Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 723 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

NM49.

Kraków 28 Lutego — Piątek.

Rok 1868.

CZAS

Prenwmeratę pnyJmią)J|s

W Krakowie: Bióro Admiidstracyi *Czasd* przy nlicy Rółannej w domn pod L. 4M ,

tad ziei wszystka Urzęda pocztowe sustryackie.

O g ( o s M i n l s (inseraty) wszelkiego rodzaju, przyjmują sie za opłata: od wiersza drobnego (petit) as

jednorazowe umieszczenie po 8 oentów, za następne po 6 centów, oraz za opłat§ nałeżytości st§plowć

po 80 oentów od każdorazowego ogłoszenia.

Prenum eratę I Offłossenla przyjmy§: we Lwowie w Ajenoyi, Czasd* p. Aleks. Piątkowski

przy placu Katedralnym pod L,SI. - W

Wiedniu p. A. OppelikTwoUzeUe 22. -

Na Frauoye i Anglię

w Paryżn W. pułkownik Wincenty Raczkowski, Rue dn pont de Lodi Nr. t . -

Zań tylko ogłoszenia

w W ied nin , w Hamburgu i w Frankfurcie n. M. pp . Haasensteinte Vogler - w Berlinie p . A. Retemeyer

i p. Rudolf blosse FnedricL sstrasse Nr. 60. -

w Frankfuroie nad Menem p. Q. L. Daube tt Comp.—

w Lipsk u p. Henryk Engler - w Wrocławiu p. Jenke, Bial 4t Freund.

H ę h o f l m s nadsyłane Redakoyi, nie zwracaj§ się i ni«iv^ np będą.

OGŁOSZENIEPRZEDPŁATY.

Krakowie: na miesiąc Marzec złr. 2

^ przesyłką pocztową w Pań

stwie A ustryackiem , na mie

s iąc M a r z e c .............................. złr. 2 c. 25

od1MarcadokońcaCzerwca,,8 »—

Z prenumeratę ,,Czasu" można także przesyłać

prenumeratę na Pamiątkę dla rodzin pol

).ieh w kwocie złr. 5 cen. 50.

bunie, ani wywyższamy prasy: porównywa

my, nie kładziemy na równi. Tu i tam o

graniczenie wolności myślenia: tu i tam od

ębnego potrzeba trybunału.

Kraków

lutego.

Nie potrzebujemy mówić, że z wielkiem

zajęciem czytamy rozprawy o wolności pra

sy toczące się od miesiąca w Ciele prawo

dawczem fraucuskiem. N igdzie może nie m asz

większćj solidarności jak w dziennikarstwie

europejskiem, bo losy prasy we wszystkich

krajach kontynentalnych ściśle Bą z sobą

związane. Francya jak w wielu sferach tak

i w tój ma częstokroć monopol inicyaty*

wy. Wynalazek tak zwanych ostrzeżeń,

stępia itd. przyjęły się w całćj Europie. O)

strzeżenia ustały, skoro ich zaniechano we

Francyi. Obojętnem więc nie może być ni

gdzie co tam postanowią, odbicie jest pra

wie niezawodne.

Sprawa, która w projekcie nowćj ustawy

ograniczającej wolność prasy najwięcćj nas

obchodzi, je st: jaki trybunał sądzić będzie

owe przekroczenia, przewinienia, występki,

jak je tam kto nazywać zechce, których ża

dna ustawa określić, ani oznaczyć, ani na

wet opisaćnie jest wstanie, bo nie o czynie

lecz o intencyi orzekać musi. Taka natura

rzeczy, Ja oraz konieczność trybunału.

Już ?v n merze pisma naszego z 12go

b. m. wspomnieliśmy, że p. Prćvost -Para

do!, członek Akademii francuskićj a oraz re

aktor w dzienniku Dóbats, rzucił myśl, za

tórą od r. 1852 obstajemy, ustanowienia

iobnego trybunału dla prasy. Powaźn

os przebił się w kilku innych dziennu».«»c-,

a nakoniec, co w ażniejsza, jedn a z posta*

nnych w (Ciele prawodawczem poprawek

rozbieranego projektu rządowego, ma u

)rzenie takowego trybunału na celu. Po

ucjmuje więę po raz wtóry p. Paradol ten

przedmiot, i wyraża w swym artykule na

dzieję, że myśl ta p rędzój czy póżniój musi

się przyjąć we Francyi, albowiem widoczną

jest w publiczności obawa przed chwiejno

ścią i kwalifikacyą zwykłych sądów przy

Bięgłych, jakoteż nie chcianoby poddać pra

sy komisyom wyznaczanym corocznie przez

m agistraturę sądową. Bardzo gruntownie

przedstaw ia wytrawny ów publicysta wido

ki swoje w tym w zględzie; odnoszą się one

głównie atoli do Francyi, i przebija w nich

nieufność do Ciała prawodawczego, którą

w części duch stronnictwa, w części słuszna

niechęć do centralizacyi kieruje. N ie znamy

osnowy wspotnnionćj poprawki, poczekamy

więc na rozprawy nad nią, które wraz z p.

Paradolem żałowalibyśmy szczerze , gdyby

lekkomyślnie prowadzone być miały. P rzy

pomnimy dziś tylko, że gdy w parlamen

cie pruskim szło o wolność mowy na try

bunie, oświadczył hr. Bismaik, że wtedy

tylkc^-poddałby się ograniczeniom , gdyby o

takowych przekroczeniach trybunał sejmowy

orzekał. Czyż tp nie w jednćj leży sferze

wolność mowy na trybunie a wolność pióra

w dziennikarstwie? Nie ubliżamy tem try

KORESPONDHNCYA CZASD.

Lwów 24 lntego.

- f - (Rada edukacyjna o stowarzyszeniach bratniej

pomocy). R ada edukacyjna pomimo nawała przy

swym p *Kątku imin.stracyjDej pracy, przeglądu

Indzi i książek, jakich ma ożyć do kształcenia

młodzieży w kraje, zwróciła jnż nwagę i na kie

rnuek tejże młodzieży, a okólnikiem do dyrekto

rów ostrzega przed zbytniem szerzeniem eię sto

warzyszeń bratniej pomocy.

Zauważyliśmy jnż kilkakrotnie i podnieśli w

swoim czasie, o ile zdaniem naszem njemne stro

ny i szkodliwy wpływ tycb stowarzyszeń mło

dzieży uczącej się przeważa nad szlaehetnym i

ważnym ich celem. Wyprowadzanie młodzieży na

tę jnż arenę działania, występowanie młodzieży

szkolnej jako korporacyi, w ciasnym wprawdzie,

ale wiele zachodów wymagającym zakresie, jest

jak gdyby karłowacenie drzew ek, aby spieszniej

owoce wydaw ały: i owoc będzie lichy i wzrost

ustanie.

Dowodnemi są też i trafoemi nwagi, jakie wy

powiada Rada edukacyjna; mówiąc o tym przed

miocie, zaledwie słabą ich parafrazę dać możemy,

tak głęboko poznanem jest tam to złe.

Któż nie współczuje trudnego położenia uczącej

się a mniej zamożnej młodzieży ? W czasach wiel

kiej taniości, i kiedy nie znano naciskn do nanki

z niższych warstw, a przecież liczne bursy, sty

pendia, hojna pomoc możnych, a staranna opieka

zakonów świadczy, jak ojcowie nasi rozciągali jnż

pieczę nad tym zadatkiem przyszłości, nad nczą

cą się młodzieżą. Dzisiaj wśród kamiennych cza

sów wszystko się utrudniło a wszędzie zwiększo

ny nacisk. Zdaje nam się, że najekonomiozniej*

szym nakładem byłaby norganizowana pomoc ze

strony krajn dla ubogiej młodzieży, ale niech idę

tem zajmą osobne stowarzyszenia, może Sejm, Radyi

miejskie lnb Rada edabacyjna — ale nie godzi

"ie młodzieży występować od siebie i ze skar

rębn obchodzić kraj. Prawda, że w azla

t» ceł i ei-l J," oiebie, ale dla kolegów!

nbogivt., *»io» ..d u.

i"Vt iakn

pnraoyą na stanowiska eksploatacyi, oomag

się od krajn niejako zaliczki za problematyczne

jeszcze nsłngi i korzyści, jakie mu ma w przyszło

ści *łożyć, wreszcie zdziera to tę samoistność i tę

dnmę młodzieńczej wiary w siebie, że się same

mu sobie wystarczy.

Znamy trndy i próby ubogiej młodzieży przez

tę dłngą pielgrzymkę lat szkolnych, gdzie stacya

mi twarde egzamina, a ceł tak daleko. Znamy o

sohistości, i niewyjątkowo tylko, które przebyły

te wszystkie zapory, a grosz zarobiony na ntrzy

manie mozolną poza własną nanką pracą dzieli

ły jeszcze z matką — a nawet takich co wspo

magali całą niezamożną rodzinę. Wymagać takie

go oharaktern i bohaterstwa takiego wytrwania

acz nie rzadkiego jako normy, i powiedzieć, że

tylko wśród takich trndnośei wyrabiają się ladzie,

byłoby nielndzkością, byłoby zresztą złym proce

derem, bo cboć się siła wśród trndnośei wyrabia,

krnszy Bię z drugiej strony w ciągłej walce, lnb

surowość odbija się w kierunku ujemnym, a twar

dy kawałek chleba wśród mozoln zarobionego Da

paja zawsze kroplami żółci. Przeto spółeczeństwo

w imię własnego interesn winno iść w pomoc

swym synom, młodzieży nczącej się, tej całej

przyszłości.

Trudności te jednak znieść znpełnie, przyzwy

czajać do cndzej pomocy młodzież, gdyby było

nawet możebnem, nie byłoby korzystaem i nie

zawodnie nie wywarłoby dobrego wpływn na rozwój

młodzieży. Mimo systemu tak mało zdolnego za

stąpić zasób tradycyj z domn wyniesionych, mi

mo złego kierunku, jaki częstokroć wzdziera się

w szkoły publiczne — niemniej, jeżli ozem demo

kracya n nas zwycięża, to tą walką życia przez

jaką przeprowadza swycb wychowańców za mło

du. Porównajmy’naszą zamożniejszą młodzież, ileż

tn ułatwień a i talentów Die muiej, ileż poczci

wych żywiołów, dobrych tradycyj, a jednak jaki

procent w tem żniwie zbierany z młodych warstw?

ileż się rozprasza, ileż niszcieje, a nawet ci, co

się ostoją i pokochają n?-1 , —

niemniej ponęta

świata przemaga częs

?łaszczą przy dzi

siejszej modzie miasto n

sgzaminowych, tego

karnawałowego rozbav

łodzieży, i niech się

nie nrażą, dziwnego ot

/.apelöiania salonów

gołowąsemi lwami.

Jak mnożenie pobns

odzieży nczącej się,

dorasta ozasem do roz.

grzecbn narodowe

go, tak zbytnia opieka

iwanie się młodzie

żą nie zawsze jest zas

!a krajn. Dajmy na

to, że wychowamy je

kolenie ze składek,

koncertów, prelekcyj i

któreby przyzwy

czaiło się oglądać n a c

imoc, co więcej do

pominać się o nią. Wy

y na szeroki świat,

będą się oni jeszcze g n

ej o nią dopominsć,

i będą mieli po części

po temn, bo położe

nie icb nie będzie łatw

Nikt więcej nade

mnie nie pokłada nad’

yszłości w podnie

sienia Bię inteligencyi ’ r*ł tylko nmysłowemi

siły dobić Bię można

ycia między naro

dami cywilizowanemu

u łudźmy się co do

trndnośei, jakie ta in

a znajdzie; zanim

sobie rozszerzy boryz

t *aju, trzeba sobie

stworzyć nowe pola, » V, drzemiące potęgi,

rozwinąć nowe siły, bo

-arna gotowego. Eko

nomia cywilizacyi jest

elką rzeczą, o któ

rej a nas zapomniano;

raj wymagałby po

dniesienia w kiernnkn

’T i, przemysłu fabryk

z dwóch małych zakłaa

licznych, miasto j e

rozwinąć, mówią ozami

)dnego, a kiernnek

humanitarnej ednkaoyi

)sany według dzi

siejszego systemu z żac

\ iktyczuym, produ

kcy aym zawodem — k

tylko temi trze

ma fachowemi g ałęzian

icznjm, który ma

swoją OBobuą normę (

a enia swej użyte

czności, medyczny dość

my także w swem

wpływie na kraj, i ’pri

który, acz tak u

żyteczny i tak gromadź;

aźną część kształ

cącej się młodzieży, co

może być zawo

dem chlebodawczym p

.?czem ogranicze

nia binrokracyi. Przy tym przeto brakn pewnej

równowagi zawodów i kierutków uczeń kończący

moralne swe studia nieznachodzi łacno umieszcze

n ia , położenie jego nie jest nlżonem; zdobywać

sobie teraz dopiero powinim stanowisko w spó

łeezeństwie, co nie jestbiz trndnośei. Pomoc

bratnia czyjakakolwiek zemętrzna mogłaby sztu

cznie Otrzymywać w kie-untu może nieodpowie

r/oln o.?i?tr "v. I. i

a jak i potrzebie

zegw rozlania Bię

, i ty, l-*«-’

.-a «»Jur «T«ua?h, -:awodów pr akty

czny

j t ’?:_:Ł,

—

ale nie pę

dzenia w górę zbytniej ilośii młodzieży przez u

uiwersyteckie wykształcenie, w którem może wie—

In dla siebie pola nieznajdże.

Przekonani jesteśmy, że potrzeby i warnnki te,

któreśmy nazwali ekonomią cywilizacyjną, zgruu

tuje do głębij Rada edubatjjna, i w tym duchu

przeprowadzać będzie lub proponować reformy.

Liczny zastęp wyższego wykształcenia Indzi przy

wielkiej ciemnocie Indu jet stanem fałszywym;

najwyżej rozwinęła się Annryba tą pewną cywi

lizacyjną niw elacyą, tym praktycznym oświaty

kierunkiem i rozlewaniem sii w pewnej równowa

dze na ogół.

Bardzo słnsznie podnosi eszcze okólnik Rady

edukacyjnej jednę szkodliwi stronę tych stowa

rzyszeń, że absorbują oneczas najzdolniejszej i

najwięcej zaufania wzbudząącej młodzieży. Se

sye, komitety, składki, nrądzenia balów, wszy

stko to pochłania drogi ten szas, zwraca najwię

cej rokującą Da przyszłość młodzież w dwa kie

runki zbyt wcześnie, w kiennek quasi polityczny

i kiernnek zabaw. Wybór; i nierozdzielne agita

cye, komitety i posiedzeniawszystko to przy dzi

siejszej ogólnej modzie, k idy społeczeństwo c a

łe zdaje się naśladować, iprzejmować tem ru

sztowaniem życia polityczngo przy każdej spo

sobności, przetwarza równiż młodzież uniwersy

tecką lnb gimnazyalną wjfcieś quasi parlamen

tarne ciało, z swoim gabinetu), prezesem, wybo

rami i ze swoją nieuchronną )pozycyą. Mybyśmy

od tej zabawki chcieli odwsść Rady pow., To

warzystwo rolnicze i inne, a ie przyuczać do niej

młodzieży.

Kiernnek przedwczesnych zabaw jest równie

szkodliwy, owe świetne bale akademików, techni

ków, mniej przyniosły zyska co wystawiały na

straty samą tę młodzież, chcącą się przy tej spo

sobności popisać. A te komitety balowe z nrzą

dzonemi binrami i sesyami, które trwały przez ca

łe miesiące, zapraszanie Todzin, urządzanie wy

kwintne sali, to wszystko młodą wyobraźnią na

parę miesięcy zająć znpelnie może, i choćby tyl

ko liczyć procent kilka młodych Indzi zawsze wię

ksza szkoda niż korzyść.

Uwag powyższych z braterskiego dla młodzieży

płynących serca nikt nam nie zechce wziąść za złe;

kreślę je z tem silniejszem poczuciem, że nie są gło

sem wołającego na puszczy, ale są echem powa

żnej korporacyi, przewodniej instytncyi, która

wypłynęła z zanfania pnblicznego i ma do niego

prawo. Słowo taką powagą poparte nie będzie

przeto spodziewać mi się wolno, źle zroznmianem.

Wiedeń 25 Intego.

—

r. Sprawa paszportów hanowerskich, o ile

toczyła się między Prasami i Anstryą, może być

uważana za zamkniętą. Prawdopodobnie gabinet

berliński jnż jej nie poruszy, a zyskał on na tem

o tyle, że zapewnił się, że z Wiednia nie dotkną

więcej kwestyi odwołania bar. Werthera, tak, iż

stanowisko tego posła praskiego jest na dłngo

zapewnione. Ale między Paryżem a Berlinem nie

ma jeszcze końca, lecz kwestya ta zostaje w za

wieszeniu, i w danym razie da się na nowo po

ruszyć, gdyby tego zachodziła potrzeba. Na teraz

wszystkie organa rządn francuskiego mają nakaz

milczenia o niej, co tem więcej zadziwiać mnsi,

iż bez ściągania na siebie podejrzenia, jakoby

chciano Prniiom dokuczać, prasa franonska mo

głąby pobyt wychodźców hanowerskich we F ra n

cyi wyzyskiwać przeciw Prasom. Wstrzemięźli

wość ta nie jest bez przyczyny. Wprawdzie na

turalną jest rzeczą, że Francya nsnwa od siebie

wszelką myśl ndziałn w utrzymaniu legii hano

werskiej, że członków jej odsunęła od granic nie

mieckich, ale drobDa wojna dziennikarska była

zawsze pozwoloną. Źe jej nie ma, w tem dowód,

iź Francya nnika wszelkich pozorów do niemiłych

zajść z Prasami. Czy ma to być skazówką za

pełnię pokojowego usposobienia ? Nie, bo organa

rządn francuskiego podnoszą codziennie rnchy

uaddnnajskie i nieprzestają przywięzy wać do nieb

w ielkiej wagi. A więc tylko dla Prns taka wzglę

dność. Rząd, praski winien nabyć przekonania,

że nie przeciw niemn Francya się zbroi, i że

owszem pragnie żyć z Prasami w przyjaźni, a to

może właśnie ze względu na sprawy wschodnie.

Okoliczność ta zwraca tn na siebie uwagę, i ro

dzi wnioski bardzo daleko sięgające.

27 Intego. Odbieramy n astępujące

pismo od X. Biskupa Łętowskiego:

Do Szanoumej Redakcyi Gazety ,,Czasu" .

Mamy Towarzystwo wzajemnej pomocy akade

mików, techników, czeladzi rzemieślniczej, pp . a r

tystów i literatów, wysłużonych oficyalistów, pp.

doktorów itd. Robimy składki na elementarne

wypadki, na pogorzelców, na zakładanie stypen

dyów, na odnawianie domów Bożych, na zacho

wanie dawnych zabytków sztuki itd. A nie pa

miętamy o pomocy dla braci naszych wygnańców

na Sybir, gnanych o głodzie i nieodziabych, wy

danych Da wszystkie rodzaje zniewagi dzikim

na wpół oprawcom swoim.

Nie ma potrzeby wyliczać, na co wystawieni są

ci nieszczęśliwi bracia nasi, rzneeni na pastwę

zemsty narodow ej, Indowi niepojmnjącemn heroi

cznych losów krajn naszego, i liczącemn nam

cnoty za zbrodnie, iż trzymamy się wiary ojców

naszych, i stoimy przy tej wolności, nżyczonej

rozumnemn stworzenia od samego Stwórcy, na

podstawie godności i moralności jego.

Odezwa moja do szanowej Redakcyi Gazety

Czasu, która nieodmawia głosu swego, tam kędy

będzie sprawa lndekośei i krajn, jest prośbą, aby

raczyła ją przyjąć do szpalt swoich. Zgroza wy

wołana historyą rodziny Sokołowskich, zamieszczo

ną w onegdajszym Czasie do Nr. 44 na dnin 25

Intego, rozdziera serce, i wskazuje na myśl do

zawiązania komitetu we Lwowie i w Krakowie,

dla niesienia pomocy tym biednym braciom na

szym składkami za pomocą biskupich Konsysto

rzów po parafiacb, a przez prezesów Rad powia

towych u w iększych właścicieli gruntowych, choć

by po cencie tylko co miesiąc od dymn: a coby

to tysiące łez otarło! Uproszony szanowny X. pra

łat Rnczka, co kilkaset okładem poddanych an

stryaokich wyprowadził z Syberyi, nie odmówiłby

swojej pomocy przytem do wskazania środków

ua przesyłanie wdowiego grosza lnb efektów, aby

dochodziły do BWego cela.

X. ŁgtowskL

Czytamy w dziennika wiedeńskim D eb atte:

Nędza w Galicyi, o której szerzenia się coraz

grożniejszem rząd przekonał się ze smutnych do

niesień odbieranych w wielkiej liczbie przez de

putowanych polskich i Ministra rolnictwa, spowo

dowała ministeriam do wzięcia inicyatywy w kro

kn, który tem bardziej oceniany będzie przez ca

łą Galicyę, iż położenie nasze finansowe i ogrom

rozlicznych potrzeb nie są tajemnicą, Ministerium

bowiem za rozpoczęciem posiedzeń R ady pańBtwa

zażąda od takowej nchwalenia snmy złr. 250,000

dla złagodzenia nędzy w Galicyi. Sposób ożycia

pomienionych pieniędzy pozostawi ministerinm wy

działowi krajowemu galicyjskiemu.

N. Pan potwierdził pod d. 16 latego wybór J a

na J o c z a na wiceprezesa Bady powiatowej Bor

Minister oświecenia n adał opróżnioną posadę

uanczyciela przy gimnazynm w Czerniowcach, su

plementowi przy gimnazyum akademickiem w Wie

dniu, Franciszkowi Hüb łowi.

List pasterski X. Manastyrskiego, biskupa prze

myskiego, wydany z powodu encykliki papieskiej o

prześladowaniu kościoła katolickiego w e Włoszech

i Polsce.

(’Dokończenie).

Wszyscy Biskup) świata katolickiego przykla

snęli swemi głosy tym wspaniałym wyrazom Oj

ca Sw., i w adresie Bwym z d. 8 czerwca 1862

r. oświadczyli, że ndzielność doczcana Stolicy Sw.

jest koniecznością, i że została ustanowiona za

wyrażnem zrządzeniem Opatrzności B. ’ej.

nwahamy się oświadczyć — wołali — ż w tül

nsiejszem położenin spraw ludzkich ta adSu u o .

*doczesna jest koniecznie potrzebną ;la dobra Ko

,,ścioła i dla niezawisłego zarządn dnsz. Błagań

nCię — mówili dalej do Ojca Sw.

—

byś wy

,,trwał niewzruszony w tem mocnem przedsięwzię

c i u i w tej całości, dając Aniołom i lndziom wi

,,dowisko niezwyciężonego nmysłn i nieprzełamanej

odwagi. O to błaga Cię Kościół Jezusa Chrystu

s a , dla którego szczęśliwych rządów doczesna n

dzielność została opatrznie udzieloną Arcykapła

nom Rzymskim. O to Cię proszą wierni Chrze

ścianie, rozproszeni po wszystkich krajach całe

go świata, którzy dziś szczęśliwymi się cznją,

"widząc jakeśmy w zupełnej wolności przybiegli

*do Ciebie i w zupełnej wolności zajmowali się

*sprawami icb sumień. O to Cię błaga nakoniec

*całe społeczeństwo świeckie, cznjąo dobrze, że

*wywrócenie Twoich rządów zburzyłoby jego wła

,,sne podstawy."

Zaś w adresie tego rokn na dnin 1 lipca przez

490 biskupów podanym Ojcn Sw., powołując się

na ów przed pięcin laty n stóp Jego tronn złożo

ny, mówią: *To zaś, oośmy wtenczas oświadczyli,

*zatwierdzamy i teraz w znpełności ponownie

*przed całym światem z najgłębszem przekona

niem,"

Wy Najmilsi zapew ne pojmujecie słuszność tej

uprawy, i mimo bałamuctw gazeciarskich każdy

z Was dojrzy, jak bezprawnem, jak bezbożnem

jest żądanie, aby ten , który na miejsen Króla

królów i Pana panojącycb postanowiony jest Pa

sterzem i Królem nad duszami dwnstn przeszło

milionów wiernych, miał być słngą i poddanym

jakiegokolwiek potentata ziemskiego. Teraz zaś

usłyszawszy postanowienie samego Ojca Sw. i

wszystkich biskupów, wiecie, czego Bię trzymać

A ’/i.

Część literacko-artystyczna.

ŻYWOT AWANTURNICZY.

opowiadanie

Alfreda. Atsollant.

Uderzyła mię ta naiwna wesołość poczciwego

oberżysty, który w śmierci Robespiera widział tylko

pozwolenie ua wesołą wieezerzę ze swoją kochanką;

ale ja sam zanadto byłem boleśnie dotknięty, żebym

się mogł cieszyć wraz z nim czyjąkolwiekbądź

śmiercią.

A jed n ak ciekawy byłem zobaczyć tego człowieka,

ktorego imię głośne było wówczas na c ałą Europę,

i który kroloin zdawał się być równym. Zszedłem

więc czempr§dzej, i udałem się za śmiertelnym

orszakiem, ^nie biorąc udziału w złorzeczeniach

tłumu. Podli tylko najgrawają się ze zwyciężonego.

Jakiekolwiek były jeg o zbrodnie, miał je właśnie

odpokutować. Wszelkie wyrzuty na nic się już nie

zdały i były niemal barbarzeńBtwem u stóp ruszto

wania.

Wóz zatrzymał się na placu Rewolucyi i kazano

zsiąść po jednemu wszystkim skazanym. Wówczas

to ujrzałem z bliska tego sławnego Maksymiliana

Robespiera, którego nie miałem już ujrzeć więcej,

i któremu już tylko kilka minut życia pozostawało.

Mówiono przy mnie, że wczoraj, widząc się zwy

ciężonym, i bliskim wpadnięcia w ręce nieprzyjaciół,

chciał sobie w łeb strzelić ale sobie tylko szczękę

strzaskał.

Później dowiedziałem się, że strzelan o do niego.

Młody jed en człowiek naówczas prosty żandarm,

pułkownik Menda, którego poznałem potem w armii,

powiadał mi i chlubił się tem, że to on strzelił

z pistoletn do dyktato ra. M iałżeby się chełpić tylko?

Podobnym czynem nie chełpi się przecież nikt, jeźli

go nie spełni rzeczywiście.

Niech będzie zresztą, jak chce: czy Robespier

sam się chciał zabić, czy został na pół zabity

z rozkazu Komitetu bezpieczeństwa publicznego, to

pewna, że na stopnie rusztowania wstępował z taką

pewnością i spokojem, jak gdyby m iał zasiąść na

tronie. Ani jeden muskuł nie zadrgał mu na twarzy,

kiedy spoglądał po tym niezliczonym tłumie, który

przyszedł radować się z jego śmierci.

—

Co za spokój! - zawołał głośno jakiś młody

człowiek, który podobnie jak ja usiłował przebić

się przez tłum i dostać się w pierwszy szereg.

—

Życie czy śmierć, wszystko mn obojętne.

—

Obywatelu — zapytałem go — który z tych

skazanych jest Robespiere?

—

Ten co ma twarz obwiązaną chustą. Oto właśnie

kat mu ją zdejmuje.

Jakoż Sanson zdjął ową chustę tak po brutalsku,

te zraniony krzyknął mimowolnie. Była to jedyna

oznaka, którą zdradził się, * cie rpi. W sekundę

potem blada twarz jego pnrbrała napowrót zwy

czajny wyraz spokoju.^

W chwili gdy ukląkł i prażył głowę pod nóż,

zabrakło mi odwagi i odwróiłem się.

—

Obywatelu - odezwał się młody człowiek,

który poprzednio mówił z mną — nie jesteś

widzę przyzwyczajony do wioku egzekucyj.

—

Nie, obywatelu. Gdcbezę, żeby nie patrzeć

na to więcej.

—

Masz słuszność, obywa:lu. J a przyszedłem

tutaj, żeby zobaczyć, j ak tyra: umiera. Zobaczyłem

i odchodzę także. Obrzydliwi Ceremonia.. . A czy

my będziemy przez to swoodniejsi? Ci, co go

zabili, Die warci nawet tyle * on.

Tak rozmawiając wydostaśmy się z tłumu i

szliśmy Ogrodem Tuilleryjski;.

—

Gdzie idziesz, obywatel? - zapytał mój to

warzysz.

—

Nie wiem. O trzeciej p południu przybyłem

dopiero z prowincyi.

—

I zaraz na wstępie widałeś egzekucyą Ro

bespierra i Saint-Justa. Dali)g, nie tracisz czasu

nadaremno. Podobnie interesący widok nawet nie

co każde trzysta lat się trafi:

Ton, jakim to mówił mój ncy przyjaciel, zdziwił

mię trochę. On spostrzegł to rzekł:

—

Dziwi cię to zapewne, ) tak mało robią na

mnie wrażenia te. wielkie itastrofy , o których

przyszli historycy n apiszą ty; efektownych fraze

zów i zbudują tyle syp^matw. Mój drogi, w moim

zawodzie człowiek tat prjywyka do rozmaitych

przeobrażeń natury, że analiza istot organicznych

staje się dlań prawie tak obojętną jak synteza;

czyli mówiąc jaśniej: śmierć staje się dlań prawie

tak obojętną jak życie. Czyż nie jesteśmy o tem

przekonani, że ciała p roste odnajdują się i kombi

nują ze sobą w rozmaitych proporcyach, ale żadne

z nich nigdy nie giuie?

—

Jesteś więc, obywatelu, chemikiem?

—

W służbie rzeczp)ospolitej francuskiej jednej

i niepodzielnej. Zgadnij, nad jakiego zadania roz

w)ązaniem pracuję ob ecnie?... Ale przedewszy

stkiem, mój zacny obywatelu, zbliża się godzina

obiadowa. Czy nie raczyłbyś pójść ze m ną? Nie

obiecuję ci wprawdzie wielkich przysmaków___

Szynka, pół butelki wina i mały kawałeczek chle

ba (gdyż u drzwi piekarzy godzinami czekać i bić

się trzeb a), oto i cały obiad. No, jakże przyjmujesz

zaprosiny ?

—

Z całego serca.

Jakoż samotnemn, tak jak ja byłem w świecie,

podobne spotkanie m usiało się wydać szczęściem

prawdziwem.

—

A proBzę cię, jak Bię ty nazywasz? — zapytał

nagle.

Zawahałem się chwilę, bom się był jeszcze nie

przyzwyczaił do nowego mego nazwiska, wreszcie

odrzekłem rumieniąc się trochę:

—

Nazywam się Robert.

Hm1 - rzekł, — gotówby cię kto ])osądzić,

żeś zapomniał swego nazwiska, albo że masz ja

kieś powody ukrywać się z niem. Ty musisz być

szlacbcięeyi, Nieodpowiadaj m i; nie miałem za—

S) digitalizacja’ mbc.mcilopolska.pl

miaru robić ci przykrości. Zresztą to przecież nie

zbrodnia, że ktoś był księciem, hrabią albo baro

nem. J a nazywam się Corbin, Horacyusz Corbin, i

pod przewodnictwem obywatela Guyton de Mor

veau pracuję nad sposobami starcia w proch nie

przyjaciół Rzeczypospolitej; i dalibóg, zdaje mi się,

że jesteśmy bliscy odkrycia, o którem świat długo

będzie gadał.

W tem miejsen przerwałem mu zapytaniem, czy

daleko jeszcze do restauracyi, bo głód coraz b ar

dziej mi dokuczać zaczynał.

—

Robercie, przyjacielu mój — zaw ołał śmie

jąc się Corbin, — nie trzeba być niewolnikiem

własnego żołądka. Chce ci się jeść, i mnie także,

bo to już szósta godzina; spóźniłem się przez tę

przeklętą egzekucyą. Ale cierpliw ości! Nasz objad

już stoi na ogniu przy ulicy Monsieur le Prince,

u ojca Cabota, zwanego Trucicielem z powodn słyn

nych swoich sosów, albo W odzianką, od wybornych

win, któremi częstuje swoich gości. Grunt w tem,

że człowiek koniec końców nie mrze z głodu.

.—

O czeme-śmy to mówili? — zap ytał po chwili

milczenia.

—

Al już wiem, o naszym wynalazku!

Znasz ty balony?... No, no, tak z reputacyi, pra

wda? ale nie ma między niemi a tobą żadnych bliż

szych stOBUnków, co ? No, mniejsza o to. Wyobraź

Bobie, że ojciec Guyton de Morvpau przy szedł na

ten pomysł, iż wzniósłszy się na tysiąc albo tysiąc

dwieście stóp w powietrze za pomocą balonu, mo

żemy zobaczyć jednym rzutem oka wszystkie po

ruszenia Austryaków, Prusaków i Anglików, a tem

samem zupełnie je sparaliżow ać. Góż do tego p o

C n a * wychodzi c odziennie w ieczó r (wyjąwszy niedziele i dnie ńwi§teozne).

Numer pojedynczy w Krakowie 1 we Lwowie kosztuje 10 centów.

Prenumerata wynosi:

Jie»wa w Krakowie....rocznie złr. 20

kwartalnie złr. 5

miesięczni»złr. 2

we Lwowie ....

,5c. 25

».,2

. . tą w państwie Austryackićm

«2c.25

doPrus.........

tal. j-j Bgr g

taj. 4 Bgr. 8

tal. 1 sr. 16

, Rzeszy niemieokiój .

B21B10.

1,25

n Francy11Anglii . .

B fran. tog

B frank. 27

frank. 10

’

" I "r?’Wło^ *SzwajcaryiB 116

»29

»10

» Beleu * * ..............

80*

y z pieniędzmi przesyłane być winny franco do Administracj-i ,Czasd.*

li!sty reklam acyjne

nieeapieczętowane, nie ulegaj§ frankowaniu.

—

L istów nierrankowanych nie przyjmiye się.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction