Mirador viewer

Chwila.

Annotations

Showing 639 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 70.

Kraków 25 Marca — Piątek.

Rok 186

Wychodzi codziennie rano o godzinie 7ej.

prenumerata ’OTyrLOsi:

rocznie

kwartalnie

miesięcznie

;wa w Krakowie .... złr. 2 0

.....

,złr.5

................................ złr. 2

’T. w państwie Austryackiem

n2 4 .................... .....

do P r u s ............................... tal. 16 sg r . 2 0 .

a Rzeszy niemieckiej .

B21

B10...

B n Francyi .... frank....1 0 8 ......................... frank. 27

B n Włoch i Sz wajcaryi B 1 1 6 ..........................

n29

» Belgii iAngUi. . B

8 0 ..........................

B20

Numer pojedynczy kosztuje 10 centów.

c. 25

sgr. 5

tal. 1 sgr. 15

«1n25

frank. 10

CHWILA

prenumeratę prz^}mują:

Bióro Administracyi ,,Chwili0 w Rynku pod L. 39 w domn p. Kirchmayera na dole,

tudzież wszystkie Urzędy pocztowe austryackie.

OGŁOSZENIA (inseraty) wszelkiego rodzaju przyjmują się za opłatą: od wiersza drobnego za

jednorazowe umieszczenie 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za opłatę należy

tości stęplowej po 30 centów od każdorazowego ogłoszenia.

Prenumeratę i ogłoszenia na cał§ Francyę przyjmuje p. M . Weintemberger

w Paryżu, Faubourg St. Denis, 12.

LISTY z pieniędzmi przesyłane byó winny fr a n c o do Administracyi BChwili°.

listy reklama

cyjne niezapiecsftowana nie ulegają frankowaniu. LISTY n:efrankowane nie przyjmują aię.

B^KOPISMA nadsyłane Redakoyi nie zwracają się i niszczone będą.

Gdy naznaczony orzeczeniem c. k. Sądu

krajowego z d. 3 grudnia 1863 do 1. 19,861,

potwierdzonem przez c. k. Sąd wyższy pod

d. 14 grudnia t, r. do 1. 20,745 trzech*

miesięczny przeciąg zawieszenia dziennika

, , C z a s 44 upłynął, przeto Wydawnictwo je

go ogłasza, iż od d Igo kwietnia 1864

dziennik ,,C za s44znowu wychodzić będzie.

Przedpłata na dziennik ,,Czas44wynosi

na Kwiecień, Maj i Czerwiec:

(w Państwie austr.)

w Krakowie:

pocztą:

k w a r t a l n i e ........................... złr. Ä

złr. 6

półrocznie z a ś

n!O

n12

rocznie

* *20

n24

Za granicą:

d o P r u s .................rocznie

tal. 16 srgr. 20 .

kwartalnien

4 ’g;*

miesięcznie *

1*15.

do llxesxy nie- rocznie

tal. 21 srgr. 10.

m ieckiej

kwartalnie n

10.

miesięcznie

1*25.

do Franeyi *)...rocznie

franków 108.

, kwartalnie

27.

miesięcznie

10.

do Wł’ocli i

rocznie

franków 116.

Szwajcaryi kwartalnie

29.

miesięcznie

10.

do Belg-iiiAn- rocznie

franków 80.

glii

kwartalnie

20.

miesięcznie

*) Prenumeratę na cal§ Francyę, oraz Belgię i Anglię

przyjmuje: p. M .*Weintemberger w Paryżu, Faubourg St.

Denis, 12.

Uprasza się o wczesne nadsyłanie pienię

dzy prenumeracyjnych i wyraźne wypisa

nie nazwiska i miejsca odbioru, a najgłów

niej o nadesłanie drukowanego adresu.

Z dniem 31 marca dziennik ,,C IlW il»4*

pi zestaje wychodz ó.

Depesze teleg]raficzne.

Hamburg 23 marca. Flyveposten wczorajszy

donosi: *Niels Juel,°

który przybył w sobotę do

Kopenhagi, pójdzie na kilka dni do doków, gdzie

go mają naprawić.

Kopenhaga 21 marca. Berlingske lidendc

pisze: Rząd nie przystał na zawieszenie broni. Nie

podobna przypuścić, aby opuszczenie stanowiska

w Dyppel, tudzież obecny stan rzeczy przyjęte

były za podstawę wstrzymania dalszych kroków

nieprzyjacielskich.

Kopenhaga 23 marca. Według prywatnych

doniesień, oaegdajsze bombardowanie Friedericii

nie zrządziło wielkiej szkody ; labo na wielu miej

scach wszczął się pożar, szybko ugaszono ogień i

znaczniejszych budynków p arę tylko zgorzało.

Dagbladet mówi, że król wyjechał na Alsen (jak

nam jnż telegrafowano Red. Chw.)

Londyn 23 marca. Z Nowego Jorku donoszą

pod d. 12go b. m . Bombardowanie twierdzy Po"

weis w Mobile prowadzone jest dalej; jest mnie

manie, że flota Faraguta nie jest wystarczającą,

aby zdobyć Mobile silnie obwarowane. Wieść k rą

ży, że Grant zaleca zebranie wojsk, aby ruszyć

na zdobycie Richmondu (stolicy koufederacyi po

łudniowej).

PRZEGLĄD POLITYCZNI.

Kraków 34 marca.

Zgodnie z depeszą wiedeńską, umieszczoną w

końcu ostatniego numera dziennika naszego, mają

w P aryża nadzieję, że po świętach wielkanocnych,

gdy się zbierze parlament, który z powodu tych

świąt chwilowo nie obraduje, ministeryum lorda

Palmerstona zostanie obalone. To pewna, że przy

gotowuje się w parlamencie burza przeciw mini

steryum: lord Derby w Izbie wyższej, p. D’Israeli

w Izbie niższej zamierzają stanowczo przypuścić

atak, a to szczególniej w sprawach zewnętrznych,

w sprawie niemiecko-dnńskiej i z powodn ozię

bienia dobrych stosunków między Anglią a Fran

cyą. Wątpić można, aby ministeryum lorda Pal

merstona zostało obalone, a to głównie dla niemo

żności złożenia innego; ta niemożność stanowiła

dotychczas główną, jeżeli nawet nie jedyną silę

lorda Palmerstona. Być jednak może, że tą razą

torysowie, opierając się na księciu Walii, zdołają

utworzyć ministeryum. Przypominamy przecież, że od

pewnego czasn nigdy nie zdołali się długo utrzymać

u władzy. Nie dziwimy się, iż w Paryżu mają na

dzieję zmiany ministeryum angielskiego, jnż dla

tego samego, że tego sobie gorąco tam życzą

W samej rzeczy, rząd francuski ma wszelkie pra

wo żywienia żalu do gabinetu lorda Palmerstona, a

to równie za opuszczenie go w sprawie polskiej jak

za suohą odmowę przystąpienia do kongresu; żal

ten wzmódz także mogły dwie niedawno zaszłe

okoliczności, raz ogłoszenie noty lorda Napier,

w której jest mowa o porozumieniu się innych mo

carstw z wyjątkiem Francyi w ważniejszej kwe

styi niż duńska44, powtóre: stanowisko zajęte przez

lorda Palmerstona w sprawie p. Stansfeld. Zasło

nięcie przyjaciela Mazziniego odpowiedzialnością

pierwszego ministra królowej angielskiej, w ywo

łało oburzenie pólurzędowej prasy francuskiej.

Nio kryje się ona z nadzieją, iż to postępowa

nie lorda Palmerstona, które cechuje jaskrawemi

wyrazami przyczyni się do jego upadku. L a France

umieszcza nawet z tego powoda artykuł wstę

pny pod tytułem: nLord Palmerston ip . Stansfeld°.

O stanie kwestyi duńskiej podamy par§ wy

jątków z dzienników wiedeńskich, sądząc, że w

tej właśnie chwili najlepiej w Wiedniu mogą być

świadomi, jak stoi rzecz względem układów; od

gabinetu bowiem wiedeńskiego zależy, czy zechce

doprowadzić wojuę do ostatnich granic możności

lub przerwać ją układami.

Presse wiedeńska dowiaduje się w liście z Lon

dynu z d. 18go b. m . następujących szczegółów o

toku układów dla przywiedzenia konferencyi do

skutku:

,,Rząd duński rzeczywiście odstąpił od pierwo

tnego swego postanowienia, i w dniu 15 b. m.

zawiadomił lorda Russella telegrafem, że przy

staje na konferencyę bez zawieszenia broni. Hr.

Russell telegrafował odwrotnie do Kopenhagi, za

pytując, czy jest to stanowczem przyjęciem jego

pierwotnego projektu ? W takim razie musiałby

podnieść tę okoliczność, że projekt jego z dnia

22 lutego przyjętym został w zasadzie przez mo

carstwa niemieckie, i że w rzeczy samej tak on

go pojmował, iż samej konferencyi przypadnie

zadanie postawienia podstawy, na którejby oprzeć

się dało możebne rozwiązanie kwestyi. Rząd duń

ski odpowiedział drogą telegraficzną, a wczoraj

(17go) odpowiedź dostała się do rąk hr. Russella,

że mógłby przystać na zawieszenie broni jedynie

za poprzedniem wyjściem wojsk z Jatlandyi, a to

ze względu na usposobienie ludu, lecz, że od tego

pytania nie czyni zawis!em przyjście konferencyi

do skutku, przypuszczając, że mocarstwa niemie

ckie uważać się nadal będą, tak jak dawniej, za

związane oświadczeniami z d. 31 stycznia (notą

austryacko-pruską) i że wyrażona ponownie w de

peszach z d. 7 marca gotowość ich do konfe

rencyi z tego samego wychodzi punktu (całość

monarchii duńskiej. Red. Chw.) . Eari Russell od

powiedział dzisiaj (18go), że jak rzeczy się obe

cnie ułożyły, konferencyą wtedy tylko przyjdzie

do skutku, i w takim razie tylko dawałaby na

dzieję skutecznego rezultatu, jeśliby wszyscy jej

uczęstuicy porozamieli się co do przystąpienia do

konferencyi w zasadzie tylko, to jest bez poprze

dniego dania jej jakowej podstawy. Na to od

rzekł p. Quaade, że rząd duński musi przy swo

jem widzeniu obstawać, samo jednak przez się

rozumie się, że podda się wyrokowi Earopy na

konferencyi.0

Dalej zaś pisze Presse-,

,Według innych do

niesień przez nas otrzymanych, nabiera mocy

mniemanie, że gabinet wiedeński skłonnym jest

postąpić sobie po woli Anglii i przystać natych

miast na koiiferencyę z niejakiemi zastrzeżeniami.

Z gabinetem berlińskim toczą się jeszcze układy

w tej mierze z Londynu i Wiednia; zdaje się je

dnak, że Prusy jeszcze się temu sprzeciwiają. Je

żeli się to wszystko potwierdzi, to wojna prowadzi

się dziś tylko dla honoru wojskowego. Prusacy

chcą odnieść zwycięstwo pod Dyppd, a Duńczycy

również bronią Dyppel więcej tylko dla honoru.

Tak dalece już dyplomacya rozwodniła cel dzia

łania na Sundewitt i w Jatlandyi, że się z po

dziwienicm pytać godzi, na co się jeszcze krew

leje i na co się bombardoje, skoro idzie tylko o

zdobycie stanowisk, których Duńczycy . bronią

z tem przeświadczeniem, że w każdym razie u

trzymają się przy nieb. Zaprawdę, szkoda każ

dego żułnierza rannego, szkoda każdego koszto

wnego strzała, który jeszcze wypadnie z dział

gwintowanych. Lepnv iść

konferencye, porozu

mieć się jak można, i rze’cz całą zakończyć.14

Wiener Lloyd powiad:, że doniesienie jednego

z tutejszych dzienników^ (a zatem Pressy), iż Au

strya i Prusy zezwoliły na konferencyę bez za

wieszenia broni a nadto bez nadania układom

stałej podstawy, jest tylko propozycyą angielską

przedłożoną w d. 21 hr. Rechbergerowi, gdy tym

czasem z Berlina donoszą telegramem prywatnym

iż p. Buchanan taką samą propozycyę wręczył

p. Bismarkowi. Wniosek ten nie ma na celu, aby

konferencyą obradowała wśród szczęku broni, lecz

aby kwestyę zawieszenia broni ona sama roz

strzygnęla, i to ma być pierwszym punktem jej

programu. Nie należy także brać dosłownie, j a

koby konferencyą nie miała żadnej podstawy u

przedniej, lecz było to tylko powiedzianem, aby

dać do zrozumienia Anstryi i Prusom, że należy

się oprzeć na układach z r. 7851 i 1852 a oraz

odjąć Rzeszy niemieckiej wszelki pozór do nie

wzięcia udziału w naradach. Gabinet berliński miał

przyjąć tę propozycyę bardzo chłodno. Niemniej

jednak porozumiano się między Wiedniem a Ber

linem i miano przesłać 22go doLoadynu uwiado

mienie o przyjęciu propozyeyi.

Wanderer powiada, że propozycya angielska

co do podstawy układów z r. 1851 i 1852 nie

znalazła przyjęcia_w Wiedniu i Berlinie. Państwa

niemieckie zgodziły się na to, aby nie przerywać

kroków nieprzyjacielskich, a przyjąć propozycyę

konferencyi bez dania poprzedniej podstawy ukła

dom. To oświadczenie przesłano do Londynu, a

gabinet tameczny będzie się starał, aby w Kopen

hadze zgodzono się na taki warunek. Posłnży zaś

w tem gabinetowi londyńskiemu oświadczenie po

nowne Austryi i Prus, iż pozostaną wiernemi zasa

dzie nietykalności monarchii duńskiej. Wszelako

nie tyle idzie Danii o zasadę nietykalności, ile o

utrzymanie związku Szlezwiku z Danią.

Wrśród tego jeśliby gabinet londyński się zmie

nił, na co się zdaje zanosić, rzeczy mogłyby zu

pełnie inną przybrać postać. Gazeta Berlinga je

szcze utrzymuje, że Dania nie ustąpi i w tym razie

m aluje ona usposobienie ludu stolicy; lecz dwói

zapewne innego jest zdania i to może stało się

powodem nagłego wyjazdu króla do obozu, gdzie

bezpieczniejszym się czuje niż w własnym pałacu.

Już nieraz obawiano się, aby nie przyszło w Ko

penhadze do jakiego wybuchu, lecz dotąd wstrzy

mywała go wojna. Gdyby jednak miano traktować

o pokój, nie możnaby ręczyć za następstwa.

Dnia 20go t. m . odbyło się ostatnie posiedzenie

w sali Barthćlemy; publiczność przyjęła żywemi

oklaskami deputowanego Picard i p. Prevost-P a

radol, któremu minister nie chciał ndzielić pozwo

lenia na odczyt w tej samej sali. Ostatnie to po

siedzenie zamknął p. Odilion Barrot mową, w któ

rej między innemi powiedział, że przez spokój i

porządek, które zawsze przewodniczyły odczytom,

publiczność lraucaska okazała się godną wolności.

Z powodu znauej noty w M onitorze o naganie

danej przez Ojca św. kardynałowi Bonald, za

wprowadzenie liturgii rzymskiej w dyecezyi lugduń

skiej, kardynał wystósował był list do Bwojego

duchowieństwa, w którym tłómaczył, iż twierdze

nia urzędowego dziennika były mylne. Otóż M o

nitor obstaje dziś przy swojem, i mówi, że rekla

macya rządu francuskiego zaniesioną została do

Rzymu 23go lutego, że oświadczenie kardynała

Antonellego jest z tego samego dnia, lecz że do

piero 9go marca sekretarz stanu nazkazałje wrę

czyć kardynałowi Bonałd. List zaś kardynała do

duchowieństwa jest datowany lig o marca.

Upadek ministeryum Bulgarisa w Atenach u

ważają w Paryża za zwycięztwo wpływu francu

skiego. Nie wiemy, czy tak jest rzeczywiście, lecz

w każdym razie małaby to była kompensata w

zamian za widoczne osłabienie tego wpływu w naj

ważniejszych sprawach europejskich.

Dyskusya całkiem niespodziewana, a trą

cająca o najwyższe kwestye spółeczue i za

sady państwa, zaskoczyła senat francuski

na posiedzeniach w d. 18 i 19 b. m. Po

wodem do niej była petycya p. Merlin, by

łego oficera artyleryi, a dziś obywatela po

ważanego w swoim departamencie, syna

sławnego w rocznikach rewolucyi francu

skiej członka konwencyi, Merlina de Thion

ville. Według konstytucyi francuskiej petycye

mogą być tylko do Senatu zanoszone; pan

Merlin wi§c zaniósł tam petycy§ żądającą,

aby Senat wziął pod rozwagę szerzenie się

coraz większe publikacyj przeciwnych reli

gii i moralności. Podanie to miało i pod

tym względem pewne znaczenie, że p. Merlin

jest protestantem. W bardzo jaskrawych ko

lorach przedstawił on okropne skutki spły

wające ztąd na spółeczność, a powołując

się na konstytucyę, która postawiła Senat

na straży publicznej moralności, żądał od

niego wpływu na rząd i na zmianę ustaw

w tym względzie. Zdaniem bowiem jego,

ustawy istniejące nie dają rządowi dosyć

środków do zabezpieczenia spółeczeństwa

od następstw koniecznych, a już dzisiaj aż

nadto widocznych. Pisma szkodliwe moral

ności, jeżeli się ich rozpowszechnianiu nie

położy tamy, usuwając i niszcząc wszelkie

moralne podstawy spółeczności, doprowa

dzić ją muszą do ateizmu nietylko w reli

gijnej, ale i w politycznej sferze.

Sprawozdanie Komisyi Senatu nie prze

czyło ani złemu, jakie wyradzają publi*

kacye przeciwne religii i moralności, ani

symptomatom spółecznym przez petycyę

wskazanym ; sprawozdawca zarzucał tylko

panu Merlin pewną przesadę, a usprawie

dliwiał całkiem rząd i prawodawstwo. Pra

wodawstwo zdaniem komisyi odpowiada zu

pełnie wymaganiom dzisiejszej spółeczności,

i nie może posunąć się dalej w obec przy

jętej zasady wolności wyznań. Rząd żadnej

nie opuszcza uprawnionej represyjnej stro

ny i pilnie strzeże moralności publicznej.

Senat przeto zdaniem komisyi winien przejść

nad petycyą do porządku dziennego.

Byli atoli senatorowie, którym się zda

wało, że pomimo przyjęlćj zasady wolności

wyznań, byłoby coś do zrobienia, aby złe

w petycyi wytknięte o ile można powstrzy

mać. Skoro moralny stan spółeczności jest

narażonym, trzeba koniecznie starać się o

sposoby zapobieżenia niebespieczeństwu. U

iepszenie ustaw winno być w tej mierze

zadaniem rządu; petycyę przeto należy ode

słać ministerstwom spraw wewnętrznych i

oświecenia.

Zepisać tu należy, że tak mówcy, którzy

chcieli petycyę uwzględnić, jako i ci co

radzili przyjść do porządku dziennego, nie

zaprzeczali ani złemu ani jego skutkom.

To było zapewne przyczyną, że dyskusya

nader poważna i ciekawa trwała przez

dwa posiedzenia, i lubo się skończyła przej

ściem do porządku dziennego*, nie małe w

Paryżu sprawiła wrażenie. Z wyższego bo

wiem - gdyż moralnego i spółecznego stano

wiska— dotknęła najwyższych i najgłębszych

zadań. Szło o szkodliwy wpływ pod wzglę

dem moralności na spółeczność, a stąd i

o wolność druku i o wolność wychowania,

głównie zaś o pogodzenie prawodawstwa, któ

reby odpowiadało tak potrzebie zabespiecze

nia moralności współeczeństwie jak zasadzie

Ozęlć literacko - artystyczna.

Z PRZESZŁOŚCI.

Kościół ś. Wojciecha

W KKAßCß)WIIE*

(Dokończenie patrz Nr 69).

Uzupełniając podane przez nas wiadomości o ko

ściele ś. Wojciecha, nadmienić nam jeszcze wypa

da o ś. Janie Nepomucenie, który w mieście Kra

kowie zdawna szczególnie był czczony; ta bowiem

cześć łączy się z świątynią, o której piszemy.

Mimo że proces kanonizacyi ś. Jana Nepomuce

na patrona Czech, rozpoczętym był dopiero w 282

P° spełnionem na nim przez Wacła

męczeństwie (r. 1393), a skończonym bullą

Jn!f* f’^

marcn 1729 r.; przecież są dowody:

] i fZj,fa czczonym był już od chwili gdy w fa

łwtfeami nprU u*0^ *

D°wody owe poparte za

bytkami pędzla idłuta dotąd zachowanemi, nie

sięgają w Czechach P? . a rok 1532; kiedy prze

ciwnie w Polsce dawniejszo są ślady nabożeństwa

do tego szczególnie miłowanego świętego. Gdzież

u nas most, rzeczka, staw lub jezioro, gdzieby nie

było statuy pięcioma gwiazdami uwieńczonego k a

nonika pragskiego? Posągi te powszechnie nad

wodami, a w Wielkopolsce na rynkach i cmenta

rzach stawiane, sięgają datami swojemi czasów

o wiele w cześniejszych od roku 1729, kiedy Rzym

wydal wyrok przyznający Janowi z Nepomuk cześć

kościelną. W Krakowie np. na Piasku stoi przy

mostku na Rudawie figura Nepomucena, z napi

sem świadczącym iź istniała tam już przed 1523

rokiem, a w r. 1815 odnowiono ją na pamiątkę

otworzenia Rzeczypospolitej Krakowskiej; w Wil

nie także w okolicy kościoła ś. Rafała (gdzie dziś

stoi słup z cudowną figurą Chrystusa Pana), był

przed rokiem 1719 starożytny posąg ś. Jana Ne

pomucena.

Gdyby u nas t,eszly badania archologiczne aż

do tej pilnej drobiazgowości jak u Niemców i Fran

cuzów, którzy dawno już figury przydrożne w in

wentarze zabytków swoich włączyli; wtedy wyka*

zaćbyśmy mogli: że w XV i XVI stóleciu postać

ś. Jana z Nepomuk zastępować zaczęła w Polsce

posągi ś. Jana Chrzciciela stawiane przedtem nad

wodami; a po odbytej w Pradze głośnej z przepy

chu kanonizacyi, stało się u nas (w XVIII wieku)

powszechnem uwielbienie czeskiego patrona. Przy

padał święty ten do smaku narodowi, bo był stró

żem honoru a opieknnem dobrej sławy. Na sza

blach nawet dawano napisy z wezwaniem pomocy

jego. Epigraf taki widzieliśmy na karabeli wyry

ty o dwieście prawie lat wcześniej, niż Rzym wy

rok kanonizacyi czeskiego patrona ogłosił. Był on

następny:

Janie Nepomucenie, Ty patronie święty!

Brońże mego honoru, by mi nie był wzięty, 1540 r.

Wtedy więc już gdy w r. 1721 cesarz Karol VI

obsyłać począł stolicę apostolską prośbami, aby o

ś. Janie Nepomucenie msze śś. w krajach ber!u je

go podległych odprawiane być mogły; i od nas

szły do Rzymu listy popierające to życzenie dla

Polski.

Czytamy je w Memoriale wydanem w Rzymie

w r. 1723. Upominali się o tę cześć: król August

II, nuucyu8z Arcivesco, arcybiskup gnieźnieński,

biskupi polscy wszyscy prawie, wojewoda kra

kowski, akademia i rajcy Krakowa, którzy pro

sząc o uznanie ś, Jana Nepomucena za patrona

miasta, przyrzekali, że bractwo literackie urządzi

na ołtarz dla niego osobną kaplicę przy kościele

ś. Wojciecha.

Gdy tedy prośbom zadosyć się stało (1729 r.),

ołtarze i kaplice po Polsce, Rusi i Litwie dla ś. J a

na Nepomucena wznosić zaczęto; czyniąc starania

o posiadanie relikwij tego czeskiego a wtenczas

już i polskiego patrona.

Bractwo literackie otrzymało wtedy relikwie

owe dla kościoła ś. Wojciecha. Z taką zaś uro

czystością przyjmowano święte szczątki w murach

naszego miasta, że magistrat krakowski z lamen

tem pisał do Branickiego jenerała artyleryi, aby

choćby dwudziestu czterech dział użyczył na bi

cie salw w dzień festynu tego. (A. Grab. Dawne

zabytki str. 123).

Budowę kaplicy przypartej do południowej ścia

ny kościoła ś. Wojciecha, rozpoczęto w r. 1778

z przeznaczeniem jej ku czci ś. Jana Nepomucena.

Mimo, że o tej dacie i dedykacyi świadczy umie

szczony na niej napis; przecież dowiadujemy się

z dokumentu będącego dawniej w gałce wierzo

wej tego kościoła, że w pomienionym roku wznie

siono tylko mury kosztem Potockiego wojewo

dy Beł:skiego; zaś dopiero we trzy lata po

tem , kaplica ostatecznie wykończoną została,

staraniem i nakładem Franciszka Dzianottego, X.

Macieja Pstronkońskiego, i krakowskich rodzin:

Laśkiewiczów, Wolfów, Kubeckich, Kirchmaye

rów, Kremerów, oraz datkami innych wiela. Pod

ów czas (1781 r.) restaurowano także kościół cały;

a kaplicę już wtedy poświęcono znowu czci bło

gosławionego Kadłubka **).

Tak nieraz świeckie pobudki, czasem chłód reli

gijny, a wielokroć sama nawet żarliwość ku nowym

promieniom łaski Bożej zwrócona, przyćmiewają

cześć jednych świętych a do innych nabożeństwa

zwiększają; więc i z uwielbianiem ś. Jana Nepo

mucena podobnie się w Krakowie stało, jak z pra

**) Z przywiedzionego dokumentu, (który nam pan

senator K. Hosiowski udzielić raczył), dowiadujemy

się także: że w r. 1664 zdobiono wnętrze kościoła,

oraz wzniesiono wieżyczkę, którą budował cieśla K a

zimierz Brozina.

gnieniem przeniesienia uroczystości ś. Stanisława

(z okazyi nadanej konstytucyi) na dzień 3 maja,

a uznaniem w r. 1715 ś. Józefa za patrona mia

sta. O jednem i drngiem zapomniano. Opustoszała

także kaplica ś. Jana Nepomocena przy kościele

ś. Wojciecha; a gdy statua tego świętego jest

w nawie kościoła, w tem oratoryum stoi teraz

nieuposatony ołtarz błogosławionego Kadłubka.

To opustoszenie stało się przypadkowo pod te

czasy, gdy w Czechach świat uczony wątpić nawet

zaczął czy żył kiedy ś. Nepomucen; a rozumiano

że cześć jego Jana Hussa się tyczyła — zastawia

no się wtedy kancyonałem lutomlrzyckim z XV

wiekn, gdzie przytaczano jako dowód Missam

sancti H ussi!! W namiętnych sporach silono się

na wykazanie istnienia wielu innych Janów z Po

muk i Nepomuk. Nie pominięto w tych badaniach

najrozmaitszych sprzecznych sobie cytat i dowo

dów; o uważnem jednak przeczytaniu procesu ka

nonizacyjnego zapomniano zupełaie. Dla tego du

chownym czeskim łatwo przyszło wygrać walkę,

której ostatecznie Antoni Friud książką swoją

(Der geschichtliche Nepomuk) w Cheb (Eger) 1861 r.

wydaną, zwycięztwo nawet na drodze krytyki li

terackiej zapewnił.

Dziwne, że ci co protestują przeciw Kościołowi,

tak zapalczywie zgasić mn pragnęli jedn§ świetną

gwiazdę, aby ją dla Husa zapalić ! Zagadkowem

byłoby usiłowanie takie, żeby nie pewnik: iż za

przeczenie religijne, odrzucając uznane o świętości

tradycye i dowody, szuka przecież zawsze tych

samych powag i tradycyj, aby je zyskać dla sie

bie. Zdawałoby się zbytecznem poszukiwanie i

śledzenie takie, gdy zważymy, że ci co wszystkie

mi świętymi gardzą, nie powinniby znajdować dla

swej nauki pożytku w okazywaniu, że ten lub ów

uwielbiony mniej świętym, im się wydaje. Prze

cież w naturze ludzkiej leży: że kłamstwo lub u

rojenie, równie »jak prawda i pewność, podań i

powag szukają dla siebie. W czasach niewiary

Kościół wytrzymuje zawsze walkę z tym anality

cznym kierunkiem zaprzeczenia, zwróconym kn

ustawom i tradycyom jego - gdy znów pobożność

zwycięża, Piotrowa skała wynurza się z powodzi

obłędów, a wtedy nawet geologowie godzą się

z Mojżeszowcm o stworzeniu podaniem.

Wracając do rzeczy, Die balibyśmy się o cześć

ś. Jana Nepomucena, choćby go był Frind nie o

bronił. Trwać ona będzie pokąd katolików w Cze

chach starczy; u nas zaś mimo że nikt świętości

pragskiem u kanonikowi nie przeczył, opustoszała

kaplica jego, nie z innej zapewne jak tylko, z tej

prostej przyczyny, że nam ją przeszłość bez fun

duszów oddala.

Z dzisiejszym stanem tej kaplicy wiążą się my

śli o odnowie kościoła i funduszach na*nią. O tej

to restauracyi jeszcze wspomnieć chcemy.

Głównie zły stan dachu, a ztąd zacieki, zwró

ciły uwagę Krakowian na zagrażającą rninę ko

ścioła. Ojczyste wspomoienia, jakie się wiążą do

tej świątyni złączone z uczuciem rcligijnem zacho

wania jej od upadku, ułatwiły utworzenie się w r.

1862 komitetu odnowy, a zarazem wzbudziły do o

fiar pobożnych. Komitet ten ***) zebrał ze składek

(jak to obwieszczono na początku roku zeszłego)

4724 złr. w . a. 46 kr., co użyto na pokrycie wszy

stkiego dachu ołowiem i dokonanie konserwacyj

nej restauracyi budowli całej. Wydatki te przenio

sły sumę zebranych ofiar, pozostawiwszy dług cią

żący na wpływach dalszych.

***) Komitet składają osoby następujące: XX. Julian

Złowodzki, Albin Dunajewski i obecny prebendarz X.

Makary Baniakowski; nadto świeccy: pp. Piotr Bar

tynowski, Bernowski, Ludwik Hoelzel, Edward Rem

bowski, Jan Steczkowski, Józef Bartl, Jau Kaczmarski

Walery Wielogłowski i Antoni Wojczyński. T e n osta

tni zaproszonym został do najbliższego dozoru nad re

stauracyą prowadzoną przez budowniczego p. Pawła

Barańskiego. Wreszcie później przybrano do grona

komitetu pp. Aleksandra Szukiewicza i Adama K ry

wulta.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Chwila.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu