Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 641 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

fl JJ

c=A

s1a

203.

Kraków 4 Września — Czwartek.

*I1s

rocznie .

półrocznie

kwartalnie

m iesięcznie

Bióro

Wychodzi codziennie « n o , wyjąwszy poniedziałki i dm pofiwiąteczne.

Prenumerata:

w EEAKOWIE

pocz tą , (w państwie Austryacłriem).

rocznie .

-d.anstr.24

półrocznie..................«

zł. auatr. 30

n10

«i

kwartalnie

miesięcznie..................

^ cent. 35

Numer pojedynczy kosztuje, 10 centów.

PKENUMEB rę przyjmują :

Administracyi «Czasn" w tynku pod L. 89 w domu p. Kirchmajera na dole,

tudzież wszyBtłde Urzędy pocztowe austiyńcbie.

Rok 1862.

F*rzy]muląsl^:

ogłoszenia, ODEZWY, üwiadomienia, doniesienia wszelkiego rodzajn, za opłat%:

od wiersza drobnego za jednorazowe amieazcienie 8 centów, za następne po 6 centów.

Do każdego obwieszczenia zał%czyć należy 30 centów ha opłatę stęplow% za każdorazowe

umieszczenie.

l i s t y z pieniędzmi przesyłane być winny frańko do btó« Administracyi «Czasn".

l i s t y reklamacyjne niezapieczętowane nie nlegaj% frankowania.

u s t y niefrankowsne nieprzyjmnj% Bię.

BjęKOPiSMA nadsyłane Redabcyi nie zwraćąj% się i niszczone będ%.

Fraków 3 września.

T-)i

1»

,-iiioai i b

Wyprawa Garibaldego Bkończona,

lecz n i e jest skończoną ani usuniętą

sprawa, którą Garibaldi w tćj wyprawie

n a mylnój drodze orężem zamierzał rozwią

zać. Sprawa ta rzymska, mimo chybionój

wyprawy, nietylko niejebt bynąjmnićj wstrzy

maną, ale przeciwnie postawioną została ja

ko nagła na porządku dziennym.

Nie chcąc iść w żadnym razie w jednym

szeregu z tymi, co nie wchodząc w powo

dy i cele, wielbią tylko szczęśliwych i czy

ny zwycięstwem zakończone a potępiają za

miary nie uwieńczone pomyślnością woła

jąc: bieda zwyciężonym!; nie będziemy się

tu dzisiaj rozwodzić z krytyką wyprawy

Garibaldego, którśj błędność a niepomyśl

ny w każdym razie koniec wskazywaliśmy,

kiedy jeszcze szczęście sprzyjało jćj począ

tkowi.

Przypomnimy tu tylko w krótkości, co

wówczas pisaliśmy: że wyprawa ta popchnię

ta na fałszywą drogę przez Anglię, jak się

zdaje, która tak często dla własnego naj

mniejszego interesu poświęca spokój i szczę

ście całych narodów, nie mogła dojść do

szczęśliwego rezultatu; że im dąlćj postę

powała w tym fatalnym kierunku na jaki

zepchniętą została, z tem większą tylko szko

dą skończyłaby się dla Włoch zawsze nie

pomyślnie. Albowiem jeżeliby wywróciła w

neapolitańskich prowincyach rząd włoski u

stanowiony wolą narodu i przez jegorepre

zentantów poparty, wywołałaby następnie na

granicach rzymskich do boju przeciw Wło

chom najlepszego a potężnego ich sprzymie

rzeńca, Francyę, która krwiąswoją okupowa

ła wolność włoską, a wywoławszyją do bo

ju rozbiłaby się o bagnety jćj wojsk, przy

nosząc jedynie w owocu oziębienie lub zer

wanie przymierza między Francyą i Wło

chami, przymierza tak potrzebnego tym o

statnim, rzucając przeciw sobie te dwa przy

jazne narody do wojny łub niezgody szko

dliwej dla obu, szkodliwćj dla ludzkości ca

łój. Nie będziemy zaś zapuszczać się w do

mysły, że może w dalszym swym przebiegu

wyprawa Garibaldego inny wziąłaby kie

runek, w domysły przedwczesne przy po

czątku wyprawy, jak to mówiliśmy wów

czas, a teraz napróżne i zbyteczne.

Przypomniawszy to, rzucimy dzisiaj jedy

nie parę uwag co do wpływu jaki wywiera

w tej chwili na opinię publiczną niepomyśl

ny ;i tak wczesny koniec wyprawy, i co

do zdania wyżej wyrzeczonego, że chociaż

wyprawa skończona i zamknięta, sprawa

rzymska która jej dała powód, nie jest u

suniętą, lecz owszem naglejszą się stała.

Szlachetny bohater włoski, który nieda

wno podbite przez siebie królestwo złożył

na ołtarzu wolności i jedności włoskiej i

przy oklaskach Europy wrócił był do pu

stelni swojej nic dla siebie nie zatrzymaw

szy, jest dzisiaj zwyciężony, raniony, wzięty

do niewoli, w walce za sprawę której roz

wiązania ogromna większość Włoch i Eu

ropy pragnie, —

a tymczasem ta libe

ralna większość Europy bolejąc nad boha

tćrem, bolejąc nad Btraceniem przez niego

części uroku, nie boleje nad samą klęską;

i przeważna liczba jej organów od Opinion

Nationale zacząwszy do Timesa, uważają ten

nagły koniec wyprawy pożytecznym nawet

dla Włoch. I jakaż tego przyczyna? Oto,

że wyprawa była przedwczesną, że

chociaż dążyła do celu upragnionego przez ca

łe Włochy, była zawczesnym wyskokiem

niecierpliwości, wykonanym mimo woli

ogółu; Btąd w mylnym poszła kierunku, i

jaw ną Btało się rzeczą, że wcześniej lub

później, niepomyślnie skończyć Bię musi, a

im później, tem ,większą klęską. Winno

to być wielką dla niecierpliwych

nanką.

łl.y

Przechodzimy teraz do drugiej na począt

ku rzuconej uwagi, że chociaż wyprawa

Garibaldego Bkończyła się niepomyślnie,

sprawa rzymska, dla której rozwiązania by

ła przedsiębraną , nietylko nie jest przez to

zatrzymaną lub odroczoną, ale owszem Bta

ła Bię naglejszą Kwestya ta bowiem nie

m ogła być orężem samym w żadnym razie

rozwiązaną, a wyprawa dowiodła tylko, że

pokoj Włoch, pokój całej Europy wymaga

śpiesznego załatwienia tej sprawy. Dyplo

raacya francuska wołała, że kwestyi tej nLs

można rozwięzywać pod groźbą odezw

ruchów G aribaldego; dzisiaj groźby te zni

kły, przeszkoda usunięta, otwarte ma po

le Cesarz Napoleon do działania. Wiele

dzienników utrzymuje Błusznie, że Garibal

di rozpoczął działanie z powodu, iż Ce

sarz Napoleon i rząd włoBki zatrzymały się

w czynności i nic nie przedsiębrały, że dy

plomacya zwlekała a zwłoka i bezczynność

wyw ołały niecierpliwość. To znów draga

nauka dla bezczynnych,’ że oni to

właściwie, nie działając na drodze należy

tej, są powodem do niecierpliwych wysko

ków. Jeżeli dzisiaj, gdy otwarte pole, nie

poBuną sprawy włoskiej choć krokiem da

lej, ci którzy m ają władzę w rękach, znów

w miejsce Garibaldego wyBtąpi Mazzini

wojna domowa w straszniejszej ukaże się

postaci.

Mniemać należy, że teraz rząd włoski

nalegać będzie silnie n a ukończenie spra

wy lub dalszy w niej krok, a wyprawa Ga

ribaldego, jakkolwiek niepomyślna, posłuży

mu za powód i dowód, posłuży za jeden

stopień do posunięcia naprzód jedności i nie

podległości włoskiej, krew zaś bohatera

włoskiego nie będzie napróźno wylaną.

_IJ

iseaie to sUzeleckie istnieć przestało. Dopiero w ro

ku 184A uwiązało Bię na nowo Towarzystwo strze

leckie, uzyskało tot ju t potenczas zezwolenie rzą

dową i potwierdzenie przedłożonych statutów. Pier

wszym królem kurkowym był adwokat Rutowski,

po nim obywatel ziemski Wiktor Treter. Kilkoie

toi stan oblężenia przerwał czynności Towarzystw».

Używając praw swoich według statutów zawezwa

li członkowie Towarzystwa w r. 1845 uwiązanego

obywateli miasta do dalszych czynności. Przystą

)iło wielu nowych członkó r, a na zebrania ogól

nćm wybrano na prezesa Towarzystwa księcia Wła

dysława Sauguaikę, na zastępcę D/a Sitarhls.

Dnia dzisiejszego zebrało aię Towarzystwo w miej

scu na strzelnicę bardzo stósownie obranćm i do

godnie arządzocćm, a po skromnym obiedsie rjz

ipczęło strzelanie. Przy obiedzie wniósł dostojay

i w ogóle przez miasto szczerze kochany Książę

Prezes toast za pomyślność miasta rodzinnego i to

warzystwa, którego przewodnictwo życzliwie priy

ął, a pozeł na Beim krajowy adwokat Rntowski

podziękował Księciu Prezesowi za okazaną tyle

arotnie życzliwość dla miasta, wnosząc toast za

zdrowie jego, przycićm też pokrótce wspomniał, że

Tarnów, jak Bię bnrmistrz miasta witając w dniu

4tym czerwca b. r. zebrane Towarzystwo rolniczo

przemysłowe wyraził, ten gród hetmański pojmuje

już od dawna, ł e tylko jednością i zgodą brater

ską wielkie osiąga się cele, a towarzystwo du

mne z wyburu swego kraj serdecznie miłującego

Prezesa w niemylnćj nadziei lepszych spodziewa

się dla miasta i wielkićj swój ojczyzny czasów.

Nakoniec -odezwał się członek Towarzystwa i ra

dny miuta adwokat Stojałowski w krótkich ale

bardzo treściwych słowach wnosząc toast na cześć

iiiteligauoyi nie tylko miast ale całego kraju. Wy

łożył przy tćj spoiobuości praktyczne pojęcie o in

teligeueyi i postawił zasadę, że do inteligentyi na

leży każdy ze wszystkich warstw spółeczeństwa,

kto pojmuje dobro ogółu, kto kocha duszą i ser

esm wspólną wszystkim ojczyznę i dla nićj wszcl

ką gotów nieść ofiarę. Oby wszyscy zrozumieli do

nośność tego wyrazu, oby wszyscy starali się być

inteligentnymi, a przestaną wteucus istnieć niedo

rzeczne stronnictwa, odbierające żywotne siły tak

biednemu krajowi

W przyszłą niedzielę rozpocznie się strzelanie do

tarczy w celu1obrania króla korkowego.

KORESPONDENCYA CZASI!.

Tarnów 31 sierpnia.

b. W Tarnowie istniało za czasów jeszcze Rze

czypospolitćj polskićj Towarzystwo Strzeleckie. Do

wodem tego jest troskliwie dotąd przechowany ku

rek srebrny. W skutek klęsk krajowych i stowarzy*

mak Pallavicini przyśpieszył mole rozwiązanie te

go dramatu: ale w Turynie j u t miano przekona

nie, że Garibaldi nie znalazł tego zapału, jaki mu

przewodniczył w 1860 z Margali do Neapolu i ie

mógł i musiał być poświęconym. Przyłożyło się

do postanowienia tego i to, że z przejętych papie

rów stronnictwa ruchu we WłoBiech, dowiedziały

się iane rządy o rewolucyjnych planach, których

iwycięzbi Garibaldi miał być wykonawcą, na roz

maitych punktach Europy i że oświadczyły się w

Turynie stanowczo za przytłumieniem tej burzy,

w samym jej początku. Dwoznaczaośó rządu tu

ryńskiego m nisia ostać w obec tego nacisku ze

wnątrz i w obsc oziębłości jaką Garibaldi znalazł

w samej lnduośoi neapolitańskiej, która mu daw

niej była tak oddaną. Rząd pokonał Garibaldego,

ale Rzymu nie dostał. A przecież sam król i Ra

tazzi Rzym za główny oel swych usiłowań kładli.

Ozy tego celu teraz dopną? P. Pepoli, jak po

wiadsją dzieuuiki angielskie, przywiózł to przy

rzeczeuiei Paryża. Wszakże L a Firance dziennik p.

Lagnerounićre jnż oświadcza, że wojska francnzkie

dopóty Papieża i dziedziny śgo Piotra bronić bę

dą, dopóki grozić im nie przestaną wojska niere

gularne Inb regularne włoskie. Jeżeli takiem jest

!stanowienie Cesarza Napoleona, upadek Garibal

;o będzie niekoriystnem dla Turynu zwyeięz

twem. Co dalej pocznie rząd króla Wiktora Ema

nuela z wielkim patryotą i dawniejszym jego przy

jacielem? Czy go osądzi i ukarze, Inb bez sądn i

kary wyssie na wygnanie, to sawBze będzie nową

i wielką trndnożcią? Stronnictwo rncbn jest teraz

W otwartej z rządem tnryńskim walee. Na kim

się rząd w tej walce oprze? Anglia czuje, że Ca

saiz Napoleon zwraca się znown do lederacyi i

j iż dzienniki londyńskie wołzją o wyprowadzenie

wojsk fraacuikich z Rzymu. P. Rstaizi ma do

przebycia nową i troduą przeprawę. Albo będzie

mnsiai dać narodowi oczekiwane zaspokojenie, al

bo nstąpi z miejsca. Zamiarom Cesarza Napoleona,

jeśli takowe wystąpią otwarcie t a fedaraoyą, te

raźniejsze miniateryum włoskie pomocnem być nie

może. Zmiana laś najprędzej że przyprowadzi do

władzy napowrót bar. Rickaoli, a zatem znown po

litykę jedności włoskiej. Proces rnchn włoskiego

nie jest przeto skończonym. Przeciwnie npadek

Garibaldego może go tylko uczynić trudniejszym i

gwałtownuy

a. Na wstrzymanie i rozbicie tego

raohn zupełnie, prędzej lub później stać aię może

konieczną interwencya francuska. Mówią, że Ce

sarz Napoleon ma powołać do ministeryum ludzi

tej polityce przychylnyoh. Mówią dalej, że dla za

trudnienia Anglii, t a i sama polityka popchnie do

działania Serbią i wesprze Czzraogórców. Dyplo

macya ma w tej chwili znown nie mało do robo

ty. Hr. Recbberg odzywa się, że wypadki uspra

wiedliwią jego politykę oczekiwania. W ogólności

widać ta jednak, jakby niezadowo!nienie, że spra

wa Garibaldego tak Bię prędko skończyła. Spo

dziewano się zapewne dłuższej i zaciętszej walki.

Wiadomość telegraficzna z Cangrodu o wejścia

wojska tureckiego do Cetynii jeszcze się nie po

twierdziła.

Coraz większe siły gromadzi Porta na granicy

Serbii. Skupcryna ma się zebrać w tym miesiącn.

Oświadczenie Cesarza do depntacyi zgromadze

nia prawników niemieckich, potwierdza politykę

gabinetu tutejszego, dążąca io połączenia ścisłego

Ansłryi z Niemcami. Hr, Recbberg spodziewa się,

że opór Prus przełamie. Hr. Bernstorfi w notach

swoich do Bawaryi i Wirtembergo, broni ciągle

traktatu handlowego i Frauoyą i grozi rozbiciem

związkn celnego.

Baron Borger ma jnż nomiuacyę na ministra

marynarki.

Jenerał Filipowicz przybył tn z Semlina i mie

szka w Badecie.

Poznań 1 wrześnie.

Jeżeli nas postrzeżenia nasze nie mylą, zaczy

2 września.

W wyprawie Garibaldego, j ak doaoBiłem ciągle,

gabinet tutejszy widział potajemne porozumienie

się przynajmniej z królem Wiktorem Emanuelem

i prcbę wymierzoną przez miniBterynm Ritaizego

do ocenienia usposobień loda włoskiego, tak wag!ę

dem kwestyi rzymskiej, j ak względem Btrounictwa

ruchu. Ost-Deutsche-Post wypowiada dziś dopiero

otwarcie ten tajemny nkiad polityki piemonckiej

z niego wyprowadza wyjaśnienie tego co zaszło i

co nastąpi dalej. Gdyby ludność neapolitańska po

kazała się zamiarom Garibaldego tak przychylną

jak Byeylijska, gdyby oświadczenie się za nim Bta

ło ogólnem i otwarłem; gdyby zamiast 2,000 ocho

tników, których przyprowadził z sobą, Garibaldi

zaalazł był w prowincyach neapolitańskich wspar

cie prawdziwie narodowe w ludziach i w pienią

dzach, byłby pozostał panem sytuaeyi i ministe

ryam Rataszego pomimo wszystkich napomnień i

poleceń z Paryża poszłoby za tajemną myślą kró

la i podałoby Garibaldemu rękę tak jak w 1860

r. Powolność z jaką wojska królewskie postępo

wały, zwłaszcza w Sycylii, a nawet z początku i

na stałym lądzie, łączyła Bię z tymi planami poli

tyki tnryńskiej, gdy i drugiej strony stan oblęże

nia i surowe rozkazy zasłaniały rząd Wiktora E

mtnoela od sarzntów i pogróżek Cesarza Napo

!tona i pozwalały w razie potrzeby przejść na sta

nowisko zupełnie Garibaldemu przeciwne. Pułko

nają Bię teraz kroki administracyi naszej kierować

głównie ku wprowadzeniu żywiołu niemieckiego

w duchowieństwo polsko - katolickie. W dalekiej

perspektywie, jako cel gorąco pożądany i upra

gniony, jako nagroda tych usiłowań, przedstawia

się tu zapewnie stan obecny katolickiego ducho

wieństwa Górnego Śl!ąska, pełniącego machinalnie

kościelne obowiązki, odzywającego się nawet w

miejscowym narzeczu do ludu, a nie poczuwające

go Bię przecież duchowo ani do polskości, ani do

siowiańskości nawet. Wspomniałem wjednej z da

wniejszych korespondencyj o rozporządzenin, aby

nauczyciel religii przy gimaAiyam Leszczyńskiem

był «pochodzenia niemieckiego"; teraz wyszło, jak

słychać, nowe rozporządzenie ze strony rejencyi

do gimnazynm katolickiego w Poznania, aby ze

względn na okoliczność, że liczba katolików Niem

ców do liczby katolików Polaków w W. Ks. Po

zuańskiem ma się jak */a do 7/8, w alumna ie

uczniów Bposobiąoych się przy t«mie gimnazynm

s liezącym 60 miejsc, 8 było corocznie otwartych

i zarezerwowanych dla Niemców - katolików. Tym

sposobem, jeśli Bię w jakim roku nikt * Niemców

katolików nie zgłosi, giaie możność kształcenia

się i utrzymani a dla ośmio nbogioa uczniów, htó

rzyby się bez tego rozporządzenia do ulamuatu

duchownego zgłosić mogli. Zresztą wiadomo nam

jak najlepiej, że tak aroybigkap, j ak władza gim

nasyałna przyjmowały dotąd zgłaszających się

do pomienionego zakładu nozuiów-katolików bez

względu na narodowość, dla tego nowe rozporzą

dzenie paraliżaje tylko do pewnego stopnia uży

teczność i dobroczynność instytntu, nie przynosząc

rzeczywistej korzyści, wziętym w opiekę Niemcom

katolikom. Jest także, jak powiadają, zamiarem

wlada, przeznaczać na przyszłość księży niemie

ckich na regeasów alumnatów i seminaryów kato

lickich w W. Ks. Poznańskiem.

Od niepamiętoych czasów istniał tu zwyczaj od

bywania nroczystych procesyj na święto Narod^e

uia Najświętszej Panny (8go wrześoia) do Często

chowy. Procedara, jeżli tak wolno powiedzieć, po

dobnych procssyj byla taka, ie zwykle brał ktoś

nu siebie obowiązek aorganiiowaoia wybierających

się w drogę pobożnych kompanij, ogłaszał dzień

wyruszenia w drogę, przepisywał porządek i bliż

sze szczegóły poi hoda. Rząd pruski dotychozas

takiemu )r ;i.deowi nie przoszkadzal, aż dopiero

w tych dniach douoszą niektóre pisma nasze o

reskrypcie naczelnego prezesa W. Ks. Poznańskie

go, opiewającym, te procesya do Częstochowy

podciągają się pod kategoryą npri cesyj nadzwy

czajnych" (anssergewdhuliche), że dla tego urzą

dzenia ich i wykonanie zależy wedłng paragrafów

ustawy o stowarzyszeniach od zezwolenia po!icyj

oego, którego się ze wzg!ędn na obecny stan roz

drażnienia politycznego z góry odmawia, a nako

niec, że nietylko naczelnicy i przedsiębiorcy, ale

wszyscy oczesticy podobnych procejyj nlegaą ka

rze policyjnej. Różnica Bz wycz*juych" i ,,nad

zwyczajnych*1 procesyj uie byla nam dotąd zuaoą,

a jeżeli rzeczy tym torem dalej pójdą, uie ręozy

my wcale, czy i u nas niezadługo, p .dobnie jak

przed kilkn laty w Charluttenbnrgn, nic będą uka

zywać księży katolickich na jakie 10 talarów k-,

ry policyjnej, za odbywanie pr cesyj w święto B)

żego Ciała.

Wiadoma już czytelnikom waszego dziennika z

kilku razem źródeł decyzya Izby drogiej pruskiej

w kwestyi naszego Towarzystwa rolniczego. Nie

miecka Posener Ztg i jej polakożerczy ?w Lani

cy nie mogą stiawićtej ncbwały sejmowej, dowo

dząc nparcie, że agronomia tylko tntaj pozorem,

a knowanie straszliwych i niebezpiecznych spi

sków rzeczywistością. Podobna bezczelność wywo

łaje wzgardę i wstręt w uczciwych i rozsądniej

szych Niemcach, a zacny obywatęl niemiecki, aie

jaki p. Gierscb, toczy jnż przez kilka pumerów

tej te gazety zaciętą przeciw niej w naszym inte

resie walkę.

Część Literacko-Artystyczna,

* e,.

PRZEGLĄD LEKARSKI

wydawany staraniem

ttl)UZlAfcl NAUK PRZYRODNICZYCH 1 LEKARSKICH

Towarzystwa Naukowego Krakowskiego

pod dyrekcyi Prof. Drów

Bryka, Dietla, Majera, Skobla i Zieleniewskiego.

Przegląd lekarski r zpotzął piąty miesiąc swo

jego pełnego nadziei życia, i wyebodząc oo sobo

ta, złożył w 19tu numerach dowody swoich do

tychczasowych usiłowań. Źe się to czasopismo u

trzyma, ie ziomkowie obfitym plonem naukowym

obdarzać nie omieszkają, któżby śmiał o tem wątpić,

bacząc na dzielnych pracowników co się kolo nie

go krzątają? Konin bowiem matką Toioarzysttoo

naukowe, kaimicieUcą Wszechnica -Jagiellońska, a

kierownikami: słynni nanką i zasługami nauczy

ciele tej starożytnej szkoły; temu pełny, a błogi

rozwój nietylko jest przeznaczony, ale już zape

wniony z góry.

I zaiste! nie dziwić się pomyśluemu ndaniu Bię

pożytecznego przedsięwzięcia, ile ternu, że ono da

leko wcześniej jeszcze w żyoie nie weszło. Wopó

żnienin tem snać wykluczenie języka «jozystego

zwykLdów uniwersyteckich, również przeważ ,y

miało udział; jak znów przywrócenie ouego uła

twiło i przyspifszyło dokonanie żywionego odda

wca zbawiennego samiBrn.

Jeżeli dobrze pojęliśmy dążności Przegląda le

karskiego, to założył on sobie być pośrednikiem

między umiejętnością a sztuką, teoryą a prakty

ką*y między twórczą myślą, a jej pożyteoznem za:

otozowaniem. Ma on rodzimy kruszec gruntownej

nauki, wydobywany z mozołem i Bkładany w Bpo

rych bryłach w ognisko, z pracowni umysłowego

badania puszczać w powszechny obieg, przeta

piając go- na drobniejszą ^ przystępniejszą i do krą

żenia zdatniejszą monetę, ku zaspakajaniu codzien

nych, dor. żnycb, a pomniejszych potrzeb umieję

tnego wykonawcy lekarskiego. Ma więc być owym

dratem przewodnim rozprowadzającym prąd ożyw

czej nauki wzniecony i utrzymywany w przybytku

nn lejętncści, do najodleglejszych kończyn kraju;

by na swych dalekich, rozproszonych, a często i

odosobnionych stanowiskach lekarze nie stracili

wątkn postępującej wciąż i rozwijającej się nauki;

lecz wzbogacając umysł wszyztkiemi nowemi jej

zdobyczami i orzeźwiwszy działanie swoje wyższym

tchem umiejętnym, mogli brać sami czynny ndzial

w ,tej pracy.

Tak pojęte zadanie wytyka dwa główne cele,

o które się wszelkiemi ziłami ubiegać; tudzież dwa

niebezpieczne szkopuły, których gor?ej miecza i o

gnia unikać potrze w

Tamtemi są: z jednej Btrony, ścisłość nmiejętna;

drogiej, kierunek praktyczny.

