Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 634 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 14.

Kraków 18 Stycznia — Środa.

Rok 1871.

Prenumerata wynosi:

Miejscow a w Krakowie: .... rocznie zlr. 20 - kwartalnie złr. 5

miesięcznie złr. 2

. v państwie Austryackiem

2c 25

o Prus i Rzeszy niemieck.

tal. iesgr.20

tal. 4 sgr.5

’

tal. 1 sgr. 15

fran. 108

f, fran. 27

B fran. lo

» Belgu, Włoch i Szwajcaryi »

B20

BB7

ty z pieniędzmi przesyłane być winny franco do Administracyi bc z a s u u -

l,isty reklamacyjne

niezapieczętowane nie ulegają frankowaniu. -

l,istów niefrankowanych nie przyjmuje się.

H ę k o p i s m a nadsyłane Redakcyi, nie zwracają się i niszczone będą.

C lB " wychodzi codziennie wieczór (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne.)

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lwowie kosztuje t o centów.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

W Krakowie: Bióro Administracyi ,, c z a s u 11przy ul. Różannej w domu pod L. 423; Księgarnie: pp. J. Czecha

w Rynku, Juliusza Wilda przy ul. Grodzkiej 1 handel p. M. Dworskiego w kamienicy ks. Jabłonowskiego

w Rynku; tudzież wszystkie Urzęda pocztowe ąustryackie.

O g ł o s z e n i a (inseraty) wszelkiego rodząju, przyjmują się za opłatą: za miejsce wiersza drobnego (petit»

za jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za opłatą należytości stęplowef.

po 30 centów od każdorazowego ogłoszenia. Wypłata w Krakowie.

Prenumeratę 1Ogłoszenia przyjmują: we Lwowie w Ajencyi ,,czasu1*p. Ant. Piątkowskiprży)

placu Katedralnym pod L. s i . -

W Wiedniu p. A . O ppelik Wollzeile 22. -

Na Francyę i Anglię w Paryżu ’ _

Wny pułkownik Winc. Raczkowski, Rue du Pont de Lodi Nr 1. -

Zaś tylko ogłoszenia: w Wiedniu

,Neumarkt Nr 11**, w Hamburgu, Frankfurcie n. M., w Berlinie, w Lipsku, Bazylei (Szwajcarya) i Wrs

cławiu pp. Haasenstein i Vogler, w Wiedniu J. Rosenzweig II. Kórnergasse Nr 2 1 ił. M osse- w Berlinie,

Hamburgu, Monachium i Norymberdze p. R ud olf Mosse - w Frankfurcie nad Menem p. O . L . D a ube et Comp.

Mraków 17stycznia.

W każdem państwie europejskiem systemat

wewnętrznego zarządu pozostaje w pewnym,

dość ścisłym związku z kierunkiem zagrani*

ciflj polityki; nigdzie jednak bardziej, jak

^ Austryi, ta łączność wewnętrznej i zewnę

trznej polityki z wielorakich powodów uczuć

się nie daje. Historya A ustryi nowoczesnej,

kongresem wiedeńskim określonej, je st tego

ciągłem i niezbitem świadectwem. Od wpro

wadzenia dualizmu i przyjęcia ery nieustan

nych sporów narodowo - konstytucyjnych, owa

łączność występuje na każdym kroku, rodząc

mnogie trudności, i przekonywa o koniecznej

potrzebie pogodzenia interesów całej m onar

chii z interesami jej części składowych. P o

wtarzamy z interesami, albowiem niepodobień

stwem je st zadość uczynić wszystkim bez wy

jątku żądaniom, tak często niestety przesadą

tchnącym lub ch arakter mrzonek noszącym.

W tej chwili zapóźno już rozpoczynać bu

dowę od fundamentów: chcieć pierwej porzą

dek wewnętrzny ugruntować, a dopiero potem

zabierać się do uregulowania stosunków ze

wnętrznych. Austryą potrzebuje gwałtownie

śmiałej polityki europejskiej, wprowadzonej w

praktykę bez zwłoki i zgubnych wyczckiwań.

W tem upatrujemy zbawienie i rękojmię po

myślności monarchii, żywiąc zarazem nadzieję,

iż wobec głosu wspólnego dobra ucichną

spory wewnętrzne. W każdym zaś razie jasno

zarysowane stanowisko europejskie Austryi

posłuży za ramy i normę wewnętrznego urzą

dzenia tej połowy państwa, która będąc po

grążoną w zamieszaniu graniczącem z nieła

dem, najwięcej przyczynia się do odarcia Au

stryi z uroku i wpływu należnego potężnemu

mocarstwu.

