Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 739 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nr 272

MmlmtfU ii pmK««« »)Iii»aa nnuitM ,

I W W W W I iiHIWHIUiliiHWl

Kraków Niedziela 25 Listopada 1928.

WWWWWWMB-WMM

_____________

Rocznik LXXX

mOIASm wyahadrl »»dzienni« » )idi(iili 11- ta) | w aai),

NUMER POJEDYNCZY: II *ROSZY. |

,,t

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE WYNOSI: »*w’"*

W Krakowie bez odnoszenia do domu ........................... t

d. 5,40

W Krakowie z odnoszeniem do d,omu

,j.

g_.

Na prowincję z przesyłką pooztow*

,,j, ,i,

g—

Zagranicę z przesyłką pocztową:

1* *Z« *.. zł.10.___

Za każdą zmianę adresu !dolicza clę zł. 0.50.

Rekiainacje niezapieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się.

Prenumeratę przyjmują: Administracja ,,Czasu”, wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników.

CZAS

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. 400.404.

Adrea Redakcji 1 Administracji: Kraków, ul. św. Tomasza 32.

Telefon Redakcji 50.

Administracji 1 Drnkarnl 3750.

Rodziny blnrowe: od B-te] do 13-toj 1 od 15-tej do 18-taj.

H IT OIŁOIIItl

J»dnora«owo ia ]edin wlirn mlllmtfrown

Ogłoszenia iwykle . .

,io.*0

Układ tabelaryczny, cyfrowy, kombinowały a i i a a a a a a a!. 0.30

Ogłoszenia w ,,Nadesłanych" .

............................. » a a a «ł.0,40

Nekrolosi

........................ ««iiiiBiiiiii...

al.085

]Komunikaty po kroaici ,

..............................................

.a,

i,"ii.060

OgłoB«»nia n a pierw szej stronie

,,0.40

Ogłoszenia zamiejscowe 25 proc. droi»Jj

Za zastrzeżenie miejsca dolicza się 25 pro«.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują od dnia zmiany w nagłówku.

Ogłoszenia przyjmują: Administrarcja ,,Czasu" i wszystkia miejscowa i «a

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń.

RosjaiStanyZjednoczone.

Dyskusja na temat umowy flotowej an

gielsko-francuskiej oraz wybór Hoovera na

prezydenta Stanów Zjednoczotnych zwra

cają coraz mocniej uwagę opinji europej

skiej na zagadnienie, jak ułożą się w naj

bliższej przyszłości

stosunki pomiędzy

Stanami Zjednoczonemi a Rosją sowiecką.

Coraz częściej słyszy się głosy, że Stany

w razie utrzymania umowy flotowej odpo

wiedzą na nią uznaniem de iure Sowietów

i nawiążą z nimi blisze stosunki, także i

ekonomiczne. Zwolennicy tego poglądu

wskazują na fakt, że prezydent Hoover jest

w przeciw.ieństwie do Coolidge’a związany

ściśle z kołami wielkiego przemysłu ame

rykańskiego, które napewno nie zechcą po

minąć lej sposobności dla zdobycia nowych,

pól do ekspansji. Takiem polem może być

w1pierwszym rzędzie Związek socjalistycfc

nych republik sowieckich. Dezorganizacja,

życia gospodarczego, wywołana przez rzą

dy sowietów uczyniłaby kapitał obcy, któ

ryby wszedł do Rosji bezwzględnym pa

nem najpierw na polu’ gospodarczera, a

z czasem i politycznem. ,Wskazuje się też

na celową propagandę, prowadzoną ,w tym

kierunku od dłuższego czasu przez Sowie

ty na gruncie amerykańskim, a mającej

na celu zainteresować tamtejsze koła fi

nansowe sprawami przemysłu sowieckie

go, obstalunki dla kopalń i fabryk sowiec

kich, a wreszcie wielką umowę z General

Electric Company na sumę 25 miljonów

dolarów, oparte już na 5-letnim kredycie.

Świeża podróż p. Devey*a do Moskwy wy

wołała też, jak wiadomo, sporo domysłów

i pogłosek. Na gruncie znowu politycznym,

przychylne stanowisko Sowietów dla paktu

Kelloga wywołać miało w Ameryce wraże

nie, że sowiety przejęte są szczerym du

chem pacyfizmu.

Jak sensacyjnie w niejedny,m punkcie

brzmią te pogłoski, tak nie można bez

względnie odmówić im szans -prawdopo

dobieństwa. Tyle już państw pró)?bowało na

wiązania stosunków ekonomicz!nych z so

wietami, łudząc się możliwością opanowa

nia swym kapitałem olbrzymi}ch rynków

rosyjskich, że ostatecznie nie by;łoby w tem

nic dziwnego, gdyby tego rodzaju ekspery

mentu zechciała z kolei spróbować Amery

ka. Trudnoby jej było się dziw;ić chociaż

by z tego powodu, że przed próbami tego

rodzaju nie zawahały się przecież ani An

glja ani Niemcy, o wiele bliższe i mające

lepszą znajomość terenu, o który chodzi.

Nie ulega wątpliwości, że Ameryka dyspo

nuje o wiele mniejszą od nich znajomością

stosunków7 rosyjskich d skutkiem tego łat

wiej jeszcze ulega pokusóm podjęcia raz

jeszcze eksperymentu, który się tamtym

nie udał.

Oczywiście, że sama możliwość tego ro

dzaju polityki ze strony Stanów Zjedno

czonych jest ogromnym awantażem dla so

wietów, którym po licznych niepowodze

niach wewnętrznych i zewnętrznych za

czyna obecne osamotnienie bardzo doku

czać, i które też z wielką skwapliwością

gotowe są przyjąć wyciągniętą do nich

rękę. Wszystko tó oczywiście nie przesądza

sprawy w-’tym kierunku, by akcja rosyjsko

amerykańska miała widoki prawdziwej

realizacji; te powody, które spowodowały

fiasco akcyj poprzednich, istnieją i dzisiaj

i działają może nawet silniej, jak poprze

dnio. Ponieważ zaś całe ryzyko jest nie po

stronie Rosji, ale jej kontrahenta, przpto

spodziewać się można, że Rosja pójdzie tu

jak poprzednio na bardzo dalekie ustęp

stwa, wiedząc, że i tak w danym razie bę

dzie mogła swych zobowiązań nie dotrzy

mać.

Jeżeli jednak idzie o sytuację międzyna

rodową, to istota rzeczy leży zupełnie gdzie

indziej. Zbliżenie amerykańsko-sowieckie

oznaczałoby ogromne wzmożenie nacisku

politycznego obu tych państw7 na sprawy

azjatyckie, w szczególności zaś na Chiny,

w których tak Rosja, jak Stany Zjednoczo

ne dążą do zmniejszenia, jeśli nie wyelimi

nowania dotychczasowych beati possiden*

tes, w pierw"szym rzędzie W. Brytanji, w

drugim Japonji. Słowem zbliżenie takie

oznaczałoby bardzo silne zaostrzenie się

sytuacji politycznej w Azji, może wznowie

nie prób akcji sowieckiej w kierunku

Indyj i świata maliometańskiego, tak że

napięcie atmosfery międzynarodowej i tak

już przesyconej elektrycznością, doszłoby

do bardzo wysokiego poziomu. Słowo ,,woj

n a tak troskliwie wykreślane z życia mię

dzynarodowego przez Stany Zjednoczone,

w/róciłoby z bardzo konkretnem znaczeniem

ua porządek dzienny.

Można mieć oczywiście poważne wątpli

wości, czy twórcy paktu Kelloga wierzą

istot!nie w wieczny pokój, -ale to pewna, że

na najbliższą przyszłość nikt nie chce vvoj

nj-f, przedewszystkiem zaś nie chcą wojny

SLany Zjedn-oczone. Zbliżenie zaś sd^iecko

amerykańskie przynajmniej na tych pod

stawach, o jakich się obecnie mówi, było

b)y niemal że spaleniem mostów pomiędzy

Stanami a Wielką Rrytanją, która tem

energiczniej montowałaby blok, w który

prócz niej weszłaby przedewszystkiem

Francja i Japonja. Nie ulega zaś kwestji,

że obydwie strony w7yczerpią przedtem

wszystkie możliw"ości, zanim chwycą się

ostateczności. Pomijając już rolę faktyczną,

jaką w7ręku dyplomacji amerykańskiej od

grywa atut sowiecki, jako środek presji na

partnerów w grze o rozbrojenie na morzu,

wypadnie bodaj czekać na wyjaśnienie się

sytuacji kilka jeszcze miesięcy, tj. do czasu

w7yborów angielskich i objęcia władzy

przez prez. IIoovera, co w każdym razie nie

zapowiada szybkiego jej zaostrzenia się.

Berlin 24 listopada.

(PAT) Jak donosi ,,Deutsche Algemei-ne Zci

tung”konsul amerykański w Berlinie odmówił

wizy wjazdowej 2 delegatom gospodarczym

Sowietów Osińskiemu i Mechłankowi, którzy

mieli udać się do -Stanów Zjednoczonych, by

zawrzeć tam umowę z -dwoma wielk-iorni fa

brykami auto-mobilowemi w sprawie wybudo

wa-nia w Rosji sowieck:iej fabryki samoch-o

dów. Objekt, co do którego toczyły się rokowa

nia prz-ed-stawia w’artość 20 miljonów dolarów.

Rewizja planu Dawesa.

Rewizja planu Dawesa dyskutowana od sze

regu miesięcy na łaniach prasy świ-atowe-j i

poruszana w przemówieniach

- mężów stanu,

przybrała konkretne formy dopiero w ciągu

ostatniej sesj,i L-igi N. Korzystając ze zwykłego

zjazdu kierujących mężów stanu -mocarstw w

Genewie, przedstawił wówczas kanclerz Rze

szy M uller żąd-anie Niemiec na-ty-chmiastowej

i bezwarunkowej ewakuacji Nadrenji, której

okupacja, jak głosi niem-ieck-a teza, nie znaj

duje od czasu przyjęcia planu Dawesa i ukła

dów Loca-rneńskich, prawnego

uzas-adnienia.

Pq mozolny-ch naradach, które i na plenarnem

zebraniu odbiły -sięburzliwem echem, państwa

sprzymierzone zgo-dziłysię na rozpatrzenie po

stul-atów’ n-iemieckich, pod warunkiem, że ewa

kuacja zostanie uzależnion-a od ostatecznego

załatwienia problemu

reparacyjnego,

który

w pla-nieDawesa znalazłtylko tymczasowe roz

wiąz-ani-e. Niemcom, które wbrew jasny-m po

sta-nowieniom traktatu -wersals-kiego nie chcą

wid-zieć związku pomięd-zy temi dwo-ma spra

wa-mi, zrobiono to jedynie ustępstwo, że dla

każdej z n-ich powstanie osobnakomisja; obra

dy ich jednak będą równoległe. Sposób powo

łania oraz charakter członków m-iał zostać u

s-talo-ny w ciągu dalszych -rokowań.

Jak słychać obecnie, postąpiły one już tak

daleko, że komisja ekspertów finansowych w

najbliższych tygodniach rozpocznie swe obra

dy — prawdopodobnie

w Berlinie. Jej człon

kowie, według nieurzędowych jeszcze wiado

mości, będą mianow-ani przez od-nośne rządy

(Niemcy, Belgja, Francja,

\Y. Brytanja,

ponja, Włochy), ale pozostając w czasie roko

wań ze swemi rząd-ami w stałym kontakcie,

nie otrzymają od nich wiążących in-strukcyj.

Pewną niezależność ekspertów uważają bo

wiem Stany Zjed-n. za niez-będny warunek swe

go u-dz,i-ału w komi-sji.

Mimo tego form-alnego ustępstwa -na rzecz

wierzyciel-a

ws-zystkich

zainteresowanych —

na którego ud-zi-alebardzo im zależy — rządy

Francji ,-iW. Brytanji nie ustąpią zapewne ze

stanowiska o-kreślonego w dawniejszych wy

nurzeniach. Anglja, jak -stwierdził niedawno

Churchill, po-zostaje

wie-rną deklaracji Bal

foura z roku 1922, w myśl której za-dowolni się

takiemi świadczeni-ami swych dłużników, któ

reby w7 -zupełności pokryły jej zobowiązania

wobecAmeryki,których skapitalizowana war

tość wynosi 14,2 miljardy mk. w złocie. Fran

cja natomiast -zgodnie z oświadczeniem Poin

carć’go w -Chambćry chce oprócz 8,433 miljar

dów mk. dłużnych Ameryce i mniejwięcej 5

milj-ardów mk. Anglji, (ostatni dług nieskon

solidowany) uzyskać od N-iemiec

zwrot sum

wyłożony-ch na odbudowanie zniszczonych de

partamentów. Wy-nos-zą one około 80-ciu mil

jardów frs.

Sformułowa,ne w ten sposób żądania Fran

cji zn-ajdują zaledwie wystarczające pokrycie

w przyzna-ny-ch jej 52°/0 z reparacyjnyc’h świad

czeń niemieckich, tak jak je ustalił plan Da

wesa. Ich skapitalizowaną wartość Obliczają

na 34 m:iljardy marek, wobec czegb.«należność

Francji wyniosłaby w przybliżeniu 17,7 milja-r

dów7 mk Trzeba jednak pamiętać, że twórcy

planu Dawesa, uważając go jedynie za próbę,

ograniczyli się do ustaleni-a

wysokości rat

rocznych, a nie oznaczyli ich ilości; stąd i po

wyżs-ze obliczenia są -nieco dow-olne.

Można

je-dnak przewidzieć, że rząd francuski wzgl.

jego eksperci nie zgodzą się na obniżenie po

danej powyżej aproksymatywnej wartości re

paracyj niemieckich. R -aczej będą dążyli do jej

podwyższeni,a przy rów-noczesnem rozłożeniu

na dłuższy okres czasu, tak aby spłatę repa

racyj co do czasu i wysokości annuitetów- do

stosować do spłaty wła-snych -długów wobec

Ameryki, rozłożonej na (52 lata.

An-glji i pozost-ałym wierzycielom Niemiec

obecny system świadczeń niemieckich praw

dopodobnie naogół o-dpowia-da i nie będą oni

skło-nni wprowadzić

w nim daleko idących

zmi-an .

Co do Stanów Zjedn.,

to wiadomo, choćby

z ostatniej mow-y C.oolidge’-a, że żądają one

spłaty długów francuskich i angielskich tak,

ja-k je ustaliły odnośne układy z 192B wzgl.

1923 roku. Nie chcą tez słyszeć o tem, aby .za

spo-kojenie ich pretensyj mi-ało zależeć o-d

- spo

.sobu ureguIowania reparacyj. Stąd niechęć do

udz.iału w jakichkolw i-ek konferencj-ach, któ

rych wynik może być ws-zech-stronnie zadawal

ni-ający tylko wtedy, gdyby ze swego nieprze

jednanego stan-owiska ustąpiły, zgadzając się

na redukcję -swych wierzytelności. Z uwagi na

określone poprzednio stan-owisko

rządów so

jus,z-niczych jedynie ta-k,i gest

m ógłby ulżyć

z-obowiązanio-m Niemiec.

Niemcy coprawda. stara-jąc się od dłuższego

cz,asu i dla ważkich przyczyn o względy Ame

ryki, z

- którą m-ają pow-ażną obrachunki, nie

chcą

jak głosi prasa, niemiecka

pozwolić,

aby je Francja i A-ngljawciągnęły do wspól

nego frontu pr,zeciw Stanom. Wogóle stanowi

sko ich -wobec problemu reparacyjnego da -ię

określić jedynie

chęcią zapłacenia jakna-j -

m-niej a uzyskania jąkn-ajwięcej. Ani wr ostat

niej mow-ie Stresemanna, ani w głosach prasy

nie znajdujemy jednak propozycyj, któreby

zmierzały do praktycznej realizacji pierwszej

części tego programu minimal,nego

w ustęp

s-tw-ach—maksym,alnego w żądaniach. Wszyst

kie plany, z,mier-zające do określenia wysokości

długu, do jego komercjal

cji, lub

choćby

zmobilizowania obligacyj koie-jowych i prze

mysłowych, spotykały się w opinji Niemiec

zawsze ze -st-anowcz -em

,,non possumus”.

Uregulowanie ostateczne -reparacyj wymaga

coprawda -rozwiąza-nia tak wielkiej ilości trud

nych problemów, że po-myślnego wyn-iku nie

dalekich narad m ożna -spod-ziewać się jedy

nie po bardzo grunt-ow -nych i mozol,nych ro

kowaniach. Pewną rękojmię ich powodzenia

daje zadaw ahiiające jak dotąd, funkcj-onowa

nie planu I)a-wes-a. Opierając się na tem, uwa

ża:ją Francu-zi, że -zdoln-ość płat-ni,cza Niemiec

est już wypróbowana i nie pow-inna podlegać

!alszoj dyskusji. Wypada zauw-ażyć jednak,

że pełną ratę roczną -(-2,5 miI-jard,a -mk.! płacą

Niemcy dopiero pierwszy raz w tym roku, że

ostatnie dwa lata stały w Niemczech pod zna

kiem og-ro -mnego przypływu kredytów zagra

nic,znych i świetnej konjunktury. Gdy jej źró

dło wyschnie, trudno przewid-zieć,

-c-zy pompa

I-eparacyjn-a,

skonstruowana przez Dawesa

czy kogokolwiek innego zn-ajdzie dosyć mater

jałów pędnych, aby bez zgrzytu dalej funkcjo

no-w -ać.

Łączy się z tem problem przeniesienia astro

nomicznych wprost sum z Niemiec -dokrajów’

II-j-a-nckich, a raczej do Ameryki. Po tego ro

dza-ju fluktuacjach należy spodziewać się po

ważnych zaburzeń. I w Ameryce zdają sobie

ltego sprawę, -skoro w dyskusji nad układem,

konsoli-dującym dług francuski

sen. Borah

stw-ierdził, że gdyby po 5-ciu latach

spłata

wierzytelności amerykańskich okazała się nie

możliwą, będzie jeszcze czas, odnośne układy

zrewidować. Zapytajmy,

czy właśnie wtedy

nie będzie już zapóźno?

H. Dembiński.

Berlin 24 listopada,.

(PAT) Prasa berlińska donosi zgodnie, iż

mimo iiien-adejścia jeszcze do Berlina oficj-al

nej odpow-iedzi rządów ententy na notę nie

miecką z dnia 30 października b. r., rząd nie

miecki obraduje n-ad sprawą przedłożenia mo

carstwom ententy ,nowego

memorandum

sprawie reparacyjnej, które byłoby odpowie

d-zią na zakomunikowaną

za pośred-nictwem

posłów n-iemieckich w Paryżu i Londynie wy

miany zdań pomiędzy poszczegól-nemi rząda

mi ententy. Prasa berlińska zapowiada, iż w

odpowiedzi swej rząd niemiecki raz jeszcze

postawi zas-adę całkowitej n-iezależności prac

komi-sji rzeczoz-nawców, i niezależności ewa

kuacji Nadrenji od spraw ,odszkodowań.

,,Vos

sische Zeitung" w wydaniu na piątek donosi

z Paryża, że pom-iędzy Paryżem a Londynem

niedoszłodotychczasdo porozumienia w spra

wie kompetencyj ko-misjirzeczoznawców, i że

wobec tego wiadom-ościpism paryskich -o tem,

że r-ząd francuski już mianował rzeczoznaw

ców ze strony Francji, są przedwczesne.

,,Ber

liner Tageblatt" donos-i, że rząd -niemiecki

przedstawi w" specjalnem

memorandum

carstwom ententy -zasady, które -min-i -ster Stre

semann wyłoży} w

.s w ojej mowie poniedział

kowej.

,,Berliner Tageblatt" zapowiada dalej,

że owe memora.ndum niemieckie będzie nosi

ło podobnie

nieobowiązujący i nieoficjalni1

charakter, jak memora-ndum mocarstw ententy

z-a.komunikowąne Niemcom, i będzie przed

stawiała i-jJożeme gęs^daycze N iW L

tiwaścijręzwojuIdraz M asjjnbk cNJ(Atwp dd i

łości planu Dawesa.

Sir Erik Drummond w Warszawie

Warszawa 24 listopada.

(PAT) W drug’i’m dniu pobytu w Warsza

wie Sir Erik Drummond oraz szef sekcj’i po

litycznej Dr Sigimura złożyli w ciągu przed

południa wizyty: p. prezesowi Rady mini

strów prof. Bartlowi, marszałkowi sejmu p,

Daszyńskiem u

oraz marszałkowi

senatu p.

Szymańskiemu.

Ponadto dyrektor Sigimura

przyjęty był na specjalnej audjencji w Belwe

derze przez p. marszałka Piłsudskiego. O g: 2

odbył się obiad wydany przez prezesa Rady

ministrów prof. Bartla na cześć gości. O g. 5

popołudniu w auli uniwersytetu warszawskie

go odbyta się prelekcja Sir E. Diumnionda

oraz p. Sigimury, ur.ządzon’a staraniem

aka

demickiego koła przyjaciół Ligi Narodów.

O 8 wiec-zorem poselstwo angielskie wydało

obiad na cześć Sir E. l)rummonda,

-z as posel

stwo japońskie n-a cześć p. Sigimury.

Warszawa 24 listopada.

(PAT) A?" piątek popołudniu w wypełnionej

po brzegi wielkiej auli uniw ersytetu w arszaw

skiego, staraniem po-l-skiego stowarzyszenia Li’

gi Narodów i akademickiego kola przyjaciół

Ligi Narodów odbyła się uro-czysta akademj-a

n-a cześć generalnego sekretarza Ligi Narodów

Sir Erika Drummonda idyrektora sekcji poli

tycz-nej sekretarja-tu -Ligi Narodów p. Sigimu

ry. Zebranie zaszczycił swą obecnością mini

ster spraw

z-agranicznych p. A . Zaleski. Ze

branie zagaii rektor uniwersytetu Przychodz

ki, ws-kazując n-a donio-słą -działalność Li-gi

Narodów, -do której należy około 50 narodów,

a której zadaniem jest

utrwalenie pokoju,

przez zbliżenie i w’zajemne poznanie narodów.

Następnie zabrał głos sekretarz

generalny

L. N . Sir E. Drummond, który w przemówie

niu swojem skreślił genezę Ligi Narodów,

podkreślając,

że przyszłość jej i ro-zwój w

znacznej mierze z-ależy od młodzieży. N astęp

nie dyr sekcji politycznej L. N .

- S igimura.omó

wił sprawę organizacji i praktycznych zadań

Ligi. Przemówienie Sir E Druni-monda i p.

Sigimury przyjęto hucz.nemi -oklaskami

Nagrody literackie,

Warszawa 24 listopada.

(PAT) Wczoraj odbyło się przyznanie na

gród-,

któ-remi Komitet obchodu książki Odro

d-zonej Polski postanowił odznaczyć najwybit

niejszych krytyków literackich -w

- o -statnich

10-ci-u l-atach. Sąd przyznał trzy nagrody po

2000 zł. p. Wacławowi Boro-wemu,

Karolowi

Irzykowskie-mu iTadeuszowi Boy-Żeleńskiemu,

ws-zystkim -za stałą działalność krytyczną.

—

W posie-d -ze -niu sądu brał udział -delegowany

przez komitet obchodu pan Jakób Mortkowicz.

Choroba króla angielskiego.

Londyn 24 listopada.

(PAT) -Król Jerzy przeziębił -się i z polecenia

lekarzy n-ie opuszcza pał-acu . Ogłoszo-ny biule

tyn o stanie -zdrowia król-a

-stw.ierd-za, iż o-znaki

przeziębienia nie są groźne.

Mimo niedy-spo

zycji król przyjął wiel-e osobistości, m . i-n. m i

nistrów Rumunji, Iraku i Haiti.

Londyn 24 listopada.

(PAT) N-a wi-ad-omość o złym stanie zdrowia

króla Jerzego przed pałacem Buckingham ze

brały się wielkie tłumy publicz-ności, wskutek

czego dla utrzym-ania porządku musiano we

z-wać wzmocnioną ochronę policji. Zebrani ro

z,eszli się -z przed pałacu dopiero po ogłoszeniu

drugiego uspakajającego biuletynu, w którym

powiedziano, że król wraca do zdrowia i że za

dwa dni będzie -mógł opuścić sw oją sypialnię,

a naw et odbyć przejażdkę po mieście.

Wiedeń 24 listopada.

(PAT) Dzienniki donoszą -z Londynu: Choro

ba króla angielskiego pogorszyła się -wczoraj

w nocy. Obaj lekarze królew-scy Hewett iDaw

son zostali w nocy -powołanido pałacu Buckin

gham. Postanowili oni pow-ołać trzeciego le

karza. Jeden z lekarzy pozostał przez całą noc

w pałacu.

,,Daily New-s" donosi, że rozw-aża

no myśl powołania księcia Walji, który obec

nie znajduje się w podróży po Afryce wschod

niej. Dotychczas jednak depeszy tego rodza

ju nie wysłano.

Proces przeciw Racicowi.

Wiedeń 24 listopada.

(PAT) Dzienniki donoszą

z Belgradu,

że

proces przeci-wko sprawcy zamachu w skup

sztynie Racicowi oraz przeciw’ 2 jego towarzy

szom posłom Popovicowi i Jovanov-icowi roz

pocznie się w połowie grudnia. Wczoraj otrzy

mali oskarżeni akty oskarżenia. Racic oskar

żony jest o mord z premedytacją, zaś Jovano

vic i Popovic o podżeganie, względnie współ

u-dz-iał w mordzie.

Dambasadora niemieckiego wMoskwie.

Berlin 24 listopa-da,.

(PAT) Prasa berlińska donosi, że prezy

dent Hindenburg przyjął we wtorek popołu

dniu -ministra Stresemanna na dłuższej

djen-cji.

,,8-Ulir-Abendblatt" twierdzi, że kon

ferencja między prez. Hindenburgiem a min

Stresema-nn -em dotyczyła spr-awy

obsadzenia

pmba-sa,dy niemieckiej w Moskwie. Wobec od

- m o wy ambasadora

niemieckiego

w Rzymie

von Neuratha, jako n-ajpoważniej-si kandydaci

na to stanowisko wymieniani są

a-mbasa-dor

niemiecki w Angorze Nadolny i obecny kie

równi!k,

w ydziału

wschodniego

urzędzie

spraw zagranicznych, bjły radca legacy-jny w

Warszawie vo.n Dirksen.

Rządowy projekt ustawy

o podatku gruntowym.

II.

Uznając w całej pełni, że łatwą wprawdzie —

ale ’zato jałową jest krytyka — o ile krytyk

nie powie wyraźnie, jak sobie poprawę

obraża i jakich należy użyć do tego sposobów*,

wracam

raz jeszcze do kwestji wyrównania

stawek podatku gruntowego, co jest rzeczą ko

nieczną i bardzo pilną o iłe się chce zerwać ze

zgubnym systemem niszczenia produkcji zbo

żowej. Mojem zdaniem — nie może być mowy

0 sprawiedliwem wjrównaniu

mię-dzy kate

goriami własności ziemskiej — jeżeli utrzyma

się choćby w zmniejszonych

rozmiarach de

gresję. Lepiej poprzestać na mniejszej podwyż

ce stawek. Zresztą degresja nie może być zna

tury rzeczy sprawiedliwie przyznawaną. YY

Małopolsce częstjmi są wypadki, że dwóch są

siadujących z.e sobą włościan — posiadających

po 20 morgów takich samych gruntów — plącą

bardzo się między sobą różniące kwoty podat

ku gruntów ego. Bo jedno z tych 2 gospodarstw

objęte jest jednym arkuszkiem gruntowym i

właściciel niema degresji — drugie zaś objęte

jest czterema arkuszkami — dla każdego ar

kuszka przyznaną zostaje degresja i właściciel

pła-ci o połowę mniej od. sąsia-da. To powoduje

niem ałe rozgoryczenie.

Zbadanie zaś ile ar

kuszków gruntowych jedąji właściciel posia

da — jest wobec jednakich często nazwisk i

imion nader trudnem — w każdym razie ko

sztowałoby to tyle pracy, że się nasi urzędnicy

skarbowi przed tem cofają.

Gdybyjednak miała być utrzymanądegresja

należałoby ciężar dowodu, że się ona w myśl

ustawy należy, przerzucić na starającego się o

przyznanie degresji — rolnik-a . Nie -może też

być -mowy o sprawiedliwem wyrównaniu st-a

wek między -dzielnicami, jeżeli w każdej dziel

nicy z:achowuje się nadal

całkiem

od-mienne

podstawy wymiaru, tj.jeżeli w b. dzielnicach

austrjackiej i pruskiej

zachowuje się nadal,

jako podstawę wymiaru przestarzałyi całkiem

już do sprawiedliwego wy-miaru, nie przydatny

katastergruntowy

. po-chodzą-cy z przed sześć

dz,iesięciu kilku lat —

- gdy jeszcze koleji ani

dróg nie było — podczas gdy w największej i

centralnej części państwa t. j.b. Kongresówce,

a także i- na Kresach wsch-odnich katastru nie

ma. Ponieważ zaprowadzenie katastru grunto

wego w b.Kongresówcei na Kresach wschod

nich, oraz gruntowna rewizja przestarzałego

już dawno katastru w pozostałych dzielnicach

wymagałoby szeregu lat pracy i bardzo wiel

kichkosztów — ponieważ zresztą kataster wy

chodzi już z modyna .zachodzie — sprawa zaś

podwyższenia i wyrównania stawek podatku

gruntowego w Polsce jest i ze względów budże

towych i sprawiedliwości podatkowej

rzeczą

nie cierpiącą zwłoki — przeto niemainnej ra

dy, jak tylko przyjąć dla całego państwa jako

podstawę wymiaru jednolitego podatku grun

towego pięcioklasowy system obowiązujący dla

gruntów dworskich w b. Kongresówce, upo

ważniając rząd, po odpowiedniej rewizji i u

miarkowanejpodwyżce, do rozciągnięciago na

wszystkie grunta i do ustanowieniadla każde

go powiatu b. dzielnic austrjackiej i pruskiej

oraz kresów wschodnich — taryf 5klasowych

za wzorem b. ’Kongresówki.

By zaś na rząd nie nakładać całego ciężaru

odpowiedzialności iza nieuniknione

usterki i

niesprawiedliwości i stworzyć g-warancję, by

tych usterek było możliwie jak najmniej, na

leży wciągnąć do w’spółpracy

odpowiednio

/.łożone — wojewódzkie i powiatowe komisje

obywatel.skie, jako ciała doradcze rządu i jego

organów. Kataster gruntowy z przed sześćdzie

sięciu przeszło lat, bezw’artościowy już jako

sprawiedliwa podstawa wymiaru, mógłby być

obecnie tylko jedną ze wskazówek przy usta

nawianiu 5 klasowych taryf dla powiatów i

przydzielaniu gruntów ornych do 1lub 2klasy.

Może być w’skazówką co do fizycznego składu

gruntów. AAażniej-szą jednak wskazówką były

by komunikacje, meljoracje oraz bliskość cen

trów przemysłowych i miast. Zkatastrem, ma

pą i statystyką w ręku, będą mogły komisje

ułożyć w krótkim czasie pięcioklasowe taryfy

dla pow’iatów’ b. zaborów pruskiego i austriac

kiego — potem zaś w* powiatach grunta do po

s-zczególnych klas poprzydzielać.

Również rewizje taryf wrpowłatach Kongre

sówkii na Kresach można — mając praktycz

nych rolników do pomocy —

szybko i dobrze

przeprowadzić. Pięcioklasowy system

zasto

sowany także do b. zaborów

austrjackiego i

pruskiego, byłby mimo nieuniknionej usterki

1nierówności, o wiele jednak sprawiedliwszą

podstawą wymiaru, niż bezwartościowy już

dla tego celu kataster. Błędy bjiyby o w’iele

mniejsze i mniejdotkliwe i przy perjodycznych

rewizjach do naprawienia łatwe. Ludność rol

nicza przyzwyczaiłaby się szybko do nowych,

bardzo przejrzystych podstaw* wy-miaru i przy

stępow’anie kiedykolw’iek w przyszłości do za

kładania nowego katastru okazał-oby się rze

czą całkiem niepotr,zebną. Tylko przez zasto

sow"anie dla całego państwa podstaw ’wymia

rowych b. Kongresówki — można będzie spra

wiedliw’ie wyrównanie przeprowadzić.

Na zakończenie — niech mi wolnobędzie za

bawić się w proro-ka. Obecny projekt rządo

wy — będzie może przez sejm

odesłanym do

ko-misji — ale w tej postaci, jak go przedło

żono — przez ten sejm uchwalonym niebędzie.

Stronnictw a opo,zycyjne będą bowiem chciały

pozy.skać sobie 70°/n ’wyborców przez

obronę

|przed każdą podwyżką podatkową. Któż więc

1 of 4 • Strona 1

Czas.

➔

Description

Structure

Z Tatr.

10-lat_Dzialalnosci_Gorskiej_Szkoly

Budownictwo_Ludowe_na_Podhalu

Budownictwo_Ludowe_na_Podhalu_Tablice

Janosik_Nedza_Litmanowski

Kronika_Parafii_Zakopianskiej

Kultura_a_Natura

Legendowe_Postacie_Zakopianskie

O_Obowiazkach_Gmin_Wiejskich

Piesni_Orawskie

Podciety_Dab

Podstawowe_Wskazania_dla_Leczenia_w_Rabce

Pomor

Posiady

Powstanie_Chocholowskie

Spisz_Orawa_i_Okrag_Czadecki

Sprawozdanie_C.K._Towarzystwa_Rolniczego

Sprawozdanie_Lekarskie

Statut_Zrzeszenia_Inteligencji_Ludowej

Tatry_w_Poezji_Polskiej

Warta

W_Dorzeczu_Raby

Wiadomosc_O_Zakladzie_Kapielowym

Wieczornica_Goralska

W_Roztokach

Wycieczka_w_Czorsztynskie

Zabytki_Sztuki_w_Polsce

Zarys_Historji_Wojennej

Zdobienie_i_Sprzet

Zdrojowisko_Gorskie_Rabka

Z_Kresow_Polszczyzny

Z_Pamietnika_Antoniego_Jozefa_Nogi_Marsa

Z_Tatr

Z Tatr.

Z_Wysokik_Tater_Wiaterny_Sum

1941-

Wyd_PPUZ

Similar

Similar publications

Przysięga : urywek z życia współczesnego na Podhalu, w trzech odsłonach.Galica, Andrzej 1873-1845

Read

Janosik Król Tatr : "Legenda Tatr" w opracowaniu dla młodzieży.Przerwa Tetmajer, Kazimierz 1865-1940

Read

Komornicy : powieść.Orkan, Władysław 1875-1930

Read

Dobrzy ludzie : nowele i szkice.Gwiżdż, Feliks 1885-1952

Read

Podhalańców myśli wyszukane.

Read

Pomór : powieść.Orkan, Władysław 1875-1930

Read

Nietota : księga tajemna Tatr.Miciński, Tadeusz 1873-1918

Read

Posiady : (opowiadania z Podhala).Brzega, Wojciech 1872-1941

Read

W Roztokach : powieść. Tom 1.Orkan, Władysław 1875-1930

Read

Ksiądz Piotr.Tetmajer, Kazimierz 1865-1940

Read

Wieczornica Góralska : dwa jedno-aktowe obrazki sceniczne z dziejów Podhala. Nędza Litmanowski, groźny zbójnik tatrzański z czasów Jana Kazimierza. Obrazek sceniczny w 1 akcie 2,Brzega, Wojciech 1872–1941

Read

Dziedzictwo pozaborowe : Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej.Sagan-Bielawa, Mirosława

Read

Dziedzictwo pozaborowe : Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej.Sagan-Bielawa, Mirosława

Read

Statut "Towarzystwa bratniej pomocy uczącej się młodzieży polskiej"

Read

Góralsko zemsta : rzec z zycio góroli w trzók aktak napisano gwarom.Gutt Mostowy, Jan 1923-2006

Read

Z Tatr.

Witkiewicz, Stanisław 1851-1915

Rating publications is possible only for logged in users. Log in

0 rates

Details

Collections

Comments (0)

Download metadata

Download digital files

VIAF/NUKAT

Mirador viewer