Do tycb zaś -zaliczyć wypadnie: raz, Barowy,

bezmyślny i ślepy empiryzm; drogi raz, płonną,

nie mającą pożytecznego zastosowania i tylko w kra

inie wyobnżui hasającą teoryą. Ma więc Przegląd

obowiązek dogadzać przedewuzystkitm potrzebie

praktyka, ałe jedynie na podstawie ściśle umieję

toej; ma podnieść działanie lekarskie do godności

świadomej Bwycb środków i celów tj. umiejętno

ścią powodującej zię w:taki; a nie może (pod ka

rą przeniewierzenia Bię swojemu chlubnemu powo

łaniu) zniżać Bię do narowów i nałogów rzemieślni

czej ciemnej rutyny, lub co gorsza, do niepowścią

goiętej pożądliwości za zyskiem tylko goniącego

matactwa. Zgoła, ma nachylać Bię ko czytelnikom

swoim, by ich naukowo podtwignąć, nie zsś by na

siemię do nóg im npaść i w niewolą Bię poddać.

Zdaje się, że Przeglądo%m lekarskiemu oddać mo

żna sprawiedliwość, że tego stanowiska ściśle prze

strzega, że w tych kilkunastu numerach mieści cen

ne prace dogadzające również najsnrovtszym wy

mogom ścisłości umiejętnej, j ak i potrzebom rze

czywistym lekarza wykonawczego.— Nieinużoną i

ua tem polu publicznej działalności okazuje gorli

wtść dostojny Rektor Uniwersytetu Jagiellońskie

go, naczelnik kliniki lekarskiej prcf. Dietl. Jego

ifbryzmy, sprawozdanie nankowe o kołtunie, jego

wykłady kliniczne, błyszczą jakoby ostra broń ja

soej, gruntownej, a zestarzałe i zgubne przesądy

dzielnie gromiącej nauki. Artykuły krytyczne i li

tefacbie czcigodnego Prezesa Towarzystwa profe

sora Majera, niepoślednią są ozdobą czasopisma,

tak pod względem głęboUego znawstwa przedmio

tu , jako i wykłada jasnego, potoczystego a znie

walającego niemniej siłą dowodów, jak potęgą ję

zyk».

P/ócz tego liczne, wyciągi i pomniejsze wiado

mości Przegląd pracy i starania tego troskliwego

WBpółwydawcy zawdzięcza. Umiejętnem opraco

waniom, siłą, dokładnością, szczegółowem wykoń

czeniem i wzorową polszczyzną celują prace pnof.

Skobla.

W tak krótkim czasie swojego istnienia, czaso

pismo o którem mowa, poszczycić się jnż może po

mysłami i odkryciami, które w niem pierwszy pu

bliczny znalazły odgłos, i nie małego są a większe

go jeszcze nabyć mogą w świecie naukowym zna

czenia. Tu należy nowa teorya chemiczna profeso

ra Czyrniańskiego, odkrycie naczyń limfatyoznyeb

w tkance łącznej profesora Teichmana, wyśledze

nie przyczyny kr%epnienia krwi przez prot Pio

trowskiego itp.

Zz nie małą zasługę poczytujemy temu czasopi

smu, że ouo pierwsze w kraju zamieszcza spostrze

żenia meteorologiczne krakowskie w domiesię

csnych, regularnych poglądach i obliczeniach; kie

dy dawniej ogłaszano je niekiedy tylko, w dłnż

siych odstępach czasn, lub zuowu wcale nie, lnb

nakoniec niedokładnie i bez obiiczeniłi. Sądzimy, że

one dla lekarza wykonawczego winny mieć war

tośó większą, aniżeli są cenione zazwyczaj; jak

skoro należą do spostrzeżeń najściślej umiejętnych

i nie mogą być pomijane pomiędzy wpływami na

nstrój ludzki, bąć zdrowy, bi,ć chory, niewątpliwie

i w sposób nieobojętny diialającemi.

Uznając te wielkie zalety, mamy atoli na serce

i pswne niedostatki, które wypowiedzieć uważamy

tem bardziej za obowiązek sarnięcia, że zaradze

nie takowym wymaga jedynie silnego postanowie

nia ze strony samycnże współwydawców. — Owói

ośmielamy się nczyuić Przeglądowi lekarskiemi

zarznt, że nie dosyć korzysta ze zasobów nanko

wycb, jakie mn dzięki stanowisko jego Bą, lnl

przynajmniej być powinny, otwarte.

Zakłady nankowe, w tak bliskim będące zwią

zku ze stroną wykonawczą lekarstwa j a k kliniki

chrargiczo. i położnicza, najmniejszego śladu s wo

jej omiejętnćj i sbawienućj działalności w piśmie

La to jakby nmyślnie stworzonem, dotycbcza

przyoajmuićj, nie zostawiły. Uderza to tem bar

dzićj, że naczelnik kliniki chirnrgioznśj wymię

nitny jest pierwszy jako współredaktor Przeglądi

i że wypadki i kliniki jego napotkać można opi

sane w czasopismach wiedeńskich nie zaś w kra

kowskiem 1 Cóż wielce uczonego i pracowitego

Prcfesora i współredaktora Przeglądu wstrzymuje

od zamieszczenia klinicznych swoich wypadków

w miejscowym , na nsłagi jego będącym, ba na

wet pod jego wpływem częściowo zostającym

lekarskim dzienniku? Spodziewamy się że corych

le one się w nim nkażą i to długim nieprzerwa

nym szeregiem.

Co do położniotwa, dziwna, że prcf. Weber ze

Lwowa zgłosił się wprzódy ze gwojemi pracami i

spostrzeżeniami, a niżeli zakład tutejszy.

Pracownia patołogiczuo-anatomiczna w Przeg/ą

d*ie lek. żadnego dotychczas nie brała odziało,

czego dość odżałować nie można. Napróżno by tsż

szukano oględzin orzeczeń Bądowo lekarskich, któ

rych podobno nie mała liczba przez Wydział le

karski sporządzaną, lub przyuajmnićj roztrząsaną

byW ogóle życzyćby należało, aby pytania doty

czące stosunków i Błniby zdrowia, stanowiska le

karzów publiczuego, spółecznego i towarzyskiego,

zgolą wszystkie jakiegobądż rodzaju p ,,awy w

zakresie lekarskićj działalności wydarzające się i

staun tego tyczące znalazły, w Przeglądzie otttaue

pole do rospraw i rozbiorą, z wykluczeniem wszo

lako kaidćj czysto osobistćj pulemiki.

Ośmielilibyśmy się również zwrócić uwagę szau.

współtowarzyszów w sztuce aby Przegląd lekarski

poczytać zechcieli za ognisko gromadzące metylko

prace nauko *o wykończone, sie i najdrobniejsze

na wet spostrzeżenia, byle ony były rzetelne i pra

wdziwe; byle dokonanómi zostały z rozwagą i o

| strożnośoią od złudzeń ochraniającą. Jest to wresz

cie powołaniem i przeznaczeniem czasopisma le

karskiego wychodzącego w krótkich o*res«ch, aby

1 od uronienia zabezpieczało wiele pomcejszyth

szczegółów, z których każdy sam przez s ę i od

osobniony użytku nie przynosi, w połączeniu zaś

z iuoemi podoba ;mi, wielkićj nabywa wartości u

miejętnćj. Zaliczamy tntaj szczegółowe sp strzeże

nia odnoszące się do ttnograficzoyoh stosn ików

kraju, okoliczuości wydarzeń miejscowych, zwy

czajów, obrządków,zabobonów, o ile takowe wpływ

na zdrowie wywierają.

Wytknięte niedostatki wymieniliśmy broń Boże!

nie w ce!n nagany, lecz jako objaw życzenia pra

gnącego gorąco widzieć to czasopismo wkrótce na

najwyższym szczeblu nankowćj godności i powagi

Wszakże wiemy dobrze, żo na początek, trndnJ

wymagać zbyt wiele, że każde przedsięwz ęcie

powoi, tylko w właściwy tryb wdrożyć się może,

le me bez trudu i mozołu wyżłobić sobie niejako

musi koló, i kierunek własny. Mamy też nieplon*

ną nadzieję, że to wkrótce nastąpi, jak skoro wy

dawnictwo pierwsze nieuniknione trudności poko

na, silnie Bię w krają utwierdzi, stosnnki s"oje

na wszystkie strony rozciągnie i zikres swćj dz

! d :ości rozszerzy. A gdy Przegląd lekarski uzy

skał już odbyt pocztowy do Królestwa Poljkiego

i Cos. Rosyjskiego, przybył mn tem samem z pe

wne nie maly poczet czyt 1,ików i współpraco

wników w licznych ziomkach, których współczucia

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку