Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 668 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N er 161.

Kraków, Niedziela 18 Lipca 1897.

Rocznik L.

CZAS

Administracya Czasu w Krakowie i urzędy pocztowe. Miejscowa prenum eratę księgarnia

S. A. Krzyżanowskiego, handel Karliń skicgo, Mańkowskiej w Sukiennicach, handel Kretschmera,

biuro dzienników Iłopcasa i Salomonowej, główna trafika.

—

Ogłoszeniu przyjmuje się za oplata

od miejsca wiersza drobnym drukiem za pierwszy raz 10 cnt., za każdy następny po 5 cnt., układ

tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany pierwszy raz po 20 ct., następny po 5 ct. — K a ile sta n e (na

3 stronie) od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 cnt. za k ażdy raz. -

Ogłoszenia i prenu

m e r a t ę przyim ują: w e L w o w ie biura dzi enników L. Plohna, A. Olszewskiego, centr. biuro ogłoszeń

ul. Kopernik a I. l l ; w P a r y ż u wyłącznie p. Adam rue de V are nne 38, (prenumeratę p. W. Raczkowski

Courbevoi pod Paryżem rue du Chemin de fer 44); w W i e d n i u Haasenstein fi; Vogler (także

w Hamburgu, Fra nkfurcie n. M., Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Mosse (także

w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H. Schałek, M. Dukes, J . Dunneberg, II. Friedl

(tylko prenumeratę H. Goldschmid fi Comp.); w F rankfurcie n. JI. G. L, Daubc fi Comp

Za każdą zmianę adresu dopłaca się 20 ct.

Prenumeratę przyj uiuj*|:

Kraków 17lipca.

Nie d a się zaprzeczyć, że rokow ania pokojowe

w Konstantynopolu w eszły w pomyślniejszą fazę,

i że zwrot ten zawdzięczać należy z jednej strony

jednomyślności mocarstw, a z drugiej przyjacielskim

radom cesarza Franciszka Józefa, którego znana

depesza do sułtana wywarła niewątpliwie stanow

cze wrażenie. W każdym razie Turcya wyrzekła

się już myśli utrzymania Tesalii, poczyniła ustęp

stwa w sprawie kontrybncyi wojennej, i okazała

wogóle gotowość do n ada nia układom spieszniej -

szego toku. Nie wynika ztąd jednak, aby wszyst

kie trudności były usunięte; przedewszystkiem

w kwestyi regulacyi granicy zachodzą znaczne

różnice pomiędzy żądaniami Porty a propozycyami

ambasadorów. Porta obstaje jak dotychczas sta

nowczo przy linii Penejosu, podczas gdy amba

sadorowie zgadzają się jedynie na oddanie jej

w szystkich wąwozów, prowadzących do Tesalii.

Opór Porty przeciwko takiemu sprostowaniu gra

nicy jest zupełnie naturalny. Owe górskie wą

wozy są dla niej wprawdzie pewnym strategicz

nym zyskiem, ale wartość icb nie pozostaje w ża

dnym stosunku do ofiar, poniesionych w ostatniej

wojnie, i do zwycięztw jej armii. N atomiast pas

ziemi, położony na północ od rzeki Penejos, przed

staw ia już poważny nabytek terytoryalny, któ

ry może do pewnego stopnia zadowolnić roz

drażnione ambicye ludności tureckiej, a nie jest

dla Grecyi zbyt dotkliwą stratą. Tu zatem jest

punkt, stanowiący główną przeszkodę zawarcia

pokoju, a na razie przynajmniej nie zanosi się

wcale na to, aby Tnrcya w tym względzie chciała

się poddać woli mocarstw.

Dalsze jednak przewlekanie układów pokojo

w ych jest pod każdym w zględem niekorzystne,

nietylko dla T urcyi, ale i dla całego bałkańskiego

półwyspu, a nawet dla Europy. Wobec niezmier

nie skomplikowanych stosunków n a wschodzie,

i niezliczonych krzyżujących się tam interesów,

każde nadwerężenie solidarności mocarstw i za

chwianie pow agi europejskiego koncertu, podnieca

najrozmaitsze zachcianki państewek bałkańskich,

których powściągnięcie wymaga następnie wiel

kich wysiłków dyplomatycznych, nie zawsze uwień

czonych powodzeniem. Wyborne w yjaśnienie ta

kiej właśnie sytuacyi znajdujemy w francuskiej

,,Księdze żółtej."

Depesze, noty, okólniki i spra

wozdania, zawarte w tym interesującym zbiorze,

dają dokładny obraz zawikłań, które poprzedziły

wybuch turecko-greckiej wojny, usiłowań i kło

potów europejskiej dyplomacyi, tudzież zaślepie

n ia, nierozwagi i zuchwalstwa Grecyi.

,,Księga

żółta" stwierdza dowodnie, że pokój europejski

wisiał na włosku, i że czynne wystąpienie Serbii

i Bułgaryi zostało powstrzymane tylko dzięki

nader energicznej interwencyi Rosyi i Austryi. T aką

sa m ą energię chciano rozwinąć co do Grecyi.

Rząd niemiecki proponował blokadę Pireusu, i

obecnie okazuje się , że miał zupełną słuszność,

i że opór Anglii i Francyi przeciwko blokadzie,

był albo wynikiem mniej jasnych egoistycznych

zamiarów, albo objawem politycznego sentymen

talizmu wobec Greków, który w danym wypadku

miał dla tych ostatnich najgorsze następstwa.

Wysiłki mocarstw dla utrzymania pokoju były

widocznie bardzo szczere i bardzo gorące; dowo

dzą tego wszystkie niemal dokumenty księgi żół

tej, a przecież okazały się daremnemi wobec sta

nowczej woli Grecyi, która koniecznie chciała spró

bow ać szczęścia wojennego. Po wybuchu wojny

mocarstwa pracowały usilnie nad ograniczeniem

jej rozmiarów i tu interwencyą ich odniosła o tyle

pomyślny skutek, że inne państwa bałkańskie za

chowały się neutralnie. Ale ta neutralność była

nietylko wynikiem nacisku europejskiej dyploma

cyi. Pierwsze zw ycięstwa Turków , pod Meluną,

Tyrnavos i Laryssą znacznie otrzeźwiły umysły

polityków belgradzkich i zofijskich, gdyż prz eko

nały icb, że Turcya nie jest jeszcze łatwym łu

pem, po który trzeba tylko wyciągnąć rękę, aby

go pochwycić. Natomiast sytuacya zmieniłaby się

całkowicie, gdyby początek wojny był szczęśliwy

dla Grecyi. Wówczas żadne europejskie noty nie

powstrzymałyby Serbii i Bułgaryi od zapewnienia

sobie należytego udziału w bliskim, ich zdaniem

rozbiorze T urcyi; a wtedy rozpoczęłyby się zawi

kłania ta k groźne i ta k nieobliczalnych roz mia

rów, że mogłyby wstrząsnąć całą Europę w jej

posadach.

Takie nauki i przestrogi wynikają z lektury

Księgi żółtej i dlatego właśnie jest ona dokumen

tem historycznym pierwszorzędnej wagi. Znajdu

jemy w niej nakreślone jakby ostatnie krańce,

do których wpływ Europy na wschodzie sięgać

może. Każde przekroczenie tych granic musi do

prowadzić do groźnych konfliktów międzynarodo

wych, a obowiązkiem jest dyplomacyi europej

skiej znać dostatecznie geografię polityczną bał

kańskiego półwyspu, aby je odszukać. Ztąd też

nasuwa się uw aga, że obecnie wśród toczących

się układów pokojowych przedstawiciele Europy,

którzy ta k dzielnie i energicznie w imię cbrze

ściańskich tradycyj i kultury bronili interesów

Grecyi, nie mogą doprowadzać Turcyi do ostate

czności. Jeżeli ambasadorowie obstawać będą przy

projekcie rozgraniczenia, opracowanym przez atta -

ches wojskowych, z widocznym zamiarem unika

nia wszelkiej cesyi terytoryalnej, w takim razie

łatwo stać się może, iż Porta, odrzucając na bok

wszelkie w zględy polityczne, odrzuci dalsze po

średnictwo mocarstw. Wówczas cała kwestya

wchodnia otworzy się na now o, a dyplomacya

europejska, jak nowożytny Syzyf, będzie znowu

dźwigać w górę kamień europejskiego pokoju,

aby, doszedłszy do szczytu, znów go z rąk wy

puścić.

Zadanie przedstawicieli mocarstw jest niewąt

pliwie trudne i delikatne; powierzone też zostało

rękom wypróbowanym i doświadczonym. Byłoby

zresztą dziwnem, gdyby dyplomacya całej Europy

nie potrafiła usunąć przeszkód, które nie są ani

nieprzewidziane, ani ukryte, przechodzące jej siły.

Przegląd polityczny.

Mimo ostatnich nominacyj wewnętrzne stosunki

w Niemczech, nie są jeszcze wcale wyjaśnione.

Nawet na pewno nie wiadomo , czy kanclerz ks.

Hohenlohe utrzyma się na swojem stanowisku.

W prasie niemieckiej codziennie obiegają odmienne

w tej mierze wieści. Nadto zapowiadają dzienniki

pewną różnicę zapatrywań, jak a się ujawniać za

czyna między ministrami Miąuelem a v. d. Recke

w sprawie zmiany prawa wyborczego w Niem

czech, i Prusiech. Beri. Polit. Nachrichten, organ

p. Miąuela, obstaje uporczywie przy tem, że od

nośna nowela zostanie przedłożona; natomiast

Nordd. Allg. Ztg, odbierająca inspiracye od p.

Reckego, równie uporczywie zaprzecza tej wiado

mości. Równocześnie zaciekawia koła polityczne

wiadomość, że minister Miquel ma Wkrótce w ystą

pić z mową programową, jako wiceprezydent mi

nisterstwa stanu.

Przesilenie gabinetowe w Holandyi, które wy

buchło po wyborach powszechnych do Izby, ukoń

czonych 25 z. m., nie je st dotychczas załatwione.

W ostatnich dniach królowa rejentka Emma, ba

wiąca wraz z królową Wilhelminą w zamku Loo;

wezwała do siebie szereg politycznych osobistości

z umiarkowanego liberalnego obozu. I tak przy

jęci zostali: prezydent pierwszej Izby holender

skich stanów jeneralnych van Naamens vanEemnes,

dotychczasowy przewodniczący drugiej Izby Gleich

mann, dotychczasowy prezes ministrów i minister

spraw zagranicznych Joukheer van Roel, minister

spraw w ewnętrznych van Houten i wiceprezydent

niderlandzkiej rady stanu Joukheer Schorer.

W Amsterdamie pojaw iła się wiadomość, że do

zamku Loo udał się także przywódca postępo

wych liberałów, były prezes ministrów T ak van

PoortTliet. Opinia pra sy i kraju jest naturalnie

podzielona. Większość dzienników popiera utwo

rzenie umiarkowano-liberalnego gabinetu pod prz e

wodnictwem dotychczasowego prezesa ministrów

van Roella; inne głosy doradzają złożenie gabi

netu fachowego, biurokratycznego, ze względu na

fakt, że żadne stronnictwo samo przez się nie po

siada większości w Izbie drngiej. Gdyby to zda

nie uzyskało przewagę, w takim razie jest mowa

o powołaniu na szefa gabinetu Piersona, byłego

ministra skarbu i dyrektora banku niderlandzkie

go, jednego z najwybitniejszych polityków i fi

nansistów w Holandyi.

O wizycie prezydenta Faure’a w Petersburgu do

nosi petersburski sprawozdawca Pol. Corr. następu

jące szczegóły: Wjazd prezydenta Faure’a do Pe

tersburga, będzie miał charakter uroczysty. Pro

gram pobytu obejmuje dworski galowy obiad,

przedstawienie uroczyste w teatrze, iluminacyę

parku w Peterbofie i przegląd wojska w Krasnem

Siole. Prezydent Faure ze swojej strony da na

cześć pary cesarskiej obiad w pałacu francuskiej

ambasady. W iększa część francuskiej kolonii

w Petersburgu wypłynie na spotkanie prezydenta

do Kronsztadu, na świątecznie przystrojonym sta

tku. Faure położy kamień węgielny pod budowę

nowego szpitala, wznoszonego kosztem kolonii

francuskiej; członków kolonii przyjmie w pałacu

ambasady i otrzyma od niej złoty medal, wybity

na pamiątkę pobytu prezydenta w Petersburgu.

Takż e z innych znaczniejszych miast rosyjskich

przybędą delegaci kolonij francuskich, aby dorę

czyć prezydentowi adresy pow’italne.

Z Warszawy.

Z powodu zamknięcia składek na pomnik Mic

kiewicza w Warszawie zamieszcza warszawskie

Słowo następujące uw agi:

A więc składka, otwarta odezwą komitetu z d.

G maja, już jest zamkniętą i komitet z dumą i

z zadowoleniem odzywać się może o jej rezul

tacie.

Ale nietylko sam fakt olbrzymiego powodzenia

składki, stwierdzający, że ,,ogół nasz umie czcić

swoich wielkich", świadczący o wielkiej popu

larności wieszcza wśród narodu, powinien r a

dować serca nasze i napełnić nas zadowoleniem,

przypomnieć także musimy warunki i okoliczno

ści, w których pierw sza część dzieła została do

konaną.

Nie było potrzeba szumnej odezwy komitetu,

ani bezustannego przypominania obowiązków dla

pamięci wieszcza, ani ciągłego nawoływania do

składek; wszystkiego tego, co zwykłe podobnym

sprawom towarzyszy, nie było, nie było też agi

tacyi wrzaskliwej. Od pierwszej chwili strumień

szerokiem popłynął korytem i płynął spokojnie,

bez przerwy, nie ustał na chwilę, a nawet jesz

cze teraz zapobiegnąć nie będzie można, iż po

nad potrzebę i zamierzoną sumę środków do

starczy.

Jeżeli dziś czego żałować wypada, to jedynie

tego, że komitet z góry nie oświadczył, iż ponad

pewną, nie wysoką (n. p. 100 rubli) kwotę składki

od jednej osoby nie przyjmie.

Uznajemy z wdzięcznością intencyę i ofiarność

dawców, ale dziś widzimy, że wysokie snmy,

ofiarowane przez jednos tki, nie dopuściły do

składki liczne rzesze, które byłyby jeszcze p r a

gnęły wziąść udział w powszechnym całego n a

rodu hołdzie dla uwielbianego wieszcza.

Spotkaliśmy się nawet w pismach z wzmianka

mi , że wieś stosunkowo mały udział wzięła

w składce. Ale zapominamy, że na wsi ani się

ludzie ta k rychło decydują, jak w mieście, ani

wykonanie decyzyi tak szybko nastąpić może.

Nadto składka przypadła na chwilę dla wsi naj

mniej korzystną, bo na przednówek. Dla jedno

stek pora może być rzeczą obojętną; dla wielkiego

ogółu mieszkańców wsi jest to chwila braku go

tówki. To też niewątpliwie niejeden wyczekiwał

pierwszego plonu pracy, aby z hołdem całego n a

rodu się złączyć i z przykrością dowie się, że

to już niemożliwe, że wrota przed nim zamknięto.

T a k szczęśliwe dokonanie pierwszej części

dzieła wzbudza w nas otuchę, że i dalej wszystko

pójdzie składnie i w myśl ofiarodawców — spo

łeczeństwa. Z przyjemnością zaznaczyć musimy,

iż komitet najzupełniejsze ma poczucie tego, iż

powodzenie zobowiązuje, skoro w powyższej ode

zwie w yra ża wiarę, ,,że widomy znak powszechne

go hołdu, pomnik z granitu i bronzu, nie zawie

dzie oczekiwań społeczeństwa" i obiecuje, że ,,ko

mitet niczego nie pominie, aby godnie odpowie

dzieć przyjętym na siebie obowiązkom".

Komitet przyrzeka też ,,zdawać sprawę publicz

ności o postępach swojej działalności," która tym

sposobem dokonywać się będzie pod kontrolą pu

bliczną.

Kontrola ta może mieć oczywiście dobre skutki,

ale tylko pod warunkiem, że publiczność lwią

część pra cy i odpowiedzialności istotnie pozostawi

komitetowi, że nie każdy, powołany czy nie po

wołany, w ykształceniem i smakiem artystycznym

do tego uprawniony lub zupełnie nie uprawniony,

będzie chciał nietylko krytykow ać, lecz narzucać

swoje zdanie i poglądy. Mamy, niestety, smutny

precedens, jak to bywa, gdy komitet krok po

kroku musi ustępow ać, faktycznie ustępuje, aby

nareszcie całą odpowiedzialność za pomyłki zło

żyć na niepowołanych doradców.

Przeciwnie, niech komitet wie, iż cała odpo

wiedzialność nań sp ad a , że jest jedynie krępo

wany względem na dobro sprawy, którą ma do

prowadzić do skutku, a wtedy prędzej można

liczyć na to, iż z zadania swego wywiąże się

według pragnień i życzeń ogółu i ku chwale

wielkiego wieszcza, któremu społeczeństwo tak

żywo i wymownie cześć swoją okazało.

Ze Szlązką.

(S.) Staremi jak świat są seutencye, iż w je

dności sila państw i narodów; iż zgoda buduje,

a niezgoda rujnuje. Chociaż naród nasz padl o

fiarą swych niezgód wewnętrznych, do dziśdnia,

niestety, pra w dy powyższe nie przeszły jeszcze

w ciało i krew narodu, a waśnie polityczne i spo

leczne daw niejszego lub nowszego autoramentu

osłabiają, a niekiedy i paraliżują działalność tej

dzielnicy naszej ojczyzny, która zażyw a swobód

narodowych i politycznych. Znaleźli się nawet i

tacy, którym nie wystarczała siejba niezgód wsze

lakich w obrębie samejże Galicyi, lecz praktyki

swe przenieśli na grunt szląski, w tę prastarą

dziedzinę Piastowską.

Jeżeli każ da z części ziemi naszej potrzebuje

zgody i jedności dla dopięcia swych celów naro

dowych, to tem bardziej potrzebuje ich Szląsk cie

szyński, jako posiadający zbyt skromne liczebnie

i materyalnie siły do walki z potężnym przeci

wnikiem swych aspiracyj narodowych. W tej zaś

walce nie może się - rzecz oczywista — obejść

bez zgodnego poparcia całego ogółu polskiego.

Uznać też należy, że ludność polska na Szląsku

cieszyńskim miała i w przeważnej części ma je

szcze dotychczas zrozumienie dla powyższych wa

runków zachowania swej egzystencyf narodowej

i wywalczenia lepszej doli w przyszłości. Dzieli

się ona wprawdzie pomiędzy dwa wyznania:

katolickie i protestanckie, ale pomiędzy niemi nie

tylko niema antagonizmu, wiodącego do walki,

lecz przeciwnie, istnieje dobra, a tak pożądana

zgoda ta m , gdzie potrzeba wspólnej akcyi naro

dowej. Nazwałem stosunek ten ,,dobrą zgodą",

albowiem wzmocnienie tego ducha pojednawczości

i poczucia wspólności narodowej byłoby niechy

bnie bardzo pożądanem. Nie mam wcale zamiaru

twierdzić, aby ta różnica wyznaniowa nie osłabiała

akcyi narodowej w chwilach, kiedy jej intenzy

wność byłaby w najszerszej mierze pożądaną, co

każdy z łatwością pojmie i odczuje, skoro sobie

uprzytomni, że na czele obu tych wyznań w kraju

stoją ludzie obcy narodowości polskiej, z których

jeden jest poddanym sąsiedniego państwa, a dru

gi — zdecydowanym przeciwnikiem narodowości

polskiej.

Dzięki roztropności i dobrej woli kierowników

ruchu narodowego obu wyznań, od wszelkiej walki

na gruncie wyznaniowym jesteśmy tutaj dalecy.

Na posła naszego do Rady państwa, X. Świeżego,

glosowali zarówno katolicy, jak i protestanci na

rodowości polskiej, a wpływ kilku zacnych pasto

rów (np. obu Michejdów) działał dobroczynnie ua

luduość katolicką wówczas, gdy ona nie znajdo

wała poparcia u swych naturalnych przywódców.

Próby naruszenia tego względnie dobrego stosun

ku, przedsiębrane od czasu do czasu to z te j, to

z owej strony, nie powiodły się i w przyszłości^

miejmy nadzieję — potrafi im się oprzeć zdrowy

zmysł tutejszej ludności.

W stosnnku natomiast do sąsiedniej Galicyi za

szła niewątpliwie zmiana na gorsze. Tego dzielą

rozstroju dokonyw ała powoli agitacya, importowa

na tutaj z Galicyi. Ludność tutejsza pojmuje bar

dzo dobrze, iż bez poparcia inuych ziem polskich,

a zwłaszcza sąsiedniej Galicyi, nie zdoła dziś się

ostać w ciężkiej walce o byt i prawa narodowe.

Mogła niegdyś, przez kilka wieków, utrzymać się

przy swej narodowości i swym języku, kiedy ger

manizacya dokonywała się samą siłą rzeczy, sa

mym faktem oderwania się tej gałęzi od pnia oj

czystego. Wówczas wystarczał sam konserwatyzm

ludu, samo tradycyjne przywiązanie do spuścizny

duchowej po przodkach. W naszych atoli czasach

rozbudzenia idei narodowości wogóle w całej E u

ropie, a zaostrzonej walki narodowościowej w Au

stryi, samo przywiązanie do dawnych tradycyj i

sama odporna bierność już nie wystarczały; na

leżało pomyśleć o innych środkach, materyalnych

i moralnych, w walce o swe praw a z przemożnym

przeciwnikiem. He ich dostarczyły inne ziemie

polskie, a zwłaszcza najbliższa terytoryalnie Ga

licya, nie tu miejsce przypominać - rzecz to po

wszechnie znana. Zaczynając od poparcia dla sła

bych zawiązków prasy polskiej i czytelni polskich

ua Szląsku, aż do założenia prywatnymi środka

mi gimnazyum polskiego w Cieszynie, wszędzie

obok wdowiego grosza szląskiego znalazły się o

fiary szczęśliwszych, a przynajmniej zamożniej

szych braci z innych dzielnic dawnej Polski. Lud

szląski wie dobrze, zkąd i komu ma do zawdzię

czenia ten względnie pomyślny rozwój swych in

stytucyj narodowych. Rosły w skutek tego wśród

ludności szląskiej sympatye dla innych dzielnic,

a przedew szystkiem dla Galicyi, która nietylko

materyalnie i moralnie, ale w razie danym, wśród

stosownych okoliczności, mogła Użyczyć i swego

politycznego poparcia. Coraz to bliższe i częstsze

wzajemne stosunki ułatwićby z czasem mogły n a

wiązanie węzłów, przerwanych zbiegiem okolicz

ności.

Ludność polska w Galicyi nie może i nie po

winna na intereSa narodowe na Szląsku zapatry

wać się ze stanow iska jakiegoś stronnictwa, czy

frakcyi. Są to interesa całego narodu polskiego,

a nie jakiegoś odłamu, jakiejś warstwy, lub ja

kiegoś wyznania.

Tymczasem znalazły się duchy niespokojne,

indywidua wykolejone, które wniosły zia rna roz

stroju w ten wzajemnie dobry stosunek pomiędzy

Szląskiem i Galicyą. W pierwszym rzędzie na

jego zamącenie w płynął ksiądz zbuntowany prze

ciwko swej prawowitej władzy i jego sate!lici,

którzy przed dobrodusznym i w gruncie rzeczy

łatwowiernym ludem szląskim zaczęli wywlekać

różne sprawy galicyjskie, a swe żale, urojone

krzywdy, niezaspokojone ambicye i zawiedzione

nadzieje przedstawiać, jako następstwo występo

wania w obronie praw krzywdzonego ludu w G a

licyi. Jego na wskróś tendencyjne pisemka, skie

rowane przeciwko urzędowym i nieurzędowym,

świeckim i duchownym przedstawicielom Galicyi,

zaczęły napełniać lud szląski pew ną ku niej nie

ufnością, a odstręczać tych, których należało przy

ciągać. Z a politykującym i agitującym księdzem

poszli ,,agitatorowie ludowi."

I oni kontynuowali

na ludzie szląskim swe praktyki in anim a v ili,

zohydzając stosunki galicyjskie, reprezentacyę

polską w Sejmie i Radzie państwa, szlachtę i

duchowieństwo, przeszłość i teraźniejszość naszego

DAWNY ŚWIATEK.

(22)

POWIEŚĆ

Antoniego Fogazzaro.

Tłóm . z włoskiego z pozwoleniem auto ra pr ze z M.

CSBIgŚĆ DRUC!I.

(Ciąg dalszy).

Maryjka trzymała w ręku świeżo urwaną białą

różę.

—

Podaj mamie kwiatek — rozkazał Franco.

—

Patrz Luizo na kształt tej róży, jej listki, układ

i woń przedziwną, a daj pokój filozofii.

—

Jesteśże jej wrogiem? -

spytał z uśmie

chem profesor.

—

Owszem, przyjacielem, ale tej tylko jasnej

i pewnej filozofii, której mnie uczą sanie nawet

kwiaty.

—

Filozofia tkwi cala w Arystotelesie - rzekł

uroczyście wuj Piero.

—

KI° S ° zbadał, zna

Wszystko.

—

Żartujesz sobie pa n — odparł profesor —

a wszakże sam po trochu jesteś także filozofem.

Inżynier oparł się ręką na ramieniu Gilardo

niego.

—

Cała moja filozofia na dnie kieliszka się

znajduje.

—

Kto temu da wiarę? — zawołała stara o

chmistrzyni Ribery, zdumiona, słysząc podobne

zdanie z ust swego pana, którego umiarkowanie

i wstrzemięźliwość sama najlepiej znała. Wcho

dziła, by oznajmić przybycie księdza Józefa Co

stabarbieri, który jednocześnie ukazał się w salo

nie, basowem, a jednak wesołem: Deo gratias!

oznajmiając obecność swą.

Wszyscy wstali na widok rumianej, choć po

marszczonej tw arzy, śmiejących się oczu i białych

włosów poczciwego księdza.

—

Mówimy tu o filozofii — rzekła Luiza —

możeby i ksiądz nam swe poglądy wyłożył.

Don Giuseppe podrapał się w głow ę, spojrzał

miłosiernie na inżyniera, jakby rad się od tej

próby wyprosić.

—

Czyżby nie lepiej w to miejsce ułożyć par

tyjkę?

Franco i Ribera, uradowani, że się wyswobo

dzą od filozoficznych roztrząsać Gilardoniego, czem

prędzej zasiedli z księdzem do zielonego stolika.

Pozostawszy sam na sam z Lnizą, profesor

zcicba wtrącił:

—

Margrabina wczoraj wyjechała.

Luiza, która tymczasem Maryjkę na kolana

wzięła, namiętnie jęła całować główkę swej dzie

ciny.

—

Kto wie — ciągnął dalej Gilardoni, który

nigdy nie umiał ani czytać w sercu ludzkiem, ani

też w właściwą uderzyć strunę — może z czasem

ustąpi, da się przebłagać... Wszakże dopiero trzy

lata upłynęły —

—

O na ustąpi może — rzekła Luiza, podno

sząc dumnie głowę.

Profesor nie zrozumiał jej myśli, a ze zwyczaj

ną nietrafnością, upierając się przy swem zdaniu,

dodał:

—

Gdyby tylko zobaczyła M a ryjkę ...

Luiza spojrzała tak gnie w nie, iż biedny profe

sor stracił głowę i zaczął ją przepraszać. A tym

czasem dziewczynka zdziwiona niezwykłym wy

razem twarzy m a tki, oraz silniejszym jej uści

skiem, pokraśniała nagle i głośnym wybucknęła

płaczem.

Nie, nie, pieszczotko — uspokajała ją

m atka - bądż grzeczna, a nigdy, nigdy babki

nie zobaczysz!

Uspokoiła się dziecina, profesor zaś czując nie

jasno, źe strzelił bąka, że uraził Luizę, którą

miał za nadziemską istotę, chciał się dalej tłó

maczyć, usprawiedliwiać. Luiza mu atoli usta

zamknęła.

—

Idźmy przypatrzyć się grze — rzekła - wsta

ją c z miejsca.

Tymczasem dziecko wyprawiła z niańką na

przechadzkę pod kościół, sama zaś udała się kn

wsi, aby zanieść trochę łakoci biednemu starcowi,

którego codziennie odwiedzała w chorobie, doga

dzając jego zachciankom. Profesor z roztargnie

niem i skrnebą naprzemian wpatrywał się w fale

jeziora, jakby u ryb szukał rady, to znów przy

glądał się grze, w duszy rozważając, że i on

w ręku posiada kartę zakrytą, silny atut, a nie

wie, ażali może nim zagrać. Wszakże testament

starego Maironiego dotąd pozostawał w jego ręku.

W kilka dni po zgonie signory Teresy, Franco

zalecił mu zniszczenie przykrego dokumentn, pro

sząc, by o nim nigdy przed Luizą nie wspominał.

Usłuchał co do drugiego zaklęcia, nie zdobył się

na wykonanie pierwszego. Dokument testamento

wy istniał zawsze, ponieważ jego właściciel wbił

sobie w głowę, iż należy oczekiwać dalszych wy

padków, przekonać się, rychło przyjdzie do zgody

między Cressogno i Oria. Gdyby bowiem Utrwaliły

się waśnie, groził rodzinie F ra nc a nieunikniony

niedostatek, wtedy cbyba profesor mógł na swoją

rękę podziałać. Coby zrobił, na razie sam nie

wiedział, łamał sobie głowę, wymyślał różne spo

soby i drogi wyjścia, czekając, aż jego plany

dojrzeją. Franco nie domyślał się wcale, że żą

danie jego na niczem spełzło. I oto w tej chwili

profesor, przypatrując się grze, podziwiał, jakim

sposobem człowiek podobnie zapalony do taroka,

tak gorączkowo w yglądający dobrych kart, mógł

odrzncić stokroć cenniejszą kartę i naw et przed

żoną istnienie jej zataił. Gilardoni przypisyw ał to

milczenie nadmiernej skromności, żądzy ukrycia

własnej zasługi i wspaniałego czynu. To też choć

Franco nieraz nań fuknął, a zawsze go lekcewa

żył, biedny profesor chował dla przyjaciela sza

cunek, pełen kornego oddania.

Jezioro usnęło, przysłonięte idącym nocy mro

kiem. Zaledwie dalsze szczyty złociły się jeszcze

fioletowym blaskiem. Powiew wieczora niósł przez

wodę leśne zapachy, poruszał liściem pnącej passi

flory. Profesor odszedł zanim Luiza powróciła. Po

drodze do wsi spotkała była dziewczynkę zale

wającą się łzami z krzykiem, że ojciec chce zabić

matkę. Luiza poszła w ślad dziecka, aby uśmie

rzyć gniew rozwścieklonego nie tak źle przyrzą

dzonym obiadem, ile złośliwą i ha rdą odpowie

dzią małżonki wieśniaka, który, wywijając szty

letem, groził, że uśmierci sw ą połowicę. T a zaś

skryła się w oborze i ztamtąd odpowiadała na

wezwania Luizy, by przyszła z mężem się prze

prosić. Bała się wyjść, nie dowierzała zapew nie

niom, iż już mąż złagodzony, chce ją naw et na

zgodę pocałować. Myślała, iż ją cbyba ugryzie

i dalej kryła się za krową, gdzie się odbyła sce

na pojednania, sprowadzona umiejętnie przez Luizę.

—

Dzielna zaiste kobieta z signory Luizy —

za uw ażył X. Józef, jednocześnie przypominając so

bie, iż nie sama partyjka tu go sprowadziła, chciał

bowiem się rozmówić z panią domn, ku czemu

się nadarzała teraz jedyna sposobność. Inżynier

wyszedł na zwykłą wieczorną przechadzkę, Fran

co zaś spojrzawszy na uśpioną falę i wschodzący

z za gór księżyc, ;zasiadł do fortepianu i zaczął

improwizować pieśni bez słów, które rozpływały

się na wód przestworzu. Improwizacya muzyczna

lepiej mu się udaw ała od wypracowanych poe

z yj, ponieważ gwałtowność jego uczucia znajdo

wa ła w muzyce i łatwiejszy i zupełniejszy wyraz,

a niepewności, nieufności i skrupuły, które utru

dniały mu twórczość słowa, nie nękały, ani k rę

powały jego fantazyi przy fortepianie. Duszą *i

ciałem poddając się natchnieniu drgał w każdym

nerwie, w oczach błyszczały zmienne wrażenia,

usta s kładały wciąż niedomówione głośno słowa,

a palce choć niewyuczone niezbyt biegłe w ydo

bywały z fortepianu śpiew niezrównany.

Coraz to zmieniał ton, jakby sięgając do sa

mych wnętrzności instrumentu, na którym zdaw ał

się grać nie tylko dłonią, lecz i płonącą źrenica.

Zaczął był grać pod czarem nocy księżycowej,

lecz oto chmurzyć się w jego duszy zaczęło. I on

przecież za młodu m arzył o sławie, a przyszło mu

wyrzec się pokornie tej ułudy, lubo cznł w sobie,

choćby w takich chwilach namiętnej improwiza

cyi, że i w nim tkwiła iskra twórcza geniuszu

Bogu samemu wiadoma, skoro naw et Luiza tego

w nim nie upatrywała, nie uznawała! Luiza, serce

jego serca! Zapewne chwaliła jego muzykę, chwa

liła i wiersze, lecz nie za chęcała go nigdy, aby

pisał, drukował, postępował dalej na drodze twór

czej ! Myślał teraz o tem i żal swój serdeczny

składał w tej rzewnej, słodkiej melodyi, która

napełniała przyćmioną komnatę i płynęła w dal

przez okna otwarte. Skargę, którą nie byłby ni

gdy wypowiedział słowem, teraz na skrzydłach

pieśni słał, a by ulżyć sercu własnemu.

(Ciąg dalszy nastąpi).

WLwowie jcit ,Lee... Se«**A »,S^ffiXiV^tńJJ^PS3^SS^, * *

Prenumerata wynosi:

W miejscu

na caty r°k na kwartał na 1 miesiąc,

Pocztą w państwie auatryackiem"

.’

................................

o?j i ^z?a’

i zJa"

niemieckiem .

..........................................

z a’8z a’

%za’^ %

.».

d° Włocb, Francyi, Anglii, Belgii, *Szwajcaryi, Tur^

cyi i mnych państw, należących do związku pocztowego

32 zla.

8 zła.

3 zła.

????!?111rrlłtr przyjmuje się tylko od 1 do ostatniego dnia w miesiącu.

—

Listy z pie

*r*. ,

i przek a zy pieniężne na_ prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franco

ao Aammistracyi Czasu w Krakowie. — L isty reklamacyjne nieopieczętowane nie* podlegają opłacie

pocztowej. Lnstow m efrankowanych nie przyjmuje się. — Rękopismów nadsyłanych nie zwraca się.

OddJ!Sr c Ł "

"rnSeUW°

1 of 6 • Strona 1

Czas.

➔

Description

Structure

Wiadomość o Zakładzie Kąpielowym :

10-lat_Dzialalnosci_Gorskiej_Szkoly

Budownictwo_Ludowe_na_Podhalu

Budownictwo_Ludowe_na_Podhalu_Tablice

Janosik_Nedza_Litmanowski

Kronika_Parafii_Zakopianskiej

Kultura_a_Natura

Legendowe_Postacie_Zakopianskie

O_Obowiazkach_Gmin_Wiejskich

Piesni_Orawskie

Podciety_Dab

Podstawowe_Wskazania_dla_Leczenia_w_Rabce

Pomor

Posiady

Powstanie_Chocholowskie

Spisz_Orawa_i_Okrag_Czadecki

Sprawozdanie_C.K._Towarzystwa_Rolniczego

Sprawozdanie_Lekarskie

Statut_Zrzeszenia_Inteligencji_Ludowej

Tatry_w_Poezji_Polskiej

Warta

W_Dorzeczu_Raby

Wiadomosc_O_Zakladzie_Kapielowym

Wiadomość o Zakładzie Kąpielowym :

Wieczornica_Goralska

W_Roztokach

Wycieczka_w_Czorsztynskie

Zabytki_Sztuki_w_Polsce

Zarys_Historji_Wojennej

Zdobienie_i_Sprzet

Zdrojowisko_Gorskie_Rabka

Z_Kresow_Polszczyzny

Z_Pamietnika_Antoniego_Jozefa_Nogi_Marsa

Z_Tatr

Z_Wysokik_Tater_Wiaterny_Sum

1941-

Wyd_PPUZ

Similar

Similar publications

Sprawozdanie lekarskie : z działalności Wziewalni Zakładu Kąpielowego w Rabce za sezon letni 1929 r.Świerz, Witold 1885-1940

Read

Podstawowe wskazania dla leczenia w Rabce : opracowanie oparte na spostrzeżeniach lekarzy zdrojowych Rabki.Cybulski, Teodor 1876-1949

Read

Rabka : zdrojowisko górskie.

Read

Rabka i okolica : oraz krótki przewodnik po Beskidzie Wyspowym i Gorcach z mapką turystyczną, planem Rabki i 29 ilustracjami.Nawratil, Elfryda 1913-2007

Read

Szkolne Schroniska Wycieczkowe informator wycieczkowy dla szkół i młodzieży szkolnej. Rok 1935 9,

Read

Szkolne Schroniska Wycieczkowe. Rok 1938 12,

Read

Szkolne Schroniska Wycieczkowe informator wycieczkowy dla szkół i młodzieży szkolnej. Rok 1936 10,

Read

Szkolne Schroniska Wycieczkowe informator. Rok 1933 7,

Read

Szkolne Schroniska Wycieczkowe informator. Rok 1932 6,

Read

Szkolne Schroniska Wycieczkowe. Rok 1939 13,

Read

Zdrojowisko Górskie Rabka : otwarte cały rok : sezon letni 1939.

Read

Zdrojowisko Górskie Rabka : zima 1936/1937.

Read

Zdrojowisko Górskie Rabka : pierwszorzędny ośrodek leczniczy dla dorosłych i dzieci : sezon zimowy 1935/1936.

Read

Janosik Nędza Litmanowski : "Legendy Tatr" część druga.Przerwa Tetmajer, Kazimierz 1865-1940

Read

O obowiązkach gmin wiejskich względem dróg publicznych : rzecz polecona do rozpowszechnienia przez Wysoki Wydział kraj. pod dniem 25 sierpnia 1887 r. do L. 37048Pintowski, Felicyan 1852-1936

Read

Wiadomość o Zakładzie Kąpielowym : u wód słonych jodo-bromowych w Rabce w r. 1873

Kopernicki, Izydor 1825-1891

Rating publications is possible only for logged in users. Log in

0 rates

Details

Collections

Comments (0)

Download metadata

Download digital files

VIAF/NUKAT

Mirador viewer