Pomiędzy przyczynami, dla których dotąd

dzieło ugody nie przyszło do skutku, jedno

z pierwszych miejsc zajmuje niepewność, jak a

panowała bez przerwy w stosunkach z sąsie

dniemi mocarstwami. Względy na drażliwość

tego lub owego gabinetu, względy często g r a

nic prostej grzeczności nicprzechodzące, t a

mowały swobodę ruchów osobistości do prze

prowadzenia ugody powołanych i nie pozwala

ły oznaczyć ostatecznie summy ustępstw, ma

jących stanowić cenę wewnętrznego pokoju.

Zresztą wszelkie zbliżenia n osiły cechę prób

i charakter tymczasowy, prawie po za dzień

jutrzejszy niewychodzący. Takież same pró

by miały miejsce w dążeniach do wewnętrznej

ugody, która była i jes t pobożnem życzeniem

rządzących i rządzonych.

Jeżeli wszelkie, bardzo poważne oznaki nie

mylą, stoimy obecnie w przededniu stanowcze

go zwrotu zagranicznej polityki Austro-Wę

gier. Jednocześnie zbliża się chwila ostate

cznego rozstrzygnięcia długo trwałego przesi

lenia ’gabinetowegó’ w Trzedlitawii. Kierunek,

jaki Austryą w stosunkach europejskich dla

siebie obierze i przyjmie, nie może nieoddzia*

łać na skład przyszłego gabinetu, który w po

rozumieniu i w myśl urzędu kanclerskiego

działać będzie musiał. Żadna fikcya konsty

tucyjna tej solidarności zaprzeczyć nie zdoła,

i dla tego zarówno w interesie m onarchii jak

w interesie naszego kraju na ten punkt na

cisk kładziemy.

W dalszym ciągu uwag z powodu obecnej

wojny, piszą nam z Wiednia:

Wskrzeszenie klasycyzmu, zamiłowanie w nau

kach starożytnych, wykładanie prawa rzymskiego,

skrzywiły pojęcia chrześciańskie i wydały ową

klasę legistów, którzy napojeni wstecznemi doktry

nami i usiłując zastosować je w praktyce, zrobili

wkońcu z idei państwa molocha, któremu słu

szność, sprawiedliwość, prawa zwyczajowe paść

miały w ofierze. Znaleźli oni łatwy pos!uch i zy

skali wpływ u panujących, którym ich rady schle

biały; coraz mniej pomagały upomnienia i prze

strogi Kościoła; w walce powstałej ztąd między

nim a władzą świecką, ta ostatnia wprawdzie od

niosła zwycięztwo, ale czy w końcu na powadze

zyskała i czy szczęście ludów na tem skorzystało,

to pytanie, na które stan, w jakim obecnie Europa

się znajduje, najlepszą daje odpowiedź. A jednak,

pomimo prób tak ciężkich i tylu gorzkich do

świadczeń, zaślepienie jest tak wielkie, że jeszcze

teraz zwykło się nazywać postępem i cywilizacyą,

fatalne przeobrażenie, które w wiekach średnich

zw olna rozwijać się poczęło, a dziś dochodzić zaczyna

do ostatnich koDsekwencyj, akoro faktycznie siła

stanęła przed prawem.

Rady legistów mniej lub więcej, ale wszędzie, a

najchętniej przez królów niemieckich , m ieniących

się spadkobiercami cesarzów rzymskich i noszą

cych ten tytuł, słuchane, i o ile się dało, w wy

konanie wprowadzane bywały. I królowie francu

scy poszli za ogólnym prądem; lecz choć ich wła

dza stawała się coraz absolutniejszą w formie, i

mimo l’etdt c’est moi Ludwika XIV, parlamentu,

tnuuieypalności i stany strzegły praw swoich pro

wincyj, które też nie przestały używać autonomii.

Między tem życiem i tym ustiojem wewnętrznym,

a polityką zewnętrzną Francyi, panowała zamsze

wielka harmonia; niech mi wolno będzie zacytować

w tem miejscu wyjątek z listu, który pisałem do

Napoleona III przed rozpoczęciem sporu o kandy

daturę księcia Hohenzollerna: »Czemuż Francya

walczyła zawsze z Cesarzem Rzymskim po tej i

po tamtej stronie Alp, i dla czego ona, mocarstwo

katolickie, podczas wojny trzydziesto-letniej stanę

ła nawet po stronie k siążąt protestanckich? P o

nieważ od czasów Gibellinów Cesarz Rzymski re

prezentował w Niemczech symbol jedności, a we

Włoszech przemoc władzy świeckiej i pychę siły

brutalnej, której chciał poświęcić wolność Kościo

ła i polityczną niepodległość ludów. Potęga rze

czywista i względna państwa

wzmaga się lub

zmniejsza w stosunku prostym do słabości lub

mocy sąsiadów; z czego wynika, że Francya nie

mogła chcieć jedności ani w Niemczech ani we

Włósztch, a interesa jej mądrze bronione, idąc

ręka w rękę z jeniuszem, wytknęły Francyi drogę,

na której zasłużyła sobie na tytuł ukochanej córy

Kościoła i przycz;yniła się do stworzenia prawa

publicznego, mającego utrzymać i strzedz niepo

dległości i nietykalności prawa narodów. Taką by

ła zawsze jej polityka chrześciańska, popularna i

czysto francuska, która ją zrobiła tem, czem jest,

i pozyskała sympatye prawdziwych patryotów i

szczerych miłośników wolności. Atoli niezawodnie

narażałoby ją to na utratę tych sympatyj i wysokie

go stanowiska od chwili, gdyby chciała zerwać z

tradycyą tak świetną i chlubną11.

W ciasnych granicach listu, kurs historyi zam

knąć się nie da, ani też sobie do tego nie ro

sz zę pretensyi, lecz, jeśliby się w szczegółowym

jej rozbiorze znalazły może wykroczenia, to zdaje

mi się, że w powyżej zacytowanym wyjątku ogól

ny charakter polityki francuskiej jest dość wier

uie oddany.

Wyuzdane idee ośmnastego wuku, zastawszy w

Europie dobrze uprawioną rolę, łatwo się na niej

przyjęły i niebawem też wydały owoce: pierwsze

z nich zebrały schizma i protestantyzm; Carat

moskiewski przedziergnął się w Cesarstwo rosyj

skie, i ogłupione kraje europejskie z obojętnością,

a niektóre nawet z zadowoleniem, przyjęły wpośród

siebie tego intruza; potomek lenników Polski napadł

Austryę i oderwał Królestwu czeskiemu wielką prowin

cyę; zamiast powstrzymać i odeprzeć grożące niebez

pieczeństwa bronieniem pogwałconych zasad, Józef II

sam wszedł na drogę bezprawia ; za radą Kaunitza,

wybornego prawnika, nałożył swoim dziedzicznym

krajom jednolite prawodawstwo i urządzenia, któ

rych wykonanie j owierzył biórokracyi, i zcentrali

zowawszy rządy, K ościół chciał zrobić zależnym

od Państwa, sprawy religijne, sądownictwo i ad

ministracyę podciągnął pod zwierzchnictwo władzy

świeckiej; chcąc sobie wynagrodzić stratę Szląska,

sam podał rękę do zgwałcenia praw i zasad, któ

rym tak jego własne, jak wszystkie inne kraje i

państwa europejskie zawdzięczały byt i niepod

ległość, i z sąsiadami swoimi podzielił się Polską.

Zbrodnia podziału poszła niemal niepostrzeżona;

jedna Stolica Apostolska uroczyście przeciwko niej

zaprotestowała, lecz czyż jej głos i przestrogi mo

gły być natenczas słucha te, kiedy pisma naj

ulubieńszych autorów podawały ją w nienawiść,

rozsiewały pogardę przecięto wszystkiemu, co by

ło jej dziełem. Pod gnuśnym Ludwikiem XV prze

obrażenie idei odbywało się we Francyi olbrzy*

mierni krokami i częstokroć ułatwiało monarsze

złudne jakie zwycięstwo nad parlamentami; pia

stowanie nieograniczonej prawie władzy, przecho

dziło siły jego następcy, a dobre chęci naprawie

nia złego nie starczyły dla powstrzymania z dawna

gotującej się burzy. Z tem wszystkiem, odwieczny

ustrój Francyi został do końca panowania Ludwi

ka XVI co do formy przynajmniej nienaruszonym,

kiedy nadszedł rok 1789.

Jeżeli szło o usunięcie nadużyć, o zniesienie

przywilejów, jednem słowem o ustalenie stosun

ków spółeCznych, nie potrzeba było ani zap ozna

wać autonomii, które przedawnieniu podpaść nie

m ogły, ani pomiatać przeszłością, której Francya

tyle zawdzięczała. Lecz rewolucya ani o tem po

m yślała; jej cechą charakterystyczną jest obalać

wszystko co istnieje, i to głównie dla tego, że

istnieje. To też ze zwykłą bobie bezzwględnością,

pospieszyła się zneutralizować władzę, pokrajała

Francyę na departamenta, zaprowadziła jednolitą

bióroliratyczną administracyę, Kościół zrabowała i

zrobiła podległym, a wiedząc, żj gwałtu się do

puszcza, musiała teroryzować. Nietylko w samej

Wandei odezwała się przeciw temu reakcya.

IORESPONDEHCYA CZASO.

Lwów 14 stycznia.

( X ) Jeżeli coś robić, to dobrze i mądrze, albo

wcale nie — powiadają niektórzy ludzie, a reguły

tej trzyma się nasza stolica, z małemi wyjątkami

oczy wiście, tak dalece, że każdy jej czyn publiczny

musi zawsze wywołać kolosala° istotnie zdumienie.

I tak np. wczoraj załatwiouó jed nę z bieżących,

drażliwych spraw w sposób godny lwowskich rozu

mów stanu, lwowskiego taktu i rozumienia rzeczy,

co na zbawienny całej Galicyi przykład i naukę

niech mi wolno będzie opowiedzieć nieco obszer

niej.

Od trzech lat urządza tutejsze Towarzystwo pe

dagogiczne wykłady popularne dla kobiet, i od

trzech lat głęboka tajemnica okrywała powodzenie

tej sprawy, gdyż oprócz prelegentów jedynie k o

bietom wstęp był dozwolony. Opowiadano wpraw

dzie o rozmaitych brakach, ale faktem jest, że u

siłowano także zaradzić tym brakom według m o

żności, czego dowodzi najlepiej to, iż w roku bie

żącym liczba słuchaczek podwoiła się, jak powia

dają.

Wskazanem było oczywiście zniesienie klauzury

dla mężczyzn , otworzenie dla nich galeryj, skoro

z powodu braku miejsca i innych względów na

salę wpuszczać ich nie można było, i poddanie tym

sposobem wykładów pod kontrolę publiczną. Prof.

Trzaskowski, któremu Towarzystwo ped agogiczne

zlecało głównie urządzenie tych wykładów, stawiał

kilkakrotnie w nioski otworzenia galeryj — lecz na

daremnie.

Tymczasem w grudniu r. z. w postaci artykułu

w Dzienniku Polskim spadła bomba oskarżenia na

prelekcye i prelegentów. P anowie prelegenci nie

wiele myśląc wyprawili demonstracyjkę, którą chy

ba wpływowi lwowskiej atmosfery przypisać można.

Kronikarz Dziennika Polskiego zysk ał szacowny

m ateryał dla całej niedzielnej kroniki, rozmaite

nasze, kółka towarzyskie niewyczerpany przedmiot

do pogadanek na całe dwa tygodnie, i znowu na

tem koniec. Towarzystwo pedagogiczne milczało.

Aż tu nagle, znowuż w Dzienniku Polskim zja

wia się sążnisty artykuł osiadłej niedawno we

Lwowie pani Józefy ze Śmigielskich Dobieszew*

skiej. Zagajając ,,poważną dyskusyę1* o wykładach,

szanowna autorka wydała o nich sąd nadzwyczaj su

rowy, opierając się na zdaniu, że wykłady te nie

powinny być popularnemi, ale kursami ściśle nau

kowemi, szkolnemi, kursami »w yższego nauczania.**

Pani Śmigielska wyznaje skrajne zasady tak zwa

nej emancypacyi kobiet, więc z głębokim żalem

zarzuciła wykładom, że chcą ,,nowy ten prąd ludz

kości zdławić jako niebezpieczną hydrę,** że szerzą

wsteczne zasady itp. Na to powstał wielki rumor.

Niektóre słuchaczki zlękły się na prawdę, słysząc,

że prelegenci mają zamiar dławić coś; dzienniki

nasze postępowe, uradowane z odkrycia nowego

śmiertelnego grzechu niepostępowej części Lwowa,

grzechu wstecznych o powołaniu kobiety zasad,

których dotąd doszukać się nie można było, zaczęły

dopiero spowiadać stronnictwo negacyjne i grozić

mu wiecznem potępieniem w ogniach postępowej

opinii publicznej. Ponieważ wreszcie szanowna au

torka zidentyfikowała papieża Grzegorza I z VIIym,

wiek VH z XItym, a w sprawie postępowego i

w j em ancypow anego pojmowania historyi, wypowie

działa zasady takie, jak np. ta: ,że Dąbrówka jest

dzisiaj tylko imieniem, około którego grupują się

fakta historyczne11 - że więc owa Dąbrówka, o

której piszą wyraźnie Kosmi s prażski i inni kro

nikarze, od grudnia r. p. 1870 przestaje być posta

cią historyczną, i redukuje się do ,,imienia,11 do

mytu — więc naturalnie Lwów, jak Paryż lubiący

niespodzianki, całem sercem zajął się temi uarost*

kami, i zaczął na wszystkie strony wypowiadać ta

kie mądre zdania naukowe, szerzyć takie postępo

we pojęcia wyemancypowane — że nakoniec aż u

szy bolały.

Wtedy ocknęło się Towarzystwo pedagogiczne i

zwołało posiedzenie lwowskiego oddziału.

Wszyscy.sądzili, że Towarzystwo poweźmie uchwa

łę, którą się już dawno należała, mianowicie, że

poleci otworzenie galeryj, czego wreszcie i prele

genci, słuchaczki i publiczność usilnie się domaga

li. W ten sposób tylko można bowiem wyjaśnić

sprawę, przekonać się, kto ma słuszność, czy pani

Dobieszewska, która karci prelegentów publicznie

za rozmaite zacofane zdania, czy prelegenci, którzy

zaklinają się na wszystko, że zdań takich nie w y

powiadali; wreszcie, czy wykłady warte coś isto

tnie, czy słuchaczki tylko na złość szanownej au

torce artykułu coraz liczniej zgromadzają się na

wykłady. Lecz uchwała taka ze strony Towarzy

stwa pedagogicznego choćby była odpowiednią, nie

byłaby godną podniosłego prądu lwowskich umy

słów , nie odznaczyłaby się niczem nadzwyczajuem,

zdumiewającem, niczem lwowskiem. Dlatego po

wziętą być nie mogła. Natomiast uchwaliło Towa

rzystwo: wybrać komisyę z 5 członków, która ma

kontrolować wykłady i udzielać prelegentom odpo

wiednich rad. Uchwałę tę powzięto w nieobecności

p. Trzaskowskiego, przewodniczącego Towarzystwu

i zarazem osoby, któremu specyainie urządzenie

tych odczytów polecono, a do komisyi wybrano:

pp. Święcickiego, Gerstmana, Rodeckiego, księdza

Mazuraka i panią Horoszkiewiczowę.

P. Trzaskowski, który do współudziału w tych

wykładach zaprosił ludzi nienależących do Towa

rzystwa pedagogicznego, i który umawiał się z nimi

pod warunkiem ewentualnego poddania się kryty

ce opinii publicznej, ale nigdy pod warunkiem pod

dania się ich kontroli i radom 5 osób, — które mo

gą być najodpowiedniejsze, ale publicznej opinii

stanowić jeszcze nie m ogą— ujrzał się zmuszonym

wystąpić bezzwłocznie z Towarzystwa pedag. i z gro

na prelegentów. Wezwani przez niego do wykła

dów pp. Kuliczkowski, Kalicki, Łoziński i Służew

ski wystąpili razem z nim pod warunkiem, że wy

kłady niezależne od Towarzystwa pedagogicznego,

z otworzeniem galeryj dla męzkiej publiczności,

jak najrychlej znowu otwarte zostaną.

Dodać należy, że dochód z tych wykładów szed ł

dotąd w połowie na Towarzystwo pedagogiczne, a

w drugiej dopiero połowie na podział między prele

gentów. Opłaty od wykładów są bardzo nizkie,i,4

złr. od osoby na cały 5-m iesięczny kurs. Na je

dnego prelegenta wypada najwyżej 40 złr. za cały

czas. Zaprzeczyć więc nie można, że prelegenci

właściwie bezpłatnie pracują. A ponieważ pracują

chętnie, i właśnie głównie ze względu na siebie

samych pragnęli zawsze poddania się męzkiej kon

troli, lecz kontroli publicznej, a nie kontroli kil

ku jedynie osób przez Towarzystwo pedagogiczne

wybranych, którzy jak sędziowie przysięgli, bez

dalszego od w ołania się stanowić mieli o prelegen

tach — trudno zarzucić zbytek taktu pomienionej

u chwale Towarzystwa pedagogicznego.

Będą miały znowu szanowne dzienniki nasze

materyał do rozmaitych wspaniałych dyskusyj,

chociaż teraz zwrócona w inną stronę uwaga, ab

sorbuje prawie całe zajęcie. Tą stroną, nie wiem

jeszcze mocną czy słabą, są lwowskie wybory do

Rady miejskiej. Przedmiot to jednak bardzo ważny,

aby go można kilkoma zbyć słowami.

Odkładając do następnego listu relacyę w tej

mierze, zwracam obecnie waszą uwagę na nowo od

grzaną kwestyę Sióstr Miłosierdzia w lwowskim

szpitalu. Dziennik Lwowski wystąpił ze srogiem o

skarżeniem o niemiłosierdzie Sióstr względem służ

by szpitalnej, którą oddalają wśród zimy bez po

woda. Tymczasem rzecz się ma trochę inaczej. Nie

Siostry oddalają służbę, lecz sama służba w zna

cznej części dobrowolnie podała się do dymisyi,

z powodu, że w skutek ścisłego i sumiennego nad

zoru Sióstr nie może się dopuszczać nadużyć. Jaki

wływ dobroczynny wywiera bytność Sióstr w szpi

talu, dowodem najpierw coraz większe jego prze

pełnienie przez ludzi, którzy dawniej za nic do

szpitala udawać się nie chcieli, a powtóre usilne

domaganie się lekurzy o zwiększen ie liczby Sióstr.

Zagnieżdżone nadużycia dawniejsze wytępia się do

szczętu , a ta kuracya radykalna, niezbędna w imię

cierpiącej ludzkości, kuracya zamykająca drogę zło

dziejstwu dozorców i krzywdzeniu przy nich cho

rych — obudzą właśuie rekryminacye lwowskiego

organu demokratycznego. I jakżeż nie ma obudzać,

skoro tę kuracyę przeprowadzają Siostry Miłosier

dzia, jakżeż w tak fatalnej sytuacyi nie wziąźć prze

ciw nim w obronę złodziei? Może jeszcze oddać

sprawiedliwość zakonnicom? Tegoby jeszcze nie

stało. I tak już pełno u nas wstecznych, zacofa

nych pojęć, i tak zaledwie w nienawiści do religii

i zakonów dorównywamy postępowemu przykłado

wi przedmieść wiedeńskich. Dlatego biada zakon

nicom, choćby były, święte, choćby największe od

dały usługi — biada im! — bo tego wymaga duch

czasu i wyniosłe uprzywilejowanego Towarzystwa

demokratycznego zasady.

Wiedeń 16 stycnia.

^ ^ Konferencya londyńska nie może się jeszcze

zebrać, Anglicy bowiem sprzeciwiają się, i słu

sznie, jej zebraniu się bez reprezentanta Francyi.

Rosya i Prusy chciały tę sprawę jak najrychlej,

choćby bez F rancyi, załatwić, ale Austryą, Włochy

i Turcya zgadzają się z Anglią, lir. Szeczen wyje

chał z instrukcyami do Londynu, a mianowicie o

trzymał p olecenie konferować tylko w sprawie

czarnomorskiej, a nie zapu szczać się w rokowanie

co do zawarcia pokoju między Francyą a Prusami.

Co się zaś tyczy instrukcyj, te jednakowoż odnoszą

się nie tylko do samej sprawy czarnomorskiej, lecz

także do traktatów dotyczących Dunaju. Plan kon

ferencyi w sp rawie czarnomorskiej jest wprawdzie

u łożony, ale zbliżenie się Prus do Austryi sprowadzi

zapewne zmianę w instrukcyach, jeżeliby się Paryż

poddał. W tym razie bowiem zamyśla br. Beust, dać

inicyatywę do rokowań pokojowych i to w duchu

pruskim. Tak podobno postanowiofio. Gdyby hr.

Beu st nie był ministrem , lecz rodowitym austry

akiem, to wojska austryackie byłyby jeszcze w lipcu

wkroczyły do Szlązka, a wtedy cała sprawa wzię

łaby inny obrót; ta ciągła chwiejność hr. Beusta

nie mogła do pomyślnego doprowadzić rezultatu.

Peszt 15 stycznia.

§. Na wezwanie Cesarza, hr. Alfred Potocki przy

był wczoraj do Pesztu. Z tego powodu krążyć bę

dą tysiączne pogłoski co do kryzys ministeryaluej

i składu nowego gabinetu. Pogłoski te należy przyj

mow ać z wielką ostrożnością, albowiem zdaniem

Część literacko-artystyczna.

BOGIEM A PRAWDĄ.

Powieść i ostatnich ciasów.

(Ciąg dalszy).

Przez resztę duia nie widzieli się więcej — ani

też nawet w Udine wieczorem , bo panie tak były

zmęczone, że prosto poszły do siebie. Całą noc

z ich pokoju słychać było przez ścianę suchy, u

rywany kasze), a nazajutrz Terenia zeszła na śnia

danie z cieniem pod oczami, który widocznie już

nie tylko od długich rzęs padał. W skutek tego

i pani Wiśmowiecka i Jadwisia były smutne, tak,

mu n’e udało rozmowy wznowić.

W Treviso wszyscy wsiedli na pociąg. Tam już

krajobraz czysto włoski: wązkie pólka po parę za

gonów, niby ogrody warzywne, porozgraniczane

rzędami drzewek morwowych, wśród których win

na latorośl pnie się w girlandy - Z(jaia zag g^ .

ry przyobleczone tą dziwną, fioletową barwą, w ła

ściwą jedynie Italii. Panienki zachwycały się wszy

stkiem ze świeżością pierwszych, młodocianych wra

żeń, a najbardziej ową klasyczną mową Dantego

i Petrarki, której dźwięki, szczególniej wprost po

niemieckiej, harmonią najpiękniejszej muzyki

słuch im pieściły.

Szczęsnemu i towarzyszowi jego delikatność nie

dozwoliła narzucać się damom na czas cały. W Me

stre więc dopiero, tj. na ostatniej stacyi przed We

necyą przesiedli się do ich wagonu.

—

Niech Panie będą łaskawe uważać teraz i

patrzeć— rzekł Szczęsny - bo oto wjeżdżamy już

na laguny - most ten największy dotychczas ze

wszystkich na świecie, ma 222 arkad, olbrzymie

to dzieło.

—

Uważać i patrzyć możemy — odparła Jadwi

sia z lekkiem niezadowoleniem — ale zauważyć ani

zobaczyć nic nie możemy— już ja darmo od 5ciu

minut wzrok wytężam, a dojrzeć nie mogę, nietyl

ko Wenecyi, którą ztąd zwykle widać, jak mówi Ma

m a, ale nawet wody cofpod nami!! Noc taka cie

mna, że prawdziwa rozpacz!

—

Gdyby mi było dano zaklęciem jakiem spro

wadzić księżyc Paniom na usługi!... odezwał się

miodowy Ali... Ale mu pani Wiśniowiecka przerwa

ła uwagą, że maszyna gwiżdże, i że już trzeba być

na pogotowiu do wysiadania.

Wjazd do czarującej kochanki Adryatyku, od

był się tedy, jak widzimy, arcy prozaicznie. Na

dworcu także, wśród orszaku fachinów rozbijają

cych się o rzeczy i gondole, nie było pola do unie

sień; a gdy wreszcie z wielką biedą znajomi nasi

wraz z Ambrożym

wydobyli ztamtąd Panie na

świeże powietrze, i po kilku wschodach marmuro

w ych, które przy skąpem oświetleniu ledwie było

widać, sprowadzili je do łódki, gdzie się pomie

ścić musiały w ciasnej, dusznej budce, zwanej Felze,

Jadwisia nie umiała powstrzymać wykrzyku roz

c zarow ania.

—

Jesteśmy terez na sławnym Canal Grandę

zawołał Szczęsny z drugiej godnoli, tuż obok pły

nącej.

—

Czy tak? doprawdy, aniby się domyśleć mo

żna! Wenecya nam zawód zrobiła.

—

Jak wszystko na tym świecie, Pani — każde

go marzenia koniec taki.

’ — Ależ poczekajmy na słońce - odezwał się

wtem słodki głos Tereni — bo cóż dziwnego, że

nic nie znajduje ten, kto czegoś wygląda po

n ocy?

Logika tej prawdy zamknęła usta i Jadwisi i

Szczęsnemu, choć ostatni przenośni całej nie zro

zumiał.

Przez jakiś czas potem płynęli wmilczeniu, ci

sza też była wokoło, dziwua, niesłychana wkaż

dem innem mieście, czasem tylko plusnęło wiosło,

albo światełko od wymijającej god oli mignęło, al

bo przeciągły wykrzyk sterników: Pre mb! sta

gli! odbijał się echem od arkady jakiego mostu.

Wtem huk ogromny dał się słyszeć.... dziewczęta

poskoczyły obie: Teresia z przestrachu, Jadwisia

z uciechy, bo nadzwyczajnie lubiła wystrzały. Mat

ka się rozśmiała:

—

To nic, drogie moje — to tylko armata z L i

do cstrzegająga, że marynarzom już czas powra

cać na statki, snać 8ma godzina. Ale otóż dobi

jamy do brzegu.

Rzeczywiście stał przed ich oczami śliczny ho

tel Europejki. Ambroży zakręcił się za mieszka

niem, po chwili jednak wrócił ze złą wiadomością,

że wszystko zajęte prócz 3go piętra.

Pani Wiśniowieckiej niezmiernie to było nie na

rękę, szczególniej przez w zgląd na młodszą córkę;

ale ponieważ trudno było o tak późnej porze roz

bijać się po hotelach, przystała na ten ciężki wa

runek.

Szczęsny, widząc jak Terenia na wschodach chwia

ła się co kroku, przystąpił do niej z odcieniem ni

gdy prawie niedoznawanej nieśmiałości, i ofiarował

jej rękę: ale ona tak naiwnie a znacząco odpo

wiedziała mu: »Mamie11, że rad nie rad, jak nie

pyszny, cofnąć się m usiał, nie znajdując na tę

chwilę innej rady, jak tylko zwrócić się nie zbyt

zręcznie do pani Wiśniowieckiej ze wzgardzoną u

sługą. Alego niezmiernie to ubawiło.

Jad wisia tymczasem , przesad zając po parę sto

pni skokami sarneczki, pierwsza dopędziła do przy

gotowanego pomieszkania.

—

O! co tu za łóżka, Pani! — zawołała Krysia

będziemy spały, jak pod baldachimem! Ale komuż*

by się śniło dusić w tych firankach? chyba jednym

Włochom!

—

Ja ci jednak radzę je zasunąć Krysiu, bo to

od moschitów , inaczej cię pokąsają.

—

Muszkiety? Co mi mają zrobić? nie widzę

żadnego.

Na to weszły pani Cezaryna i Terenia - a w pa

rę godzin potem już wszyscy bohaterowie tej po

wieści zasypiali smaczno.

(Dalszy ciąg nastąpi).

OBRAZY Z PODRÓŻY PO GALICYI.

(Jungrussisch u. altlivldndisch -politische u. cultur

gesćhićhtliche Aufsatze v. Julius Eckardt. Leipzig

Żeby cudzoziemiec mógł trafnie i ze znajomo

ścią wewnętrznych stosunków sądzić o naszym kra

ju, należy do nader rzadkich wyjątków; nikt też nie

wymaga tego, kiedy i swoi częstokroć gorzej bre

dzą niż obcy. Czego zaś wymagać można, to tej

uczciwej bezstronności, która bez nienawistnych

uprzedzeń podaje to, na co patrzy, chociaż i pa

trzeć nie je st rzeczą fak łatwą, jakby się komu zd a

wało. Patrzył raz jeden urzędnik niemiecki, jak

chłopi na targowicy dawali sobie kułaki po ple

cach, wziął to za bójkę, i kazał ich zamknąć do

kozy; tymczasem jest to obyczaj podgórskich chło

pów przybijania targu pięściami... Jeżeli dla cu

dzoziemca nie łatwo zrozumieć obyczaje mieszkań

ców, to nierównie trudniej poznać tajemnice ducha

narodu. Dla tego też nie można być wymagają

cym; i byle cudzoziemiec przychodzący nas oglą

dać, nie bryznął jadem rasowej nienawiści, to ła

twiej przebaczyć historyczne pomyłki lub niezna

jomość społecznych stosunków.

Jednym z pisarzy należących do tej kategoryi

jest p. Julisz Eckard, Niemiec z Iufknt, który w

świeżo wydanej książce pod tytułem »Rzeczy mło

do - rosyjskie i staro - inflanckie11 (Jungrussisch u.

altlwlandisćh) spory u stęp poświęcił Krakowowi i

Galicyi. W pierwszym zachwyciły go nasze zabytki,

w których czytał wielkość upadłej Rzeczypospoli

tej... W przejeździe przez G alicyę zatrzym ał się w

Przemyślu i Lwowie... gdzie zetknął się tylko

z Świętojurcami, wróżąc im przyszłość moskiew

ską. Zdaniem jego ,,ruska część Galicyi pomimo

»austryacko-polskiego pokostu, więcej jest niż za

,,graniczną kolonią nowoczesnej Rosyi, bo tam każ

,,dą radość, każde cierpienie moskiewskie, wię

,,kszość ludności czuje i dzieli jakby swoje własne.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction