Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 653 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

MreKów lO stycznia.

W miarę połą,czenia Królestwa Polskiego

za pomocą kolei żelaznych z wewnętrznemi

guberniami cesarstwa, ożywił się handel w pol

skich prowincyach, mianowicie w Królestwie.

Warszawa bierze teraz czynny udział w han

dlu przewozowym do R osyi, który krótszą

drogą zachęcony zwraca się do niej od da

wnej komunikacyi przez Eitkuny, dogodnej j e

dynie dla północnyeh Niem iec i północnej Ro

syi. To też znaczna część towarów ciągnie o

bccnie przez Landwerowo i Warszawę, a wa

żność Wicrzbołowa dla handlu zagranicznego

upada. Stosunek tak pomyślny je3zcze bardziej

zmieni się na korzyść naszej stolicy, skoro u

skutecznione zostaną projekta kolei przez Ka

lisz do Wrocławia. Linia ta byłaby już da

wno zatwierdzona, gdyby nic to , że spółka

niemiec,ka starająca się o koncesyę tej linii,

pragnie ją mieć poprowadzoną nie przez Ka

lisz, ale przez Łódź, Wieruszów, gdy rząd ro

syjski trw a w swem przekonaniu o większej

korzyści kierunku na Kalisz. Bądź co bądź,

jakkolwiek rozwiąże się ta kwestya, zawsze

Warszawa stanie się węzłem w połączeniu

środkowej Europy ze środkowemi guberniami

cesarstwa rosyjskiego.

Ważność tego stanowiska tem okaże się

wyższą, ile że Królestwo posiada fabryki zna

czne i dotychczas jeszcze ma wszelką sposo

bność znalezienia odbytu dla swoich towarów

w samej Rosyi. Nie tylko zatem handel prze

wozowy, ale mianowicie sama produkcya fa

bryczna powinna się rozwijać przy widokach

ogromnego targu, jaki się jej dopiero co o

tworzył. Znaczenie tego donośnego faktu dla

ekonomii krajowej nie powinno być traconem

z oka, albowiem od niego zależy nietylko eko

nomiczna, ale i narodowa siła polskiego ży

w iołu w Królestwie. Dowiadujemy się z War

szawy o licznych zam ówieniach, jakie odbie

rają rzemieślnicy warszawscy, szczególniej

szewcy, aby wysyłali swe towary do Rosyi.

Zaręczają nas nawet, iż popyt na obuwie war

szawskie tak jest znaczny, że liczba rąk od

dających się tej produkcyi nie wystarcza, i że

rzemieślnicy warszawscy zniewoleni są spro

wadzać robotników z zagranicy, rozumie się

z Niemiec, Tak niepomyślny dla interesów na

rodowych napływ cudzoziemców, tem bardziej

zagraża w rozwoju przemysłu fabrycznego, do

którego Królestwo przez samo swe położenie

nadgraniczne jest powołane. Przemysł fabry

czny Królestwa m ógłby w danej chwili ogro

mnie się rozwinąć, zalewać Rosyę naszemi

wyrobami i wypchnąć z targowisk rosyjskich

znaczną część towarów sprowadzanych z za—

Kraków, 11 Stycznia— Sobota.

CZAS

Rok 1873.

granicy. Rozumiemy to szczególuiej o wyro

bach wełnianych, wszelkiego gatunku suknach,

oraz płótnach, papierze, a nawet wyrobach

metalicznych i innych mających już pewne

imię w Rosyi, ale w za małej ilości produko

wanych, aby potrzebom tak obszernych kra

jów chociaż w części wystarczać m ogły.

Położenie to dogodne Królestwa pod w zglę

dem handlowym i przemysłowym nie jest je

dnakże bezpiecznem dla nas w takim razie,

jeżeli nie ożywi zapału do przedsiębiorstw, al

bowiem Niemcy i Moskale nie omieszkają go

wyzyskać na swą wyłącznie korzyść. Już i te

raz powstają fabryki albo czysto niemieckie,

albo też rosyjskie lub mięszane, w których

jednak ży wioł obcy przeważną gra rolę. W ta

ki sposób wytrącają nam z rąk korzyści po

łożenia i powoli zaczną zaludniać polską zie

mię przybyszami z nad W ołgi i Renu, którzy

ją uczynią może bogatą, ale inną, nie naszą.

Raz wydziedziczonym trudno nam będzie od

bijać pracą utraconą ziemię, wówczas, kiedy

dziś jeszcze zwróciwszy się do przedsiębiorstw,

bylibyśmy w stanie samym sobie zapewnić

matcryalne zyski, i nietylko niedopuścić wy

narodowienia ale naw et potęgę i siłę polskie

go żywiołu, gdzie słabsza wzmocnić, a gdzie

silna utrwalić, i do promieniowania na dalsze

okolice zdolną uczynić. Nigdy nie nadarzała

nam się lepsza sposobność jak dzisiaj w Kró

lestwie, opanowania liaudlu rosyjskiego. Wpra

wdzie przed rokiem 18 3 0 za czasów ks. Lu

beckiego, towary nasze znajdowały odbyt w

Rosyi, ale ówczesna niepewność i trudność ko

munikacyi oraz pilnowania swego interesu,

przeszkodziła rozwojowi tak pomyślnych wido

ków. D ziś powtórnie i po raz ostatni mamy

sposobność odniesienia materyalnego zwycięz

twa w tej niekrwawej walce na polu pracy; je

żeli stosowną stracimy chwilę, Rosya rozwinie

się wewnątrz, lub zaleje nas swemi i niemie

ckiemi kapitałami, a wtedy próby wszelkie bę

dą daremne, będziemy stanowczo pokonani na

polu ekonomicznem.

Układy kuryi rzymskiej z rządem rosyj

skim, poświęcenie interesów kościoła w Pol

sce i na Litwie przez Stolicę Apostolską wi

dokom politycznym, oto ulubiony lecz już zu

żyty temat kłamliwych korespondencyj, obli

czonych to na zbałamucenie opinii polskiej, lub

też w celu z ochydzenia polityki watykań

skiej. Nic brak w ostatnich czasach katego

rycznych zaprzeczeń tym pogłoskom w pi

smach z najlepszego źródła informowanych.

Correspondance de Geneve umieściła kilka li

stów z Rzymu w tej sprawie, zadając stanów*

Część literacko.artystyczna.

Z KRAKOWA.

Czterdzieści z okładem tragedyj, dramatów i ko

ra edyj nadesłanych komisyi toalru krakowskiego

imponująco przemawia i zapowiada niezwykłej obli

tości połów za pomocą konkursowego niewodu.

Na ostatni konkurs Towarzystwa historyczno li

terackiego w Paryżu nadesłano tylko jedną pracę.

W ogóle bowiem popisy te czy wyścigi nie po wo

dzą się, gdy się tyczą przedmiotów naukow ych;

natomiast konkurs dramatyczny od lat paru w Kra

kowie zaprowadzony wywołuje tylu współzawo

dników.

Czy może nadeszła chwila dla dramaturgii pol

skiej, której muza krótkie miewała dotąd tylko

przebudzenia, czy po epoce epiczno-lirycznej przejść

mamy do tej poezyi czynu, jak ją któryś z kry

tyków nazwał?

Być może, bo mnożą się kierunku tego zadatki,

c oc dotąd z rzadka tylko siłą i wagą wewnętrzną

poi owinie ające się z tem co w innych rodzajach

poezya nam już zostawiła.

Zw’rot piszących do teatru jest naturalnem

A ł\(.fn.A r?ri.łtArll

stępstwem zwrotu publiczności coraz bardziej od

wykającej od czytania, a coraz więcej żąduej wi

dowisk. Narzekano na przewagę powieści, która

wytrącała berło poezyi. ,Dziś już epoka powieści

mija — realizm smaku i próżniactwo myśli do

jakiego powieść przyzw yczajała obniżając poziom

literatury, przeciw niej się już zwraca. Teatr i

dziennikarstwo ostały się joszcze w całej swej po

tędze, silniejsze może niż kiedykolwiek.

Zamiłowanie widowisk jest jednem z najchara

kterystycz niej szych cech dzisiejszego pokolenia. S tu

dent, który nie przeczytał nawet ,,Pana Tadeusza,1*

a o Krasińskim i Słowackim ledwo, że coś zasly*

^zał, zna już na placach cały repertoar teatralny

1 ńie opuszcza żadnego przedstawienia. Rzecz na

jńtalna, że piszący do tego instynktu całej spo

eczności a zwłaszcza młodego pokolenia chcą się

zastosować. Wzięcia ju ż sobie zapewnić inaczej

nie mogą,, tylko za pom ocą sceny.

jC(z °mawiamy się sporu z naszym kolegą re

cenzentom teatralnym, że przekraczamy granice

-°nipę f" °? i,; spory o kompetencyę mogłyby stać

*°^11 ^ naszej autonomii — przeto wy

amy się teatru i spraw jego, zastrzegając so

bie tylko prawo mówienia o komedyach odrzuco

nych przez dyrekcyę.

Właśnie takie odrzucone przez dyrekcyę kome

dye zamieszcza Przegląd Polski. Czy być może,

aby tak wzorowo redagowane pismo, obok takiej

pracy krytycznej jak Sedan poezyi francuskiej pana

Tarnowskiego, pełnej siły i prawdy, obok rozprawy

X. Kalinki tego znaczenia i tej wagi, umieszczało

komedyo odrzucone przez dyrekcyę teatr u?

Tytuł wprawdzie ponętny, a jak na czas szopki

i kolend nader stosowny: ,,Jasełka galicyjskie.**

Nie ma tam wprawdzie ani króla Heroda, aui tych

Jigurek, jakie pokazują w szopce, ale

są typy

i postacie wzięte żywem ze stosunków galicyjskich.

Więc to nowa satyra polityczna, w rodzaju, jaki

niegdyś stworzył u nas ś. p. W alery Wielogłowski,

niby to dalszy ciąg «Teki Stańczyka,** która z wszy

stkich prac i rozpraw Przeglądu miała znać naj

więcej powodzenia, skoro redaktorom i przyjacio

łom redakcyi nadała nazwisko, które już przeszło

w terminologię politycznych stronnictw galicyjskich.

*Jasełka** różnią się znacznie od ,,Teki,** raczej

zbliżone do *obrazków** Wielogłowskiego, a zwła

szcza przypominają pamiętny ,,Dramat spraw obe

cnych.**

Satyra polityczna poczęła się u nas od stanow

czego rozdziału w kierunkach opinii, i stała się

konieeznem antid otum rozpowszechnionego i coraz

zuchwalszego pamfłetu dziennikarskiego. Różnice

tu jednak zachodzą stanowcze. Szkoła galicyj

skiego pamfłetu dziennikarskiego rzuca się zawsze

na osobistości, m iota się na dobrą sławę ludzi

zowiąc ich po imieniu, lub wskazując palcem; nie

potrzebuje ona używać ironii, obywa się bez do

wcipu, wystarcza jej tylko potwarz, karykatura

z podpisem osoby, kalumnia lub insynuacya. S a

tyra wyszydza pewno choroby, uderza w złe, strąca

maski i odsłania dekoracye, jakicmi się osła

°iają zdrożne kierunki — nikogo jednak nie wska

zuje, nikogo nie portretuje, zaciera nawet ślady

podobieństwa, jeśliby typy przypomniały pewne o

sobistości. Pamflet chce być często poważnym,

niekiedy uroczystym i na seryo prowadzi swoje

rzemiosło. Satyra śmieje się szczerze, choć z bó

lem serca, przesuwa tylko zwierciadło przed spo

łeczeństwem, nie jej jut winą, że niejeden sam się

w nim pozna.

W komedyi galicyjskiej od czasów *Teki Stań

czyka** minęło już kilka odsłon, zrucono już kilka

przebrań, a mnogość typów i figurek przesunęła

się na tej scenie. W ,,Jasełkach** zebrano też mnó

stwo sp ostrzeżeń, żywcem podsłuchanych sytuacyi,

czo fałsz pogłoskom o przychylaniu się Stoli

cy Stój do życzeń dyplomacyi rosyjskiej w

sprawie języka liturgicznego na Litwie. Kore

.spondent rzymski Univprsa w artykule: ,,Spra

wa katolicka w Rosyi** powraca do tego przed

miotu , a opierając się na najpewniejszych in

formacyach wykazuje, jakie stanowisko zajęła

Stolica Apostolska wobec wznawianych zacho

dów dyplomacyi rosyjskiój:

Aby osądzić stanowisko rządu rosyjskiego w

sprawie katolickiej, mówi korespondent, trzeba nio

tracić z oka, celu jaki sobie r*5id rosyjski wytknął

od zaboru prowiccyj polskich, eelu, jaki przeprowa

dza z konsekwencyą i wytrwałością godną lepszej

sprawy połączoną z przewrotnością i przemocą.

Ten cci jawny nie jc3t już tylko hipotezą, ale stał

się faktem i jest już historyą:

Cel ogólny zruszczyć prowincje polskie.

Cel szczegółowy jako środek: używać do tego

religii.

1) Wszystkich Uuitów Małorusinów zgwałcić

do schizmy; fakt w części dokonany w r. 1838; a

dziś uzupełniony w Chełmśkiem i na Podlasiu.

2) Z wszystkich dyecezyj łacińskich stworzyć

kościół narodowy, niezawisły od Rzymu, aby go

następnio zrobić scbizmatyckim i rosyjskim. F ak t,

który zaczął wchodzić w wykonanie ustanowieniem

synodu kościelnego katolickiego w Petersburgu, i

przez wcielenie do tej organizacyi dyecozyi p ro

wincyi kościelnej warszawskiej. Korespondent przy

pomina , że kolegium to uległo klątwom ko

ścielnym.

3) Narzucić język rosyjski wszystkim Polakom

w obrzędach świętych, w śpiewach kościelnych w

kazaniach i książkach do nabożeństwa, aby nadu

żywając religii przymusić ich do zostania Rosya -

nami.

Korespondent po tem tyle prawdziwem ze

stawieniu celów polityki rosyjskiej w sprawie

katolickiej, twierdzi, że Stolica Apostolska zna

dokładnie te cele, i że wszystko czego od niej

żądano, nie zbaczało od tego wytkniętego kie

runku stopniowej zagłady katolicyzmu.

Najpierw obecnie zupełne milczenie o Unitach

ruskich, bo Rosya nic potrzebuje już starać się o

potwierdzenie Rzymu swych zamachów n a o statki

unii. Jedyna już dyecczya chełmska zostaje bez bi

skupa, gdyż ostatni biskup ucieMApbraimo,- że był

on nieprzyjacielem imienia polskiego i Rosyanineui

w polityce i potrzeba było wielkich zachodów w

Rzymie, aby przeprowadzić jogo nominacyę); po

jego ucieczce dyecezya zostaje pod bezprawnym za

rządem. Lecz to odpowiada interesom rządu i cel

jej oderwania unii od kościoła rzymskiego posuwa

się naprzód.

Co do kolegium kościelnego w Petersburga, któ

rego rozporządzenia zaczynają się od słów: *Z n aj

wyższego rozkazu** — pierwszy krok do kościoła

narodowego, niezależnego od Rzymu, Rosya nic jest

milczącą owszem wymowną, mówi dalej rzeczony

korespondent. Nieprzcstajo wznawiać rząd rosyjski

zachodów, aby instytucyi tej zjednać aprobatę Sto

licy Sw. i cofnięcie klątw’. W tym celu czyni roz

różnienia między atrybucyami prawncmi a admi

nistracyjncmi kolegium, obiecując poświęcić p ier

wszo. Daremne są jednak te usiłowania, bo nie ma

kanonisty, któryby w tym wypadku mógł oznaczyć

granicę między juryzdykcyą a administracyjną wła

dzą kolegium, rząd zaś rosyjski w razie niemoże*

buym potwierdzenia władzy administracyjnej kole

gium przez Rzym przekroczyłby j ą niebawem.

W sprawie języka rosyjskiego zachody dyploma*

cyi nie przestają się wznawiać, lecz bezskutocznio.

Rzym niezgodzi się nigdy n a pozbawienie Polaków

języka ojczystego w modlitwie. Rząd rosyjski do

maga się tego p oł firmą potwierdzenia języka ro

syjskiego w obrządkach katolickich, ale dodaje, d l a

prow’incyi dawnych polskich. Nio byłoby

przeto wolno, jak i obecnie kazać po rosyjsku księ

żom katolickim w P etersburgu i w Moskwie; to

jedynie dla Polaków, aby w ten sposób zostali

prędzej Rosjanami.

Innych układów między gabinetem petersburskim

a Rzymom nie m a żadnych. Układy te a raczej

te nalegauia uie m ają żadnej cechy zbliżenia, ale

jedynie cechę zdrady obliczonej na korzyść Rosyi

a przeciw interesom kościoła.

Być może, żo agent rosyjski w Rzymie do swo

ich propozycyj łączył mnogość obietnic i komple

mentów, ale wiemy takżo, j ak ą wagę przywiązywa

no w Rzymio do tych blichtrów i żo nio dano się

łudzić słowy.

*Zanim uwierzą w Rzymie w to obietnice, po

trzeba, aby Rosya przestała gnębić kościół. Całe

działanie Rosyi wobec kościoła od stu lat jest jo

dnym ciągiem bezprawia.

,,Pomiędzy dzisiejszą Rosyą, kończy korespon

dent, a Rzymem w pośród walki mogą być chwilo

we kompromisy, ale nio możo być zbliżenia i po*

jednania.**

Streściliśmy powyższy głos najpewniej in

formowanego dziennika katolickiego, aby dać

poznać naszym czytelnikom, żc prawdziwe po

łożenie kościoła polskiego pod rządem rosyj

skim jest dobrze znane w Rzymie, i aby wska

zać, że zużył się już ów ulubiony konik o

przymierzu rzymsko-rosyjskim, o konszachtach

kuryi rzymskiej z dyplomatami rosyjskiemi i

o gotowości Stolicy Stej poświęcenia interesów

wiary dla względów politycznych.

Stolica Piotrow a opuszczona przez wszystkie

mocarstwa nie szuka żadnego przymierza, a tem

mniej kosztem sprawy kościoła.

K()i(K!SI’()NI)KNCYA ,,OZA M *

l l icilcń 9 stycznia.

Mnożą się głosy niechętne, a poniekąd nienawi

stne krajowi ’zarzucane. Nowego uie z tych napaści

na narodowość polską dowiedzieć się nio możemy.

Ciągle ta sama pieśń na instrumencie ruskim, wło

ściańskim i żydowskim, ciągle ten sam argument,

że Polacy dążą do odbudowania Polski, a tem sa

mem uważają pobyt swój w Austyi za chwilowy,

za przemijający. Deutsche Zeitung rej wodzi w

tym nieprzyjaznym nam chórze. Grozi ona znowu

Rusinami, chłopami i żydami, oskarża urzędników

politycznych w Galicyi o tajem ne jakieś spiski z

polouizme:n, i przemawia za oczyszczeniem kraju

z żywiołu urzędniczego i za wprowadzeniem biuro

kraeyi wierno-państwowej. Wspominamy o arty

kule Deutsche Z eitung, aby pokazać, jak wrogowie

narodowości polskiej dziś piszą, kiedy Polacy je

szcze nio zerwali zupełnie z rządem. Z lej próbki

można wnosić o treści, w jakim pisać będą, gdyby

Polacy mieli opuścić Radę państwa.

Augeb. allg. Z tg broni hr. Alfreda Potockiego

od napaści korespondenta Gazety Kolońikiej, które

jeden z dzienników krajowych z tak ą powtórzył

skwapliwośńą. W Wiedniu wszystkie stronnictwa

tak wysoko ceuią charakter polityczny hr. Poto

ckiego, iż nikłby się nio ośmielił tutaj z podo

bnern wystąpić twierdzeniem, j ak to się stało w

Kolonii i w Krakowie.

D .va N aehtragi dwóch dzisiejszych d denników

równej są wartości. Jeden o dymisji radcy stanu

Brauna, naczelnika kancelaryi Cesarskiej, którego

stanowisko dla wielu jc st solą w oku, drugi N ach

trag dotyczy bajeczki o tworzoaiu się k adr czes

kiej obrony krajowej. Czesi mieli niby potajemną

ustanowić obronę krajową na przypadek wojny

między Niemcami a Austryą. I takiemi to baśuia

mi karmi się czytelników!

’ii

Wołynia 1 stycznia.

I zuowu rok jeden popłynął w przestrzeń bez

końca. I znowu dziś następny bieg śwój rozpoczy

na, a nikt z żyjących przewidzieć i zgadnąć_ nie

zdoła, co on nam przyniesie? czy nowe boleści i

niedole, czy też jaki promyk ulgi i pociechy w d o

legliwościach naszych z abłyśnie? ..

Gdybyśmy z m atematyczną ścisłością rachowali

się z naszciu sumieniem, tobyśmy nie poniewierając

świętej ,i świetuej przeszłości, od siebie samych

zaczęli poprawę budowy społecznej, której drobną

cząstką m ateryału jesteśmy sami. Lecz niestety!

zamiast ulepszać m ateryał i odwalać gruzy wro

giomi zwalone rękami, bawimy się tylko w teorye

i każdej doświadczając n a sobie aż do krwi i łez

rzekami płynących, a w końcu przekonywując się

o ich nieużyteczności, znowu układamy nowe, aby

ich na sobie spróbować.

Świetnego niegdyś gmachu naszego podwaliną

było prawo boże, źródło i początek wszystkich

praw ludzkich, prawowitości, które je st jedyną

spójnią ludzkości całej. Gdy ono w społeczności

naszej słabnąć i wąt eć zaczęło, gmach świetny

chwiać się zaczął, a następnie runął. Galą więc

dziś p racę naszą dla odbudowania tego gmachu

tym tylko bożym cementem spajać powinniśmy, a -

by ona dla naszej przyszłości pożyteczną stać się

mogła Wtedy gmach ten odbudowany na niepoży

tym fundamencie prawa bożego, uwieńczony aureo

lą męki dosiągnio niebios czyli stanie się k róle

stwem bożem na ziemi.

Jak u nas tak w innych częściach rozszarpanej

Polski to samo się dzieje. Drobne zawiści i waśnie,

egoizm i materyalny interes n a pierwszym planie,

obojętność i trwożliwnść na każdym kroku, cZęsto

nawet zaparcie się prawdy cechuje nasze dzisiejsze

społeczeństwo. Przemoc i niewola coraz wybitniej

odciskają na niem swe piętno. Dziś każdy"prawie

zo strachu przed moskiewską torturą gotów za

przeć się rodu i pochodzenia swego. Toż samo

dzieje się i z religią, której wyznawcami jesteśmy

tylko co do formy a nie treści.

głupstw i przewrotności schwyconych na gorącym

uczynku i typów codziennie spotykanych.

Bezimiennego autora i znaną redakcyę nie mo

żna nawet oskarżyć o stronniczość w tej satyrze,

w kalejdoskopie tym bowiem ukazują się nam ko

lejno i konserwatyści lekko biorący sprawę publi

czną, a na zebraniu przedwyborczcm rozmawiający

0 wyścigach konnych, i typy szlacheckie bez prze

konań i zasad, rącze do zawiści i uprzedzeń, a ła

tw’e do schwycenia na lep próżności; dalej figury

redaktorów1, agitatorów i demokratów, a w drugiej

części cały świat małomiejski.

Prawda społeczna, aktualność wytkniętych tam

śmieszności, obłędów i chorób bije w oczy, analo

gie nasuwają się same i odgaduje się wzory z ży

cia do tych Jasełek. Któż nie zna takiego pana

Bonawentury z llajsynieo, lub paua Popularnie

wic:a? A jednak wszędzie zatarte jest starannie

podobieństwo osób.

Nie konieczniebyśmy się tylko zgodzili na stronę

powieściową *Jasełek,** gdzie wchodzą niefortunne

1 niezbyt prawdopodobne panny. Typ Konrada, do

brze wychowanego demagoga nowej szkoły, dążące

go do władzy lub do ręki hrabianki, jest dobrze

wystudyowany, acz j est on zbyt szczery niekiedy w

swym cynizmie, w scenach z Burczymuchą, zakraw’a

nieco na Pankracego. Do cynizmu opinii ze strony

takich Konradów przywykliśmy, i wiemy, ż_e im

więcej m ają rozumu, tem mniej dobrej wiary, śmie

ją się oni uieraz ci rozumniejsi z bezmyślnych na

rzędzi jakiemi poruszają, śmieją się, ilekroć im

przyjdzie patryotycznym frazesem podszyć jak ąś

kalumnię, śmieją się z tych, co wierzą ich potwa

rzorn i ich opiniom; cynizm ich jest niższego

rodzaju, nie o samą w’ładzę tu chodzi, niekiedy i

o chleb, nie o ideę, ale i o miejsce, z którego ko

goś strącić trzeba. Charakter Ancyporowicza, rewo

lucj’onisty starej szkoły, fanatyka demagogii, jest

prawdziwym, bo połączony z pewną dozą na

iwności.

W sam czas przybywa to odnowienie stańczy*

kowych tradycyi, choć potrzebaby pracy Herkulesa

dla wymieceuia tej stajni Augiasza głupstw i prze

wrotności, jakiemi w ostatnich czasach niektóre

pisma przepełnione.

Była chwila, kiedy radykalizm galicyjski był nie

co zbity z to ru, gdy nie powiodła_ się droga de

monstracyjno-patryotyczna. Dziś znów, choć w in

nym kierunku, występuje śmielej, nabrał bowiem

nowej otuchy, która mu zawsze przybywa z ze

wnątrz.

Do niedawna organa tej barny wtórowały i przy

klaskiwały Katkowom, ciesząc się jawnie następ

stwami 1863 r . ,

że już raz stanowczo dzięki re

formom moskiewskim, przewaga szlachty i możno

władztwa zła m a na , że katolicyzm podkopany. Ob

jawiały się wów’czas pewne słowiańskie sympatye

i marzenia panslawistyczue o pojednaniu z ludem

rosyjskim.

Dziś iuuy znów wiatr zawiał, gdzieindziej zwra

cają się platoniczno uczucia. Przybył bowiem ko

smopolitycznym bezwyznaniowcom i radykalistom

całej Europy now’y, niespodziewany przywódca,

potężny m ąż krwi i żelaza, wyobraziciel zasady

walka o byt, co grozi zagładą Kościoła a wraz

z nim naszej narodowości. Więc ze ścioszek pan

slawizmu zwracają się pewno organa krajowe, aby

wielbić tolerancyą i liberalizm pruski, oddawać usługi

policyi pruskiej w oszczerstwach i fałszywych do

nuneyacyach n a duchowieństwo polskie. Więc d a

lej koryspoudeneye z Pozuauia o agitacjach ultra

montańskich, o ucisku ludu przez księży wyłu

dzających Sto-pietrze, o nieprzebranych sumach

jakie płyną z Polski do Rzymu. Bezczelność tych

bredni, co za temat dla *Jasełek!**

Już dziś nie ma mowy o arystokracyi i możuo

wladcacli, to się już przeżyło, dobrze mieć zresztą

jakiego hrabiego lub księcia w odwodzie, gdyby

zawiódł pan Bonawentura z Ilajsynicc. Hierarchia

społeczna zresztą złamana już w całej Europie,

w Galicyi niewątpliwie nie jest groźną. Ale jest

jeszcze hierarchia kościelna, jest jedua jeszcze po

tęga, jest wiara, ogólnem też hasłem walka prze

ciwko Chrześcijaństwu! Więc już tylko w tych

pismach u dołu i z góry, na wszystkie tony brzmią

echa berlińskie. Kiedy tam n a sposób moskiewski

liberalne rządy zamazują szpalty dzienników k ato

lickich, to i tutaj najsurowszą rozciągnąć należy cen

zurę na literaturę jezuicką. Co za szkoda, żejeszcze

land rath nie może rozwiązać *Czytelni katolickiej

dla młodzieży polskiej** w K rakowie, możeby się

przynajmniej dało skłonić władze szkolne do z a

kazu dla młodzieży, aby szkodliwych dla nauki

praktyk religijnych zabronił i aby uczniom nie

wolno było słuchać kazań jezuickich! *Wszak n a

uka religii i moralności jest aż nadto wystarcza

jącą w szkole.**

Niewyczerpane te tcm ata do gorzkiej satyry, zo

stawmy autorowi ,,Jasełek**, a zwróćmy się j e

szcze tam, gdzie pokrzepić można myśl w’spomnie

niami przeszłości.

Wystawa starożytności zbliża się już do kresu.

Udział publiczności dotąd nad er słaby. K oszta jej

urządzenia dotąd aui w połowie nie pokryte. Czy

byśmy od lat kilkuuastu tak się zmienili i ochło

dli, i bezwyznaniowość n irodowo-religijna doprawdy

wpłynęła ną naszą społeczność?

Przed laty kilkunastu pierwsza wystawa przynę

cała do Krakowa licznych gości z prowincyi, ob

szerne sale ’pałacu Lubomirskich byly przepełnione,

dziś tylko w niedziele gdy eony przystępniejsze

ścisk w ciaśniejszych o wiele apartam entach Wo

roniczowskich. Nietylko, że z prowincyi nikt nie

przybywa, ale mieszkańcy Krakow’a w szczupłych

dotąd pojawiają się zastępach.

A warto na wystawę po razy kilka wrócić, bo

z licznych i ciągle przybywających nadsyłek m no

gość przedmiotów bywa zmienianą. Świeżo n ad

szedł wybór z bogatej zbrojowni p. Zygmunta

Dzialowskiego z P ru s zachodnich. Sądząc po tych

okazach, nic posiadamy pewno w kraju drugiego

zbioru broni i zbroi średniowiecznej, zalecającego

się zarówno obfitością i rozmaitością jak i okaza

łości:! przedmiotów, któreby mogły znaleść miej

sce w drezdeńskiej łub wiedeńskiej nadwornej zbro

jowni.

Zapewne z tego wyboru zbiorów p. Działowskie

go tylko cząstk a pomieszczoną będzie na wystawie,

skoro bowiem nie było miejsca na husarzy pod

horeckieh, to nie zmieszczą się także rynsztunki

średniowiecznych rycerzy.

Mówiąc o broni, nie możemy pominąć napisu,

jaki znaleźliśmy na jednej starej karab eli, j ak przy

puszczać można z herbu domu rakuzkiego, sięga

jącej czasów Arcyksięcia Maxymiliana. A jednak

napis ten tak żywcem przypomina świeżo zm ar

łego p o etę , że najcblubniejszem może być świa

dectwem tego daru , z jakim on przyswoił sobie

zacięcie słowa i ducha, naszych ojców.

Któż bowiem nie wziąłby za wiersz Wincentego

Pola, tego napisu starej karabeli:

Krzyż na czoło, kord na wroga,

Tnij śmiało w imię Boga;

Z temi słowy masz tę szablę ,

Gdy nią rąbniesz - to już djable ,

Polak radzi Polakowi,

Ojciec w darze śle synowi.

Prawie dosłownie napis ten zebrany z wyrażeń

poety; najlepszy to dowód-, jak on się wżył w d u

cha tej przeszłości i odrodził jej mowę, w któ

rej słychać i szczęk oręża zarazem i szept mo

dlitwy.

t f . n m wychodzi codziennie (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne)

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lwowie kosztuje 10 centów.

Prenumerata wynosi:

S fllejse o w i» w Krakowie........................rocznie złr. 20

kwartalnie zlr. 5

miesięcznie złr 2

2 we Lw oitlei wAjencyi ,Czasu"

5c.25

ęę l’o ez tą w państwie austryackiem

*y,ot

do całych Niemiec

tal. 16 sgr. 20

tal. 4 sgr. 5

."i

, ?t,, ,.

do Francji i Anglii

frank. 108

frank,* 7

L,,t^i15

do Belgii, Włoch i Szwajcaryi

frank. 80

frank. 20

frant

y’

L i s t y z pieniądzmi prenuraeracyjnemi i na ogłoszenia ( m sciaty) przesyłane być winny % n ,,,,, r , f ’i

-’

stracyi ,Czasu" w K riko wie, przy ul. Mikołajskiej pod Ł. 444.

rekiamacyine lfiezapiecz^o^ne^nie

ulegają frankow am u. - L i s t ó w mefrankowanych nie przyjmuje sio

i l ę k o ] i l s m a nadsyłane Kedakcyi me zwracają się i bywają niszczone,

Prenumeratę przyjm«ąją t

W Krakowie: Bióro Administracyi .Czasu" przy ulicy Mikołajskiej, w domu pod L. 444; Księgarnie p p ^ T

S. A. Krzyżanowskiego przy ulicy Floryauskiej, Juliusza Wildta przy ulicy Grodzkiej, handel Maryana* ",

Dworskiego w kamieuipy księcia Jabłonowskiego i handel papieru Z. J . Wywiałkowskiego w L j n ł ^

ku gl., tudzież wszystkie urzęda pocztowe austryackie.

0 * l o s z e n l » (Inseraty) wszelkiego rodzaj1”*^

przyjmują Bio za op!alą: za miejsce wiersza drobnego (petit) za jednorazowe umieszczenie 8 centów, za

następne po 5 c t , oraz za opłatą naloiytości stemplowej po 30 Ct. od każdorazowego ogłoszenia. Wypłata

w Krakowie. l* rriiu ni« rH le i O)i;IOMzeulH przyjmują: we Lwowie w Ajencyi ,Czasu p. Ani«M

IHątkowski, przy placu Katedralnym pod L. 31.

—

W Wiedniu p. A . Oppettk, Wol^cile .». i w Fradze r w -

diiiands-Strasse Nr. 58.

Na Francję i Anglię w Baryżn W uj pułkownik W«««, R oaicutit, faubourg

roissonitre Nr. 33.

Zaś tylko Ogłoszenia: W Wieduin WallnschgasKe N, 10, w .Hauahuign, łrankfur cie

n. M,, w Berlinie, w Lipsku, Bazyloi (Szwajcarya) 1 Wrocławiu pp. H a aitnitm n i V,.ęUr

w Wiedn»

f IM , Wollf.pile Nr. 2, i R Mont, Seilerslaite V,

w Berlinie, H amburgu, Monachium * N oiym b em e

D. Rudolf Mott,

w Frankfurcie nad Menem p. O. L . Daub* *I Como.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu