Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 642 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 208.

Kraków 11 Września — Piątek.

Rok 1868.

ni.

Eil

-3

f,.-’i « wychodzi c o d z i e n n ie wieczór (wyjąwszy niedziele i dnie świ§teczne).

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lw o wie koBztuje 10 centów.

Prenumerata wynosi:

a w Krakowie. . . . rocznie złr. 20- kwartalnie złr. 5

miesięcznie złr. 2

we Lwowie .... B

B21

6o. 25

państwie Anstryackićm n

*24

. Prus i Rzeszy niemiec. B tal. 17 Bgr. 2

tal. 4sgr. 8

Francyi i Anglii . . . B fran.108

tran. 27

Belgii W łoch iSzwajcaryi , 80

aiędzmi przesyłane być winny franco do Administraryi ,C zasu. "

Els!y reklamacyjne

.p eczętowane, nie ulegaj§ frankowaniu.

—

E lstó w nieftankowanych nie przyjmuje Bię.

R ę k o p i s o m nadsyłane Redakcyi, nie zwracaj§ się i niszczone będ§.

I1o.26

tal. 1 Br. 16

fran. 10

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

W Krakowie: Bióro Administracyi , C z as u0 przy ulicy Różannój w domu pod L. 423,

tudzież wszystkie Urzęda pocztowe ausbyackie.

O g -ło sz e n i a (inseraty) wszelkiego rodzaju, przyjmuj§ się za opłat§: od wiersza drobnego (petit) za

jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za opłat§ należytości stęplowej

po 30 centów od każdorazowego ogłoszenia.

Prenumeratę 1 Ogłoszenia przjjmCn§: we Lwowie w Ąjencyi ,Czasu" p.Alek». Piątkowski

przy plaou Katedralnym pod L. 31. -

W Wiedniu p. A . Oppelik Wollzeile 22. -

Na Francy§ i Anglię

w Paryżu W. pułkownik Wincenty Raczkowski, Rue du pont de Lodi Nr. 1 . — Zaś tylko ogłoszenia

w Wiedniu, w Hamburgu, w Frankfurcie n. M., w Berlinie, w Lipsku i Bazylei (Szwajcarya) pp. Haa

senstein A Vogler - w Berlinie p. A . Retem ayer i p. R u d olf Mouse, Friedrichsstrasse Nr 60 - w Frank

furcie nad Ueuem p. G. L . Daube A Comp. — w Lipsku p. Henryk Enaler —wWrocławiu p. Jenkr

Bial A Freund.

Kraków lO września.

Nikt nam pewnie za złe nie weźmie, że

tek często wracamy do adresu, tem więcej

w chwili, gdy na obradach sejmu nie ma

żadnej żywotnej sprawy, a komisya wyzna

czona do wniosków pp. Zyblikiewicza i

Smolki, zajmuje się wypracowaniem proje

ktu do tego ważnego aktu. Zresztą, czyż

nie czytamy aż do.przesytu powtarzanych przez

naszych chwilowych przeciwników twierdzeń

C za s przeciwny jest wszelkiemu stanow

czemu działaniu44. Stanowczem działaniem

p a r excetlence ma być oczywiście wniosek p.

Smolki. Więc nie dla obrony naszego stanowi

ska bo tej ono nie potrzebuje, ale dla wyja

śnienia onego, powiemy jeszcze słów kilka.

Stanowczość, to nie porywczość, jak roz

w aga nie je st nieśmiałością. Stanowczość

jest konieczną w polityce, tak jak poryw

czość z polityką nie licuje i zwykle bywa

szkodliwą. Stanowczość wymaga rozwagi,

porywczość ją wyklucza, a tylko z rozwa

g ą stanowczo przedsięwzięte działanie od

nosi w polityce owoce. Śmiałość, aby by

ła stanowczą, musi być rozważną, inaczej

wiadomem o śmiałkach kończy się przysło

wiem. Wniosek p. Smolki nie jest stanow

czem działaniem, ale tylko co najmniej nie

rozważnym krokiem. Nie jest stanowczem,

ani też jest działaniem, bo nic nie zmienia

prócz stanowiska wobec tych samych na

stępstw, których nie uchyla, bo żadnego

dalszego działania nie wskazuje, prócz za

przeczenia tego co się już stało i odstać się

nie może. Rozwaga więc nań nie pozwala,

bo według niej stanowcze działanie jest to,

które równie stanowcze dalsze działanie wska

zuje i to nie bierne i przeczące, ale twier

dzące i czynne.

Sądzimy, że braku stanowczości zarzucić

nie można temu, co stanowczo oświadcza, i

to z góry, czego chce a czego nie chce.

C za s niechce wniosku p. Smolki, a chce a

dresu, a nie chciał tego wniosku, zaprawdę

zanim jeszcze był postawiony, w przeczu

ciu, że się pojawi w Izbie, jak się pierwej gdzie

indziej pojawiał. Można więc zarzucać C za

s ow i ,,zarozumiałość41,wyśmiewać się, że ,,prze

mawia z trójnoga”: to wszystko już tylekroć

słysz eliśmy, ale zarzutowi braku stanowczo

ści wypadałoby tym razem dać pokój, jeże

li się kto nie chce na śmieszność narazić.

Za adresem przemawialiśmy stanowczo od

razu, właśnie, aby uniknąć wniosku p. Smol

ki; pragnęliśmy go potem, bo wnioskiem

adresowym można było od razu go się po

zbyć, pragniemy go dzisiaj ciągle, bo w

nim widzimy właśnie początek i wątek

do stanowczego działania, jakiego rozwaga

i położenie obecne wymaga. Żądając adresu,

nie mieliśmy na myśli żadnego wybiegu,

ale zastąpienie nierozważnego kroku, który

kraj na zgubne wprowadzał tory, aktem,

który otwierał stanowcze a odpowiednie ży

czeniom i potrzebom kraju dalsze działanie,

bez zrywania ze stanowiskiem na jakie o

statnie wypadki Galicyą wprowadziły.

Lecz na to , jak powiedzieliśmy nie raz,

adres powinien być aktem stanowczym, do

czynu wiodącym, wskazującym kierunek i

dalszą drogę. Skoro Sejm pozostaje na pod

stawie legaluej, jakkolwiek sobie nałożonej,

co wyznajemy, było naszem życzeniem, to

wolno mu być i śmiałym i otwartym w wy

powiedzeniu potrzeb i żądań kraju. Miarę

powinien zachować tak w żądaniach, jako

i środkach ku ich osiągnięciu, aby w gra

nicach możliwości pozostać; ale niemniej

prawda i stanowczość cechować muszą ten

akt, jeżeli ma być wyrazem kraju i mieć

wagę polityczną. Nie przywiązujemy zna

czenia do słów, czyli do nazw, jakiemi jedni

zastępują rzeczy, których nie ma, inni

znów zakrywają prawdziwe ich znaczenie.

Wcale nam też oto nie idzie, czy akt ten

nazwą lub nie aktem opozycyjnym, a le ró

wnież nazwy tej nie obawiamy się wcale.

Nikt zresztą obawiać się jej nie powinien.

Cecha jej , a po wielkiej części i skute

czność zawisła od gruntu, na jakim jest

podjętą, na prawie, na jakiem się opiera.

W rządach konstytucyjnych opozycya na

legalnem polu jest to broń samą ustawą

wskazana. Użyta z roztropnością, jest czyn

nikiem rządu, i to nawet koniecznym, bo

opierać można się na tem tylko, co opór

stawić może i stawia go w imieniu dobra

kraju i państwa.

KORBSPONDHSCYA CZASU

Eiwów 9 września.

(z) Projekt rządowy o nadzorach miejsco

wych nad szkołami lndowemi, został dzisiaj złożo

ny na stół Izby.

Poseł Ko;walski złożył do laski marszałkow

skiej wniosek względem zaprowadzenia katedr

ruskich ua wyd; iale prawniczym uniwersytetu

lwowskiego.

Poseł hr. Henryk W o dzi ok i złożył mandat

delegata do Rady państwa, uzasadniwszy złoże

nie mnogością zajęć różnorodnych.

Przewodniczący komisyi wyznaczonej do spra

wy podzielności własności ziemskiej p. Skr zy ń

ski wniósł imieniem komisyi, ażeby Izba bez

przedłożenia ze strony komisyi drukowanego sp ra

wozdania, rozstrzygnęła najprzód zasadnicze py

tanie: ezy nieograniczona wolność dzielenia

właBności ziemskiej m a być dopuszczoną.

PP. Bocheński, Smolka, Wężyk prze

mawiali przeciw temn, ażeby sprawę tak ważną

rozstrzygać bez wyczerpnjącego sprawozdania ko

misyi, zwłaszcza, że w przedłożonem pytaniu mie

ści się cały rdzeń rzeczy. Poseł Zyblikiewicz

trafnie wskazał, iż komisya nie może stawiać za

pytań Izbie, lecz wnioski; w razie niezgodności

zdań w komisyi może przedłożyć wniosek wię

kszości i mniejszości, lecz muszą oue koniecznie

być uzasadnione i sformułowane; p. Grochoł

s k i wykazał, że komisya zgodnie z § 34 reguła

minu ma prawo każdej chwili wystąpić z proje

ktami łub wnioskami częściowemi, lecz zgodził

się z p. Zyblikiewiczem, iż musi to uczynić we

dle przepisów regulaminu, w formie wniosków

na stół Izby złożonych; wniósł o przejście do po

rządku dziennego nad zapytaniem p. Skrzyńskiego.

Poseł Skrzyński odparł, iż wniosek komisy’

wz ględem . przedłożenia Izbie bez drukowanego

sprawozdania kwestyi zasadniczej o wolności dzie

lenia gruntów, złożył do laski marszałkowskiej i u

zasadni go wówczas, gdy będzie ua porządku

dziennym.

Nastąpił pierwszy odczyt wniosku posła S t a -

rowiejskiego względem urządzenia tabuli

krajowej. Wnioskodawca wskazał w uzasadnieniu

powyższego wniosku, iż tenże ma n a celu ubez

pieczenie własnośei ziemskiej. Niema nic wątpli

wszego nad granice posiadłości ziemskiej u nas,

co tamuje rozwój rolnictwa, albowiem zamiast od

dawać się spokojnej około niego pracy, potrzeba

używać wszelkich usiłowań dla zabezpieczenia

wyrywającej się z rąk właściciela własności. Po

chodzi to z tą d, że instytucya hipoteki, na której

opiera się kodeks cywilny, nie jest urządzona od

jowiednio stosunkom i wymaganiom dzisiejszym;

księgi tabularne nie wykazują, z jakich części

własność Bię sk łada . A gdy mamy doskonałe dzie

0 pomiaru kadastralnego, należy połączyć je z

tabnlą krajow ą i tym sposobem uzupełnić, czego

jej nie dostawało tak, aby przy każdem ciele ta

bularnem było w osobnej ku temu rubryce wy

kazane podług stałego kadastru, z jakich części

się ono składa . Po takiem wyłuszczenin wniosku

swego wyraził wnioskodawca życzenie, żeby go

odesłać do komisyi, któr» zajmowała się sprawą

jęz yk a urzędowego, a obecnie skończywszy swą

)racę, wniósł tylko, aby skład komisyi wzmocnić

dobraniem trzech członków.

Marszałek zrobił uw Jgę: czy nie właściwiej

byłoby wybrać umyślnie komisyę do spraw hipote

cznych, gdyż jest więcej przedmiotu tego doty

czących wniosków; poseł Kowalski był także

1a wyborem komisyi ponownie; p. Zyblikie

wicz zgadzał się z życzeniem wnioskodawcy, a

by wniosek przekazać komisyi, która się zajmo

wała sprawą języka, gdyż przypadkowo złożoną

ona jest z tych właśnie, którzy w sprawie hipo

tecznej wnieśli rozmaite projekta, ja k pp. K o -

ozyński, Kabat. Gdy wszakże poseł Szujski

oświadczył, iż w takim razie nie mógłby do tej

komisyi należeć, ile że przedmiot ten nie je st mu

właściwym, uchwalono wybrać nową komisyę do

spraw hipotecznych i do wyboru jej przed koń

cem posiedzenia przystąpić.

Uchwalono też natychmiast przekazać tej ko

misyi projekt posła Koczyńskiego, zaprowa

dzenia kBiąg hipotecznych, bez uzasadnienia go

przez wnioskodawcę, który nie znajdował się na

posiedzeniu.

Podobnież i poseł Krzeczunowicz nie był

na posiedzeniu, chociaż na porządku dziennym

stał pierwszy odczyt wniosku jego względem

zmiany § 35 ord. wyborczej dla gmin. W za

stępstwie wnioskodawcy zabrał głos uproszony

przez niego poseł Sznmańczowski i pokrótce

wykazał, że zmiana projektowana dąży do tego,

aby prawo wybieralności na naczelników gmin

miały osoby zamieszkałe na obszarach dworskich;

zaczem wniosek przekazano komiByi konstytu

cyjnej.

Obszerniej uzasadniał poseł Czerkaw ski

wniosek swój o nadzorze szkół: Wykazał wa

gę oświaty Indu, będącej gruntem, na którym ma

wzróść przyszłość naroaowa. Z niej wynika do

brobyt spółeczeństwa, a gdy lud będzie miał ja

sne pojęeie swego położenia i obowiązków, zbliży

się do warstw innych i zacznie pospołu z niemi

pracować około dobra powszechnego. Rada szkol

na dzierży ste r publicznego wychowania, a le mu

si być wspieraną w działaniu swem instytncyami,

któreby wykonywały ściśle jej polecenia, a za ra

zem były odbiciem życzeń i potrzeb kraju. D a

woiejsze instytucye odpowiadały dawnym stosun

kom i dawnym władzom zwierzchniczym; dziś

gwałtowna zachodzi potrzeba zaprowadzenia in

nych, co okazuje się już z tego, że nadzory de

kanalne u stąpiły; ta jedna okoliczność dostate

cznie dowodzi, że rozwiązanie tej kwestyi jest ko

nieozne. Wniosek p. Czerkawskiego odesłano do

komiByi edukacyjnej.

Nastąpił drugi odczyt projektu o mytach na

drogach publicznych nierządowych, mostach i prze

wozach. Komisya w projekcie Wydziału krajowe

go bardzo małe poczyniła zmiany. Sprawozdawcą

komisyi był członek Wydziału krajowego p. Ł a

w r o w ski. Do rozprawy ogólnej nikt nie zażą

dał głosu. Również i szczegółowa rozprawa ogra

niczyła się na kilku małoznacznych i niepopartych

poprawkach. P a rag raf po paragrafie przyjmowano

bez dyskusyi. Popraw ka posła Kamieńskiego,

aby sprawozdanie raz jeszcze odesłać do komisyi

z poleceniem, by w osobnym dodatku wyraziła

wyjątki uwalniające od opłaty myta, tudzież po

praw ka p. Grocholskiego, który chciał zatrzy

mać § 22 wedłng pierwotnego brzmienia projektn,

na korzyść osób prywatnych pobierających myto

na mocy nadanego sobie na pewien okres czasu

przywileju, nie utrzymały się, lecz cała ustawa

zgodnie z wnioskiem komisyi przyjętą została w

drugim odczycie.

Członek wydziału Grocholski przedłożył

sprawozdanie Wydziału w sprawie wynagrodzenia

mianowanych przed Wydział krajowy członków

komisyi krajowej i komissyj iuspektoraoyjnych,

tudzież mężów zaufania do kadastralnego o

szacowania gruntów.

Ze względu, że kadastralne oszacowanie odby

wa się w interesie państwa, i że we wszystkich

krajach monarchii koszta tego oszacowania opę

dzane były z funduszów państw a, a do pokrycia

tych kosztów przyczyuiał się kraj nasz porówno

z innemi, a nadto, że kraj nie może odpowiadać

za błędne i z istniejącemi przepisami niezgodne

przeprowadzenie dotychczasowych czynności sza

cunkowych u n a s , wniósł wydział krajowy, aby

sejm orzekł, iż nie ma obowiązku ponoszenia z

fnndnszn krajowego wydatków wynikających z n

działu mianowanych przez Wydział przy oszaco

waniu gruntów członków komisyi krajow e j, tu

dzież komisyj inspektoracyjnych i mężów zaufania.

Komisarz rządowy oświadc zył, iż rząd gotów

opłacać z funduszów państwa dyety i koszta człon

ków komisyi krajowej i komisyj iuspektoraoyj

nycb, których czynności na mocy rozporządzenia

z dnia 26go marca 1367 r. wchodzą w zakres

działania władz skarbowych, wówczas jednakże,

jeżeli dyety i koszta wynikające z udziału mężów

zaufania w czynnościach k ad a stralny ch , opłacone

będą z funduszu krajowego; gdyż udział ich leży

jedynie w interesie opodatkowanych.

Poseł Podlewski wniósł, aby po takiem o

świadczeniu komisarza rządow ego, zmieniającem

postać rzeczy, sprawozdanie naprót odesłać do

Wydziału, celem rozpatrzenia się w zmienionym

stoBunka całej spraw y. Z wnioskiem tym zgodził

się sprawozdawca; zaczem sprawozdanie pono

wnie Wydziałowi przekazano.

Po wyczerpaniu porządku dziennego przystą

piono do wyboru komisyi do spra w hipotecznyoh.

P ilzno 6 września.

(F. G .) KiUca słów o zaprowadzić si§ mających

kasach pożyczkowych). Już poprzednio przy sposo

bności wspomniano o zaprowadzić się mających

kasach pożyczkowych gminno-powiatowych.

Jakkolwiek myśl ta ua poufnem zgromadzeniu

prezesów Rad powiatowych w Krakowie między

innemi projektami znalazła wstęp, to jednak na

ważność przedmiotu tego nie będzie od rzeczy o

koliezność tę bliżej określić. J a k wiadomo, p ra

wie każda gmina powiatu politycznego posiada,

chociaż nie we własnem ręku, pewne sumy, które

z ka r policyjnych tudzież z udzielania pozwoleń

na muzykę wpływały na korzyść nbogich miej

scowych do kas rządowych podatkowych i tam

jeszcze obecnie znajdują się.

—

Niemniej posia

dają gminy także kapitały w obligacyach, jak o

też fundusz tak zwanego śpichlerza gminnego.

Połączywszy więc te kapitały, które dotąd gmi

nom ani ubogim miejscowym żadnego nie przy

nosiły i nie przynoszą zysku, uzyskanoby niew ąt

pliwie dosyć znaczne sumy, któreby przeznaczone

ua fundusz zakładowy k asy pożyczkowej gmiono

powiatowej, zbawienne korzyści przynieść mogły.

Że zaś powyżej oznaczone środki m ogłyby je

dynie Błużyć jako fandusz dla klas pożyczkowych,

a kapitały przez gminy posiadane, w ten spoBÓb

daleko większe przynosiłyby korzyści niż dotąd,

jest rzeczą niewątpliwą.

Kary policyjne na korzyść nbogich gminnych

w kasach podatkowych w depozycie w dosyć zna

cznych kwotach zalegające, stanowią dotąd pra

wie martwy kapitał; procenta cd obligacyj gmin

nych gminom przypadające, w niektórych gm i

nach nawet dosyć znaczne, pobierają dotąd wójci

na swój własny użytek, wynagradzając sobie

przez to niejako mitręgę z urzędowaniem swojem

połączoną; zapasy zaś w ziarnie, w śpicblerzach

gminnych składane, stają się tylko pastwą myszy

i robactwa, w skutek czego fundusz ten znacznie

niknie.

Gdyby więc majątek gminy, składający się z

powyżej wspomnianych środków, wzięto za kapi

tał obrotowy do funduszu kasy pożyczkowej gmin

no-powiatowej, natenczas nietylko cel będzie osią

gnięty, ale nadto gminy i fundusze uzyskają wła

ściwe korzyści.

Składanie dotąd kar policyjnych i pieniędzy za

pozwolenia muzyki do c. k. kas podatkowych,

stanowiło martwą literę p r a w a - , bo pytanie, co

do dziś dnia dla ubogich przez to dobrego uczy

niono? czy przez przeciąg lat 12, jak te kwoty

na cele dobroczynne składano, obracano właści

wie na doraźną pomoc ubogim?i

Jakiż więc cel osiągnięto, że kwoty z tych kar

na fandusz ubogich złożone, wypożyczane były

przez c. k. Urzędy powiatowe pryw atnym osobom,

nawet bez hipoteki, albo gdy je składano do ka

sy oszczędności, kiedy ubodzy dotychczas żadnej

pomocy z tego nie mieli i nie m ają?

Znaczne kwoty z tych pieniędzy wypożyczone

prywatnym osobom, nie mającym hipoteki, po

przepadają, a nawet wypowiedzenie i odbiór po

życzek znaczne pociągnie z a sobą koszta i straty.

Czy nie lepiej ulokować uzyskane jeszcze kwo

ty pieniężne w kasie pożyczkowej gminno-powia

towej, a procentem lub zyskiem z wypożyczonych

pieniędzy osiągniętym, przyjść ubogim gminnym

w pomoc?

Spieniężenie zboża m arniejącego w spichlerzu

gromadzkim będzie daleko korzystniejszem a na

wet odpowiedniejszem celowi.

Kapitał uzyskany, włożony do k a sy pożyczko

wej, daleko większe przyniesie korzyści niż zbo

że, które z czasem się psuje, jeźli go nikt nie po

życzy. Zsypyw anie zboża i ciągłe wypożyczanie

go za procentem w naturze, je s t nieodpowiednie

celowi, bo zapas wzrósłszy do zbytecznej miary,

żadnych korzyści, lecz przeciwnie s tratę przynieść

może.

Pieniądze za sprzedaż zbytniego zboża w spi

chlerzu uzyskane, złożone do kasy gminnej, jak

to nBtawa gminna przepisuje, nie przyniosłyby po

żądanego celu, a to tem więcej, że mamy przy

kłady, gdzie już ani zboża ani pieniędzy gminy

nie mają.

Obrót m ajątku gminnego leży w obowiązku

władz autonomicznych, a nastąpić to tylko może

przez założenie kas pożyczkowych gmiuno-ppwia

towych.

Dotyczące władze autonomiczne wejrzawszy w

stan rzeczy i bacząc na widoczne korzyści, ani

na chwilę namyślać się nie powinny, aby ułożyć

odpowiedni Statnt dla kas pożyczkowych gminno

powiatowych, i na mocy tego wprowadzić w ży

cie tę dla dobra gminnego zbawienną instytucyę.

Już sam cel będzie dostateczny, aby nientnych

samorządowi włościan pozyskać dla władz a uto

nomicznych.

Wiedeń 8 września.

—

r . Odkąd poruszono znów żywiej kwestyę

pokoju i wojuy, za dają sobie tutaj pytanie: z kim

Austrya miałaby się wiązać, gdyby przyszło do

wojny? Raz głoszą, że gabinet tutejszy zbliżyć się

gotów do Prus, a w Berlinie różne wpływy bar

dzo już gorliwie prac ują, a by przywieść porozu

mienie do skutku; to znowu ra dzą tutaj oglądać

Bię tylko na Francyę, przytaczając rozmaite p ra

wdziwe i pozorne pobudki, przemawiające za

przymierzem frsncuskiem. Organa półurzędowe

odpierają wszelkie insynuacye pod względem obu

tych przymierzy i podobno wyjdzie niebawem

bardzo dobitne oświadczenie, które wyłożyć ma

postawę rządu w formie kom entarza dodatkowego

do mowy kanclerza bar. Beusta na obchodzie

strzeleckim, zaczepiając o niektóre wycieczki ber

lińskiej Gazety krzyżowej. Szczególniej ma tam

być wyrażone, że Austrya z powodu spraw swo

ich wewnętrznych, które ją w tej chwili przede

wszystkiem zajmują, potrzebuje nienaruszonego

pokoju, i dla tego cokolwiekby zaszło, pragnie

zachować neutralność, o ile ta nie narażałaby jej

bezpieczeństwa, a nawet, że dla utrzymania po

koju Austrya nnikać będzie wszelkich przedwcze

snych związków i przymierzy, mogących tamo

wać wolność jej nadal. W tem zastrzeżeniu leży,

zdaniem bar. Beusta, prawdziwa rękojmia pokoju

enropejskiego. Dopóki Francya i Prusy mogą się

obawiać, że w przypadku wojny Austrya prze

rzuciłaby się na jedną lub drugą stronę, oba te

Cięść literacko-artystyczna.

tygodnik paryski.

Zaprawdę, dziwne nastały czasy! Stan urny

słów pozostaje w zupełnej sprzeczności z pozorem

faktów ; powierzchnia spokojna — bez żadnej

zmarszczki... Ale kto spojrzy w głąb, może do

patrzy burzę.

Rząd ogłasza pożyczkę: obywatele podpisują

trzydzieści cztery razy tyle ile potrzeba. Powie kto,

łe w czasie stagnacyi przemysłu i handlu, pewny

procent nęci kapitalistów. Zapewne. Ale patrzmy

gdzie indziej: wszędzie nderza to zjawisko sprze

czności. F ra ncya napozór spokojna, nfna, bezpie

czna, w grnncie nie jest taką— przeciwnie: zaj

rzyj za knlisy a zobaczysz obawę i nieufność.

Widzi to każdy na miejsca. Gazety nrzedowe

protestują: to ich rzemiosło; ale po za kołem lu

dzi interesow anych w utrzymywania otuchy, nie

znajdziesz jednego zadowolnionego.

Codzienne, drobue wypadki dowodzą zapowia

danego od lat dziesięcin, powszechnego rozbudzę

nia nmysłów. Sto dwadzieścia tysięcy egzempla

rzy Latarni sprzedawane co sobota, są faktem

charakterystyczny ud. Zapewnią, że Lata r nia dla

Francyi nmarla. Gdzie taml Pisma nmierają tylko

naturalną śmiercią - - nigdy gwałtowną. Zabite w

pełni powodzenia, z m artwychw stają ua giaiiicy, i

jako zabite i zmartwychwstałe, podwójne mrją

Wzięcie w kraju.

Dzwon jnż odbija w Paryżu 80,000 egzempla

rzy. Na początek to nie żle.

Co więcej jeszcze, niż powodzenie L ata r ni i

Dz w onu dowodzi rozbudzenia opinii publicznej, to

niemniej nadzwyczajny pokup książki pana Eu

gieniusza Tćuot: ,,P a ris en Decembre 1851 , Etude

historique sur Is Ćoup d’E tat.a Paryżauie czytają

dzienniki, ale książ ek nie. Czterysta stronnic, to

powód dostateczny do odstraszenia powszechności

przywykłej do przeglądania świBtków — bo tn już

nikt nie czyta, chyba chodząc lab jeżdżąc za in

teresami. Dnżycb wydań od dawna też zaniechali

paryscy wydawcy: historya, literatura, nauka, sztu

ka w kształcie książki podana, pozostaje w księ

garni dla moli.

Owóż, w czasie tak nieprzychylnym autorom

mającym wiele do powiedzenia, wydanie książki

pana Tenot wystawione ua sprzedaż w sobotę o

godzinie czwartej, o godzinie szóstej było już roz

kupioue. W ciągu dwóch godzin rozerwano 25,000

egzemplarzy.

Tćuot opisuje ostatni zamach stanu nie tak do

brodusznie jak go opisał ś. p. doktor \erou . Dzia

łanie głównej sprężyny, księcia Moruy, którego

dowcipne słówka i dowcipne sprawki, zachwyca

ją doktora, autor książki o której mowa, podaje

bez śmiechu: ciemną noc grudniową okazuje on

w całkiem innem świetle.

Epizod to dla wielu dziś mało zna ny: wyrosło

całe młode pokolenie, które zaledwo słyszało o

wypadkach z których wyszedł rząd teraźniejszy,

a które tem samem namiętnościom 1851 roku me

ulega. Chwila więc opowiedzenia zamachu stanu

stosowna. Atoli przedmiot taki wymaga nader zrę

cznego pisarza. Zamach stanu 2 grudnia,

-alsżj,

do historyi i do polityki: nie można go odłączyć

od rządzących nstaw, ani powątpiewać o zas!adzę

tego gwałtownego ezynu, bez narażenia się na

często powtarzany zarzut podżegania do nienawi

ści i pogardy rządu.

Z drugiej strony, Coup d’E tat już należy do

dziejów: zajął miejsce w nauczania uuiwersyte

ckiem — stoi w programie napisanym przez pana

Durny dla klas filozoficznych.

Mimo to jedoak, zamach bU dd długo jeszcze po

zostanie we Francyi drażliwą materyą. Tćuot po

trafił zachować umiarkowanie — zapłonił się, o ile

możności, historyą urzędową: kazał mówić doku

mentom — urządził się tak, żeby go ani oskarżyć

ani karać nie było można. Książka jest bardzo

zajmująca. Dotąd zamach stanu Napoleona III o

powiadali jego wrogi lub wielbiciele — pierwszy

raz opisano go bezstronnie. Podawszy fakta, pan

Tćuot zostawia konkluzyą czytelnikowi.

Książka krąży swobodnie. Może minister spraw

wewnętrznych skorzystał z lekcyi ja. ą mn dała

niedawno Anglia przez usta dziennika D aily-N ew s

który dziwi się słusznie, iż silny rząd francuski

robi wielkie rzeczy z małycb.

Ci nawet, mówi teu dziennik, którzy najmniej

mają sympatyi do początków rządu napoleońskie

go, jego zasad i polityki, przyznają mu siłę — tę

siłę, którą uazwać można brutalną w człowieku,

a którą w rządzie przedstawiają koszary, bagne

ty i policya. W rządach jak w ludziach mogą być

zalety moralne zastępujące siłę fizyczną. Cóżkol

wiek bądż, wielbiciele cesarstwa przypisują mu

słusznie posiadanie nieograniczonej i niezaprze

czonej przez lat szesnaście powagi — na d to, wi

dzą znpełną niepewność zastąpienia innym wpro

wadzonego porządku rzeczy. Drugie cesarstwo

nigdy nie miało pretensyi być rządem wolnym ;

jest tylko rządem mocnym, mającym po swojej

stronie prawo, podpartym ta ką większością, że

mniejszości dojrzeć uie można — a nawet każdy

oponent ujrzawszy Cesarza, dobrueba się i skła

da mu czołobitność.

,,Ale, jakiż to gatunek rządu silnego co się lę

ka przygiysków tygodniowego satyryka - który

prawie zbrojną demonstracyą robi przed drzwia

mi redakcyi w dzień pubłikaeyi — stawia szwa

drony policyantów przed d rukarnią a żandarmów

na spokojnej ulicy przed wschodem słońca — ka

że rewidować mieszkanie prywatne dzieuuikarza

słowem, czyni małe coup d’E ta t, dla tego, że

trzynasty numer Latarni paua Rochefort ma wyiść

z druku.

,,Nasuwa się pytanie, czy pismo peryodyezne

może być pochwycone zanim wyjdzie? Czy, mó

wiąc iunnemi słotny, przestępstwo może być k a

rane zanim było popełnione ?a

Takie głosy dolatnją tn z za kanału — a nawet

wrogi Anglii muszą przyznać, że ona ma sln8Zuość

w tym razie.

Z prowiucyi dolatują echa Staućw Powsze

chnych: Monitor wskazał prezesów, wice-preze

sów i sekretarzy. Codzień spada nam na głowę

lawina przemów sielskich. Zowię sielskiemi te

przemowy ponfne, które dostojnicy paryscy na

spacerze prawią mieszkańcom wsi. Mieszkaniec

wsi zajął dziś w polityce miejsce, które niegdyś

w operze komicznej dawano ,,poczciwemu chłop

kowi.-"

Treść tych przemów wiejskich zawsze jednaka:

pochwała szczęśliwego sioła i rozkoszy wiejskie

go życia - parafraza wierszy Wirgiliusza. Cho

dzi o to, żeby wykazać oraczom, żeńcom, kośni*

kom, najciężej pracującym ludziom, że są istota

mi uprzywilejowanemi w stworzeniu, że gdyby

senatorów nic zatrzymywało poświęcenie dla spra

wy publicznej, zdjęliby natychmiast haftowane

szaty, zrzekli się trzydziestotyBięcznej pensyi i po

szli rozbijać kamienie na gościńcu...

Sp. Dupin starszy, szlachcic rodem , a urzędnik

z rzemiosła, wprowadził do Francyi tę wymowę

letnią, I ędącą dzisiaj w tak wielkiej modzie.

Z za Renu dolatują nawoływania szulerów le je u

est fait: rien ne va p lu s - i trąby wojenne. Przez

tydzień żyłowano spotkanie C a ra z królem prn

gzkim w Scbwalbach. Girardiu już z tego wypro

rokował rzeź europejską. Skoro dziś dwóch mo

narchów wypije z sobą szklankę wody, to znaczy,

że ocean krwi ziemię zaleje... Przypuszczeń mnó

stwo— nowin massa, co tyleż znaczy, jakby nic

było żadnej. Chłód z dawna upiagniouy przyszedł

nareszcie. Wszyscy mn radzi prócz kąpielników,

którzy pędzili życie w Sekwanie.

Łazienki oddały tego lata wielkie usługi pań

stwu : tam to w szkole pływania, pan Durny uznał

konieczność wrowadzenia do szkół gim nastyki.

Poga rda dla Atletów, wpłynęła tataluie na fizy

czność ludzi bieżącego stulecia; gdyby jak a zło

śliwa czarodziejka rozebrała nagle z szat mo

dnych, piękną i brzydką połowę ludzkości, nieza

wodnie obie spojrzawszy na siebie p arsknęłyby

śmiechem. Dopiero w szkole pływania zrozumieć

(§)digitalizacja: mbc.maiopolska.pl

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction