Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 626 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 154

Kraków 5 Października - Środa.

Rok 1864.

WyehoSM ooAdowi« nuto o god*l*ie 7 aj.

Prenumerata wynosi;

.rown^e

kwartalnie

mieaięecaie

Krakowie . . . . d r. S O . ...... ...... ...... ...... ....«b. 5

............................. ab ! j

UBJSCOWA W

POOIT% wpaństwie Auatryackion n 2 4

doP ° « .............................. tal. 16 sg r . 2 0

K»e««y niemieckiej . B 21

10.

n Francyi i AnglM . frank. 108

Wioch i Sawajoaryi M n e

Belgii

n 6 ............................... , 2 e. 25

tal. 4 sgr.

6...

tal. 1 sgr. 15

r5.

10...

2f,

frank. 27 .... . bank. 10

2 » ...............................10

2 0 ............................ 7

CZAS

ISnmer pojedyncay kosztuje 10 centów.

Prenumeratę pnsy]mująi

Sidro Administraeyi ,Czasu" w Bynka pod L. 39 w d o»s p. Kirefunayera na dole,

tndaiei wssystkie Dn§dy pooatowe aastryaokl?,

oaaoszBNlA (inseraty) wsselkiego rodsajn przyjmują *ię aa opłatą: od w!ert*!? drobnego i

jednoraaowe «jnies*e*enia 8 centów, aa następne po 5 centów , ora* sa opłatę walety

?ośoi stęplowej po 30 centów od kaidorasówego ogłossenia.

Prenumeratę i ogłoBienia prsyjmuj§: w Wiedniu: p. A . Oppelik, Woliiieile

Na Francy§ i Angli§: w Faryiu, p. L . Płoński, Boulevard du Prince Eugbne,

listt s pieniędzmi przesyłane być winny franco ko Mminkfcsęyi ,,Czasu8, lis tt reki»

syjne niesapieczętowane nie *legają frankowaniu, l i s t t nićfraiókowana nie prsyjtfiują

B%KOPISMA nadsyłane Bedakoyi a i e *wracają się i aiaraone będą.

Kraków 4 października.

Jeżeliby %końcem października nie przyszło

jeszcze do zawarcia pokoju mi§dzy Danią

a Niemcami, wtedy bez naznaczenia nowe

go terminu wojna na nowo wybuchnąć mo

że.

Rozejm sześciotygodniowy do 15go

września zawarowany, skończył si§ bez

przedłużenia go, a zostawiono tylko dru

gie sześć tygodni, w ciągu których wypo

wiedzenie wojny nastąpić może; po ich u

pływie zaś i ta nawet formalność ustaje.

Sprzymierzone państwa niemieckie przypo

mniały Danii, jakie niebezpieczeństwo jej

zagraża, skoro obostrzyły stan wojenny w

Jutlandyi i zamiast si§ sposobić do opu

szczenia tej prowincyi, na co si§ już zano

sić zdawało, urządzają si§ w niej na zim§

i rozciągają okupacy§ bardziej na północ.

Zarazem jak zapewniają niektóre źródła,

na sobotniem posiedzeniu konferencyi wie

deńskiej pełnomocnicy niemieccy odrzucili

propozycy§ duńską chcącą powierzyć są

dowi polubownemu orzeczenie co do roz

działu stanu czynnego skarbu monarchii

duńskiej mi§dzy Dani§ a księstwa; nato

miast zaś postawili warunki swoje jako

by ultimatum. Spór zatem duńsko-niemie

cki przyjść musi niebawem do rozstrzygni§

cia, które, niewątpić, obejdzie si§ tym ra

zem bez ponowienia wojny.

Zawiodła si§ Dania na wiosn§ w nadzie

jach pozyskania zbrojnego poparcia ze stro

ny państw zachodnich i została pobitą na

głów§; nadaremnie zaś czeka dotąd na po

parcie dyplomatyczne, któreby jej pozwo

liło ocalić coś z rozbicia. Zapewne i pod

tym wzgl§dem przekonała si§ już w osta

tniej chwili, że ustąpić musi. Konwencya

francusko-włoska z 15go września wykaza

ła jasno, dla czego gabinet tuilleryjski u

nikał wdania si§ w spraw§ duńsko niemie

cką. Pozwolił on, że go usuni§to od u

działu w konferencyi wiedeńskiej, aby mógł

nawzajem usunąć Austryę cd udziału w kon

wencyi 15go września. Interwencja znów dy

plomatyczna Anglii poniosła nową w spra

wie duńskiej porażk§, na którą dla tego tylko

mało zwrócono uwagi wEuropie, że sprawa

ta zeszła z zenitu europejskiego do stanu

kwestyi podrzędnej, odkąd się przekonano,

że nikt czynnie nie ujmie si§ za Danią,

jak również dla tego, że głos dyplomacyi

wtedy tylko nie jest głosem na puszczy,

gdy poza nim stoją działa i bagnety. Noty

hr. Russella i p. Bismarka wymienione w o

statnich czasach, były po prostu językową

szermierką, która zwiększyła drażliwość

obu gabinetów, lecz żadnego nie wywarła

wpływu na dalszy przebieg układów w

kwestyi duńkiej. Milczenie Rosyi uważane

być może sza ofiarę poniesioną dla przyjaźni

pruskiej, o którą więcej zapewne idzie ga

binetowi petersburskiemu, niż o całość Danii.

Zresztą, może też osłabienie Danii nie jest

tak szkodliwe przyszłym widokom Rosyi

jak si§ wydaje na pozór. Bezsilna i zmniej

szona D ania, zrobiwszy wojną i utratą

księstw rozbrat z Niemcami, odepchnięta o

bojętnością Francyi i Anglii, nie ma innych

punktów oparcia się prócz w Szwecyi i Ro

syi. Jeżeli naród lgnąć będzie ku pierwszej,

szukając w idei skandynawskiej, w plemien*

ności, ocalenia swej narodowości, a w unii

wynagrodzenia za bezwładną niepodległość,

to dwór widzi w Szwecyi niebezpiecznego

sąsiada, który mu wydziera przywiązanie

narodu i tron wydrzeć gotów. W Rosyi

więc znalazłby dwór kopenhaski opiekę i

osłon§ zarówno od Niemiec jak od Szwe

cyi,i chętnie też ofiarował król Chrystyan IX

rękę swej córki carewiczowi jako zakład

przyszłej przyjaźni. Rosya temi związkami

małżeńskiemi stawa pomiędzy Danią a Szwe

cyą, nie dopuszcza unii skandynawskiej, a

tem samem nie pozwala, aby Sund był w

posiadaniu jednego silnego państwa.

Dziś jednak stoi Dania odosobniona i za

pewne gotowa do przyjęcia warunków na

łożonych sobie przez zwycięzców. Zwłoka

w układach nie przyniosła jej spodziewanej

ulgi, a przyprawiła ją o niezmierne straty

materyalne. Nie odtargowała dotąd ani pi§

dzi ziemi od zabranych prowincyj, ani tala

ra od żądanych ze skarbu na rzecz księstw

wypłat, nie wyjednała najmniejszej ulgi dla

mieszkańców Jutlandyi zajętej wojskiem nie

przyjacielskiem. Na ultimatum niemieckie

nie może odpowiedzieć inaczej jak schylę

niem głowy. Obojętność Europy powinnaby

rozwiać resztę nadziei jej, i nieochybnie roz

wieje. Takie jest obecne położonie Danii.

Nie zamknie jednak sprawy tej podpisanie

traktatu pokoju. Zawikłania przeniosą się

na inne pole. Otworzy się spadek, do któ

rego kilku pretendentów rości sobie prawo,

lecz się z nimi opiekunowie potargują i o

koszta procesu i o różne pretensye. Któremu

zaś przysądzą spadek? Ta nowa faza sprawy

duńsko-niemieckiej, której dotąd przedsmak

tylko czuć się daje, wystąpi z całą siłą

zwaśnionych interesów pruskich, austryackieh,

augustenburskicb, oldenburskich, heskich,

związkowych wtedy może dopiero, gdy

Francya będzie potrzebowała zupełnej swo

body dla spełnienia planów polityki swojej,

nakreślonych konwencyą 15go września.

Ależ nie będziemy łowić ryb przed nie

wodem. Rzecz to już przyszłości.

IORESPOIDBIGTA CZASU.

Rzym 29 września.

Przeszłej niedzieli Ojciec święty, mając za asy

stentów X. Berardego arcybiskupa Nicejskiego i

X. Marinellego biskupa Porfireńskiego, sam wy

święcił w prywatnej kaplicy swojej trzech bisku

pów tn partibus, to jest: X. Franciszka Meglia

arcybiskupa Damasceńskiego, -który się udaje j a

ko nuncyusz apostolski do Me!s:syku; X. Gaspara

Mermillod biskupa Hebrońskiego, mianowanego po

mocnikiem biskupa Lozanny z mieszkaniem w Ge

newie, a de facto biskupem genewskim; i X. Ja

na Strain biskupa Abilskiego wikaryusza apostol

skiego w Szkocyi. Ojciec święty wielką przywią

zywał wagę do biskupstwa w :Genewie, i dla tego

sam X. Mermillota wyświęcić postanowił; obrzą

dek ten głównie z jego powodu osobiście spełnił;

dwaj zaś inni biskupi, którzy z nim jednocześnie

zaszczytu dostąpili, otrzymali go dla tego, że byli

naówczas w Rzymie, nie wypadło przeto ich

pominąć. Dziennik urzędowy zresztą jasno to wy

powiedział. Papież rzadko sam biskupów wyświę

ca : w ciągu lat dziesięciu wyświęcił tylko X. So

kolskiego arcybiskupa Bułgarskiego i kardynała

Guidi arcybiskupa Bonońaniego. Tego samego dnia

po południu X. Mermillod miał kazanie w kościele

francuzkim śgo Lndwika, na którym się znajdował

kardynał Bonuechose i hr. Sartiges z innymi człon

kami poselstwa. Nowy biskup powiedział politycz

ną w części mowę ze znakomitym taleutem, jaki

go cechuje. Kazał on się modlić za Papieża i za

Polskę, której jest gorącym przyjacielem. Wyrazy

jego o Polsce najwznioślejszą tchnęły wymową.

Z powoda obecności kardynałów i ambasady fran

cuzkiej, urzędownie do kościoła przybyłej, kaza

nie to oficyalny całkiem miało pozór.

Nieprzyjaciele naszego narodu w ciągu dwóch

upłynionych tygodni najkłamliwsze i najśmieszniej

sze po dziennikach całej Europy rozpuszczali wie

ści dla osłabienia zapewne groźnego potępienia

rządu carskiego w encyklice Pinsa IX. Najbardziej

jednak wszystkich kapłanów polskich zgromadzo

nych w Rzymie i nas Polaków w ogóle wprawił

w zdumienie i do śmiechu pobudził ów niby rzym

ski telegram zamieszczony w Czasie z dnia 23go

września a opiewający szczegółowo wizytę depn

tacyi księży polskich u Papieża i odpowiedź Oj

ca śgo rozwodzącego się o band;*Ji rewolucyjnych,

o sztyletach i pistoletach. Godna uwagi, iż trye

steńskie dzienniki miały z Berlina, a urzędowa

gazeta wenecka z Wiednia ten sam telegram:

Wiadomo zaś, że obie te stolice leżą niezupełnie

na drodze z Wenecyi i Tryestn do Rzymu. Tele

gram sfabrykowany został przez ambasady rosyj

skie, ale nie tutaj, albowiem p. Meyeudorfowi tru

dno byłoby jego ojcostwo przypisywać, bo zręcz

niej byłby telegram ułożył. *) Inne niekiedy bąki

mają przynajmniej odrobinę prawdy w sobie; ten

zaś jest grabem prim a aprilis we wrześniu. Nigdy

żadua deputacya księży polskich do Ojca święte

go się nie udawała, żaden nawet kapłan polski

nie miał posłuchania od czasu powrotu Papieża

z Castelgandolfo. Któż, znający choć trochę zwy

czaje tutejsze i tryb postępowania przyjęty na

dworze rzymskim, przypuścić nawet zdoła, iż ja

kabądź deputacya lub prywatna osoba ważyłaby

*) Telegram ten wyszedł z berlińskiego bióra Wolffa,

lecz tajemnicą jest, kto mu go udzielił. (Red. Cz.)

się prosić Ojca śgo o t§ lub ową wzmiankę w al

lokucyi ? Komużby Papież z osób do dwora nie

należących chciał się zwierzać i zapowiadać z gó

ry to, co uczyni lub napisze, osobliwie w tak w a

żnych materyach ? — Chodziło widać najbardziej

nieprzyjaciołom naszym o potępienie duchowień

stwa polskiego przez Papieża. Tymczasem z ust

jego inne wyszły słowa w encyklice dla kapłanów

polskich. Ani Papież ani żaden dygnitarz dwora

rzymskiego postawy naszego duchowieństwa naj

muiejszem nie nacechował słowem potępienia lnb

nieuzuaDia. Nieprzyjaciele naszego kraju, nie zdo

ławszy wycisnąć na Ojcu świętym potępienia ducho

wieństwa, muszą się uciekać do tak grubych

kłamstw i zmyślać takie śmieszne filipiki, które

w ustach gnbernatora rosyjskiego a nie Ojca wier

nych znależćby się jedynie mogły. Rozmowa ba

rona Meyendorf* z Piusem IX, przez Morning Post

ogłaszana, także do dziennikarskich bąków nale

ży. Memorial Diplomatique lepszego jeszcze puścił,

kiedy, prostując niby dziennik angielski, pedancko

zapewnił, że Papież chciał samemu p. Meyendor*

fowi doręczyć encyklikę dla przesłania jej polskim

biskupom!!!

Tymczasem p. Meyendorff ani marzył o encyklice,

i kiedy się o niej dowiedział z Armonii i kores

pondencyi Bullier— których niedyskretny korespon

dent przed czasem opaczną o tym doknmencie pu

ścił pogłoskę, co potem przeszła do turyńskiej

l’Italie, a ztamtąd do Opinion Nationale— wszędzie

kołatał napróżno, by encykliki dostać. Urzędnik

z poselstwa rosyjskiego udawał się do różnych

duchownych rzymskich, prosząc o kopią encykli

ki — ale j ą dostał wtedy dopiero, kiedy już do

dzienników francuskich i do Czasu posłaną była.

Memorial diplomatique grubo się myli, kiedy po

wtarza także, iż Ojciec święty ganił polskich księ

ży. Nigdy, mówię, do dziśdnia słowo nagany dla

naszego duchowieństwa z ust Najwyższego Paste

rza nie wyszło. Chciejcie raz na zawsze temu nie

wątpliwemu twierdzeniu zawierzyć i przeciwne z za

slużonem pojmować szyderstwem.

Nie powodzi się Rosyi i jej przyjaciołom a sprzy

mierzeńcom w Rzymie, kiedy zwątpiwszy o potę

pienia duchowieństwa polskiego, sami już sobie

mowy papiezkie układają. Encyklika Ojca świę

tego, acz ganiąca powstanie ze względu następstw,

jakie w jego przekonania miało dla religii, była

uderzeniem dzw o nu, rozbijającem fantastyczne

chmury rosyjskiej przyjaźni. W okamgnienia mgły

się te rozprószyły i schyzma uśmiechać się prze

stała. Jnż o przyjeżdzie księcia Łabauowa niesły

cbać; p. Meyendorff przenosi się na klika mie

sięcy do próżnego pałacn ambasady, poczem, jak

zapewniają, będzie mieszkał przy pia z z a Popolo,

a rząd rosyjski odda pałac właścicielowi p. Feoli.

Zdaje się tedy, iż poselstwo rosyjskie w Rzymie

stanowczo zwinięte będzie. P. Kisielew przywiózł

tn był wiele dekoracyj i pieniędzy; ale skoro o

encyklice usłyszał, wszystko do kieszeni scbowal

i natychmiast wyjechał. Encyklika ogromne w Rzy

mie sprawiła wrażenie; otworzyła ona wszystkim

oczy na postępowanie rosyjskiego rządu. Nąjwię

ksze niedowiarki okazują się teraz przekonanymi

i powtarzają, iż skoro Papież, który na mocy tyl

ko niezaprzeczonych dokumentów zwykł glos za

bierać, potwierdził tak nroczyście to co dzienniki

pisały, a co się niesłychaną przesadą cudzoziem

com wydawało, niepodobna już nadal trwać jak

niewierny Tomasz w sceptycyzmie względem prze

śladowania Polski. Pias IX encykliką swoją po

stawił rząd rosyjski przed oczy opinii publicznej

i kazał niebu i ziemi na jego czyny patrzeć, coe»

lum ac terram testes invocando.

Na ostre wystąpienie O. Brown prowincyała

T. J . w Galicyi w Tygodniku katolickim odpowia

dać nie będę. Encyklifca najdobitniej dowiodła, iż

Ojciec święty rzekł tylko mai consigliata insurre

zione i male consultus motus, j ak to zaraz odpo

wiadając Przeglądowi, oznajmiłem, że inne dodat

ki były zmyślone. Encyklika jest tylko parafrazą

mowy miauej w Propagandzie d. 24go kwietnia.

Dodam jedynie, iż to samo, co O. Brown we Lwo

wie twierdzi, to jest że wersya tej mowy w Ci

v iltä cattolica przejrzana była przez samego P a

pieża, powtarzał najbardziej i najgłośniej w Rzy

mie wyżwspomniony baron Meyendorff. T ak to

czasem opodal od siebie mieszkając, można się

w jednem zdaniu zgadzać ze sobą. Najwyżsi je

dnak dygnitarze rzymscy są innego zdania.

KoDgregacya indeksu dekretem z d. 20go bm.

potępiła następne dzieła : La Judia Errante, por

Ceferino Tressera. M adrid.

—

Almanaque demo

cratico p a r a el ano 1864. Barcellona.

—

Die R’ö

mische Ind ex Congregation und ihr Wirken. Mün

chen.

—

Rispo sta del Senatore Giovanni Siotto

Pitto r alla lettera dell’Arcivescovo d i Cagliari.

—

Vita ed avventure galanti del Cavalier Faublas de

Louvet. Livorno, —

Vita di Gesu Cristo messa a

confronto eon Napoleone I e Garibaldi, per. R .

Vella. Napoli.

—

Come si possa difendere la Chiesa

Catolica nelle sue preghiere per i defonti del Sa -

cerdote Vincenzo de Vit. Prato.

K,raków 4 października. Dziś jako w dzień

imienia JüKApMci odprawionem było uroczyste

nabożeństwo w kościele katedralnym w obecności

wszystkich władz cywilnych i wojskowych, tu

dzież instytucyj i korporacyj*

Lwów 1 pażdz. Gazeta Lwowska zamieszcza

dziś następujące szczegóły statystyczne o szkołach

ludowych w Galicyi wschodniej. nJesteśmy w mo

żności z udzielonych nam wykazów autentycznych

podać do wiadomości następujące data o stanie szkół

ludowych w Galicyi wschodniej w r. 1863, które nie

tylko są dowodem podniesienia się stann szkól Indo

wych lecz oraz okazują, że w ludzie wiejskim coraz

silniej zakorzenia się przekonanie o potrzebie i

dobrodziejstwie nauki. Wprawdzie frekwentacya

do szkół zestawia jeszcze wiele do życzenia, ale

rezultata jej były pomyślniejsze jak w latach po

przednich i spodziewać się należy, że usiłowania

powiatowych i miejscowych inspektorów szkół,

duchowieństwa i organów gminnych i w tym wzglę

dzie będą uwieńezoue szczęśliwym skutkiem, i

osięgną pożądany postęp.

Z końcem roku 1863 było w Galicyi wschod

niej 1988 szkół ludowych to jest o 63 więcej jak

w r. 1863. Otwarto więc 63 nowych szkół, urzą

dzonych wszędzie z ofiar dobrowolnych, wyłącznie

ze źródeł miejscowych.

Katolickich szkół Indowych było 1921, a mia

nowicie 5 szkół głównych (z niższemi realnemi)

dla chłopców, 2 0 szkół głównych (bez niższych

realnych) także dla chłopców, 7 sznół głównych

dla dzieci obu płci, 4 szkoły główne dla dziew

cząt, 6 szkół trywialnych dla chłopców, 30 dla

dziewcząt, 1005 dla obu płci, nareszcie 844 nie

uregulowanych i tymczasowych. Z tych przypada:

1) na lwowską dyecezyę łacińską 15 szkół głó

wnych, 142 trywialnych, i 30 nieuregulowanych i

tymczasowych, razem 187;

2 ) na lwowską dyecezyę gr. kat. (wchodniej

Ciifśó Utaracfeo-artystycm

TYGOMIH PARYSKI.

Jesienne porównanie dnia z nocą zgromadziło

jak zwykle połowę Paryża u ujścia Sekwany,

gdzie się mial ukazać zapowiedziany przez Babi

neta Mascaret, istny cud, powstały z wód morza

i rzeki, a zazwyczaj widomy tylko oczom salono

wego astronoma, bo ten szczęśliwszy od innych,

mimo że sto razy wieścił fałszywie, jest jednak

w swoim k rajn prorokiem.

Wyobrazić sobie trudno, jakie tłumy ludu tło

czyły się w oznaczonym dniu na kolej żelazną wio

dącą do Caudebec. Mała ta nadbrzeżna mieścina,

na raz przypływem ludności paryskiej wzbiera,

?odobnie j ak Sekwana wypchnięta z morskiego

ona.

W przeddzień widowiska, dnia 17 września, od

była się przy świetle księżyca ogólna p róba: pu

bliczność oglądała scen§ — aktorowie, to jest wo

da morska, woda Sekwany i wybrzeża u miastecz

k a Caudebec przygotowywały się do walki, która

przecież na tym obszernym teatrze nie zabija ni

kogo, a uszkadza tylko nieostrożnych lub zuchwa

łych.

Nazajutrz, tłum różnobarwny, w którym paryz

kie narzecze górowało nad normandzkiem, a nie

spokojne, blade twarze stolicy chorowitym odbla

skiem k rasiły czerstwe oblicza mieszkańców Niż

szej-Sekwany — od samego świtu zaległ wybrzeża

wiodące do Yveto t, niegdyś stolicy króla Beran

terowskiego, a dziś stacyi kolei Haverskiej. Wszy

scy wyglądali Mascaretu.

Opiszemy go tym

czasem.

Pośród zupełnej ciszy powietrza, dozwalającej

płynąć spokojnie Sekwanie do ujścia, nagle sły

chać szum morza, jak o ryk lwa głuszący wrzawę

ludzi. W tej samej chwili biała frendzla piany mor

skiej, przeciągnięta od jednego do drugiego brze

gu rzeki, zakreśla nieboskłon. Ta biała linia rwie

się mascaretem. Rośnie on w oczach do wysoko

ści kilkn metrów jakby ściana wzniesionej wody

morskiej postępuje ku rzece i pędzi z szybkośeią

lokomotywy, popychana tajemniczą siłą , w biega

w rzekę, przelatuje z hukiem przed oczyma zgro

madzenia , bieży dalej a d alej, wreszcie powoli

omdlewa, opuszcza się i znika.

Sekwana w tej chwili wzbiera na pięć metrów

i zamącona do d n a , z szalonym płynie impetem,

naśladnjąc wzburzone morze.

Wszystko to odbywa się w mgnieniu oka. Je

szcześ sobie nie zdał sprawy z widoku, a już wi

dowisko skończone. Wszystko zuikło, prócz wi

dzów zapatrzonych w nurty zwaśnionego z mężem

Oceanem Sekwany.

Ale tak a walka pomiędzy tem starem a dobrem

małżeństwem, bardzo rzadko się zdarza. MaBca

ret wyż opisany daje się widzieć zaledwie raz

w ciągu lat kilkunastu; bo potrzeba do tego naj

większego jesiennego przypływu morza, wiatru,

coby dął od morza wprost pod wodę Sekwany.

Otóż usta Boreasza rzadko skierowane bywają

w tę stronę, przez co|mascaret redukuje się do

mocnego przypływu morza.

Tak było tego roku. Przez trzy godziny skie

rowane ku Villequier lornetki paryskie wyglądały

napróżno m ascaretu; nie przybył: bo wiatr wieją

cy od lądu nie pozwolił mn wyjść na scenę. Pa

ryżanie jed nak powrócili zachwyceni cudownym

widokiem. Zeby uniknąć śmieszności, wszyscy

przyrzekli sobie zachować doznany zawód w ta

jemnicy. Babinet zna dobrze swoją publiczność,

dla tego wyrokuje śmiało: wie, że cokolwiekbądż

wypadnie, próżność nie dozwoli Francuzom przy

znać się, iż dali się wywieść w pole.

Ten Babinet nieraz ciekawo płata Paryżanom

figle. I tak, na ostatniem posiedzeniu Akademii

umiejętności, z przedziwną flegmą wyszydził ko

legów i zmystyfikował słuchaczy. ;

Wiadomo, z jak ą natarczywością akademicy

dopominają się głosu, a zabrawszy go, z byle j a

kiego powodu, chociażby mieli mówić o wymocz

kach, prawią tyrady, przypominające opowiadanie

Tberamena w Fedrze, lub sen Atalii. Skoro raz

zaczną mówić, nie ma końca. Słowa płyną, a

wszystkie zmierzają do osoby mowey i prac jego

liczniejszych od gwiazd na niebie. Zacznie kto

o mydle, czy o cukrze — o soli czy o pieprzu —

akademik, pochwyciwszy w lot przedmiot, tworzy

natychmiast zbliżenie pomiędzy tą relacyą a swe

mi odkryciami. Nader właściwym w Akademii

nauk byłby zwyczaj wkładania szpilki w świecę,

którym jakiś polski gaduła bronił się przed swoim

towarzyszem, wołając: dotąd ty będziesz gadał,

a ja potem!

Otóż tedy Babinet tak zaczął:

Prosiłem wprawdzie o głos — ale mi nie pilno:

Mogę czekać. Jeżeli który z kolegów ma co cie

kawego do powiedzenia — niech mówi. Nie mam

pretensyi do wszech-wiedzy: jak braknie przed

miotu, to będę gadał; ale jeżeli który z panów

ma jeszcze potrzebę mówić, to j a chętnie ustępuję

kolei...;

Akademicy zrozumieli i przygryźli warg... Pre

zes grzecznie zapewnił, że nikt nic więcej zajmu

jącego, jak szanowny członek,’powiedzieć nie może.

Wtedy Babinet zaczął rzecz o mocy ciepła sło

necznego. Koledzy moi już zapewne ten przed

miot zbadali — rzekł— ale kiedy nikt nie ma nic

do powiedzenia, będę mówił o gotowaniu strawy

przy słońcu.

Któryś z panów, dajmy na to, zapragnie jeść

śniadanie, lub obiad. Ma produkta surowe, ale nie

ma kuchni ani kucharki. Cóż począć? — W takim

razie bierze się pudełko w środku wytarte sa

dzami; wkłada się weń talerz a na nim jadło

mające być ugotowanem, przykrywa się szczelnie

szybą i wystawia na słońce, tak, żeby jego pro

mienie padały na talerz. Szkło promieniowi wejść

w środek nie przeszkadza, ale mu wyjść nie do

zwala. Tworzy się więc gorąco żaru. Jajka w ta

kiej atmosferze gotują się w mgnieniu oka, jarzy

na lub mięso nieco dłużej — ale gotują się wybor

nie! Rzecz smaczna, prosta jak dzień-dobry, a

przytem oszczędniejsza to kuchnia od wszystkich,

jakie wynaleziono w Paryżu... (Ten i ów zaczyna

się oblizywać i pilno mu iść do domu, aby odbyć

próbę),... Wtem Babinet dodaje: ,,tylko, żeby tak

módz gotować, potrzeba jechać na przylądek Do

brej Nadziei.u

Jako naukowy sprawodawca Debatów, Babinet,

umie efektownie skończyć relacyą.

Ciekawsza, choć mniej efektowna, była relacya

p. Pasteur. Przedstawił ou uczonemu gronu sześć

robaczków błyszczących, przywiezionych żywcem

z Meksyku.

Owady te s% to niby nasze świętojańskie ro

baczki, widziane przez szkło powiększające. Dłu

gie na trzy centimetry, brnnatno-błyszczące, mają

nad oczyma dwie latarnie opalowe, pod piersiami

błyszczy trzecia. Światło tych żyjących opali, któ

rych skład jeszcze nie znany, tak jest silne, że

przy jego blasku czytać można nie gorzej jak

przy nocnej lampce. Skoro zechce, robak może

przyćmić swoje latarki, zasuwając na nie skórza

ne pokrowce.

Że to blask nie lada, dowodem, że Meksykanki

używają tych robaków do swego stroju jak bry

lantów. Błyszczą one stokroć więcej od dyameutu

najczystszej wody. To też Meksykanki umieją sza

nować tę okrasę swych wdzięków. Schwytawszy

taką żywą błyskotkę zamykają ją w klateczkę

z filcu i w niej j ą karmią okruszynami z trzciny

cukrowej i kąpią dwa razy na dzień. Doświad

czenie nauczyło, źe robak bez tej kąpieli żyć nie

może: zastępuje mu ona porano% i wieczorną ro

sę nader obfitą w tamtych gorących strefach.

Krajowcy łowią te owady w okolicach Vera—

Cruz, przywabiając je błyskiem rozżarzonych wę

gli, któremi migają w powietrzu, z daleka wyda

ją się one luciolom, również robaczkami, przeto

przybiegają i wpadają w zastawione sieci.

Chcąc nżyć lucioli do stroju damy meksykań

8kie zaszywają j e żywcem (bo nie żywe nie świe

cą) w tiulowe woreczki, poczem przyczepiają do

sukni i do włosów, pomiędzy pióra kolibrów.

Przez litość, a prawdopodobniej przez oszczędność,

wróciwszy z balu elegantka, natychmiast karmi i

kąpie swoje żywe brylanty. Czasami figurują na

długich śpilkacb, ale i to nie pozbawia ich życia,

bo delikatna ręka przeprowadza igłę zręcznie po

między głową a pancerzem owadu.

Robaki te w Meksyku zwą się Cucujos. Przy

wiózł je dla księdza Moigno kapitan okrętu ,F lo

rydy", świeżo przybyłego z Meksyku do Saint—

Nazaire. Przesyłając j e uczonemu księdzu, kapitan

Laurent prosił, żeby blask tych owadów poddać

pod zbadanie. Ksiądz udał się z tem do członka

instytutu Pasteur, który najlepiej kieruje spektro

skopem. Pasteur przedstaw iając Cucujosów Akade

mii oświadczył zarazem, że światło ich jeszcze zu

pełnie jest nieznane: brak czarnych kresek w j e

go promieniach wskazuje, że w nich nie ma ża

dnego kruszczu, który byłby widnym w świetle

8łonecznem. Doświadczenie z świętojańskim ro

baczkiem okazało tenże sam rezultat.

Jeszcze jedna nadzwyczajność. Kiedy o nich mo

wa, nie należy pominąć balonu Nadara, który zno

wu wzbił się w powietrze, a puszczony na wolę

jesienego wichru, utknął na Flandryi bez przypad

ku, jaki go spotkał niegdyś w Hanowerze.

Rzeczywistym bohatyrem narodowych uroczysto

ści brukselskich w dniu 26 września był Nadar. Parę

dni pierwej wysłał swój balon, który złożono na wy

znaczonym wzgórku koło ogrodu botanicznego. Ol

brzym , bo takie dał mu imię areonauta, jeszcze

przed rozdęciem, był już przedmiotem ciekawości

powszechnej, a wzniesieniu się jego przypatrywa

ła się Bruksel!a.

Jaż będąc w chmurach, Nadar wypuścił z dru

giego małego przyczepionego balonu race i szmer

mele. Prócz podróżnych, zabrał wędrowne gołębie

ofiarowane sobie przez jakieś towarzystwo belgij

skie.

Pomiędzy towarzyszami podróży Nadara byli

podobno burmistrz Brubselli p. Anspach; Stertz,

adjutant ministra wojny; hrabia Vedel, adjutant

króla hanowerskeigo i jak aś księżna moskiewska.

Chociaż pora bynajmniej do podróży nie sprzy

ja, a nocy nawet promień księżyca nie oświeci, Na

dar chciał skorzystać z północno-zachodniego w ia

tru wiejącego zwykle we wrześniu , mniemając,

że ten dzwoli mu lecieć dłngo bez obawy spotka

nia morza. Cokolwiek bądż, na wszelki przypadek

kazał pod swoim powietrznym domkiem przywią.

zać szeregi beczek, mogących służyć za poutony.

nDopóki gazu i ziemi starczy, lecieć będę."

miały być ostatnie słowa Nadara, ale ich nie speł

nił w obawie wpadnięcia w morze.

Olbrzym spuścił się szczęśliwie o mil ośmnaście

od Brubselli w bliskości granicy francuskiej Dod

miasteczkiem Ypres, niedaleko Nieuport. Nie mógł

dalej lecieć, bo go wiatr pcbał prosto na mow;ę.

...

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction