Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 604 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 289.

Kraków 17 Grudnia - Środa

Rok 1862.

yfycbpdzi codziennie ran o , wyjąwszy poniedziałki i dni poświąteęyń*.

Prenumerata:

w KRAKOWIE

Pocztą (w państwie Aostryackiem)

rocznie ....... zi. anstr. 24 r *

p ó ł r o c z n i « .............................

p12 31

k w a r t a l n i e ...............................

m i e s i ę c z n i e ......................... n

2 cent 25

Numer pojedynczy kosztuje 10 centów.

PRENUMERATĄ PRZYJMUJĄ:

Bióro Administracyi ,Ozasu" w rynku pod L. ß9 w domn p. Kirchmajera na dole,

tudzież wazystkie U rzędy pocztowe aoBtryackie.

-f%

ro cz nie

półrocznie

kwartalnie

miesięcznie

zł. auBtr. 2 0

Tt »O

Pr^Tlmująs!q:

o g ło sz e n ia , ODEZWY, UWIADOMIENIA, DONIESIENIA wszelkiego rodząjn, za opłatą :

od wiersza drobnego za jednorazowe umieszczenie 8 osntów, ca następne po 6 centów.

Do każdego obwieszczenia załączyć należy 80 ćeńtów da opłatę stęp’ową za każdorazowe

umieszczenie.

m » t\ z pieniędzmi przesyłane byó winny frańko do bióra Administracyi"’BCzasu0.

lis ty reklamacyjne niezapieczętowane nie niegąją frankowania.

lis ty nlofrankowuąe nieprzyjmają się.

rąkopisma nadsyłane Bedakcyi nie zwnóąją Bię i niszczona będą.

OGŁOSZENIE PRZEDPŁATY.

Z dniem 1 stycznia 1863 r. rozpoczyna

się nowy kwartał. Przedpłata na C Z ć l S

na miesiące Styozeń, Luty i Marzeo

wynosi:

w Krakowie:

pocztą:

k w a rt a ln i e ............................. z łr. 5

.złr. 6

p ó ł r o c z n i e ............................. B I O

B1*

r o c z n i e ................................... n 9 0

,34

Uprasza się pp. Abonentów o wcze,sne

nadsyłan ie pieniędzy prenumeracyjnych i

dawnego adresu drukowanego, a przynaj

mniej o wyraźne podpisy.

Krabów 16 grndnia.

XXIY.

W uwagach pod N. XXI rozwiniętych

wspomnieliśmy o nauczycielach niekrajow*

cach nieznających wcale języka naszego a

zarazem o wpływie, jaki wywierali na szko

łę, mianowicie zaś na wychowanie młodzie

ży naszśj.

Ktoś z czytających może już nam narzu

cił w duchu, albo mógłby przynajmniej za

rzucić , że inaczćj być nie mogło ; nau

czycieli obcyeh musiał rząd nasyłać, gdyż

w kraju niebyło liczby dostatecznćj nau

czycieli własnych. Nie chcemy zaprzeczać

faktu; ow szem i s,ami potyvierdzimy, że d o

statecznćj liczby nauczycieli nie mieliśmy i

dotąd może jeszcze jćj nie mamy. Ale go

dzi się też zapytać: dla czego jćj nie mamy?

C ^ to dla braku ludzi zdolnych albo ludzi

chętnych? czy może z innych jakich powo

dów, od kraju w cale niezależnych ? Nale

ży zatem zbadać przyczynę zjawiska i poj

Stawić rzecz w właściwćm świetle; a w tyra

celu zapisujemy niniejszych kilka uwag.

Na innem miejscu wspomnieliśmy już przy

sposobn ości, że po utworzeniu rady szkol*

nćj w r. 1848, kiedy chodziło o nowe u

rządzenie szkół i zaprowadzenie języka pol-»

skiego, zgłosiła się znaczna liczba kahdy

datów, tak Łe wszystkie miejsca po ówcze

snych gimnazyach można (było wygodnie

pozapełniać, a jeszcze niemała liczba chęi

tnych p ozostawała. A zatem na chęciach

nie brakowało; garnęli się bowiem naów

czas do zawodu nauczycielskiego, jak i o

tem jużeśmy w spomnieli, prywatni nau-(

czyeiele, rzucając korzystne posady, której

im zabespieczały przyszłość, zgłosili Bię Do-)

ktoranci i Doktorowie filozofii i prawa; słowem

stawali w szeregu lu;dzie, którzy już posia

dali wykształcenie własną pracą nabyte, a

chętnie chcieli się jeszcze kształcić dalćj,

aby godnie odpowiedzieć zadaniu, do któ

rego spełnienia się garnęli. Ale postanowie

nia Kady szkolnćj nie weszły w życie, i

najlepsze chęci młodych ludzi spełzły na ni

czem; jednak zawsze jeszcze pozostała nie

m ała liczba tych, którzy oddali się zawo

dowi nauczycielskiemu, a i takich, którzy

na uniwersytetach nowo uorganizowanych

kształcili się w tym kierunku.

Zaprzeczyć więc nikt nie może, ł e nie

było w kraju ludzi z powołaniem do stanu

nauczycielskiego. Ale dla czegóż brakowało

ich po szkołach? może ktoś zapyta. Odpo

wiemy i na to pytanie, bo odpowiedź ta

w ścisłym jest związku ze sprawą, którą

się zajmujemy w całym szeregu artykułów

naszych.

Powiedzieliśmy, że część kandyatów do

nauczycielstwa już zaraz w r. 1848 wertła

do gimnazyów i pełniła obowiązki nauczy

cielskie.

Jakieito było to nauczycielstwo?

Oto ci, co weszli do szkół jako nauczyciele,

zostali zastępcami nauczycieli czyli tak zwa

nymi suplentami; to znaczy, że nie byli

nauczycielami rzeczywistymi albo etatowymi,

bo nie mieli jeszcze kwalifikacyi prawem

przepisanćj czyli egzaminu, ,jakiego rząd po

nauczycielach wymaga. Owi więc zastępcy

uczyli uczniów w szkołach, a sami uczyć

się musieli w domu nieraz tego, czego

w szkole uczyć mieli, a z drugićj strony i

tego, co przy egzaminie nauczycielskim u

inieć będzie potrzeba. Biorąc rzecz loicznie

gotów ktoś sądzić, że tacy kandydaci czyli

suplenci uczyli zapewne po kilka godzin tygo

dniowo jako pomocnicy, a resztę czasu zo

stawiono im do własnego przygotowywania się

do egzaminu rządowego. Gdzież tam-, su

plenci wstępujący w zawód dostawali od

razu całą liczbę godzin rzeczywistych nau

c zycieli; godzin ośmnaście do dwudziestu.

W takim razie będzie ktoś myślał, że po

bierali jako wynagrodzenie za pracę całą

pensyą rzeczywistego nauczyciela. I to nie;

płacono im sześćdziesiąt od sta pensyi nau

czycielskiój. To przynajmąićj liczono im lata

ich pracy jako lata służby kwalifikujące się

do emerytury? I to nie. Lata ich młode

na mozolnćj pracy uczenia drugich i przy

gotowania się do egzaminów spędzone njc

nie znaczą w regulaminie służbowym i tylko

w drodze łaski mogą być za rzeczywistą

uważane służbę.

A zatem zastępcy czyli suplenci gotujący

się jdo egzaminów nauczycielskich jjełiiili

wszystki,e obowiązki rzeczywistych nauczy

cieli nie pobierając tego samego wynagro

dzenia. Tkwi więc w samej ustawie m yśl,

jakoby praca zastępców nierównie była

lichszą od pracy rzeczywistych nauczycieli;

aie w takim razie w ypadł°by zbywającą

resztę od płacy rzeczywiwistego nauczyciela,

którćj suplent nie pobiera, obrócić na inde

mnizacyą dla tych uczniów, których to nie

szczęście spotyka, że się muszą karmić gor

szą strawą, jftkiśj im ,suplenci udzielają.

Nie jestże to ponjżeniem tego młodego

człowieka, który wstąpiwszy w zawód wszy

stkie obowiązki pełni rzeczywistego nau

czy,ciela ?

A niekoniecznie prace zastępców lichsze

były od pracy rzeczywistych nauczycieli

Były bowiem wypadki, gdzie Dyrektorowie

zakładów pisali w relacyach swoich, iz

w ich zakładach suplenci są właściwie di

facto rzeczywistymi nauczycielami, a niektó

rzy rzeczywiści nauczyciele nie zasługują

nawet być suplentami. Były wypadki, gdzie

władza szkolna sama wyznaczała suplen

tom wykłady przedmiotów w klasach wyż

szych, pomimo że w zakładzie byli nau

czyciele rzeczywiści; a tćm samem zasiadali

suplenci jako egzaminfttorowie przy egzami

nach dojrzałości. Były nareszcie wypadki,

gdzie ministeryum chciało kilku supleńtów

w kraju naszym, jak odznaczających się

gorliwem pełnieniem »bowiązków i zupeł

nie zadawalającem udzielaniem nauk, mia

nować rzeczywistymi nauczycielami uwal

niając ich od egzaminów nauczycielskich, ii

tylko na przedstawienie władzy krajowej,

że od zasady odstępować nie wypada, do

tego nie przyszło.

A zatem pokazuje się, że prace suplen

tów w wielu razach nie były gorsze od prac

nauczycieli rzeczywistych; a przecież płaca

ich była daleko lichsza. A pomimo tej

lichszej płacy nie wliczano im nawet lat na

suplenctwie spędzonych do lat służby. Za

pewne może ktoś powiedzieć, że nie mieli

wymaganej kwalifikacyi. Prawda-, ale za to

mieli kwalifikacyą faktyczną; powierzano

im nauczanie i wychowywanie młodzieży,

trzymano ich po zakładach po ląt sześć,

ośm, dziesięć, a nawet dłużej. D e facto byli

więc ukwalifikowanymi nauczycielami; jeśli

więc nie liczono im lat służby, to należało

jako nauczycielom de facto płacić całą pła

cę nauczycielską aż do chwili, kiedy ich

szkoła potrzebować nie będzie. Jedno ,więc

z dw,ojga: albo cała płac a przy nieliczeęju

lat, albo w l:czanie lat przy niecałej płacy;

oto czego wymaga słuszność i sprawiedli

wość. A to tem bardziej, jeśli zważymy, że

chłopiec kilkunastoletni, który opuści gimna

zyum sam albo go z niego w;ydalą, wstą

piwszy do jakiej kancelaryi rządowej po

dwu lub trzech latach zostaje rzeczy wi-i

stym urzędnikiem, któremu liczą się lata

służby; zastępca zaś nauczyciela, może w ła

śnie owego urzędnika nauczyciel, któremu

pfzez lat kilka i kilkanaście prowadzić całe

jjeneraejre rząd jaa«walA k+*-r

- *°rrrn

przy egzamiriacn dojrzałości o przejściu u

czniów do uniwęrsytetu decyduje, nie stoi.

nawet na równi z uczniem, co nie skoń

czył szkół gimnazyalnych.

Otóż suplenctwo takie, jak każdy nam

przyzna, nie może wabić młodych ludzi dd

za,wodu nauczycielskiego; suplenctwo, na któ-i

rem po lat kilka lub kilkanaście najdroższe-j

go marnując czasu, o zdawaniu egzaminu

nauczycielskiego nawet myślić nie można;

bo pełniąc wszystkie obowiązki nauczyciel^

rzęczywistego w szkole i za s zkołą, kiedyż

czas i siły po temu się znajdą? Dodawszy!

do tego, że praca dla szkoły, a praca dla

egzaminu, to dwie zupełnie odrębne prace

A wreszcie zapytać się jeszcze potrzeba,

gdzie kształcą nauczycieli i gdzie zdają kan

dydaci egzamina nauczycielskie? Pytania nie

małej w agi, na które w następnych odpo

wiemy uwagach.

JCORESPONÜENCYA GZA,STJ.

Z* ’J

f! t*tJ*t

Wiedeń 15 grudnia.

1 jfji1

G Hr. Apponyi jest eiągie oju-ry, ale widuje

swych pr yjafcirł. Na stole jest teraz g(ównie

kwo«tya województwa serbskiego.

Przybywa tu

depnłseya

z prośbą o odłączenie tej kraiuy i

urządzenie jej autonomicznie. Hr. Forgacb utrzy

muje ciągle, ie tcr’b n sejmu węgerskiego stać Bię

me moi«*. Koi)ftreaoye br. Palffy, namiestnika Wę

gier, z Cesarzem, odnoszą się do tej kwestyi. De

potscya serbska otrzyma zapewne jak saska i nie

miecka z Siedmiogrodu przychylne przyrzeczenie,

ale rozwiązanie tak w sioej sprawy zależeć bę

dzie od wyższych w zględów .

Zamknięcie parlamentu nastąpi we czwartek, jak

to dziś doniósł p. Mini%ter Stanu. We środę wie

ozorem będzie przyjęcie u dworu wszystkich człon

ków obu Iźb w mundurich lub w ubiorach naro

dowych.

Izba ciższa przyjęła dziś zupełnie ustawę ban

kową ze zmianami zrobionemi przez komiByę mie

szącą. Jutrzejsze posiedzenie będzie ostatuiero.

Wybierze na u.cm Izba komisyę nadzorczą do kon

troli długo państwa.

Nomnacya p. Heina, prezesa Izby, na ministra

sprawiedliwości, ogłoszoną zostanie zaraz po zam

knięcia sesji. Mówią o dekoracyach dla wieln po

słów i ten? torów.

Królewicz pruski wraz z żoną był dziś z wizy

tą n NN. Ptństwa i n wielu członków familii ce

sarskie«. U siebie nie przyjmuje publicznie nikogo

z powodu żałoby.

Opery wł skicj zdaje się, że tej zimy tu uie

będzie.

Warszawa 10 gradnia.

0 Niemieckie dzienuibi donosiły w ostatnich

czasach o częstych pożarach w Polsce, jąkobj

wzaiecaaycb przez rewolucjonistów. Stara to jest

^ktyka i chęć zaszkodzenia sprawie narodowej

przez zwalenie na nią nikczemnych a nąibezza

sadaiejszych zarzutów, w obec których rząd rosyj

ski mógłby mieć pozór rządu przestrzegającego

porzą-ika i bezpieczeństwa wiasuości i osób. W Pt

teriburgu udała się macbinacya, u nas udać się ona

ni%może, fila tego, %c nąwet w najgorętszych umy

słach, w (łanach najniecierpliwszych ludzi, nikt

dopatrzyć się niemoże żywiołów rzeczywiście anti

spólecsuycb. Co się zaś tyczy pożarów, które w

istocie cieataze są w tym rokn niż lat zeszłyeh,

to łatwo k-r--%----- — j. ;j, .

,j_*, a , ,__

i jąo na d|agą suszę jnż też na fakta,które ta wymio

nimy.’Z pewnego źródładonoszą nam o następujących

faktach w Częstochowie: Niektóizy qiiCercwie i żoł

nierze pułku witebskiego, konystującego w Czę

Stochowie (a dowodzi nim pnłkowoik Aleniez) roz

siewają fałszywe wieści o podpaleniu miasta. Rzu

cają przez to popłoch między ludność, sieją oie

naw ść i nieufność, ob *im ają o nie .nieszczęśli

wych aresztowanych z innych zupęłoie powodów;

kozacy buw»em użyci do eskortowania tych wię

źniów do Piotrkowa, głośno w wagonie przy wsia

dsniu i w,ysiadam u ryzpov iaddi, że wiozą podpala

czy, (t )Ciąż żaden z nieb hiebył o to obwiniony;

gdy tymcz(sem silne są poszlaki, że tak często

niedawno wydarzające się w Częstochowie pożary,

dzi:ły się z wiedzą wyższych osób, bo:

a) W czapie wyd1rżanych pożarów, cficerowuj

zawsze bywali zgromadzeni pod pozorem zabawy,

albo u pnłkownika Alenicza, albo n podpułkownik^

artylerii, alho u majora Meden. b) Żołnierze na

przód byli skonsyguowani i przygotow-ni do szyb

kiego zgromadzenia się. c) Ki)ka razy ż łuierzę

naprzód mówili znajomym, ,że dziś się miasto bę

dzie palić; przed ostatnim pożar, m 22 f stopada

toż samo mówił pijany żołnierz w karczmie zwo,

nei ,,na Kamieniu" pod miastem, d) Złapanego

żołnierza ua gorącym uczynku podpalenia stodoły

w nowej Częstochowie, pnłkownik usunął od wy

miaru sprawiedliwości, ogłosiwszy go za waryats.

e) Oficerowie tylko sami mówią o jakichś poroz

rzucanych kartkach grożących podpaleni(m (któ

rych nikt z mieszkańców nie widział), a uie skła

dają ich do obecnej w mieście Komisyi śledczej.

f)Znalezione u żołnierzy msteryały palne, oddane

zostały do magistratu, g) Starozakocny mieszka

jący poprzednio w spalonym domurz. żniks Szyn

walda ua pięterku, widział przed samym pożarem

aa 5 minut wybiegającego śpieszcie żołnierza (22

listop.) z drwalni, zkąd ogień powstał, h) Staro -

zakonny Frejmann, właściciel spalonego domn,

!chwycił żołnierza przy odbijaniu skrzynki ze sre

brem, teu jednak ze skradziouem srebrem umknął.

Podawał prośbę do pułkownika, ale nie otrzymał

satysfakcyi, ani nawet odpowiedzi.

Są to rzeczywiste fakta , tem bardziej zasługu

jące na uwegę, że prawie we wszystkich miastach

żandarmi mówili o kartkach podpalaczy, których

nikt nie widział, siali trwogę, formoi/ali niby stra

że itp. Ostatnich dni listopada kozacy w Rawie

nkradli pdwnemn właścicielowi wieprza, lecz zła

pani nkarani zostali chłostą. Za co odgrażali się

mn, że go spalą i rzeczywiście spalili. Jeżeli więc

oie jest to podstępby izdradziecki środek, jakiego

ożywiła wsteczna partya w rządzie w Petersbur

gu, gdzie było dość uzasadnione podejrzenie, iż ta

reakcyjna partya rządowa, rzuciwszy po pierwszych

przypadkowyob pożarach oskarżenie na partyę po. tę

powo narodową, iżona wzaieca te pożary, sama przez

to popchęła zbrodniarzydoich sz rzeuis,— to najpe

wniej moskale niższych stopni ożywają tych poża

rów, jnż to dla zaspokojenia swojej nienawiści

sposobem tak n nich zwykłym, a więcej jeszcze

jako środka ułatwiającego im rąbanek i kradzie

że, tak ozęste międiy nimi zawsze, a do których

w roku zeszłym bardzoprzywykli. Świeżo oto bazary

rosyjskie w Kole zabili przy moście dróżnika i za

brali mu 80 groszy. Nienawiść płodną jest w po

mysły, a pomysł pożarów i zubożenia przez nie

krajn i rzucenie jeszcze rozdziała pomiędzy lu

dność, jest pomysłem, na który się tylko zdobyć

mogła nienawiść mongolako-moskiewska.

W Warszawie jntro, to jest ligo, rozpocznie Bię

sąd publiczny na obwinionych więżaiów stanu.

Całe miasto z wielką oiekawośoią oczekuje ca re

zultat tego procesu.

Nieroztuniemy, dla czego je

dnych oddają pod sąd publiczny, innyeh zsś sądzą

tajemnie w cytadeli. Ntedaw«io znów zapadły trzy

wyroki w cytadeli aa rozstrzelanie, )pomiędzy niemi

takiż wyrok otrzymał, jak mnie zapewniali, Bon

gard, szwajcar rodem, nauczy itl Starzyńskiego,

wiadomo, w maju przy aresztowaniu

życie odebrał. Wywożą także bez sądu do S_,bäryi,

jak np. Karbanowbkiego. Dwóch młodych książąt

CictWertyńskich skazano w cytadeli na kilka mie

sięfcy do Zamośjia, a utrzymają, Że W. Książę

Konstanty przekreślił wyrok i powiększył karę, ska

Złwizy ich w soidaty do Orenbnrga, dokąd ich

jnż dawno etapami poprowadzono. Sekret w są

dzeniu niby i wyrokowaniu nie pozwala zbadać,

czy W. Książę czy kto inny wyrok zaostrzył*, se

ktet ten pogłoskę ntwierdza. Aresztowania na uli

cach i w domach uie 8ą teraz tak częsta jak da

wniej. Z prowincyi przywieźli kitka dni dawniej ja

kichś lodzi aresztowanych pod Garwolinem ; nie

dawno aresztowanego na granicy w Słupcy i świe

żo więźnia z Krakowa, nieznanego nazwiska.

Publiczność ciekawie wyczekuje co rząd zrobi

z przedstawieniami Rad powiatowych, mianowicie

też w rzeczy poboin, który i«st ciągle groźbą,

jrzez którą rząd zamierza widać wywołać w kra

jn zamieszania. Uwzględnienie głoin Rad powia

towych, byłoby najlepszym sposobem przekonania

car dn, że droga legalna^jest m. żliwą pod rządem

rosjj-ikim. Z Rady staon niemaray żadnych wia

dnmijści. Rozchodzi się pogłoska, że nie br. Zy -

Część Literacko-Artystyczna.

Dwie klęski ebecnie spadły na Aąglię wysta

wiając na ciężką próbę hart i mądryśó ,narodu,

łrak bawełny ogromną masę robotników rzucił na

t!ice 1 po?pStawił ber cbleba. Do zwyczajnego u

listwa, na które Anglia ogromne podatki rocznic

iplapa, p:zybylo w-dwóch półóooaych hrabstwach

,aU ashirö i Chcrshire, z ,jmających sio uajw ęcej

gymhcfli .bawełny, .obecnie 250,000 żebrałów męż

izyzb, kobiet i dzieci, nie mających ani pożywię

lia, ani mieszkania, ani okrycia, ani opaSn. Dotąd

liebtórzy fabrykanci ze stratą 1000 funtów czyli

10,000 złp. tygodniowo zatrndnkli swych robotni

łów, lecz )id^n za drogim zamyka fabrykę, nio

nofe%c narażać się na znpełny npadek. Tym spo

jobam za tydzień (ko!r 10,000 robotnieów utraca

sarobobek i idzie na żebraninę. Dobroczynność

prywatna wprawdzie czyni wiele, by przynieść ul

ję cierpiącym. W Londynie codziennie prawie od

jywąją się zgromadzenia (meetings) ,Y tym cdu i

lojne dary płyną ze WBzccb stron na nieszczęśli

wych. Przechadzając się po ulicach Londynu o—

Tomne nspisy »Distress in Lancashjre" (Nędea

wLuno"shire) napotyka s:ę ua bramach kościołów,

!omów rządowych, na rogach ulic, z zaproszeniem

aa meetingi i * wezwaniem do czynienia składek.

Dotąd, wfedle ostatnich wykazów, zebrano okoł.

miliona funt. ster!, czyli 40 milionów złp. Sama t

ogromna, lecz nie wystarczająca! Rząd angulski

sam albo nic nie robi albo bardzo msło w tem

wszystkiem ma ndziUn. W szystko, cokolwiek się

dzieje, naród sam !ziała, nie czekając ani wezwą

ni?, ani nawet zaproszenia z góry*

Drągą klęską, trapiącą wyłącznic Londyn i okoli

ce jego, sąlczęste nąpady na przechodniów po uli

cach pr?ez włóczęgów, którzy chwytając ij^gle osoby

przechodzące ppd gardło i finsząc, obdzieraj%je ze

wszystkiego co ępajdą pyzy ni’h kosztownego. Te

uap-dy (garroting) przypisywaue są po,najwię

kszej części zbrodniarzom, którzy już dawniej ska

zani na więzienie lnb wywieziecie do kolonii, pe

odbyciu kary, lab ujścia z koi mii karnej, puwra

oili do Londynu, gdęje wśród IndmA.i trzecbmi

iionowćj znajdują bezpieczne kryjówki. K(ęąka U

musi byó wielka, kiedy zwróciła na siebie szcze

gólną nwagę sądów. Bf*y otwarciu s syi list p»

d(jwtj Wielkich Przysięgłych w S urrey, południo

wej, części Londynu, przewodnik przys ęgłych (chair

man) przedstawiając wykaz spraw

mających

przyjść pod oęądzenie, jzckł między innemi:

nLjczba zbrodni w tej sesyi, z ępmtkiem wy

znać należy, w stosunku do przeszłej, powiększył,

się bl.sko o drugie tyle. Zaaczny p »czet międsy

niemi stanowią napady na ulicach jnjssta (g^rro

ting) a zuchwalstwo zbrodniarzy doszło do tego

stopnia,1 że poddani Jej K. Mości obawiają się

w stolicy o zmroku wychodzić na ulice. Na przy

szlem posiedzeniu parlamentu zadaniem jego bę

dzie obmyślić środki, by temu złemu zaradzić,"

Na posiedzeniu sądu przysięgłych W Clerkenwdl,

obywatel londyński, złotnik, Uszedłszy do sali sta

nąłjprzcd sędzią, opowiadając, io przeszłego wie

czora o 8mej godzinie przechodząc przez Wbite—

Chapel, chwybony został pod gardło, dnszony i

obdarty zupełnie. Domag -ł S’ę, by sąd stanął w o

bronie obywateli i podobnych napaści tak_ często

s;ę wydarzająch niedoposzczał.Sędzia odprawił skar

żącLgo się, lak się spodziewać należało, znfczćm,

mówiąc, iż W; śledŁenie i scbwytanio zbrodniarzy

należy do policyi nie do sędziego, lecz gdy policya

dostawi zbrodniarza, o którym właśnie moWa przed

sąd, wówczłs teńże stósoWnie do ustaw tego kra

ju z nim postąpi. Przyzusć trzeba, ie do powię

kszeaia liczby tyob złoczyńców w znacznej części

przyczyniła się wystawa przemysłiwa. Liczą, że

w czasie wystany przybyto do Londynu ze wszy

stkich krajów europejskich przeszło dziesięć tysię

cy rzezimieszków, złodziei, ;żebraków, oszustów itp.

uważując napływ cudzoziemców do miasta za do

godną sposobność wykoęywąnia swego rzemiosła.

Przyczyniają się do tego równie prawa ąugitlsdo

przestrzegające do najwyższego stopnia wolności o

soł)istej każdego bez wyjątka. Kiedy prawie w cole

Enropie przybywając ca granicejakiegobądż kr .ja

(wyjąwszy Szwajcaryę i Wloęhy) wykazać się mus

pocróżny paszportem; przybywającego do Angli :n i

przy wyBiadsnin z okrętu, ąni za przybyciem do

Londynu, uikt nie spyta, kto on, jak się nazywa,

zkąd przychodzi, jak dłngo pozostanie i co zamy

śla robić w A nglii.

—

Nikt się o n ego nie trosz

czy; a policya, chociażby wiedziała, że przybywa

jący jest nrwiszem pierwszego rzędu, nie śmie się

go nawet zapytać o nazwisko dopóki przybyły nie

przekroczy

ustaw Wielkiej Brytanii.

—

Kiedy

w Pajyżu policya wydalić może z miasta kogo za

dobre uzna; w Anglii cadzoziemieo doznaje tej

samej opieki praw co Anglik, zostaje pod tarczą

tej wielkiej zasady, iż wolność OBobisfa, wolncś

ogniska domowego naruszoną być nie może przez

władze policyjne, jak tylko z polecenia Sądn.

Można tytwo pojąć, że wielka ta zaBsda, jak zba

wieqna jest dla ładzi uozciwych, zasłaniając ich

od nadużyć poiicyi, tak z drugiej strony otwiertj

bultajom różnego rodzaju łatwą drogę do popeł

niania najśmielszych zbrodni. W bońcn jeszcztj

dodać należy, że mgły listopadowe w Londynie

niezmiernie sprzyjają napadom na nlicacb miasta.

Wydarza ąię, jak to było właśnie 24 listopada, if

mgła nagle spadnie tak gęsta i tak eiemna, iż bez

przesady, na trzy kroki nic zgolą widzieć «n)

rozpoznać uie można. W tym dnm właśnie ukoi

godziny 6tej popułndatu przejeżdżając przez Strau

dy ulicę o sto kroków od Tamizy odległą, widzia

łem się w jednej chwili t»k okropnie grubą, cie

mną chmurą mgły otoczonym, iż pomimo rzęsistych

gazowych lamp na ulicy, pomimo oświetlonych

tttami płomieni gazow)ych sklepów po obudwócb

stronach, głowy konia, który mię wiózł rozpoznać

nie byłem w stanie. Nawet płomienie pochodoi,

które w takim przypadku ;apalają ca kilka kro-ł

ków, roznosiły tylko jakąś dziwną żółtoczerwona

wą łunę, lecz do rozjaśnienia tej okropnie gęstej

mglistej powłoki nic się nie przyczyniły. W tikin

razie woźnica schodzi z kozia, zdejmuje latarni(

z powozn i trzymając ją w jedne) ręce a drogi

ręką konia ująwszy krótko, postępuje wolnym kro

kiem, co chwila stając !ostrzegając się wzajemnie

krzykiem, aby jeden nie najechał drogiego. Sie

dzą y w powozie nie widząc mc, otoczeni jabb*

morzem, mgłą, słysząc jedynie tysiączne krzyki

nadjeżdżających na Biebie i wymijających się wo

żnic, z o erpiiwością oczekiw ać muszą, dopóki

zimna krew i zręjznośó Aoglika nie wyprowadź

icb z tego kłębu, ludzi, koni, wozów i powozór

zaginająe do jakiej mniej zaludnionej i mniej u

częszczanej ulicy. Nic dziwnego że nazajutrz czyt

się w dziennikach iż kilku ludzi w czasie mg!y

ntouęlo w Tamizie, jak równie dziwić się nie_mj

żna, że nie jeden mieszkaniec Londynu znając)

miasto duBkonale i będąc od swego mieszkania

tylko ua kilkadziesiąt kroków gdy go mgła za

skoczy. błak- się czasem godzinę zanim takow«

;naleść potrafi. Jak łatwo w takim zamęcie do

stać się w ręce oprawców i zostać obdartym ła

cno się domyśleć można.

Dla wykończenia tego posępnego obrazo, jak

Londyn przedstawia w porze obecnej, ualeły wspo

mu oć jeszcze o niezliczonem żebractwie, zalega

jąćeffi najwspanialsze i najbogatsze ulice Londynu,

przypominającem najgorsze, lecz dzięki Boga i

staraniom zacnyeh obywateli naszych — minione

jnż czasy żebractwa krakowskiego. Na jednej u

liey (Brompton-road) naliczyłem w przecbodiie

więcej żebraków, aniżeli w najgorszych czasach

*u ijdować się mogło na c?ł/m rynka krakow

skim — żebraków : tak okropnie nędznych, obdar

tych, bosycb, czasem 03 pół nag cb, iż obok nich

dziady polskie jeszcze za wcale przyzwoicie ubra

nych uchodzić mogś. Nie krzyczą oni wprawdzie

ani nie wjiiągają ręki, (żebranie bowiem zakaza

nem jest W Anglii) lec* trźymająo w ręku to pa

czkę zapałek, to wiązkę tasiemki, niby na spize

d.ż , stoją na drodte wśród przepysznych gmu

?hów i bog-tych sklepów, jak nieme obrazy, gło

da zimna i nędzy.

HISTORYCZNE WSPOMNIENIE

O WYŹ«IA\ACU.

Będą5 we Lwowie wypadło mi dojechać do Wy

toi4P, gdzie mułem znajomego proboszcza, w kil

ka też godzin jadąc bitym gościńcem ttanąłem

w Kurowicach, zkąd znown po dobrym (biedzie,

groblą ponad dawne stawy dążyłem do Wyżnian!

K§i%ds K»e« puWFoicuł wlaftnio z pola gdy moja biy*

czka _stanęła przed gankiem. Po serdecznem przy

witania: jak się masz.... co porabiasz w naszych

stronacb?.." w eszliśmy do pomieszkania, gdzie nam

na miłej pogadance ubiegi } czas szybko.

Przez okna pokoju, w którym siedzieliśmy, wi

dać było mały parafialny kościołdk; prosiłem więc

księdza, żeby pokazawszy mi własae pomieszka

niu, pokazał także id im boży. Labie bowiem wBię

dzie gdziejestem zwiedzać kościoł.**, te skarbce na

szych pamiątek przeszłości. Z ochotą przychylił

się ks. kanonik do mej prośby, a za minnt kilka

staliśmy jnż prze I kościółkiem.

^digitalizacja: mbc.malopolśka pi

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction