Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 645 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 136.

Kraków, Sobota 15 Czerwca 1889.

Rocznik

CZAS

Prenumeratą przyjmują:

Administracya,,CZASU« wKirahawle iurzędypocztowe, m iej.now a prenam eratę księgarnia

i krzyżanowskiego, handel Z. Skalskiego w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń Ignacego Herza

a°PT*1J-’

hafidel Bajer a p rzy ul. Grodzkiej, trafika Kuklińskiego w Snkiennioach, główna trafika

róg Kynkn i ulicy św._ Jana. — O g ł o i i e n l a (iaseraty) przyjmuje się za opłata od miejsca wiersza

drobnym drukiem (petit,) za pierwszy raz 10 cent, za każdy następny po 5 cent. H a d e a l a n e (na

d strome) od miejsca wier sz a drukiem drobnym po 30 cent. za k ażdy raz .

Oflopieala 1 nic.

nnm em tę przyjmuję: we Lw owie BiurodziennikówulicaKarolaLudwika1.9; w Paryża

w yłącz n ie p. Adam, R ue des S aints-Póres 81, (prenumeratę p. W . Rac zkow sk i, Courbevoi pod Paryżem,

*tpChemin de fer 44); w ł ł l e i l n l n pp. Haasenstein ft Voglo r (także w Hamburgu, Frankfurcie

n. M-, Berlinie , Lipsku, B a z ylei i Wrocławiu), A . Oppelik, R. Moses (także w Berfinie, Hamburgu, Mo

nachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes , J . Danneberg, A . Herndl, M. Stem , (tylko prenumeratę

pp.H.GoldsohmidtftC.):w Frankfarele n. H

G.K,DaubeftC.W W aniawic przyjmują

o gło sze nia pp. Reiohman i Frendler, biuro ogł os ze ń przy nl. Senatorskiej.

Przegląd Polityczny.

Krabów 14 czerwca.

Węgierska Izba wyższa p i krótkiej dysknsyi

uchwaliła bndżet i przyjęła ustawę o reformie ad

mimstracyi skarbowej. W ten sposób parlament

węgierski załatwił całe swe zadanie, a formalne

zamknięcie tej sesyi za pomocą królewskiego re

skryptu nastąpi w najbliższych dniach. Po otwar

cia nowej sesyi ukonstytuuje się Izba poselska,

poczem obie Izby dokonają wyboru członków do

delegacyj wspólnych. Zwołanie delegacyj nastąpi

też wkrótce, a przypadnie ono właśnie na chwilę,

w której znowu odzywają się w prasie groźne

alarmy.

Telegrafowano nam już wczoraj wyczerpująco

korespondeneyę berlińską Presse, która zaznacza,

iż wobec wypowiedzianych w toaście cara uczuć,

trzeba się będzie zrzec wszelkiej nadziei ntrzy

mania pokoju, a Rosya, która się zbroi gorączko

wo, nie może żadną miarą od swojego sąsiada do

m agać się przyjaznej uprzejmości. W Beilinie za

patrują się przeto w tej chwili pessymistycznie na

tendencyę i konsekwencyę toastu carskiego. Dziś

komentując Presse swoją korespondeneyę berliń

ską, wita z zadowoleniem ten prąd panujący w Ber

linie, lecz z drugiej strony do słów cara pod

względem praktycznym przywięznje tylko takie

znaczenie, jakie im się faktycznie należy. Przy

pominamy sobie — pisze Presse — iż w poprze

dnich latach źe strony Aleksandra III pad!y bar

dzo energiczne oświadczenia co do afgańskiej i

bułgarskiej kwestyi, a jein ak przywiązywane do

chwilowej niechęci cara obawy nie zostały urze

czywistnione. Gdzie fakta i siła decydują, tam mo

rałne efekta nie mogą liczyć na długie powo

dzeuie.

Pomijając to, stwierdzić jednak można, że ze

brało się dosyć głębszych politycznych momentów,

które zwrócą niewątpliwie uwagę delegacyi. Do

nich należą nietylko zajścia w Rosyi i we Wło

szech, ale także pewien zwrot stosuuków w Serbii,

gdzie na liberalnym wiecn proklamowano państwo

we zjednoczenie wszystkich Serbów. Sesya dele

gacyj nie będzie przeto tak krótką, jak *p erwot

nie muiemano, a przebieg jej będzie ważnym i

interesującym. Także Budap. Corr. zapowiada, iż

tegoroczna sesya delegaoyjna będzie wskntek po

ważnej sytuacyi politycznej trwać przeszło miesiąc.

Pismo to oświadcza, że ,,do niedawna rejencya

serbska twierdziła, iż metropolita Michał nie bę

dzie reinstalowany; obecnie, gdy rejencya nie do

trzymała słowa, nie będziemy jej już w niczem

wierzyću. Csernatony, powiernik Tiszy, zapewnia

w Nemzecie, że ,,toast cara był odezwą do ludów

bałkańskich, aby się skupiły koło księcia czarno

górskiego, w ten sposób chciał car rozwinąć kwe

sty ę wschodnią na nowo. Trójprzymierze zatem

powinno się mieć na baczności, bo pomimo wy

stawy paryskiej, wojna nie jest niemożliwą.11

Ze względu na stosnnki między RoHyą a Fran

cyą obiegają w Niemczech rozmaite wieści, z któ

rych niewszystkie może się sprawdzą, na które

jednak zwracać wypada uwagę. Korespondent pe

teraburski Koeln. Z tg donosił w tych dniach, że

młody, ale bardzo zdolny oficer sztabn rosyjskie

go, którego niedawno wysłano do Francyi, aby

się* tam z różnemi urządzeniami armii francuskiej

ooeznał, wrócił zachwycony doskonałością, jaką

dostrzegł w obecnej armii francuskiej. Do Krauz

Ztg zaś donoszą z Petersburga, że kilku jenera

łów rosyjskich ma z kolei i niepostrzeżenie zwie

dzać Francyę. I tak wyjechał już przed niejakim

czasem jenerał Annenkow do Paryża w towarzy

stwie swej siostry, żopy Nelidowa, a wkrótce po

nim wyjechał minister wojny jenerał Wannowski

i stanął tam jnż lOgo b. m. Obaj wyjechali nagle

i bez poprzedniego głoszenia o tem. Korespondent

petersburski Kreuz Ztg dodaje, że nWannowski,

który był szefem sztabn u cara Aleksandra, kiedy

ten jeszcze był następcą tronn, nie przestał dotąd

być poufnym doradcą cara, z czego wynikać się

zdaje, źe chociażby ci panowie nie byli wysła

nymi z misyą urzędową zawiązania bliższych sto

sunków z Francyą, to jnż samo zetknięcie się lu

dzi tego znaczenia z urzędowemi kołami francu

skiemi nie pozostanie bez wpływn na porozumie

nie się co do chwili, która w interesie wspólnego

działania obu stronom dogodną być może.11

Przesadne przedstawienie ,,kolosalności,° z jaką

się Rosya ma zbroić nad granicą, które opisują

Politiken kopenhagskie, podał nam już w stre

szczeniu telegram wczorajszy. P olitinen podaje

nawet takie szczegóły, jak liczbę świeżo zamó

wionych bntów (2 miliony), niezmiernych zapasów

owsa i słomy, jakie mają być zakupione, a z któ

rych skutkiem znanych stosunków w armii rosyj

skiej większa połowa nie ujrzy nigdy magazy

nów, nawet niezmierną liczbę stołów, które po

dworcach kolejowych mają być dla wygody prze

wożonego koleją wojska rozstawione.

Wszystkie te wieści, które zdają się pochodzić

ze źródeł rosyjskich, osiągnąć mogą jeden nie

zawodny rezultat — spadnięcie rubla i w ogólno

ści walorów rosyjskich, czego ślady jnż się na

giełdach pojawiają.

Program wiecn radykalnego w Serbii żąda prze

dewszystkiem organizacyi wojska narodowego, dla

którego armia stała ma tylko wykształcać ofice

rów i podoficerów, dalej takiej organizacyi gmin,

w której zasady radykalne znalazłyby jaknajszer

sze zastosowanie. Ustawy, zabezpieczające pracę

narodową we wszystkich kierunkach, mają być

jnknajspieszniej uchwalone, co zdaje się zapowia

dać cła ochronne. Żąda też program sporządzenia

katastru z klasyfikacyą grnutów w celn opodatko

wania ich słnsznego, w czem widać członkowie

wiecu mieli opodatkowanie ,,postępowe° na oku.

Kierunkiem spraw stronnictwa radykalnego ma

się stale zajmować komitet centralny, który w ra

zie potrzeby zwoła wiec ponownie.

Program stronnictwa liberalnego, tchnący idea

mi wielko -serbskiemi, podał nam jnż wyczerpu

jąco telegram wczorajszy. Dano też na wiecu wy

raz ,,głównemu obowiązkowi Serbów, braterskiemu

uczncin wszystkich ludów słowiańskich dla po

tężnego słowiańskiego cesarstwa.°

Program ten

nie pozostawia żadnej wątpliwości co do dncha,

w jakim stronnictwo to zamierza działać. Na

wiecu nie było ani Risticza, ani metropolity Mi

chała. Wstrzymali się oni zapewne ze względów

dyplomatycznych od udziału w nim, niema jednak

wątpliwości, że dążność programn p dzielają.

Garaszanina wypuszczono tymczasowo na wol

ność. Akta odesłano do sądn kasacyjnego, aby

wyznaczył sąd, przed którym Garaszanin ma sta

nąć. Wyłączenia dotychczasowych sędziów żądał

obrońca Garaszanina na podstawie, że albo do

winnych w poprzednich zajściach, albo do rzędn

osób należą, które jako świadkowie występować

mnszą.

Laisant i Lagnerre przesłali na ręce prezesa

Izby Mćline protestacyę przeciw aresztowaniu ich

w Angou)ćme, uważając zajście to za akt pogwał

cenia nietykalności posłów. W Izbie można się

z tego powodu spodziewać ożywionych rozpraw.

Akta procesu Boulangera oddane zostały proku

ratorowi. Ma on teraz na podstawie przestępstw

politycznych wytoczyć skargę przed sądem se

natu, na podstawie zaś przestępstw przeciw ko

deksowi karnemu przed sądem wojskowym. Skar

ga ta ma być gotową około 26 b. m., poczem po

wezwaniu nieobecnego podsądnego upłynąć mnsi

przeciąg trzymiesięczny, nim się zaoczne postę

powanie sądowe rozpocząć będzie mogło.

KORESPONDENCYĄ ,,CZASU.°

Paryż podczas Wystawy 11czerwca.

Udałem się wczoraj na Wystawę od strony pa

łacu Inwalidów; przy wejściu czekałem z kwa

drans, zanim dostać sięjtnógłem do k asy, która

odbiera tickets. Chcę pctdążyć do alei, w której

znajduje się niezmiernie zajmująca r Historya mie

szkań ludzkich;° francuski przewodnik z wózkiem

odm awia mi służby, wskazując ruchem rozpaczli

wym, iż niepodobna będzie przecisnąć się przez

tłumy; zwracam się do wózka ciągniętego przez

Anamitę, Anamita z idyotycznym uśmiechem na

ustach bełkocze coś, co znaczyło oczywiście, iż

nie czuje się na siłach przepchać się przez ro

snącą i zwiększającą się z każdą chwilą gęstwinę

ludzką - - i znika ze swoim wózkiem, nad którym

wznosi się zgrabny parasol. Pozostawiony sam

sobie, próbuję wszelkiemi sposobami i we wszel

kich kierunkach, to przecisnąć się, to ominąć nie

słychauy, piętrzący się, straszny, chwilami niebez

pieczny tłnm. Daremne wysilenia! Prąd ludzki

idący naprzód i drugi powracający, nuiemożebnia

ją każdy krok. Nie daję jednak za wygraną; po

święcam mój tickets, znoszę z bohaterstwem wy

datek 75 centymów i wychodzę z granic Wysta

wy w nadziei, że inną bramą dostanę się do dzi

siejszego celu wycieczki. Otucha wstępuje we

mnie, znajdnję bowiem wolną dorożkę: ,,Do bra

my Quai d’OrsayP — wołam. Tu jednak zaczyna

się nowe nmartwienie, tyle jest powozów, że do

rożka wcale z miejsca rnszyć nie może, po dzie

sięcin minutach rusza krok za krokiem, a po kwa

dransie dociera nareszcie do upragnionej bramy.

Po raz drogi opłacam wejście i znajduję się w alei

,,H istoryi mieszkań ludzkich.° Z wielkiem wysilę

niem, trzymając się silnie baryery, staję przed

pierwszem schronieniem lndzkiem, tak zwanem

kamiennem, wykotem w skale; o pięć kroków

znajduje się chata ze skóry renifera, widzę ją,

lecz już do niej dotrzeć niepodobna, tala lndzka

staje na przeszkodzie. Raz jeszcze robię nad

ludzkie wysilenie, ale daremne; nie pozostaje, jak

poddać się losowi, dalsza walka byłaby tylko

bezużytecznym wydatkiem i tak już wyczerpanych

sil. Strażnik przy wyjściu mówi: nGdziekolwiek

pan pójdziesz, znajdziesz dziś to samo , od czasn

jak tu stoję nie było jeszcze tak olbrzymiego tłu

mn i takiego ścisku. Radzę odłożyć do jutra.

Dziś święto,°

Nie wiele zatem dowiecie się z tego listu o

Wystawie; ale znajdziecie w nim epizod z Wy

stawy, dający wyobrażenie o jej powodzeniu, o

ruchn i zajęcin, jakie wywcłoje, słowem o Pary

żu podczas Wystawy a stwierdzajęcy to , co

jnż powiedziałem, że dotąd sam Paryż przeważ

nie zasila Wystawę, gdyż niepodobna, aby w je

dnym dnin owe tłumy wczorajsze przybyły z za

granicy lnb prowincyi.

Prawdopodobnie dzisiaj będę szczęśliwszym i

zdołam przejść przez nieprzystępną wczoraj aleę

nHistoryi mieszkań ludzkich° i podążyć przez

,,Park pawilonów° do nieodmiennego celu Wysta

wy, do wieży Eiffel.

Szczęśliwszym odemnie był wczoraj ks. Walii,

który przybywszy z rodziną do Paryża zwrócił

pierwsze kroki, j a k wszyscy prości śmiertelnicy,

kn wieży Eiffel i wraz z żoną i dziećmi, zwiedził

ją szczegółowo. Pomimo iż winda trzeciego pię

tra nie jest jeszcze ani ostatecznie wypróbowaną

ani oddaną do użytku publicznego, książę wraz

z księżną i dziećmi pościli s ię nią odważnie, a

młodzi książęta dotarli nawet schodami do ostat

niego szczytu. —

Powracając, księstwo zwiedzili

drnkarnię i redakcyę nadpowietrzną Figara na

wieży.

Nietylko ze szczytu, ale już z pierwszego pię

tra wieży każdy Paryżanin z dnmą, każdy cu

dzoziemiec z podziwem obejm uje wzrokiem dwa

olbrzymy —

- Paryż i Wystawę. Pierwszy opasany

obronnym łańcncbem fortów potężnych i robót

ziemnych, które od ostatniej wojny przybrały tak

wielkie rozmiary, iż dziś, aby opasać Paryż, trze

baby siedemkroć sto tysięcy lndzi, które możeby

się znalazły, lecz których wyżywić nie byłoby

możliwem; tak , iż o pokonanin ponownem Fran

cyi marzyć zapewne jeszcze wolno, lecz o oblę

żenia Paryża już niepodobna ponoś.—

Awtym

Paryżu, w ośmnaście lat po jego pogromie, tyle

przecież nagromadzonych jest znowu bogactw,

tyle przepychu i kosztowności, tyle życia i ruchn,

że wszystko to zaostrzyć zdolne apetyty lub obawy.

Tych bogactw, przepychu, kosztowności, życia i

ruchu, chwilowym, najświetniejszym wyrazem jest

Wystawa; lecz obok niej, ileż tn pnblicznych i

prywatnych skarbów, ile pałaców, domów, mie

szkań zawierających milionowe zb.ory sztuki i sta

rożytności! Zapewne, że nie warte one wszystkie

owych dwóch straconych klejnotów, co się zwią

Alzacyą i Lotaryngią, a o których odzyska

uie pokusić się jes.cze nikt tu nie cznje się na

siłach, ani nikt zerwać się do tego nie chce, ale

przecież to co pozostało i to co przybyło od o

wego ,,strasznego rokn° zdaje się być dziś za

słoniętem przed napadem i nieprzystępnem dla

pożądliwości.

Nie trzeba wcale być zwolennikiem ani rzeczy

pospolitej, ani obecnego systemu — co zresztą

byłoby niezawodnie zarówno zbytecznem, ja k nie

rozważnem — aby przyznać, że z wszystkich rzą

dów repnbliki trzeciej, dzisiejszy ma najlepsze

poczncie władzy może dlatego, że niebezpieczeń

stwo jest największem. Dość że od zniesienia ba

nicyi ciążącej na ks. d’Aomale, do rozproszenia

ligi i procesu Boulangera dowiódł ten rząd, że

rządzić chce. Czy potrafi do końca? To inne py

tanie. Ale dziś umieć rządzić we Francyi przez

kilka miesięcy, to jnż wiele, chociaż to nie wszyst

ko. Ponieważ Lagnerre, Laisant, Deroulfede, Ri

chard i inni, którzy w Angonleme zamierzyli urzą

dzić boulangerowską demonstracyjkę, zostali w nie

dzielę bez wahania aresztowani za stawienie na

ulicy oporu organom władzy i zbezczeszczenia

tychże; nie pytano Bię o to, że to deputowani, bo

czyny karygodne spełnione zostały na miejscu

publicznie, nie przeraziła władzy perspektywa nie

ocbybnych w Izbie interpelacyj i kociej muzyki

w dziennikach. Rząd obecny spełnia najwsżmej

sze powołanie każdego we Francyi rządn, bo ba

wi Paryż i spełnia obowiązek każdego rządn, bo

ściga spiski przeciw niemn knute. Dodajmy, że

przygotowuje wybory.

Spiski i to nielada widzieć można w Comedie

Franęaise na przedstawieniu wznowionego, po 60

latach, Henryka III i jego Dworu Dumasa ojca.

Co to za talentów aktorskich potrzeba, aby z po

wodzeniem i przy wciąż przepełnionej sali wskrze

sić coś takiego. Niemniej przecież, pomimo prze

dawnionych sposobów i sposobików, użytych obfi

cie w utworze, w którym do zawiązania intrygi

antor posługuje się alchemią, astrologią, prestidigi

tatorstwem i złudzeniami optycznemi, skrytemi

drzwiami i narkotykami, tkwi w nim pewna siła

dramatyczna i zdobi go wdzięk opisowości nie

zrównanej, właściwych staremn Dnmasowi. Ale

całą wielką zasłngę powodzenia należy przypisać

niezrównanemu p rzedstawieniu i niezrównanej

grze artystów. Przepych i dokładność archeologi

czna w wystawie połączyły się, aby przenieść

widza w epokę ligi — nie p. Deroulóde, ałe ks.

Guise. Wśród tysiąca szczegółów najciekawszych,

obok lilij błyszczy heraldycznie najdoskonalej od

malowany orzeł polski. Maniera i styl epoki u

chwycone wybornie przez artystów, nie pozwalają

wątpić, iż się przepędziło wieczór n a dworze K a

tarzyny Medicis. Worms tak nadzwyczajnie gra

,,króla Francyi i Polski" (jak się sam Henryk III

nazywa w dramacie), iż niepodobna przypuścić,

aby on mógł być innym. Panna Brandeś, nowa,

a jak się zdaje obiecująca siła pierwszego w świę

cie teatru, ma jako księżna de Guise szczęśliwe

chwile — ze szkoły Sary-B ernard.

Najj. Pan postanowieniem z d. 9 czerwca b. r.

zamianował posiadającego tytuł i charakter radcy

wyższego sądn krajowego prokuratora państwa

w Krakowie, Henryka Bossowskiego, radcą

wyższego sądn krajowego w Krakowie.

Wybory sejmowe.

Od prezesa komitetn powiatowego przedwybor

czego w Gorlicach otrzymnjemy n astępujące pismo:

Szanowna Redakcya nmieściła w Nrze 131 Czasu

telegram X. Pełza, dziekana bieckiego, jakoby

d. Adam Skrzyński na posiedzeniu komitetu przed

wyborczego dnia 6 b. m. w Gorlicach 34 głosów

otrzymał. Telegram ten jest sprzeczny z poprze

dniem doniesieniem, przezprezydynm tegoż komitetn

przedwyborczego wysianem. Gdy wobec tego Re

dakcya sama zauważyła, że sprzeczność ta z kom

petentnej strony wyjaśnioną być powinna — spie

szę z doniesieniem, że przy głosowauin p. Adam

Skrzyński 34 głosów otrzymać nie mógł, skoro

z 49 obecnych członków komitetn 36 na p. Bie

chońskiego głosowało, a 4 członków od głosowa

nia się wstrzymało. Doniesienie więc X. Pełza

jest zupełnie nieprawdziwe — przybyłych bowiem

n a to posiedzenie 20 włościan i 5 mieszczan bie

ckich, wysłanych przez nielegalny komitet, jak

to komitet centralny w odezwie swej z dnia Igo

czerwca wyraźnie zaznaczył — komitet gorlicki

przez Radę powiatową z polecenia komitetu cen

tralnego legalnie złożony w skład swój przy

jąć nie mógł — jak to zresztą na innej drodze

wprost do komitetn centralnego wyjaśniłem.

Władysław Płocki,

prezes R ady powiatowej i przewodniczący

komitetu przedwyborczego.

Zamieszczając niniejsze pismo, stwierdzamy z na

szej stroDy, iż kilkakrotnie, a także we wczoraj

szej korespondenoyi z Gorlic, wyraźnie zaznaczo

no, iż faktycznie w komitecie otrzymał p Skrzyń

ski 9, a p. Biechoński 36 głosów. My podnosiliśmy

jedn ak tę okoliczność, iż komitet powiatowy prze

szedł do porządku dziennego nad poleceniem ko

mitetn centralnego względem uzupełnienia się 20

włościanami i 6 mieszczanami bieckimi i z tego

pnnktn kwestyonowaliśmy legalność składu i uchwa

ły komitetu, co zresztą ostatecznie rozstrzygnie

jutro komitet centralny.

Centralny komitet wyborczy ruski zatwierdził

dotychczas na przedłożenie powiatowych komite—

Typ społeczeństwa nowoczesnego.

(Ciąg dalsz y).

Początki owych Nababów bywają z\Tjkle bar

dziej niż skromne, że tylko paru główniejszych

zacytuję: Mr. J . Gould, mający obecnie 70,000,000

(wyraźuie siedmdz-’esiąt milionów) rocznego docho

du (wyraźnie dochodu, a nie maj ątk n), przybył

jakie trzydzieści lat temu do New-Yorku, z 25

dollarami w kieszeni i zapasem... łapek na myszy.

Rodzina Astorów, licząca się dziś na dwadzieścia

dwa miliony dochodn, rozpoczęła zawód sprzeda

jąc na ulicy lisie skóry. Coby to w naszej biednej,

zmysłu przemysłowego pozbawionej ojczyźnie po

trzeba łapek na myszy, choćby i z dodatkiem ła

pek ua szczury i lisich skórek, by zebrać, me

miliony dochodu, ale sto tysięcy reńskich majątku!

P J Mackay, p. Yanderbilt są już me milionera

mi, ale miliarderami (wyraz ten jedynie w a

merykańskich znajduje się dykcyonarzach) i tak

samo, jak poprzednio wymienieni bogacze, złoty

zasiew szczodrą ręką około siebie rzucają. Nie

wolno doprawdy takim ludziom majątku zazdrościć,

nie mając zwłaszcza przeświadczenia, że posiada

jąc te samą mnogość milionów, umiałoby się taki

sam z nich zrobić szlachetny użytek.

Obszerny opis New-Yorkn zakończa p. M. O Rell

następującą uw agą: ,,Pomimo kolosalnych rozmia^

rów swych, nie tyle uderza cudzoziemca wielkość

miasta, ile panujące w niem gorąezkowe życie.

Literalnie powiedzieć można -

ito bezPosa

dy - że sklepienie nieba zasłonięte jest krzyżm

jącemi się na wszystkie strony telegrafieznemi i

telefonicznemi drutami.

—

Liczą, że nad g ą

mieszkańców New-Yorku drutu jest przeszło dwa

dzieścia tysięcy kilometrów, t. j . tyle_

eej, ileby potrzeba drutu, żeby okrążyć pół

Kwitnie w całej Ameryce u pierwotnych naro

dów znana ujemna właściwość, mianowicie: nie

wypowiedziana wzajemna zazdrość nowo powsta

jących. rozrastających się miast -

mieszkaniec

Chicago mówi 0 Bostończykacb, że są sami pe

danci , pełni pretensyj, nieprzystępni, jednem sło

wem nieznośni; Bostończyk im się sowicie odpła

c a, ntrzymując, że w całem Chicago nie znajdzie

jednego człowieka, któryby się czem innem zaj

mował, jak zarzynaniem nierogacizny i soleniem

wieprzowiny. Mieszczanie innych miast szydzić

będą z mieszkańców Washingtonu, jako z ludzi

dumnych, po ulicach chodzących z zafrasowaną

fizyognomią polit) ków, losem świata rządzących itd.

Źe pochodzenie i istnienie prywatnych miliar

dowych majątków jest rzeczą czysto Amerykan

ską, to przyzna każdy; ale żeby to mizerne do

gryzanie sobie, ta mizerna zazdrość jednych miast

do drugich miała być wyłącznie cechą mieszkań

ców Nowego Świata; to jest mniej dowiedzione i

moglibyśmy się z takiemi miastami, może i n:e

umaczawszy nóg w nurtach Atlantyku spotkać.

Rozdzał IX książki swej temi słowami pf M—

O’Rell rozpoczyna: nA teraz pomówmy trochę o

arystokracyi amerykańskiej.° Jakto! zawoła zdzi

wiony czytelnik, alboż to w Nowym Swiecie i

stnieje jak a arystokracya?— Antor naszej książki

twierdzi, że nietylko istnieje, ale że dobrem wy

chowaniem, nmysłowem wykształceniem, poszano

waniem dla płci pięknej— i więcej— wyłączno

ścią w wyborze osób, zktóremi się wdaje, na ima

no arystokracyi sprawiedliwie zasługuje.

Być

przyjętym w niektórych salonach Filadelfii, Bo

stonu lub W ashingtonn, jest nieraz rzeczą trn

dniejszą, niż przestąpić próg starożytnego hotelu

du Fanbonrg Bt. Germain, lub zostać gościem któ

rego ze starych nMansions° w Belgravia lub May

fair. Nie mając monarchy, któryby im listy szla

checkie nadawał, sami sobie wynaleźli źródło na

wykazanie się patentem w §fob Wieków sięgają

eego pochodzenia, wywodząc się od kolonistów

holenderskich, w niektórych częściach Ameryki, o

wiele dawniej od Anglików osiadłych.

Po kilkakroć z Wielkiej Brytanii wypędzam

Purvtani przez będących n władzy Stuartów, ka

tolicy przez niejeden następujący po Stuartach

rząd, emigranci angielscy urządzali sobie zwolna

gniazdka, uważając się zawsze za poddanych an

sielskich, z krajn tylko czasowo wydalonych. Z,y

cie czynne, pracowite, połączone z wrodzonym

każdemn wyspiarzowi sprytem kolonizatorskim ,

wyrabiało z nich lndzi tęgich, zdrowych, na wszel

kie przeciwności losu przygotowanych. Szła im też

praca sporo; chaty z choiny zamieniały się w po

rządne domki; przywiezione z ojczyzny wszel

kiego rodzajn ziarna dziwnie bogaty plon wyda

wały; bydło rozmnażało się szybko. Między ro

kiern 1631 a 1640, dwadzieścia tysięcy spółziom*

ków przybyło do ,,Nowej Anglii° pomnożyć coraz

to wzrastającą kolonię synów Albionu.

Zważmy teraz, po tym króciutkim historycznym

ustępie — jak a właściwie jest podstawa owego

amerykańskiego patryotyzmu, owej szalonej żądzy

narodowej niepodległości, dla których popłynęło

strugami tyle szlachetnej krwi francuskiej — i n a

szej niestety! jakbyśmy jej mieli na zbyciu?

Prim o: zpod rządów angielskiej korony wyswo

badzający się taki psendo amerykanin, czemże wła

ściwie był, jeźli m e w różnych czasach z Wiel

kiej Brytanii — słusznie czy nie słusznie, w to

me wchodzę — wydalonym poddanym? bił się

więc Anglik przeciwko Anglikowi, b ratnią krew

wylewając. Nie było jenerałowi La Fayette i jego

szlachetnym towarzyszom nad czem doprawdy tak

sie rozczulać. Secundo: gdy w obecnych czasach

jak i dobrze wychowany Anglo-Amerykanin chce

się pochwalić, że płynie w żyłach jeg o ,,krew błę

kitna ,° woli się wywodzić z holenderskich kolo

nistów, niż z prawdziwych antenatów swych, jak

kolwiek ci dość dawnemi wykazać się mogą par

gaminami.

Gdzież tu więc i w jakiej okoliczności umieścić

ów sławetny amerykański patryotyzm? czy wtedy,

gdy Anglik Anglika w krwawej walce z tego

świata zgładza? czy wówczas, gdy będąc czystej

krwi synem Albionu, wyrzeka się protoplastów

swych dla ciężkiej krwi Holendrów? Uprasza się

czytelnika, powyższych o amerykańskiej miłości oj

czyzny uwag—będących osobistemi recenzenta po

glądami — me przypisywać broń Boże! panu M.

O’Rell; jest on owszem zapamiętałym zwolenni

kiem narodowych ncznć, narodowych zasad i na

rodowej dumy swych transatlantyckich przyjaciół

i me zgodziłby się bynajmniej na powyżej wy

mienione zdanie.

,r;,,J

,_,p,_

Prócz arystokracyi wywodzącej się z Holendrów,

jest w Nowym-świecie druga jeszcze arystokracya

(takim zażartym republikanom jed na oczywiście

starczyć nie mogła), a raczej nplutokracya,° wy

wodząca się z milionów, jeżeli nie z miliardów.

Nie jest rzeczą dostateczną, proszę wierzyć, być

rodzajem Nababa, żeby do tej arystokratycznej

warstwy należeć; trzeba być Nababem z ojca na

syna jnż w trzeciem pokolenin, i to Nababem ma

jącym minimum parę milionów — nie majątku —

ale dochodn. Jest jeszcze trzecia do dnszy antora

najbardziej przemawiająca, skoro do niej sam na

leży - arystokracya ,,pióra,°

Tej warstwie ame

rykańskiego społeczeństwa olbrzymią p. M. O’Rell

przepowiada przyszłość, a obecny tejże stan w kil

kn rozdziałach z nniesieniem i właściwą sobie

werwą opisnje.

Wielki nam czas przejść teraz do niewieściego

rodn, w krainie Krzystofa Kolumba, wszechwła

dnie — zdaniem autora — panującego. Owóż więc

poszanowanie kobiety jest pierwszem w Ameryce

prawem, oraz kobiecej władzy silną podstawą.

Ośmnasto letnia dziewczyna więcej tam nżywa swo

body i wolności niż czterdziestoletnia mężatka

w naszej zgrzybiałej Europie; panny same chodzą

po ulicach, po cukierniach, na koncert, do teatru,

z głębokiem przeświadczeniem, że się nikt nie od

waży im uchybić. Przy takiej swobodzie oczywi

ście, że i umysł szybciej się rozwija — szybciej

może, ale czy korzystniej? that is the ąuestion;

rozmowa zatem z Amerykanką, należącą do je

dnej z powyżej wymienionych arystokracyj, ró

wnać się tylko chyba może rozmowie z Pary

żanką, z tem jeszcze dla Francuzki ujemnem za

strzeżeniem, że córa Jonathana jest wogóle natu

ralniejszą, mniej w wyrazach wyszukana, a dnżo

przystępniejsza.

Na wydaniu będąca transatlantycka panna

wogóle daje pierwszeństwo towarzystwu męskie

mu, i to dla różnych powodów: starannie zwykle

wychowana, rzeczy poważne, umysłowe nie są jej

obce, zajmnje się niemi i o nich rozmawiać lubi;

przytem ma w sobie dwie sprzeczności, skłania

jące ją do poszukiwania rozmowy z płcią brzyd

ką. mianowicie: jest z natury niezmiernie zalotna

i również z natnry niezmiernie wyrachowana. Ota

cza się więc mężczyznami nietylko w arcy-kobie

cym zresztą celu podbijania ja k największej licz

by serc, ale i w arcy-amerykańskim zamiarze

zwiększenia połowu na jaką ngrubą rybę° . W y

rachowane kokietki te są bowiem, przy wyborze

dozgonnego towarzysza, niewypowiedzianie żądne

milionów, jeśli ich notabene same nie posiad ają.

Milionowa zaś panna przenosi się do naszej ogo

łoconej Europy i tam z niemniejszą żądzą goni

za nie mniej od Europy ogołoconymi magnatami,

zapełniając dolarami przepaści, w których herbo

we klejnoty i rodzinne pergaminy ku głodowej

zbliżały się śmierci. T u następuje w książce P.

M. O’Rella długi spis magnackich rodzin, po wię

kszej części francuskich i angielskich, amerykań

skiemi posagami postawionych n a nogach. Ongi,

za czasów tyle spotwarzanego — przez Taina dziś

wreszcie nieco zrehabilitowanego — nAncien Rć

gime°, o takich finansowych małżeństwach ma

wiano: ąu’il faut fumer sts terres. Obecnie jest

już podobno w rękach magnackich rodzin więcej

,,n awozu° teg o aniżeli tych ziemskich _posia

dłości° .

Przekonaliśmy się już, że o tyle ma człowiek

w Ameryce wartości i znaczenia, o ile zdołał do

robić się majątku. Rozumieją to aż nadto dobrze

zaatlantyckie córy Ewy. Niech za dowód tego po

służy następujący, n a prawdziwem zdarzeniu o

party dyalog między taką córą Ewy a jej m atką:

Matka: Zaręczyłaś się więc z Mr. Jonas? to

niema najmniejszego sensu. Chłopak ten ani ma

jątku, ani pozycyi nie posiada. Wiem wprawdzie,

że kiedyś będzie bogatym, bo mu znaczną część

swojego majątku zapisał bardzo już wiekowy

dziadek.

Córka: Ależ, matko, ja jestem po słowie uie

z wnukiem, tylko z dziadkiem.

Matka (tuląc córkę do łona): Dziecko moje

jedyne! Niech cię uściskam.... Anielska z ciebie

istota.

(,Ciąg dalszy nastąpi).

A.M.L.

....

W^ ohodzl °°dziennie wieczór, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne

idzielno Nra Ouzsu, o .le zapas starczy, w Krakowie po 10 c., we Lwowie lub z przesyłką pocztową 12 c.

Prenumerat* wynosi:

Pocztą w państwie austryackiem

r0K 110 kw°rtał na 1 miesiąc

niemieckiem ......!i!"

28złr

7 *i!!’

o *S’50ct*

do Włoch, Pra,ncyi, Anglii, Belgii, Szwajcaryi,Tureyi

innych państw, należących do związkn pocztowego . .

32 złr.

8 złr

3 złr

Rękopiamów nadsyłanych nie zwraca się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu