Administracya

Czasu w Krakowie. Reklamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej. Listów nie op ła

c o n y c h nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca aię.

Za każdą zmianę adresu dopłaca tlą 40 hal.

ADRES REDAKCYI: ul.św. Tomasza Nr 32. - Telefon Nr50.

Tajne dokumenty.

Prasę polską obiegają oil kilku dni »tajne

dokumenty«, ogłoszone przez K u rye r w a r

sza w ski, a dostarczone przez byłego ajenta po

licji pruskiej, R Rakowskiego. Rewelacye te

podaliśmy w przedruku z zastrzeżeniem, że

zamieszczamy je »wyłącznie na odpowiedzial

ność Kuryera warsz.«, a zarazem zwracając:

uwagę, ze okoliczność, iż »informatorem jest

żak ow sk i, nakazuje szczególna ostrożność

w przyjmowaniu za prawdę jego doniesień«.

Inne rewelacye Rakowskiego publikował przed

kilku miesiącami lwowski dwutygodnik Rzecz

’p o sp o lita . Przypuszczając, że redakcya tego

pisma może mieć bliższą wiadomość także

o dokumentach, dotyczących agitacyi pruskiej

na Rusi, zwróciliśmy się do redakcyi Rzecz

’p o sp o litej z prośbą o udzielenie krytycznych

informacyj. Zakomunikowane nam wyjaśnie

nia skłaniają nas do zaniechania dalszego

przedruku rzekomych »tajnych dokumentów«,

jako nie* budzących zaufania autentyczności.

—

;

Informacye redakcyi Rzeczposp olitej brzmią,

jak następuje:

Rzeczpospolita ogłosiła w październiku i li

stopadzie r. ub. niektóre rewelacye b. szpie

ga pruskiego B. Rakowskiego. Były to nie ,,do

kumenty", ściśle biorąc, lecz ,,zeznania" t. j.

niejako pamięinik szpiega, poparty dwoma tyl

ko dokumentami, odnoszącymi się do Ligi Na

rodowej. Były tam przedstawione sprawy, które

wchodziły w zakres działania Rakowskiego i

które on rzeczywiście znał. Przeważną część

ppdany ch tam wiadomości można było spraw

dzić w Poznańskiem i w Galicyi i próbę taką

wytrzymywały one. Toteż w Landtagu pruskim,

w czasie rozprawy nad etalem ministerstwa

spraw wewnętrznych w dniu 24 i 25 lutego, po

słowie Świtała i soc. LiebknechtJJ poruszyli te

sprawy, a podsekretarz stanu Holtz w dwukro

tnej odpowiedzi przyznał, że Rakowski był

czynny jako szpieg i żadnego twierdzenia nie zbił.

Już wtedy w październiku i listopadzie 1909,

ofiarowano Rzeczypo spolitej wszystkie bez wy

jątku te »dokumenty" w sprawach ruskich, któ

re obecnie ogłasza Kuryer W arszawski. Je

dnakowoż Rzeczposp olita, zbadawszy je, odrzu

ciła cały ten zbiór jako niewiarygodny. Przc

dewszyslkiem nie można wogóle powoływać się

lia ,,typ ich zewnętrzny", gdyż są to niby ,,od

pisy", zaś treść ich wykazuje podrobienie, i to

często hardzo nieumiejętne i grube, gdyż Ra

kowski jest wprawdzie bardzo sprytny, ale spraw

ruskich bliżej nie zna. Z »dokumentów" już o

głoazonych obecnie można zwrócić uwagę na

następujące Bzczcgóły, zdradzające falsyfikat:

Dok. I. (r. 1909). Jest tain zdanie, że »dla

urzędników niemieckich (konsulatu) władających

tylko słabo językiem ruskim jest rzeczą

nieźmiernie trudną doprowadzić do jakiegoś po

rozumienia z przywódcami Rusinów".

Tak

jakby »przywódcy" ruscy nie umieli po niemie

cku! - Ukraiński związek studencki, któryby

się nazywał ,,Towarzystwo Szewczenki" nie ist

nieje. —

Czy istnieje Sicz w Krakowie ?

(Dok. .11 (r. 1904). Znajduje się tam zdanie, które

w oryginale niemieckim brzmiało: E s is t ilim

gelungen aus den Bureaus des Landtages

wichUge (brakuje: Bokumente) betreffend die

Organisation der nachsten Wahlen inG alizien

zu entwenden. Wiadomo, że w r. 1904 nikt wo

góle nie zajmował się przyszłymi wyborami,

które miały nastąpić dopiero w r. 1908, ani też

nikomu się wówczas śniło, np. o reformie wy

borczej. Wiadomo także, że wogóle w Wydziale

krajowym nie było żadnych papierów b organi

zacyi wyborów, ani biura, któreby się tein zaj

mowało. Dopiero gdy sprawa reformy wyborczej

stała się głośną, b. szpieg, podrabiając doku

ment w r. 1909, wsadził tam tę wiadomość,

która dla r. 1904 jest anachronizmem.

Dok. 111 (r. 1909). Między nazwiskami szpie

gów pruskich są niektóre, brzmiące egzotycznie

i zapewne niezręcznie wymyślone: np. »Iwan

Śniatajło", albo »Oswald Kourtin w Tarnopolu",

albo »Birtuow", albo »Władimir Burt", albo też

»Szeluchin", »Romanczew" itd. To nie są na

zwiska ruskie. Grubą robolę zdradza także np.

nazwisko ,,Janina Klecanow w Krakowie", wsa

dzone tu poprostu z powodu znanego procesu

Janiny Klęcanównej-Borowskiej. Podobnie na

zwisko ,,Venzel Lipiński" wzięte jest oczywiście

ze znanych broszur Lipińskiego, w których na

mawia on szlachtę polską na Ukrainie, aby

przyznała się do narodowości ruskiej. Wreszcie

,,Fedorczuk" jest ogólnie znany w Paryżu (gdzie

Rakowski sporządzał dokumenty), jako ajent ru

ski, pozostający w porozumieniu z Prusakami

i łatwo było nazwisko jego umieścić na liście.

Nie chcąc wchodzić w dokumenty jeczcze nie

ogłoszone, można jednak dać przykład, jakie

niezręczne bywają tam podrobienia. Np. w spra

wozdaniu z konfere.ncyi rusko-pruskiej, która

iniała się odbyć w październiku 1909 r. w Ber

linie, jest mowa o urządzeniu zgromadzenia fito

mskiego w Wiedniu. Otóż wtedy zabiera głos

znany wiedeński poseł wszechniemiecki Wolf:

Abgeordneter W olf rersprctch den Burgerm et

ster Lueger zu bitten dass der Wiener Ge

meindcrat seincn Saal zu diesem Zweck un

cntgenHich su r Yerfugnng stclle. Wolf, który

prosi Luegera o coś podobnego, wszak to hu

moryBty ka.

Wogóle te »dokumenty" poufne pisane są nie

przez konsula, lecz przez jakichś podrzędnych

urzędników, których nazwiska znowu są zdaj’e

się zmyślone.

W końcu zwrócić należy uwagę i na to, że

także owa Eidestaa itliche Vcrsicherung Rako

wskiego, którą przedstawił i Rzeczypospo

litej, nie ma żadnej wartości, gdyż w r. 1909

sąd wrocławski uznał go za niepoczytalnego

(zdaje się pod wpływem policyi) tak że obecnie

może on sto razy przysięgać zupełnie swobo

dnie.

Wobec takiego charakteru tych ,,dokumentów"

Rzeczpospolita uznała, że nie należy ich

ogłnszać. Że stosunki rusko-pruskie istnieją, to

rzecz wiadoma, i były już na to dowody. A ta

kie »dokumenty" są tylko dogodne dla Rusi

nów, którzy łatwo je odeprą i potem będą

twierdzić, że wogóle niema porozumienia rusko

pruskiego.

Zapiski polityczne.

Wrażenia z pobytu w Berliuie.

—

Trójprzymierze a

fakultet włoski.

—

Labirynt Dedalusa.

—

Fraucya i

Auglia.

—

Mowa sir K. Greya o labiryncie.

—

Kiedy

nastanie chwila psychologiczna? Skutki polityko

wania.

—

Turcya ma jeszcze armię. Oczkowanie Mło

doturków z Niemcami a dąsanie się na Anglię.

—

Pierwszy sejm w Serajewie i nie ostatnie strzały bar

barzyńców.

— Wybory węgierskie i zmysł politytzuy

Węgrów.

— Co jest obowiązkiem konserwatystów? —

Wojsko i skarb.

Minister włoski spraw zagranicznych, margra

bia di San Giuliano, wywiózł — jak się dowia

dujemy — z Berlina wrażenie, że pobyt w Lon

dynie cesarza Wilhelma na pogrzebie króla Ed

warda polepszył stosunki między Niemcami i

Anglią. Jednocześnie rozmowa monarchy niemie

ckiego z p. Pichon wzmocniła rękojmię pokoju;

wyraził on w niej bowiem wobec francuskiego

ministra wolę przyczynienia się osobiście do za

pewnienia jego trwałości. Stąd wniosek, że także

pożycie Niemiec z Francyą korzystniej niż dotąd

ukształtowało się, co znowu wpłynie uspakaja

jąco na współzawodnictwo angielsko-niemieckie.

Margr. di San Giuliano stwierdził z zadowole

niem ten stan rzeczy, albowiem dyplomacya wło

ska śledziła zawsze z niepokojem nieporozumie

nie między Niemcami i W. Brytanią, w przewi

dywaniu, iż konflikt postawiłby Włochy w tru

dnein, nnwet niebezpiecznem położeniu, zmusza

jąc je przedwcześnie do oświadczenia się za

jedną lub drugą stroną, bez należytego przygo

towania i dostatecznych środków. Istotnie Wło

chy, pozostając wtedy w trój przymierzu, to jest

w najsilniejszej na stałym lądzie grupie, wysta

wiłyby swoje wybrzeża, porty i handel na ciosy

największej potęgi morskiej ; gdyby zaś oświad

czyły się za nią, naraziłyby się na wojnę z Au

stro-Węgrami, do której dotąd nie dorosły. Margr.

di San Giuliano utwierdzi! się zatem w przeko

naniu, które podziela prezes gabinetu, Luzzati,

że trójprzymierze, a więc pozostanie w niem Włoch,

unicestwia odwet fraucuski i rosyjski, tem sa

mem zapewnia pokój, niezbędnie dziś dla Włoch

potrzebny.

Temu zapewne przypisać należy, iż włoski mi

nister spraw zagranicznych, nie podejrzany wca

le o sprzyjanie Austro-Węgrom, zapytany w Iz

bie o zakaz władz austryackich, dotyczący u

dzialu stowarzyszeń sportowych w zebraniach we

Włoszech, z wielką stanowczością uznał ich w tej

mierze uprawnienie i oświadczył, iż takie inter

pelacye i manifestacje nie przynoszą pożytku

prawdziwym interesom ojczyzny, i że ma na

dzieję, iż podobne rozprawy nic ponowią się.

To usposobienie rządu włoskiego zachęcić i

wzmocnić pragną niezawodnie dwa inne mocar

stwa trójprzymierza — i tu występują zaraz dla

Austryi trudności, wynikające ze splątania się

stosunków wewnętrznych z polityką zewnętrzną.

I dla tego pojawiły się z powodu fakultetu wło

skiego pogłoski o różnicy zdań między ministrem,

przedstawiającym drugą a ministrem, kieru

jącym pierwszymi. Ze względu na trójprzymie

rze może być pożądanem uczynienie zadość ży

czeniom Włochów, tem więcej, że niebacznie

dopuszczono już dawniej tę rzecz do zakresu

rozmów dyplomatycznych. Baron Bienerth zaś

z uwagi na irredentę, którą i bez tego z tru

dnością trzymać przychodzi na wodzy w Tryje*

ście, przeciwny jest stanowczo założenu tam

fakultetu włoskiego, przy czem uwzględnia także

opór Słoweńców, którzy widzieliby w tem uj

mę i wyciągnęli stąd następstwa w Radzie pań

stwa. Z drugiej strony bar. Bienerth liczyć znowu

się musi z włoskimi w niej posłami. Słowem dra

żliwe zaiste położenie, w którem względy ze

wnętrzne, wewnętrzne, parlamentarne, państwo

we kłócą się ze sobą, a to co dyploma

tycznie dziś jest wskazanem, stać się może kie

dyś politycznie szkodliwem, nawet niebezpie

cznem. Następstwo chwilowego, nienaturalnego

przymierza, mogące być zażegnanem tylko

kompromisem chwilowym, w którym słuszności

nie powinna towarzyszyć słabość, sprawiedli

wości złudzenie jej skuteczności.

Uspakającym spostrzeżeniom, wywiezionym

z Berlina przez mar. di San Giuliano, nie zada

zapewne ostatecznie zaprzeczenia sprawa kre

teńska, ale mocarstwa nie mogą z niej znaleść

wyjścia, jakby z labiryntu Dedalusa. Sir Char

les Dilke trafnie powiedział w Izbie gmin, iż

niepodobna położyć końca dążeniom Kreteńczy*

ków jedynie układem między mocarstwami, a

również niemożliwem jest przywrócić faktyczne

panowanie Turcyi. Wobec tego powstać miały

różnice zdań między gabinetami opiekuńczymi.

Głoszono nawet, że Francya zamierza wycofać

się z opieki kreteńskiej, jeżeli trzy inne mocar

stwa nie przystąpią do narad nad ostatecznem

załatwieniem i statutem autonomicznym, coby

wykluczało przyłączenie Krety do Grecyi, Anglia

miała temu być przeciwną ze względu na kró

la, brata królowej wdowy angielskiej, i dyna

styę. Pojawiła się dalej wieść, że p. Pichon

wniósł zwołanie konferencyi mocnrstw opiekuń

czych w Londynie pod przewodnictwem sir Ed.

Greya. Wobec tych wiadomości ajencya Havasa

i biuro Reutera wystąpiły jednocześnie ze za

przeczeniem i zapewnieniem, że nie ma różnicy

zdań między Paryżem i Londynem. Rzeczywiście

nie ma jej co do postępowania wobec ostatnich

wypadków na Krecie, ale nie było też zgody co

do popieranego przez Francyę natychmiastowe

go, ostatecznego załatwienia. Gabinet paryski

bowiem nosił się niewątpliwie z zamiarem przy

stąpienia do niego, ale wobec oporu londyńskie

go, który uznał chwilę za niestosowną, odstą

pił od niego, dla utrzymania porozumienia ser

decznego. Zresztą sir Ed. Grey oświadczył

w Izbie gmin we środę, żc co się tyczy ostate

cznego uporządkowania, to już nie tylko cztery

mocarstwa opiekuńcze, ale także Niemcy i Au

stro-Węgry musinłyby się niem znjąć. To też

zamiast konferencyi p. Pichon pragnie teraz,

aby ambasadorowie czterech mocarstw w poro

zumieniu z Foreign Office znosili się poufnie

między sobą w Londynie już tylko nad szcze

gółami sprawy kreteńskiej.

Sir Ed. Grcy nie wspomniał w pierwszej swej

mowie kreteńskiej o konferencyi, lecz zapewnił,

że Anglia zgodnie z trzema innemi mocarstwa

mi chce utrzymać status quo, to jest dobry

rząd autonomiczny pod zwierzchnictwem sułta

na. W tym celu konsul iwie mocarstw wręczyli

rządowi kreteńskiemu wspólną notę z żądaniem,

aby funkcyonaryusze mohometsńscy urzędowali

bez składania przysięgi królowi greckiemu, a de

putowani mahometańscy przypuszczeni zo3tsli

do zgromadzenia narodowego, także bez tako

wej. Gdyby nie uczyniono temu zadość, mocar

stwa przedsięwezmą odpowiednie środki, co

także sir Ed Grey zapowiedział w swej mowie.

Biuro Reutera donosi, że Anglia wniosła, aby

mocarstwa zwiększyły liczbę swoich okrętów na

wodach krcteńskich dla wywarcia lepszego na

cisku, w razie zaś potrzeby dla wylądowania

siły zbrojnej. Jest także mowa o żądaniu odro

czenia kreteńskiego zgromadzenia narodowego,

które miało niebawem zebrać się ponownie. Po

dług lim e s a rząd kreteński obiecał spełnić ży

czenia mocarstw. Chwila krytyczna jednak na

stanie we wrześniu, przy wyborach do zgroma*

madzenia narodowego greckiego, do którego

Kreta zamierza wysłać deputowanych. Rząd an

gielski ze względu na niezwykłe położenie

chciałby wysłać do Krety misyę nadzwyczajną

czterech mocarstw. Przyszłoby jej stwierdzić,

że rozpolitykowanie i ciągłe wrzenie zubożyły

wyspę, żc grozi jej upadek ekonomiczny i fi

nansowy; eksport się zmniejsza, import się

zwiększa, rolnictwo zaniedbane, chłop zamiast

uprawiać rolę wiecuje i gorączkuje się pod

wpływem agitatorów, który na nic nie zważa

jąc, nie cofają się przed narażeniem Grecyi na

wojnę z Turcyą, która ma jeszcze wyćwiczoną

i bitną armię.

Młodoturcy pchają tymczasem do zarządzeń

ostrych, do wydalenia Greków, do bojkotu to

warów greckich już rozpoczętego, przeciw któ

remu poseł grecki Gryparis zaprotestował u Por

ty i zwrócił na niego uwagę ambasadorów mo

carstw. Młodoturcy oskarżają w. wezyra, Hakki

baszę, o zbytnie umiarkowanie i chcą zastąpić

go Hilrai baszą. Minister wojny Szefket, który

powrócił z Albanii, oświadczył się stanowczo

przeciw bojkotowi i wojnie z Grecyą, a zdanie

jego zaważy. Młodoturcy poczynają zwracać się

do Niemiec i liczą ua ich opiekę, już dlatego,

że sympatye Anglii, są po stronie Krety i Gre

cyi, aczkolwiek ostatnia mowa sir Ed. Greya

zawiera ostrą naganę postępowania Kreteńczy

ków i ojcowskie napomnienia oraz przestrogi.

Austro-Węgry dobre miały za ministerstwa hr.

Gołuchowskiego przeczucie, wycofując się z la

biryntu kreteńskiego. Mają o jeden kłopot mniej

wtedy, kiedy mają zwłaszcza wewnątrz poddo

statkiem trudności. Wprawdzie nie brakło i po

ciech w ostatnich czasach. Tak bardzo dostojna

podróż cesarza do Bośni była nietylko godnem

uwieńczeniem jego własnego, politycznego dzieła,

ale także uroczystością monarchii, która świę

ciła trzydziestoletnią pracę kulturalną. Nastroju

nie zamącą strzały anarchisty Zerajica, dane do

naczelnika kraju w Serajewie, Vareszanina, w dniu

otwarcia pierwszego sejmu, a Europa zaliczy je

do zamachów barbarzyńców na dzieło cywiliza

cyi. Wybory na Węgrzech są zwycięstwem zdro

wego rozsądku i nowym dowodem zmysłu poli

tycznego Węgrów, który może być przytłumio

ny, ale nie stłumiony, i który wcześn;ej czy pó

źniej umie się upomnieć o swoje prawo. Trzeba

było kilku ludzi odważnych, aby zatrzymać kraj

na zgubnej drodze i spowodować zwrot. Nie

można być już pewnym ostatecznego skutku,

ale ci, którzy podjęli dzieło, spełnili obowiązek

polityków ochronnych i zachowawczych, jak na

leżało. Konserwatyści bowiem powinni zawsze

i wszędzie wyprzedzać potrzeby narodu, ale ni

gdy dać się porwać prądom. Gdyby prądom nie

stawiali oporu, byliby zbyteczną częścią organi

zmu społecznego. Ich obowiązkiem jest hamo

wać wybuchy uczuć narodowych, szkodliwych

dla sprawy narodu, powołaniem zaś demagogów

schlebiać takowym. Ten obowiązek jest powo

dem bytu konserwatystów i znaczyli w dziejach

wtedy tylko, kiedy mu sprostać umieli. Wybory

węgierskie zamknęły na razie dziesięcioletni o

kres demagogiczny i już poniekąd anarchiczny.

Jeżeli dalszy obrót rzeczy odpowie im, musi to

ustalić byt monarchii, podnieść jej powagę i

znaczenie, i stać Bię tem samem wypadkiem eu

ropejskim. Do tego potrzebnem jest spełnienie

dwóch warunków: uzupełnienie siły wojskowej

i uporządkowanie finansów w obydwóch czę

ściach monarchii, czemu dotąd stały na prze

szkodzie waśnie, zatargi i rozstrój parlamenta

ryzmu.

Nowe ziemstwa.

Petersbnrg 13 czerwca.

Projekt rządowy o ziemstwach dla sześciu

gubernij ruskich i biało - ruBkich przeszedł

w trzeciem czytnniu, przy którem nie obeszło

się jednak bez starć i walk pomiędzy przedsta

wicielami różnych frakcyj. Przy dyskusyi i gło

sowaniu okazało się bowiem, iż z projektu rzą

dowego, jakim on wyszedł ostatecznie z Dumy

państwowej, mało kto jest zadowolony. Wszy

,,II Futurismo".

II.

Mafarka-el-Frar, król Tell-el-Kihiru, przedsta

wia łyp idealny futurysty. O postawie i swobodzie

uchów młodego atlety, o ciele barwy bronzo

vej wy^rzanem przez słońce, lgnące do jego

liersi potężnych, związanych niespokojnymi mię

;niami, jest on obrazem mężczyzny w pełni roz

woju sił fizycznych. Pod skórą rysują mu s.ę

wydatne muskuły i za lada ruchem pełzają

wężowe linie żył. Mafarka prowadzi zwy

:ięską wojnę ze swoim wujem Boubassą,

)rzedstawicielem dawnego porzą( ku.

ia go upaja, jest jego żywiołem.

i w_a

»romadzi trupy na polu walki, a one u yzmają

:iemię,która, dotknięta promiennym ,

palcami

iłońca, zapłodni się nowein życiem. »Wojna a.a

wojny" oto hasło Mafarki, bo owocow zwycię

stwa nie pragnie; zostawia je dla ludzi o duszy

ichwiarskiej. Ręce, wzwyczajone do walki, s ru

szyłyby tylko kosztowne złoto korony.

Z Mafarką nikogo porównać nie można. Inni

iudzie jak Kaim-Frizu, dawny zausznik Boubas

sy, jest karłem wobec niego. Łysa, uczona gło

wa ledwie wystaje mu z ramion, sam cuchnie

ciałem zasiedziałem i zwiędłem nad książkami.

I brat Mafarki, Magamol, nie jest tym aposto

łem przyszłości, on poddaje się śmiesznej uczu

ciowości, odcz:uwa wdzięk nocy jasnych i ciszy

uśpionej natury. Kocha księżyc, zwodnicze świa

tło nocy, bo po jego promieniach, wyobraźnia

unosi się łatwiej w światy zaziemskie. Magamol

skarży się, że młodość ich przechodzi jedynie

w napięciu sił fizycznych i w żądzy władzy, a

zdał a od upojenia pieśnią rozkoszy,

Inaczej Mafarka. Nawet w chwili tryumfu,

gdy lud z wdzięczności za zwycięstwo składa

mu w ofierze, co ma najdroższego, oddając mu

swe żony i córki, on odepchnie len dar. oba

wiając się mniej słnbości swych zmysłów, niż

miłości kobiety. Albowiem *cała trucizna piekła

jest w ich spojrzeniach, a wilgoć warg ma od

błyski, które zabijają... zabijają lepiej od szty

letów".

I gdy Magamol zginie, Mafarka nadal praco

wać będzie nad spotężeniem swej woli. Gdyż

wolę można uzewnętrznić, i wyłączywszy ją

z serca i muskułów, uczynić z niej siłę nad

przyrodzoną. Wtedy sama wola może opanować

świat, przemieniać go, nawet stwarzać. Samą

wolą własną można się odradzać bez współ

udziału kobiety. Dążeniem Mafarki jest chęć

przewyższenia siebie samego w dziele swego

życia, w swoim synie. On będzie *czynem" Ma

farki, który śmiercią swoją odda mu własne

życie. Syn Mafarki w pogardzie ziemi wzniesie

się już ponad nią i, olbrzym o skrzydłach lot

nych i lekkich, sianie się władcą przestrzeni:

jest aeroplanem.

Treść w tej powieści jest rzeczą podrzędną.

Ważniejszemi są jej poszczególne sceny i epizo

dy, którymi ona postępuje. Wypełniając wzoro

wo wymagania futuryzmu są one rzeczywiście

przykładami d ’arte eiolente, ano mała, a zdo

bywa się na nie wyobraźnia niecodzienna, bo

gata w pomysły najfantastyczniejsze, przekazu

jąc im coś ze swej siły, czasem poezyi, lecz za

razem i chorobliwego egzotyzmu.

Spokojne

streszczenie nie może zajmować się nimi, choć

by z powodu ich descrizioni litssuriosi origina—

H, będących także jednym z postulatów futury

zmu, a ton obiektywny nie jest w stanie oddać

ich kolorytu, odbierając im ich wyjątkową, nie

powtórzoną formę wypowiedzenia. Styl bowiem

*Mafarki", zwinny i giętki, nie cofający się

!przed żadnym realizmem a czasem o prawdzi

wie pcetycznem obrazowaniu, stanowi ważną

część ,,futurystycznego" charakteru tej powieści.

Prawdziwą nowością p. Mnrinetli’ego, jest ten

dencyjne używanie słów o znaczeniu konkret*

nem, celem wywołania pojęcia abstrakcyjnego

lub też odwrotnie, operowanie abstrakcyą dla

oddania najbrutalniejszego obrazu życia. Dzięki

temu w tę *powieść afrykańską" wkrada się

pewne zamieszanie, która prawdopodobnie wsku

tek swego nieszczęśliwego umieszczenia geogra

ficznego, przywodzi na pamięć znane powiedze

nie o ,,awanturach arabskich".

A jednak?

A jednak czy ten głos waryackiego rozpędu,

jaki tętni w *manifeście futuryzmu", górujący

ponad sceptycyzmem młodych, a zrównoważe

niem starszych, nie odbija od tamtych porywem

młodości i nie każe zadrgać duszy przez chwi

lę, przez tę jedną chwilę, która poprzedzi

wzgardliwy ruch ramion, jakiemś życiem buj

niejszem i większą wiarą w siebie?

W zaufaniu w swe siły, futuryzm, wypowia

da walkę kobiecie, jej władzy w licznych dzie

dzinach umysłowości, jej królowaniu w poezyi

i powieści, ,,tyraństwu miłości", o nastroju bez

czynnego zachwytu, jakie ona wprowadza.

I na tem polu futuryzm zwycięstwo chyba nie

odniesie ; ale jeżeli zadowolili się, jak raz wspo

mina, chcią wykorzenienia z wyobraźni mężczy

zny idealnej sylwetki Don Juana, aby ją zastą

pić postaciami choćby Napoleona, nawet Wilbur

Wrighta — to jednak wezwanie to posiada

niezaprzeczone akcenty męskości.

Wiedza jest dobroczyńcą ludzkości, czasem —

okrutnym. Tworząc cywilizacyę i rozrastając

się, przygniata człowieka, upadającego jut dzi

siaj pod ciężarem własnego swego dzieła. Zwąt

pił on oddawna w objęcie całości nauki, zamy

ka się i grzebie w jaknajmniejszej jej dzielnicy,

niezdolny, by wyjść z niej kiedykolwiek na

szerszy świat. Tak zróżniczkowana nauka ro

śnie jak gmach, budowany przez pracowników

nieznających się nawzajem i którzy wspólnym

językiem prozumieć się nie mogą, gmach, gro

żący ruiną, w chwili, gdy miał przedstawiać

całość skończoną.

A wiedzy tej człowiek wszystko poświęca.

Bezpośredniość odczucia i świeżość wrażenia

zanika, gdy umysłowość ludzka rozporządza co

raz obfitszym materyałem porównawczym. Z chwi

lą » gdy się wyprowadza mimowolnie każdy mo

tyw czytanej powieści od jego źródła i począt

ków, gdy się ciemniejszy cień stawu nazywa

Bocklinem", gdy się rozróżnia gatunki drzew

i ich botaniczne nazwy, podczas, gdy las szumi

w górze z powiewem wiatru, z tą chwilą prze

staje się być ,,człowiekiem całkowitym", a sta

je się uczonym »erudytą", dla którego wiedza

posiada może coraz mniej tajemnic, lecz, który

z poza coraz grubszych okularów i coraz męt

niejszym wzrokiem spogląda na samo życie?

Cały świat, który otaczn, i ta zawsze niezgłę

biona, o nnjciekawszych intrygach, z których

przez lat tysiące nie powtórzyła się żadna, ko

mcdya ludzka, streszcza się dla niego w zżółkłym

pergaminie, we wnętrzu retorty lub oderwanej

konstrukcyi myślowej, tem bardziej podobno

pociągających, im mniej odnajduje się w nich

wspomnienie ziemskich spraw i interesów.

Wiedza, opanowawszy umysł, dosięga i ciała;

albowiem intelekt wysysa dla siebie wszelkie

jego sold żywotne, i człowiek zaczyna żyć wy

łącznie jedną połową swej istoty. Bezczynne

i zawiędłe muskuły jego nie zaznają nigdy roz

koszy fizycznego wysiłku, ciało zatraci zado

wolenie ze swego własnego istnienia, i zemści

się wkrótce nad egoistyczną umysłowością, pa

cząc zdrowie jej pojęcia.

W ten sposób rozdwojenie między wiedzą

i życiem staje się coraz wyraźniejszem, by wy

wołać rozejście się tych dwóch wartości, któ

rych wzajemna łączność może jedynie osiągnąć

skutek rzeczywisty. La principale affaire c’est

de vivre, mówił Montaigne, szukając we wiedzy

nauki, jak się żyć powinno. Jedynie podobno

w Grecyi, jak mówi historya, w tym szczęśli

wym kraju południowego nieba, w chwili roz

kwitu bujnego szczepu, jakim była wówczas

tamtejsza niezraęczona ludzkość, panowała boska

harmonia młodości ciała z dojrzałością myśli.

Świat nowożytny nie przestał nigdy tęsknić do

tych dni lepszego dzieciństwa; przebieg historyi

jego umysłowości znaczy się próbami powrotu

do tej epoki szczęśliwej. Błogosławioną i pożą

daną byłaby przyszłość, któraby potrafiła urze

czywistnić te wiekowe pragnienia.

Na tle tych refleksyj budzi się pewna wątpliwość,

czy futurystyczne apostrofy i wezwania do kultu

wojny, jako »hygieny bohaterstwa", zachwytu dla

wszelkich wynalazkówrozszerzających życie anisz

czenia muzeów i bibliotek, królestw wyłącznej umy

słowości, czy apostrofy te nie powtarzają tej sa

mej myśli, — z pominięciem ich teatralnego

gestu i podziwu dla własnej grandilokwencyi -

jaką miał przed kilkudziesięciu laty Hipolit Tai

ne, stały wyznawca Grecyi, gdy pisa!: »Młody,

dostatni Anglik, o krwi szlachetnej dobrego

rodu, który dużo wiosłował, dużo jeździł konno,

który wychował się w pojęciach zdrowych i pro

stych i chętnie przebywa na wsi, jest w dzisiej

szych czasach najmniej niedoskonałem odbiciem

młodego Ateńczyka; posiada czasem podobny

do niego, zrównoważony wyraz twarzy i podo

bne spokojne spojrzenie" ’).

Rzym w czerwcu 1910.

Władysław Giinther.

*) Hipolit Taiue : Podróż do Włoch. T. II. str. 165.

Numer wipr*

° uF T iraa° *0godzinie

* B,wwtaU:

Numer wieczorny 10 hal., ranny 4 hal )

******* pocztową:

prenumerata w y N o s ? r zorny 12haL’tmany*kal

W Krakowi* W miejscu ....

n* cały rok na kwartał na 1 miesiąc

.* odnoszeniem do domu

15 koro*

7kor-50 2kor.50 kil.

Pocztą w państwie Austryackiem .

36 koron

9kor. -

3kor. _

Z dwukrotną wysyłką pocztową . *

’ * ........................

36 koron

9kor. -

3kor. -

Pocztą w państwie Niemieckiem . . *

............................

42 koron 10 kor. 60 h. 3 kor. 50 hal.

Do wszystkich państw, należących do związku ń,% ,t% , ’ ’

?o koron I10kor-50n. 3kor. 50haL

W państwie rosyjskiem (abonLent mzeTu«edv nn *°tWeg° f koron II12kor. _

4kor._

’Według urzędowego wykazu Dism

1 P°czt°we) 16rb.20k.|| 4rb. 05k. 1 rb. 45 kop.

Mnskwte1

p.rzV)m«ią urzędy pocztow i?w piłerlh * deb«7 W państwie rosyjsk!emj

Moskwie 1 Odesie. Z innych miast i wsi możnamen,!m?rburSu. Warszawie, Kijowie, Wilnie,

do urzędu pocztowego najbliższego z

ć po6y,aiąc pocztą naleźytość

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują - w

i Wym,en,onych większych miast

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń _ W Kitow?e Ł

°gaszeń Ungra* U 1 E- Metd * *Y*,

...

dzienników K S e r a ’ Idz,kow8kiego " w Wiln!« bit^

1 of 8 • Strona 1

Czas.

➔

Description

Structure

Vysoké Tatry

Magas_Tatra_reszletes_kalauza

Similar

Similar publications

Vysoké Tatry horolezecký průvodce. 4. oblast (Východná Vysoká - Sedielko) 4. Díl,Kroutil, František 1907-1987

Read

Vysoké Tatry horolezecký průvodce. V. oblast (Ľadová Kopa - Kopské sedlo) 5. Díl,Kroutil, František 1907-1987

Read

Vysoké Tatry turistický průvodce s obrazy, panoramaty a mapkouVšetečka, Jaroslav

Read

Vysoké Tatry panoráma od Velké. Č. 1.

Vysoké Tatry.

Vysoké Tatry.

Vysoké Tatry.

Nizske a Vysoké Tatry Poloha Važeckej Jaskyne.

Read

Przewodnik po Tatrach Tatry Wschodnie i ZachodnieŚwierz, Mieczysław 1890-1929

Read

Wysokie Tatry Czechosłowackie.

Read

Vysoké Tatry zimná pohľadová mapa.

Read

Magas Tátra részletes kalauza III. Kőtet (Hegymászókalauz). Kriván-Csubrina-Lengyelnyereg. 1,Komarnicki, Gyula

Read

Hohe Tatra HochgebirgsführerKomarnicki, Gyula 1885-1975

Read

Hohe Tatra Hochgebirgsführer. Teil 1-[4]Komarnicki, Gyula 1885-1975

Read

Magas Tátra részletes kalauza III. Kőtet (Hegymászókalauz). Kis Viszoka-Kopahágó. 2,

Read

Vysoké Tatry horolezecký průvodce. Všeobecná část - Zvláštní část, 1. oblast (Kriváň - Sedlo pod Čubrinou) 1. Díl,

Kroutil, František 1907-1987

Rating publications is possible only for logged in users. Log in

0 rates

Details

Collections

Comments (0)

Download metadata

Download digital files

VIAF/NUKAT

Mirador viewer