Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 644 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 268.

Kraków 23 Listopada — Wtorek.

Rok 1869.

Frenomera(ę przyjmują:

W Krakowie: Bióro Administracyi ,,Cza s u " przy ulicy Różannej w domu pod L. 423; Księgarnie: pp. J. Czecha

w Rynku, Juliusza Wilda przy ulicy Grodzkiej; tudzież wszystkie Urzęda pocztowe austryackie.

O i g - t o s z e n i a (inseraty) wszelkiego rodzaju, przyjmują się za opłatą: za miejsce wiersza drobnego (petit

za jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za opłatą należytości stęplowe

po 30 centów od każdorazowego ogłoszenia. Wypłata w Krakowie.

Prenum eratę 1 Ogłoszenia przyjmują: we Lwowie wAjencyi ,,Czasu" p.Aleks. PiątkowskL

przy placu Katedralnym pod L. 31. - W Wiedniu p. A. Oppelik Wollzeile 22. -

Na Francyę i Aj)g]p-’

w Paryżu Wny pułkownik Wincenty Raczkowski, Rue du Pont de Lodi Nr. 1 - Zaś tylko o g ł o s z e

nia w Wiedniu ,Neumarkt Nr. 11, w Hamburga, w Frankfurcie n. M., w Berlinie, w Lipsku i Bazyleę -

(Szwajcarya) pp. Haasenstein Sc Vogler — w Berlinie p. A. Retemayer i p. R ud olf Mosse, FiyetF’"-,—

richsstrasse Nr. 60 - w Frankfurcie nad Menem p. O. L . Daube te Como. -

w Lipsku p. Henryl^

Engler - w Wrocławiu p. Jenke Bial Sc Freuna.

OGŁOSZENIE PRZEDPŁATY.

W Krakowie: na miesiąc Grudzień . . złr. 2

Z przesyłką pocztową w Pań

stwie austryackiem na miesiąc

G r u d z i e ń ............................................. z ł r . 2 c. 2 5

od1GrudniadokońcaMarca B8n—

Kraków 33 listopada.

Od kilku dni powtarza się wiadomość o

zjeździe Cesarza Napoleona z carem Aleksan

drem w Nicei w ciągu jeszcze tej zimy. Nie

wiemy, czy właściwą pobudką tego spotkania

ma być pobyt Carowej w cieplejszym klima

cie, co mieli jej doradzać lekarze, gdyż

Krym nie okazał się być jej zdrowiu przy

jazny; czy też wiedząc w Paryżu o tym zamiarze,

chciano mu nadać zjazdem znaczenie polity

czne, dość, źe jak zapewniają, jenerał Fleu

ry miał powieść zaproszenie dla Cara do Nicei.

Osobliwy byłby to wybór miejsca, gdzie leży

pochowany najstarszy syn Cara i osobliwe

przypomnienie niedoszłego takiego spotkania

podczas choroby carewicza; ale zjazd ten był

by chyba odpowiedzią na odwiedziny króle

wicza Pruskiego w Wiedniu, gdyby przypu

ścić trzeba, że ciągłe w Europie a daremne

gonienie za przymierzami, musi z czasem stwo

rzyć dwa obozy. Jeżeli wszelako Cesarzowi

Francuzów idzie o to jedynie, aby w intere

sie utrwalenia swojej dynastyi zastrzegł się

na wszystkie strony, to od Rosyi czego in

nego musi on się domagać niż asekuracyi

tronu dla syna swego.

Nastąpiło bowiem pewne zbliżenie się mię

dzy Berlinem a Wiedniem na podstawie u

stępstwa ze strony hr. Beusta w sprawie nie

mieckiej, ustępstwa więcej pod względem za

sady niż faktycznego, gdyż Prusy nie mogą

naglić Niemiec południowych do złączenia się

z północuemi, i jak to okazała mowa tronowa

przy otwarciu sejmu badeńskiego, nie naglą.

Zjednoczenie Niemiec jest pi’zeto odiuczone,

lecz nie zaniechane, i to nie na przekor Au

stryi, lecz za milczącem jej przyzwoleniem, a

noty pruskie z tego lata wyraźnie oświadczy

ły, iż odmawiają komukolwiek prawa mięsza

nia się w stosunki Niemiec.

Zastrzedz się

przeciw temu zjednoczeniu w przyszłości, m o

że Francya jedynie z pomocą innych mocarstw

europejskich. Od Anglii nie doznałaby w tej

mierze poparcia, bo Prusy nad Renem silne,

bardzo są Anglii dogodne zarówno dla trzy

mania Francyi na wodzy, jak i dlatego, aby

Prusy przechylając się bardziej ku południo

zachodowi nie potrzebowały głównie na Rosyi

się wspierać.

Od chwili też zbliżenia się Prus do Au

stryi, w czem dyplomacya angielska była czyn

ną, jak to sam lord Clarendon wyznał, upa

trywano pewne oziębienie między Prusami i

Rosyą, a następnie pewne ze strony ks. Gor

czakowa robione w Niemczech zachodnich za

biegi, którym przypisywano dążność przeciwną

polityce pruskiej. Nie należy tu także zapo

minać tajnych odwiedzin kanclerza rosyjskie

go w Paryżu. Dążeniu temu Francyi i Rosyi

odpowiadałby zjazd obu Cesarzów, jakby dla

zapieczętowania przyjaźni na wspólnych inte

resach opartej; wszelako zjazd taki byłby ra

czej demonstracyą niż koniecznym warunkiem

zabezpieczenia się przeciw wzrostowi Prus,

demonstracya zaś nie leży w interesie Cesa

rza Napoleona, który chce żyć ze wszystkie

mi w zgodzie, jak tego wymaga i położenie

Francyi i chęć zabezpieczenia

następstwa

tronu.

Powtarzane zresztą wieści o stanie

zdrowia Aleksandra II nie mogą temu zjazdo

wi dodawać wagi politycznej. Jeżeli więc po

byt rodziny carskiej w Nicei jest postanowio

ny, przypuszczalibyśmy raczej, że zamiar wi

dzenia się Cara zCesarzem Napoleonem jest tylko

osłonięciem właściwego celu.

Lepiej bowiem

brzmi doniesienie: Car wyjechał do Nicei

dla widzenia się Cesarzem Napoleonem, aniże

li, że mu lekarze kazali szukać ratunku w

okolicach Nicei albo Mentone.

Wprawdzie utrzymują dzienniki rosyjskie,

że zapatrywanie się rządu francuskiego na

sprawy wschodnie znacznie się ostatniemi cza

sy zmieniło, wszelako jeszcze ztąd nie wypły

wa, aby Cesarz Napoleon zamierzał jaki krok

śmielszy w polityce zewnętrznej, a tem mniej

na Wschodzie. Całem zadaniem na zewnątrz

polityki napoleońskiej jest zachować się od

pornie i niedopuszczać Prus ku górnemu Re

nowi, w ogóle zaś żyć ze wszystkiemi w zgo

dzie. Umysł Cesarza Napoleona i jego inte

res dynastyczny skierowane są teraz wyłą

cznie do stosunków wewnętrznych, a widząc,

jak ogromne znaczenie m a dzisiejszy wybór

czterech deputowanych paryskich, jak kilku

ludzi, których całą zasługą nienawiść do Na

poleona III i do cesarstwa, zdolnych jest jeżeli

s/ie wstrząsać, to przynajmniej poruszać całą

Frj- ,tyą, traci się wszelką wiarę nie już w po

tęgę Napoleona, ale w jego powodzenie, w jego

nawet polityczną zręczność. Mówić dziś o mo

żebnych zadaniach polityki fraucuskiej, bardzo

nie w porę. Do zjazdu więc w Nicei nieprzy

więzujemy wielkiej wagi, choćby nawet Car

był zdrów i choćby za parę dni przyniosły

telegramy petersburskie zapewnienie, że myl

ną była wiadomość, aby kanclerz ks. Gor

czaków zapadł niebezpiecznie.

Odbieramy następujące uwagi:

Przeglądając dzienniki spostrzegam, że nietylko

waszemu wiejskiemu korespondentowi przyszła myśl

zastanowienia się i ogólniejszego poglądu na sto

sunek stronnictw politycznych u nas, a raczej na

rozstrój takowych.

Ileż jednakowoż w tych ogólnych uwagach, jakie

spotykamy w różnych dziennikach błędnych pojęć,

powtarzań jakby ze zwyczaju, oklepanych fraze

sów, ileż niesprawiedliwych i nieprawdziwych po

glądów w niczem z istotnym stanem naszego spo

łeczeństwa się niezgadzających.

Brzęczą wiecznie jedne i te same słowa: nszla

cheeczyzna," ,,możnowładztwo," a w dodatku ,ul

tramontanizm," który zwłaszcza do Krakowian by

wa zwykle stosowany, a w rzeczywistości ani się

dopatrzeć tego możnowładztwa i ultramontanizmu.

W pośród tych krzyżujących się pocisków a ra

czej ślepych strzałów organów publicystyki, z któ

rych zarówno jest trudno jakąkolwiek treść wyci

snąć jak spotkać się w nich z prawdą, w dzienni

ku waszym, który pod temi względami treści i

prawdy tak różni się od większości swych kolegów po

jawił się ostatniemi dniami głos, który mimo, że

w ogólnej osnowie wcale niepolityczny, w wielu

szczegółach nawet błędnie zapatrujący się na po

łożenie Galicyi, miał jednak tak silny akcent głę

bokiego przekonania, że wzbudził ogólne wrażenie.

Jakoż w głosie tym wyrywającym się z pod ucisku,

strona społeczna, tycząca się wewnętrznej polityki

narodowej, była prawdziwą i głęboką.

Chcę mówić o liście z za Kordonu umieszczo

nym w Czasie z 17go b. m. Nie zgadzając się na

polityczne wnioski co do obecnego stanowiska Galicyi

w kwestyach austryackich, wypowiedziane przez au

tora tego listu, przyznać trzeba, że ma prawo ca

ła Polska jęcząca w ucisku gromić nas za wszyst

kie waśnie wewnętrzne, za wichrzenia, że ma pra

wo wyrzekać i raz na zawsze wyprzeć się tego

sztandaru pseudo-demokracyi, który nas po tyle

kroć gubił. Kto tego głosu ostrzegającego nie sły

szy, widać, że ma zatkane uszy na głos sumienia

narodowego, którego nie zakrzycży rzesza dzienni

karzy lub klubistów.

Lecz jeśli Polska domaga się wyparcia sztanda

ru pseudo-demokracyi, a raczej radykalizmu, to nie

wypływa ztąd, aby społeczność polska niezgadzała

się z zasadą demokratyczną. Przeciwnie dla tego

w’łaśnie, że Polska jest zasadniczo demokratyczną, dla

tego właśnie tak zwane stronnictwo demokratyczne

w Polsce zawsze bywało najszkodliwszem, bo mu

nic o zasady demokratyczne chodziło, ale o syste

mat wywracający wewnętrzny ład społeczeństwa i

krępujący większość narodu przez hałaśliwą mniej

szość.

Któż stanowił w Polsce to tak zwane stronni

ctwo demokratyczne? Jużciż pewno nie zaliczymy

do niego twórców konstytucyi 3go maja, Ignacego,

Potockiego i innych, z wyjątkiem jednego K ołłą

taja, który stanowi niejako ten prototyp demokra

tyczny w Polsce, a o którego politycznym charakte

rz e wiele dałoby się powiedzieć. Nie zaliczymy do

tego stronnictwa Kościuszki, który uświęcił ten

sojusz stanów na polu boju, jaki konstytucya 3go

maja orzekła ustawodawczo, bo Kościuszko nigdy

nie był człowiekiem stronnictwa ale narodu.

Nestorem tćj obcej demokracyi w Polce był do

piero Lelewel, a wiadomo, że jako polityczna oso

bistość, zgubną on zawsze odgrywał rolę. W 1831

r. ukazują się pierwsze zawiązki tego stronnictwa

nowoczesnej anarchii polskiej na zasadach pseudo

demokratycznych opartćj w Honoratce i innych

klubach, jakoteż w zamachach teroryzmu. Widać

tam nadto, piewszy zawiązek tego, co niestety

miało się następnie tak rozrodzić, że bujną rolę

piśmiennictw a polskiego chwastami przygłuszyło

zupełnie za dni naszych, że demoralizuje naród,

bezcześci jego godność, oto pierwszy z aród publi

cystyki na pamłletach i oszczerstwach opartej w

pismach J. B. Ostrowskiego i innych. Dopiero za

granicą, na emigracyi ten obcy, tak nie polski po

śiew owego stronnictwa demokratycznego rozwinął

się w pełni i wybujał. Do jakiego stanu rozbicia,

upokorzenia, nienawiści, waśni i szału dochodziło

to tak zwane stronnictwo demokratyczne emigra

cyjne zbyteczna przypominać. Poważne grono wy

chodźców polskich liczące tyle znakomitości, m a

jące nieść protestacyą narodu upadłego między

narody szczęśliwe, przemieniło się wnet pod wpły

wem tego rozkładowego żywiołu tak zwanej demo

kracyi w chorobliwe i rozbite ciało. Jedni ulegli

pod chaosem i dali się porywać najszaleńszym prą

dom , drudzy ostali się lecz ostali się pod pociska

mi własnych współbraci jako rzec można męczen

nicy.

Jak oddziaływał ten ferment emigracyjny na kraj,

co na Polskę ściągnęły owe centralizacye wersal

salskie i towarzystwa demokratyczne paryskie wspo

minać nie będę, bo najstraszniejsze obrazy stają

przed oczami.

Niebawem i w kraju pojawiły się zawiązki owe

go stronnictwa pseudo-demokratycznege, które się

nieopierało na pracy nad ludem i postępie w za

sadach demokratycznych, ale na zerwaniu wszel

kićj tradycyi, na teroryzmie słowem lub czynem,

na systematycznćj demoralizacyi opinii, na spycha

niu każdego kto sobie zyskał w kraju powagę i

uz nanie.

Aby się zbliżyć ad rem jak to mówią, to jest

do wykazania wpływu dezorganizacyjnego tych ży

wiołów na obecne nasze położenie przejdźmy do

Lwowa. Tam najpierw utworzyło się to, co się

zwykło nazywać stronnictwem demokratycznem.

Nie ma jednak żadnego objawu społecznego bez

głębszćj przyczyny. Stronnictwa demokratyczne

emigracyjne wytworzyły warunki anormalne w j a

kich emigracya się znachodziła, oderwanie od kra

ju, nędza i tęsknota wykrzywiająca często kierunek

umysłów.

We Lwowie była inna przyczyna rozrośnięcia się

stronictwa Ł z. demokratycznego. Ona leżała w

niezaprzeczonych winach społeczności tamtejszej

zobojętniałej i próżnej w wyższych warstwach.

Tam się utworzyła improwizowana arystokracya nie

mająca za sobą polskiej tradycyi i skora do przej

ścia na drogę germanizacyi i serwiłizmu w dawniej

szych meternichowskich czasach. Tam też powstała

demokracya zarówno wyłącznie galicyjska, jak i ta

arystokracya była galicyjską a nie polską.

Jeśli owa przewrotna, rewolucyjna i ubliżająca

godności i żywotności narodu polskiego zasada, jaką

wypowiedziano jeszcze niedawno: że do utrzyma

nia polskości potrzeba teroryzmu, jeśli gdzie mia

ła zastosowanie okrom chwilowych rewolucyinych

wstrząśnień, to właśnie we Lwowie. Leszek hr.

Borkowski pierwszy w swojej nParafiańszczyznie"

dał tak zgubny i gorszący precedens teroryzmu

słowa. Odtąd demokraci z programu, a nie z za

sad, używali ustawicznie tej broni paszkwilu] oso

bistych napaści.

Lwów jak gdyby był o wiele bliższym W iednia

niż Kraków, przejmuje nader łatwo wszystko co na

bruku wiedeńskim się zrodzi. Wiadomo jaka war

tość m oralna publicystyki wiedeńskiej; od r. 1848

ten wpływ najbardziej zgangrenowanej prasy wie

deńskiej z dążnością emigracyjnych pism demo

kratycznych, spotkały się i połączyły we Lwowie

Oto geneza publicystyki lwowskiej. Jakie jej dzie

je ? Dzisiejszy jej stan wymownie przemawia.

Lecz demoralizujące 20-letnie działanie takiej

publicystyki, ostatecznie podkopać musiało pod

stawy wszelkie Opinii public znej w wielkiej części

kraju. Długo znoszony teroryzm słowa zwykle bie

rną u nas opinię musiał skruszyć do szczętu, o

drzeć ją z wszelkiej odwagi cywilnej, z wszelkiej

społecznej solidarności. Obrzucanie systematyczne

wszystkiego błotem musiało sponiewierać wszyst

kie opinie ludzi nieskalanych, tak, że dziś jedno

nieostało się imię wolne od tych pocisków. P o

walenie o ziemię wszystkich powag ułatwiło dzia

łanie agitacyi ukrytej, uniemożliwia publiczne ży

cie; sprawiło to, że gdy nas się dziś spyta ktoś:

gdzie wasi mężowie zaufania, gdzie ludzie, na

których wpływ liczyć można, których słowa mo

żna brać za opinię kraju? Takich ludzi, takiego

człowieka ani jednego już nie mamy, nie dla tego,

aby nie było ludzi zacnych i politycznych, ale dla

tego, że niczyjej nie poszanowano dobrej sławy.

Każdemu wiadomo, że społeczność nie mająca

swych powag, nie może sama mieć powagi u ob

cych, i że gdzie nie m a ludzi wytycznych, pr zew o

dniczących tam nie może być mowy o układach

ze strony przeciwników.

Do stronnictwa demokratycznego lwowskiego za

liczyć ,nie można wyłącznie jednej jego frakcyi w

towarzystwie demokratycznem reprezentowanej, bo

do niego z natury i z wszystkich cech właściwych

należą ludzie i organa najsprzeczniejszych polity

cznych dążności w tej chwili.

Różnice leżą nie w zasadach, tylko w potrzebie

obrania różnych dróg, gdy metoda i systemat jeden,

zaliczyć to wszystko do jednej należy katego

ryi. Dziś ten teroryzm słowa, to nad,użycie prasy,

te napaści osobiste sypią się z trzech stron we

Lwowie wszystko zaś jedno czy w imię bezwzglę

dnej opozycyi, czy w imię rezolueyi, czy też w imię

liberalizmu ministeryalnego pod względem demo

ralizacyi publicznej opinii, na jedno to wychodzi,

Przeto zwiększony tylko chaos i bardziej rozbite

życie polityczne w takich warunkach.

Cały świat przyznaje wielki i przeważny wpływ

prasy na życie polityczne, jakżeż nie przypisać o

wegó stanu rozbicia, jakie przedstawia sejm po

większej części temu kierunkowi publicystyki?

Lecz tak zwana demokracya polska manifestuje

się obecnie we Lwowie jeszcze i w inny sposób.

Ta demokracya polska kształci się tam najwięcej

na wiedeńskich wzorach tak zwanego liberalizmu.

Przeto Yereiny polityczne były nieuniknione, cho

ciaż nie znajdowały się do nich odpowiednie wa

runki, lecz owe naśladownictwo Vereinów spotyka

ło się tutaj z klubomanią zapożyczoną przez emi

gracyą na zachodzie.

Dostatecznie wykazaliście wpływ klubów na dzia

łanie sejmu, abym jeszcze miał przedłużać dzisiej

szy list powtarzanien jak one są niewłaściwe u nas,

a w obecnych warunkach szkodliwe.

Zakończę na dziś uwagą, że jeśli Kołłątaj przy

wielkich wadach politycznych miał wielkie idee

reformatorskie; że jeśli Lelewel, politycznie tak

szkodliwy, był niemal fanatykiem swych opinij; że

jeśli wreszcie demokratyczne^ towarzystwa emigra

cyjne, do największych szaleństw w imię demokra

cyi były pochopne, to z demokratami lwowskiemi

o zasady demokratyczne spierać się niepodobna.

Z małe mi wyjątkami ludzi znakomitych w owym o

bozie, jak Smolka i Ziemiałkowski, nie rozumieją

oni wcale demokracyi, i gdzie ojej istotę i zasadę

chodzi, najczęściej stają przeciwko niej, zwłaszcza

w razach kiedy okrzyczani możnowładcy i ultra

montanie krakowscy,chcą jakąś zasadę demokra

tyczną przeprowadzić, co też często się wydarza.

Bardzoby się ten pomylił ktoby w Galicyi demo

kracyi u t. z. demokratów a dążeń wstecznych i

feudalnych u t. z . możnowładzców szukał.

KORESPONDENCYA CZASO.

Xt i(?de:i 20 listopada.

r. We wszystkich dziennikach obiega dziś

pogłoska o przesileniu ministeryalnem. Powiadają,

źe z powodu reformy wyborczej, nieporozumienia

co do odnośnego przedłożenia rządowego, jakie w

Radzie państwa ma być wniesionem, ministrowie

in corpore mieli postanowić podać się do dymisyi,

albo przynajmniej jej spokojnie oczekiwać. Oprócz

tego rozszerzają najsprzeczniejsze wieści o niezgo

dzie między większością i mniejszością w gabinecie.

Pierwsza ma pragnąć reformy wyborczej, ostatnia

zaś poprzestać na status quo, skoro już ministro

wie nie chcą się zgodzić na rewizyę konsty

tucyi ’

We wszystkich tych wiadomościach dziwnie się

splotła prawda z fałszem. Przedewszystkiem nie

jest prawdziwem doniesienie o postanowieniu mini

strów, aby z reformy wyborczej zrobić kwestyę ga

binetową. Sprawa ta i tak mimo woli nawet sa

mycbże ministrów zamieni się w kwestyę gabineto

wą. Jak wam już ouegdaj doniosłem, ministrowie

postanowili odstąpić od zamiaru wypracowania for

malnego projektu ustawy; doniesienia moje znajdu

ją potwierdzenie w wielu dzisiejszych dziennikach.

Powodu tak ujemnego rezultatu pomimo licznych

konferencyj ministeryalnych, sz ukać należy częścią

w wielkiej niezgodzie ministrów co do reformy wy

borczej, nawet matadorowie chciwej reformy więk

szości pp. Giskra i Herbst nie są jednego zdania,

częścią zaś zrzeczono się wypracowania projektu

rządowego, przewidując, że takowy w obecnych

stosunkach nie dałby się wykonać. Zamierzają tedy

uchwały sejmów przedłożyć Radzie państwa, zosta

wiając jej sizyfową pracę wydobycia z tak odmien

nych wniosków jakiejkolwiek przeciętnej.

Co się tyczy owego przesilenia ministeryalnego,

o którem tyle prawią, odnośne wiadomości na sa

mych się opierają przypuszczeniach. Mniemają bo

wiem, że gabinet nie przetrzyma wielkiego fiasco,

jakie zrobił w sprawie reformy wyborczej; tyle jest

pewnem, że przez to mocno zachwianym zostanie.

Z niesłychaną lekkomyślnością ministerstwo poru

szyło tak ważną i zasadniczą kwestyę, której obe

cnie przeprowadzić nie może. Skutki własnej przy

pisać może winie. Czy one atoli będą tego rodzaju,

że zmuszą gabinet do ustąpienia, wątpić należy.

Z wielu stron donoszą, że mowa tronowa już

jest ukończoną i Cesarzowi przesłaną będzie do

sankcyi, że D r Berger pierwotnie ją ułożył, lecz

gdy projekt jego nie znalazł uznania u kolegów,

poruczono na nowo tę pracę p. Herbstowi. I te

doniesienia są mylne; mowa tronowa dopiero po

powrocie N. Pana ułożoną będzie a wypracowanie

projektu ónej poruczono p, H a s nero wi.

powstańcy parci i przymuszeni do przejścia do

Czarnogóry albo Hercogowiny. Jeż eli powstańcy

wyparci zostaną do Hercogowiny, wtedy przyjmie

ich na granicy korpus turecki Sale ta Paszy,

rozbroi i będzie ich internował. Jeżeli zaś wypar

ci zostaną do Czarnogóry, wtedy znajdą tam u

przejme i gościnne przyjęcie, gdyż sympatye Czar

nogórców zanadto są widoczne. Przytaczam nastę

pujący przypadek. W jednej bitwie 5go b. m. na

granicy północnej Żupy wojsko wyparło powstań

ców tuż na granicę czarnogórską. Kiedy ich chcia

no zupełnie zniszczyć i silne szarże na nich przy

puszczono, stojący na granicy Czarnogórcy wystą

pili z tem oświadczeniem, że uie zniosą, aby kule

austryackie przelatywały na terytoryum Czarnogó

ry i że zaczną strzelać, jeźli nasze wojska nie za

przestaną ognia. W skutek tego musiano ze stro

ny austryackiej zaprzestać ognia 1Dalej powszechnie

jest wiadoinem, że agitacye panslawistyczne mają

swoją siedzibę w Czarnogórze, znany pop R a d a

no w i cz i kuzyn księcia Wuk Kaługi ero w,,)eź

przechodzą naszą granicę kiedy im się podobafl

podburzają lud na nowo i spokojnie wracają napo

wrót. Dopóki granica Czarnogóry nie będzie obsa

dzoną przez wojsko, nie będzie spokoju. Rozruchy

w Boce żywią najemnicy moskiewscy, co ztąd nie

wątpliwie wypływa, że tylko gminy grecko-wscho

dniego wyznania są niespokojne, podczas gdy ka

tolicy nawet nie myślą się ruszać.

W działaniach projektowauycli na północy oba

wiać się należy, aby się mieszkańcy Żupy nie m a

jący już nic do stracenia, nie połączyli z mieszkań

cami Krivoczy. Jeźli to zrobią— a czego się spo

dziewać można według niniejszych wiadomości —

natenczas walka na północy nader będzie krwawą.

Obawy tej rząd zdaje się nie żywi, gdy starosta

w Kotarze od kilku dni tem się zajmuje, aby gó

ra li powyżej Cąstelnuovo aż do Ubli spowodować

do poddania się, prawdopodobnie jednak nadare

mno, gdyż powstańcy za warunek poddania się

kładą, aby im pozwolono nosić broń, na co oczy

wiście w dzisiejszych czasach pozwolić nie można.

Sytuacya więc, jak widzicie, nie o wiele się

zmieniła.

K,otar 12 listopada.

fl: Po zaopatrzeniu w żywność warowni Dragalu

w Krywoczy, w północnej części Boki, jenerał Wa

gner zwrócił uwagę na Zupę, na południu Boki,

aby przynajmniej Kotar i miasta nadbrzeżne ochro

nić od napadów. Jak wiecie, działania te rozpo

częły się 2go t. m., a skończyły się 7go b.m . Do

Wiednia doniesiono, iż Żupa została pokonaną; ja

jednak krótko a węż!owato powiadam, że owo do

niesienie jest tylko czczym frazesem, a Żupa nie

jest jeszcze podbitą i wiele jeszcze krwi koszto

wać będzie. Wagner poszedł tą nieszczęśliwą dro

gą, aby wszystko niszczyć; około 500 domów spa

lono i zniszczono w czterech hrabstwach żupy,

bydło wyrżnięto, szczupły zapas zboża zabrano.

Gdzie stoi wojsko, tam oczywiście nie ma powstań

ców, kryją się oni jednak w niedostępnych urwi

skach skał, gotowi każdej chwili uderzyć na woj

sko. Nie zapoznaję bynajmniej trudności położenia

komendanta wojska, które do najwyższego stopnia

jest rozjątrzone, ale mimo to pozostać muszę przy

twierdzeniu, że zniszczenia w Żupie nie były na

swojem miejscu. Mieszkańcy Żupy są to ludzie

szlachetni, nigdy nie postępowali srogo, nie nale

żało zatem ich włości niszczyć i palić. Ludzie ci

pozostali teraz bez przytułku i nie mają co jeść;

czyż można się dziwić potem , że nie chcą zejść

z gór? Nie mają nic do stracenia i pałają żądzą

zemsty nad wojskiem. Że poddanie Żupy nie jest

jeszcze dokona ne m, na jlepiej udow adni a t a okoli

czność, iż powstańcy ciągle napadają i trapią od

działy wojska utrzymujące komuuikacyę na dro

dze przez Żupę od Kotaru do Buduy. Jestże to

spokojem, jeżeli kilkuset ludzi na to potrzeba, aby

bezpiecznie przejść z Kotaru do Buduy?

Bez względu na to, że podbicie Żupy nie jest

dokonanem, nowy komendant hr. Auersperg

chce zw rócić dzi ała nia swoje wojenne ku północy.

Potrwa to jeszcze jakiś czas, gdyż oczekuje on po

siłków a raczej uzupełnienia pułków i musi znużo

ne do upadłego wojsko na nowo ekwipować i w

koce zaopatrzyć. Również stara się o wozy na ży

wność i amunicyą, potrzeba także kilkaset mułów,

aby przeprowadzić zapasy żywności dla działających

kolumn na północy. Najprzód postanowiono, że

działania wojsk rozpoczną się z Risano ku Krivo

czy 21 b. m. ale może obecnie nastąpi jaka zmia

na w wydanych rozkazach, gdyż dzisiaj w nocy

powstańcy zaalarmowali miasto Risano, gdzie za

łogą stoi brygada Simicza.

Hasło bojowe jeszcze niewydane, lecz mogę

wam udzielić kilka wskazówek. Celem strzeżenia

Żupy ma pozostać tamże aż ku Kotarowi tylko

brygada Schónfelda (l pułk piechoty i jeden

batalion strzelców), jeden batalion strzelców i czte

ry pułki piechoty a więc brygada Dormusa z

Kotaru i brygada Simicza z Risano mają przed

sięwziąść uciążliwy marsz do oczyszczenia północy

Boki i Krivoczy. W tym celu pójdzie główna siła

z Risano prosto na Cerkwice ku Dragalom, inny

oddział dążyć będzie przez bezdroża na Ledenice,

a trzeci znów oddział pójdzie z północno-wschodu

również ku Dragalom. W ten sposób mają być

fcotai’ 15 listopada.

fl: Ponieważ wraz z główną kwaterą za chwilę

wyjeżdżam do Risano, musicie mi darować, że dziś

krótki tylko list pisać mogę. O operacyach woj

skowych i faktach wojskowych i tak wam dziś

wiele donosić nie mogę. Dziś cała główna kwatera

przenosi się do Risano i już jutro mają się roz

począć operacye w północnym Kotarze, t. j. w tak

zwanej Kriwoczy. Chciałbym wam tylko kilkoma

słowy nacechować stanowisko polityczne Czarno

góry. Niezbitemi utwierdzone je st dowodami, że

Czarnogóra nietylko wielką dla powstania objawia

sympatyą, lecz je nawet radą i czynem popiera.

Posiadam dwa listy świadczące, że książę Czarno

góry wraz z senatem tamtejszym zezwalają, iż po

zostający według wszelkiego prawdopodobieństwa

na żołdzie Rosyi agitatorowie panslawistyczni a

dzisiejsi przywódzcy powstania bawią w Czarno

górze, ztamtąd proklatnacye do powstańców ogła

szają i stosownie do potrzeby wyjeżdżają do Dal

macyi. Praw ie wszyscy naczelnicy powstania, popi

z Zupy Dymitr Secz, Kersto Ginkicz, Jowo

Radanowicz, dalej szambelan byłego księcia

Czarnogórskiego Niko Zecz, nakoniec główny a gi

tator Giuro Radów Giakanowicz, tudzież ku

zyn księcia Wuk Kalugierowicz obecnie prze

bywają^ w Czarnogórze. Naczelnik Kriwocza, Dy

mitr Samarzyc wydał w Graliowie w Czarno

górze, proklamacyą do spokojnej dotąd gminy Ubli

w północnym Kotarze, wzywając ją do powstania i

zapewniając, że Książę Czarnogóry ich nie opuści

i owszem w niedoli poprze. Mikołaj Zecz, który

przed dwoma miesiącami wrócił z Odessy z wiel

kimi darami, odczytał mieszkańcom w Pobori w

żupie list obecnego sekretarza księcia, t. j. Filipa

I li cza, w którym tenże oświadcza mieszkańcom

Żupy z polecenia księcia, że znajdą poparcie i

serdeczne przyjęcie, gdyby mieli być wypartymi

do Cz arnogóry.

Nowy komendant hr. Auersperg chciałby jak

najłagodniej postępować z powstańcami. Z pojma

nymi powstańcami obchodzą się bardzo umiarko

wanie; kapitana okrętu kupieckiego Giur ko wi

e ża , aresztowanego za posiadanie papierów kom

promitujących i chorągwi s erbskiej, wypuszczono

n a wolność.

W końcu dodam, że oficerowie czarnogórscy tu

taj swobodnie spacerują po mieście; dopiero wczo

raj bawił tutaj jeden z wyższych oficerów czarno

górskich, który się przypatrywał wypłynięciu stat

ków z wojskie m.

Peszt 18 listopada.

(PT.) Dawno już tak gwarno nie było w domu

komitatowym, jak wczoraj, gdy przyszły pod o

brady kwartalnego zgromadzenia jeneralnej kongre

gacyi słynne memorandum i petycya komitatu bihar

skiego, ułożone z powodu ustawy organizującej

władzę sędziowską. Petycya, jak wiadomo, żąda

zniesienia ustawy świeżo sankcyonowej, nadającej

ministrowi sprawiedliwości władzę nominowania sę

dziów, lub przynajmniej udzielenia municypiom ( ro

zumie się przez to przedewszystkiem jeneralne

kongregacye komitatów) prawa prezentowania kan

dydatów na sędziów; memorandum zaś zawiera wy

mowną apologię samorządu komitatowego. Oba

dokumenta zostały udzielone do poparcia wszy

stkim innym municypiom kraju. Znaczna część, bo

przynajmniej % z tych, które zajęły się już tą

sprawą, wzięły ją poprostu do wiadjmości. Wczo

raj przyszła ona na porządek dzienny tutejszej

kongregacyi trójjedynego komitatu (Pest-Solt i Pdisj.

Kto rozumie jak czarujące znaczenie zachował

tu w ludności wyraz komitat, samorząd komi

tatowy, pomimo, że aparat przestał już dawno jak

należy funkcyonować, ten pojmie w jak wysokim

C z a s wychodzi codziennie wieczór (wyjąwszy niedziele i duie świąteczne).

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lwowie kosztuje 10 centów,

SPfeimmerata

wynosi:

Miejscowa w Krakowie . . . . rocznie złr. 20

—

kwartalnie złi. 5

—

miesięcznie złr. 2

P u r z i ą w państwie Austryaekiem B

a2c-25

do Prus i Rzeszy niemiec.

n tal. 16 sgr. 20

tal. 4 sgr. 5

tal. 1 sgr. 15

n Francyi 1 Anglii

B fran. 108

B fran. 27

fran. 10

Belgu Włoch i Szwajcary,

B80

Listy z pieniędzmi przesyłane być winny franco do Administracyi ,,Czasu" —

L is ty reklamacyjne

niezapieczętowane nie ulegają frankowaniu.

—

Listów nietrankowanych nie przyjmuje sie.

R ę k o p i s o m nadsyłane Redakcyi, nie zwracają się i niszczone będą.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку