Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 615 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

K 244.

Kraków 23 Października - Czwartek.

Rok 1862.

?oczn]e .

półrocAiiie

1*rartakue

ul s. gcznie

Wychodzi ’jvüaietude rano, wyjąws;y poniedziałki i ani poświątcczu;.

Frenum?rata:

w K3AK0WIE

iOCZTĄ (w państwie Auslr/f ctóem)

rocznie **«*«*

półroczni0

......................... a

k w a r ü l n it .....................

miesięcznie.....................

anstr. 20

i astr. 24

2 cent. 26

Numer poiedynczy kosztuju 10 centów.

rBENUMEEAT% PRZTIMUJĄ:

Bióro AdminUŁr wsyi »Csadu*1 w rynku pod L. 89 w domn p. }Urchni»jera na dole,

tudzii?i WB«,ystkie Urz;dy pocitowe anstiyrcMe

s^ria^j

bię:

ogłoszenia, odezw!, a w «dOmenia, doniesienia iBzelkiego rodząja, za opłatą:

od wiersza drobnego za jednorazowe umieszczenie 8 centów, za następne po 5 centów.

Do każdego obwieszczen ia załączyć należy 30 ćeniów t e opłatę itęplo? !

jj(żdopzowe

um ieszczenie.

li s t y z pieniędzwii przesyłane być winny «rańko do bión* Administracyi] ’»Uzasn

l i s i y reklamacyjne niezapieczętowan« nic nlegąj% frankowaniu.

jJtPTY niefrankowane nieprzyjmnj% się.

r ^kopism a Kdsyłanr Redakc*d nie zwrafc%)% cię : uirzczone b§u%.

Krakow 22 paidzieru *:

vc.

Rozporządzenie ministra Doblhofa, przez

Stadiona w szkołach zachodniej Galicji me

oofnięte, zmodyfikowane zo«talo nowem po

stanowieniem ministra Oświecenia, hr. Thu

na. W wr?eśmu 1850 wydal ów minister

ieskryor regulmąc_y kwestyę językową na

rjimnazyach galicyjskich

W celu zaprowa(Łema , jdnostajaosei w

sprawie językowej — a mejednostajność

it§d pochodziła, że jak jnż na innem nad

mieniliśmy miejscu, obok nauczycieli Pola

ków pozosta’ł nauczyciele Nie - polacy po

niemiecku uczyli — na gim nazjach: Bo

cheńskiem, Tarnowskiem Sandeckiem Rze

szowskiem ret krypt rzeczony postanowił co

następuje.

Językiem wykładowy jesi język pokki;

jednak historyą i jeu aaa począwszy od

klasy trzeciej ai do ó icj, - łacina w s 6

dmej i ustnej, a gieka / ósmej po nieir i

cku maj§ być wykładane.

Gimnazyum Przemyskie w pośrodku mię

dzy wschodni§ a zachodni§ części§ kraju

porażone m iało pozoetać niemi( ckiem, c ję

zyki polski i ruski jako przedmioty wolne

do wyboru rodzicom pozostawiono Religii

udzielać miano na tem gimnazyum po poi

sku po rutku według obrządków, a w o

bu razach według potrzeb uczniów równo

cze śnie

w języku niemieckim

Krakowskie gimnazyum miało tymczaso

wo pozoetać całkiem polakiem, a tylko

w mi,,r§ wzmagające się znajomości języka

rremifckiego uczniów miało się zrównać

z resztą gimnazyów galicyjskicii. Niedługo

więc potem, bo już w r. 1852 zaprowadzo

no tu naukę historyi i jeograiii w dwu naj

wyższych klasach w języku niemieckim

I tu więc, jak w r. 1847 na Uniwersytecie,

szła reforma od góry, bo od klas najwyż

szych, chociaż uczniowie ich za m ało jesz

cze mieli czasu, aby w obcym a tak tru

dnym jeżyku dostatecznej do traktow ania

kwestyj historycznych nabyć wprawy

Gimnazya wscliodnio-galicyjrkie i w sku

tek reskryptu w mowie będącego nie uległj

zmianie. Tak jak poprzód pozostać miały i

nadal niemie.ck.iemi doked się nie rozwinie

jeżyk ruski. Języki niemiecki i ruski były

tu dla wszystkich obowiązkowymi; polski

przedmiotem do wóli pozostawionym. Reli

gii uczyć można było już naówczas po ru

sku, chociaż język ruski, według ;:dania sa

mego minister( twa nie był jeszcze wykształ

cony, bo w innych przedmiotach zastąpy

w ał go jeszcze język niemiecki: młodzież

polska pobierać mogła naukę religii po pol

sku; ale znów tak jak przy gimonzyum

Przemyskimi rubi reskrypt dodatek, że tak

Polacy jak i Rusini zarazem i po niemie

cku religii uczyć się m ają, szczególniej

w klasach wyższych, a to dla braku odpo

wiednich książek.

Dla czesro w łaśnie na tych gimnazyach,

gdsae wszy)tko w niemieckim zaprowadzo

no języku, rel%,a nawet m iła być po nie

miecku, trudno nam odgadnąć, Bo jeśli brek

książek mmł być przyczyną, to mogło się

to tylko iyczyc książek ruskich, gdyż w za

chodnio-galicyjski.ch gimnazyach, gdzie re

ligii uczono po polsku, musiały być i ksią

żki, jeśli reskrypt nic o języku niemieckim

na wypadek braku książek nie wspomina.

Jeśn zaś książek nie było, a przecież nau

kę religii w języku polskim pozostawiono,

to można było to samo zastosować i do

młodzieży obrządku łacińskiego na gimna

zyach wschodnich. Tymczasem reskrypt po

zbawiał młodzież tamtejszą polską uczącą

bię wszystk ego j iż po niemiecku, jeszcze

;ego jedynego dobrodziejstwa; t. j . słuchania

uczenia się prawd wiary w swoim wła

snym języku, w którym matki w serca

dziecięce pierwsze wszczepiały pojęcia.

Jeezcze jedno reskrypt w mowie będący

zawierał postanowienie. Jedno gimnazyum

Lw owske, tak zwiane dominikańskie, miało

względem reszty wschodnio-galicyjskich gi

mnazjów stanowić wyjątek, jak się reskrypt

wyraża. Wyjątkowy ten jego charakter ró

wnał się zupełnie charakterowi gimnazyum

Przemyskiego, o którego urządzeniu nieco

wyżej wzmianka była. Uczyć miano na niem

wszyf»kiego po u enrnecku; tylko język ruski

nie był obowiązkowym jak na innych gi

mnazyach wschodnio - galicyjskich, ale oba

języki polski i ruski były przedmiotami do

woli rodziców zostawionymi.

Wyjątkowość ta g nnazyów dominikań

skiego i Przemyskiego a mianowicie punkt,

że język ruski nie był obowiązkowym dla

wszystkich, była to jedyna koncesya, którą

naówczas zrobił reskrypt żywiołowi polskie

mu w wschodnićj części kraju naszego, ży

wiołowi przy powezechntm równouprawi isniu

także mającemu swe prawa. Napisaliśmy,

że naöwcza* zrobił reskrypt tę koncesyę dla

żywiołu polskiego, gdyi na przyszłość obi

cywał inne a nierówn e większe. Reskrypt

bowiem określiwszy wyjątkowe położenie

gimnazyum Lwowskiego dominikańskiego

dodaje, że na wypadek, jeśliby w tem gi

mr.azyum doininikańskicm liczba uczniów

była, tak wielką, żuby łiza klasy dzielić ira

oddziały poboczne, oddziały te klas czterech

niższych «raiłyby być urządzone na wzór

rimnazyów zachodnio-galicyjskich; a je;śliby

się na przyszłość wykazała potrzeba trzecie

go gimnazyum we Lwowie, gimnazyum to

przyszłe miałoby także być takiem , sakiem

s§ zachodnio-galicyjskie zakłady.

A zatem owe możliwe poboczne klasy

owo trzecie prz y sz łe gimnazyum miało we

dług owego reskryktu kiedyś, jeśliby weszło

w życie, uwzględnić potrzeoy młodzieży

polskiej w wschodnie, części kiaju ; odraz»

przj znaczcjąc -edno z Lwowskich gimnazyów

dla młodzieży polskićj, nie można było tego

zrobić; zor-tawiano to lepszć,i przyszłości,

tak jakby to życie młodzieży i stósowna

do naturalnego rozwoju w ładz przyrodzonych

pora zatrzymać albo odwlec się dały. jllło

d-,ież polska w owćj cz§aci kraju albo de

jacto była, aibo ići nie było.

W pierwszym razie, jeśli młodzież de facto

była, szkoła potrzebom jej odpowiednia za

raz była niezbędną, a tćm samem zaraz

powinna była być utworzoną , w drugim ra

zie i na przyszłość nie była potrzebną. Ro

b’§e ów dodatek minj«teryum przyznawało,

ie i w wschodniej e?;§sc k»aju jest mło

dzież taka same co i w zachodniej; a je

dnak pomimo to nie daj§e jej odrazu stó

sownej szkoły, która jej t!§ według praw

Bockich a nawet już według same naów

czas tak często głoszonej zasady równou

prawnienia należała, puściło spraw§ na de

lat§, młoazież zaś, chociażby wytężonem

okiem spoglądała była w o tv§ możliwą le

pszą przyszłość, o której rz czony dodatek

wzmiankę był uczynił, doświadczała tym

czasem na sobie prawdziwości przysłowia:

,,Nim słońce zejdzie* roBft oczy wygryzie".

Wprawdzie nie długo po wydaniu w mo

wie będącego reskryptu, okazała się potrze

ba utworzenia w g mnazyum dominikań*

skiem czterech klas niższych pobocznych;

liczba bowiem uczniów wzruiła tak bardzo,

że ich w klasach pomieścić me było m o

żna. Nowe te klasy poboczne urządzone na

wzór szkół zachodnio-galicyiskich reskryp

tem w mowie będącym zakreślony; ale n*e

Oddzieliwszy nowych tych klas od reszty

gimnazyum dominik Uiskiegc , c a ł k ie m nie*

mieckiego, rzecz w samym zawiązku skrzy

wiono. Najpierw bowiem klasy te pobo

czna zależały tylko od wielkiej liczby uczriów

klas głównych; a wi§c na wypadek, gdyby

która z klas głównych n,u miała była tylu

uczniów, żeby ją podzielić było potrzeba,

klasa poboczna upaśćby była musiała. Po

wtóre, klasy te nowe w samych sobie nie

m iaiy celu; przyspasabiały bowiem uczniów

do gimnazyów wyższych caik :m niemiec

kich, bo tylko takie były we Lwowie.

Uczniowie więc, którzy początki nauk w

czterech klasach niższych w znacznej części

v polskim pobierali języku, w piątej zaraz

klasie całkiem niemieckiej, stenąć musieli

na równi z kolegami, którzy we wszystkicl:

niższych kla sa ch wszystkiego po niemiecku

się uczyli, a zaiazem dostawali eię bardzo

często pod nauczycieli ani słowa po polsku

nieumiejących. Nakoniec kla«?y 4e tak zwa*

ne polskie stały pod dyrekcyą niemiecka

gimnazyum dominikańskiego. V o w°zystko

to razem zważywszy, łatwo pojąć, jak chwie,,

nem było i od wielu to różnorodnych sto

sunków zależało istnienie i powodzeni e o

wyeh k!as pobocznych, które według re

skryptu uwzględnić miały potrzeby młodzie

ży polskiej.

Dodać jeszcze i to należy, że dopiero

w r. 4857 klasy te poboczne na osobne

czteiokłasowe zamieniono gim nazyuic; że

me uzupełniono go dotąd na gimnazyum

całe, dowodzi tugo deputacya miasta Lwo

wa, która przed kilkoma, tygodniam w te,

sprawie do Wiednia udawać się musiała.

i-.i

jiec ,".ia; 3) iż naz tfiska i miejsco* "ości łrt,eha wy

aviać. Na to w hrótLiośui odpiszemy.

«o

Pierwszemu twierdzeniu postępów nie rz*du z v

?zeczii, kiedy ten c*łą polisy» winjpua ró j tom

wyborów I łoócian ppohodząjyta oudai; ki ;dy

deputowanych klasy .łościaóskiej do sejmu po

wideł i z tejże klasy delegatów da E idy ;państwa

rz p; iścił. S-,anowui ,złom c, io Rady państw», ąą .

o:.b sir:, Stocki, T*rcL*nowski, Karpiniec, Ru

ecki, i posłowie sejmowi: pp. Hryc;,l, Smbow.

Zabjrojko, D,?oliński, Żubr cki, St«rue*i, A"drej

czuk, Nehrebecki oiecłu,j orsekrą, kto spr ;«dli

wiej włości; ,n ziem ruskich o lądz8., czy ci, którzy

wyborców ich c n iłóg opilstwa i ciemnotę chwi

uipią, czyli ci, którzy bliżej włościan »nnjąc, po

doouym twierdzenijm pneczą.

Ca du pnuktu a.ngiego, pyta, się. jak-cj to

»oraccy Gazeta dia jzkót riejskich cd obywatd

stwn wzywa? Podobno nie ianej jak tylho pienię

dzy, drzewa, ki m:enia i t. d. Wiadomo przecie,

iż d i mi d..,»d».e i diętnieby Bię do tych darów

skłonili, gdyby im jakikolwiek wpływ no prow i

daeieszrółbyłsapowiJoy przez ud. 1w wy

jorze t:auczycieli.

D:iś żadnego spoiobu niemamy kontrolowania

nauczycieli i zapewnieni:. uię, czy s%godnymi zr

i fmić. Guyty się gdsie zderzyło, źe komunizm i

nienawiść na kated, ze zi ibięd%, jnkie przeciw i,emu

m’eliby§my ękojjn’e ? Nmpowiadam, żeby s ę to

zd rzył ), ale i,d_" zyć się może, s wtc: iczas adnej

uiemidibjśmy broni, b.i przecież o represji ziaj

roppgandy niemoże być mowy, która w obca Bu

jnych cdbjwałrby się di,ioci, do świadcien:a nit

zdoluych. Byłbjż oskarżyciel bezpiecznym, niemc

gąc cska żeuia świadkami prawnyui udovrodnić ?

Ńfiucaiyciel, którego c?d«, utrzymanie i loi od wła

dzy bzkolnoj z deży, chociażby został niesłnozt ’e

odd"JoEy, nieśmie przeciwko isj jtw_r t.

-yst:,

)ić, jnk diugo WBzyatk’ej ni ,stracił nadzi :i; przeto

wy. deui. c nazwijk i m!ejscowrści nic aależy bez

wyraźnego st_ony u^Oirążniauia. B zim:ę: my mtn_

aityhniów Gazety r szy przeto wyjawił aia na

zwisk ni otą?b ć,, a jeżeli pozncć ich pragn:ę, może

się bez wi -!kiego mozołu o o ch dowiedzieć.

Rac,yLby zaś możo G azJa .Tyaazpć uzyte

e_uość ncz mia wlościiin abocrdł’ dziewiątego wie

ku, w wieku dzrcwietn tyuu ?

KOHESPONDENCYA CZASU.

ZziemiIwbwshiej21paźd,;.

(e,) Gazeta Lwowska w N. 241 odżyw ją : Jię

przeciwko korcBpondeucyi %memi lwowskifj (N, ^39

Czasj) przytwierdza ; c tó.nie: l) żt ind na RupI

»w op!łiłtwie i i Bi nocie jeBt pogrążony"; 2| ii

i bywatde pcmoc bwą szkołom ludowjiL darrać

powinni, iż agitacyom otronriczym (j»o1* są takie)

stawić c«,olo mają prawo, i to czynić ufcg: b-z

W ied eń 21 października

O Lba wyższa ca wc-or_ijb »m sweu posf:

d ’.emu poszł. ua przyktcdem ł.by wyżssćj pru

fkićj, i lubo w mniei izych rozmiarach przyjęł* je

dnak tę samą zasap§, to je ,t, i e w k*leetyacn aj

nanBcwych a n,"wet i w bnd ,ec s , pust*uowienla

lany niższćj nie mają znaczenia, dopóki nie zo

staną potwierdzonemi pt. m Izb§ yyższą i przi z

koronę. Jak wiadomo, Dba niższa w budżecU r a

i862 zmdtjsuyła n.ektHe wyditki miuisters.w*

spraw zag an:czny ch, a mii o :y innemi odjęła

SO,000 zk. z pe. syi posta Cb«,ar«,kiego w Rzymie.

Izba wyżną utrzymała c; l U)witą sum§ lOO,O(iO

s,łr jak tego żąd I mtaister. Odrzuciła t ikże inne

rcdukcy zrobione w tym tmdżf cie p;zez Izbę niż

szą. Pizeomiot tan wróci do Izby p i ;zój, i jeźoli

ta pozcB.anie przy swtm pierwazt,m p i8taiowie

niu, pójdaiu naBtęjnie pod ua ndę Lomisyi słożo

aó; ; obn izb, ti k jak to się stało z poprą *kztni

do pra. a iru!iowej ;o. W kra) ich pi .wdz wiu kp!a—

Etytucyjnych, glos izby niższói w kwejtyi budietj

jeat bk ucwczyi. ł ’:ba uiżbz. prusk’i porostała

wierną tćj za?adtie, Po tub jizój tegc samego spo

dzie wbćby się należ ło, gdyż ta z tsada jest g%a

wni rękojmią reprezentacyi Członkowie Isby wyź

s, tj popierali żąd:nia ministra spraw zngrcnicz

cych tera naj .ięcej, iż Au. ty« ;o wia a być rę

prez-ntowaną gidnie przez swych rmbcjado:ów j

bjeatów dy)lomatyczaycu zagranicą. Os*-Dm*,bche

Post n r to odpo*lada, żc Austryą ntrzibuju za

granicą nie rep**t,zen °cyi le ?f ezyrms ci dyplrma

tyczfiój, i d. daje, że w Muuachium w cz%°io zgro

madzeni,n, handlowego uiemiecki?go, gdzin szło o

najważniejsze l: ite» sa państra, pi ;e! cesarski nie

by! nr,wet obecnym, i źe członkowie austryaccy

zgromadzenia nie mieli z tój strony żadnój pu

mocy.

Wydział fiuanBowy piżystąpt wkrótce do budże

tu wujny. Mówi% o nowói lednkcyi wydatków te

g | mini, :Dryun% która ma wyi ieść do 1 mik złr.

tak i a buaź -t mmiBtemtwr wojny oprani ;zyłby Bię na

r. I8f3 dn 110 milionów.

Ostate ^nie przyzn ić trueb«, i dzieiuiiki tutcj

sze tego nie t*i§, że polityka hindłnwa Aust«yi

ot. ymata w Mcnachiuin znacikią poiazkę. Bezo ia

cye s ühn auslir/ackiego edr«,unone kop ,aiy 70 gło—

Bamiwiększości.Więksrość»»prawdjit, któr. prz^

jętemi zostały ł ’niosL’i C-aalu, nic ?i/łu ta

n: 3lką, %}e zustdła dowodem, ż j w l,iemcze« h

,t. ,ktat prnskc-fr: ncubki ma za Bob% ,y cL wszy it

kich, którr ’ chci wprowadzićZT%zjk colny nic

miecb: na drogę woliego hai *dla.

We F.a , ’k i lrcie nk )n8tytno..ał a«ę dopiero ko

nntet zgrocadzeuia wielko-uiemitckiegn, tóre Bię

ma w tych dniach sebn ć. Skonnicy stówa lys»ü

nia narodowego i p !ity! prnskićj czyli mało nie

miecki ćj, ni, : i Jego zupełnie wykluczeni.

Dyrkusya dzibiejbza w Izbie niiszój nad § 5

nowilli karnój do ustawy druhowćj, byh żywą i ząj

mająs". P. Mühlfeld sprawozdawca komisyi mię

szanćj, atr«,.mywał, źerudakcyatigo paiagr°la przy

jęta pr^ez większość komisyi, odpowiada prakty

cznym potrzebom, choć wyzn ił, źe się n:*ezgadza

z teore; yczuemi zasi d ł ui. P. Waser * ,dził dir ł r?y

nrc ad ;a»,i1 ust, wy do skutku, feby Izba zrobiła

pewne koncesye, ale mniejszo j ik te, kió_e przy

jęła i iększość komisyi, i przedst« ?ił i ios:k wy

kla,:zcj»cy z pod o p i e k i tego prawa duchownych i

urzędników, gdyż podług niego, obraza ica honoru

może się tylko ściągać do Ich osnby, nic zaś do

ich cbt wiązków i pnwcl n i a . Żąda ił przy tem, żeby

kaźdeicu B? arżącema woluo t)yło cofnąć s i?ą sk r

gę i przoz toumonyć proces. Mó ,il?poaim H:,, but,

Kur: da i mimster Liis/er, a dalszy ciąg deba

tów odłożonym został do przyszłego o«, -rdzenia

Dzienniki r,ą w cgóiności raoićj za przyfęciem

redrkcyi homisyi, niż za odrocz niem ucta ?y do

przyszłć] sesyi purlamontu.

Wydział dyrekcyi banku mi-tł wczoraj pojiedzo

nie, aa którec: nśwUdczył się przeciw głó ?nym

roz90r..ądzeniom ustawy względem beukn, tak jak

ją przygotowała komisya Izby.

N.Pan wyjechał do St. Pölteu. Z ślubiny Acyfcs.

Karol» Lud«ika odbędą się jutro w Wenecyi po

odbyciu ich przez zastępstwo tt Rzymie w dniu

16b.m,

Sir H Bai:: ar wyjechał do Londynu. Przybył

tu hr. tłiorgi kousnl jeniralny sn trya ,cki w Bi M i.

Stuj toj prowiucyi prxedstQWia on w smutnych ko

lorach, lecz sądzi, żenad Dunaj3m Turcyi , b ;d io

m ała ter»z długi czas a,pokojuość, z ! tórój powm

na korzystać do prrsprowado_m kcuihcznycb re

form.

łtoznań 19 październiki.

Po jedaotygodniowym blisko w Poznan;a noby

cis, wjjcchał p. Andrzćj Zamoyski dnia 14 b. m

do F arjfn.

ust przecież wszelka nadzieja, żi

w r"" i e życzę lia właac.ogo, me bęćiie nic przeszaa

izido jego powrotowi w Poznań ikic i trwal»jni

juz tut i pjbytoiń, czego wszyrcy, rozumie się

bard:o pragniemy.

P uło vis niisi popoi t - , cali już wrzy:ey z Berli

na do domu. Ni( mcy poznońeoy orzyji uowali svte

gc depntowrupgo, p, Bergera, nz!cżąfcego do par

tyi poatępor’ćj, ia dworcu ;olei żelaznćj z ?,arel

ki. m’ oznnl ;am spółczuc:a. Co się m a lyczy, uii

p.żynióił u; in stjm prócz moźuośri wypowiedze

cia lóżcjcb skarg i krzywd naszy)ł% ż;,duychbu.

pośrednich horzjśct. J:d?nym dowodem i znani;

Btusznych zazaleu naszych ze i i,;-ony Izby, pozo

staje gloso ?auie j\ i w kwestyi towarzystwa rolni

czego i petycyi polskich obywateli wrhodzącycl

w sLłnd ko_nisyi takBaoyjnój do podatku grasto

wego. Obie te pctycye zostały przekazune r:ądo

i/i ul tswEględu,ęaia. Opie ając się *ia tćj cchwi,

la Izby, zaaieśl: n?tycbmiast Pol«icy i chodząc,

t sk!ąd pou ’ ic’oró kouiisyi nową urośbę do m;

nisterstwa sprf w wewnętrznych, a ty wp*elkie e__,n

ności kom?oyi odbywi_ły eię w d róch języl ac!

CzęśćLiteracko-Aity sty czhh.

dizlslefszy Krzemieiileo 1 Czacki.

le 5M’A

(OoLończeni^)

Nie znachodząc tociechy w snmyui Kr:emień :n

chci(dun ją .ua ’eść w zaciszy wiejskiój, a wio!ząc

gdzie j% Sz,ukrić udałem się do Kołek, poLiadłuści

obywuieli Autoniegu Kami ;ńskicgj , o którym do

szły i ę slachy, źg wszyBtko .eb.pł co tylko ma

awi%Zuk « piacimi T ,densza Czujkiego i szkołą

krzeL _i

uŁ Zapc’rue! wazay był jowód tć_

przejażdżki jnż i ze względn takiego, żi chcjałeio

poznić autora, ht ry tój p:’acy literaci iój się pod

l i i jój ukońcicoiu wpismae!i publiczcycb oznaj

mił: silną zoś bfl% i ta pibuJsta, ż ld pzagnął je

szoze i nieztranych fnj oot%d wi_domuści o tym

przedmiocie raBięgi jć, żem to uw t ał z . mój obo

Biązek znane mi szczegóły z dokładnoeją spraw

dzić, i jeślibym dokaż, ,ć tego ,dolał, choć j«det

kwii więcćj do pię ,nego ?.Jeńca *u;,ług Czackie

go i ehwuł jego wychowańcó« pwyczjmić.

Jnż san c witąpif -ie w pn?g- ś riatłeg( obywa

tela byłe dla * n i l nroczóm i porusz;jącćm! Tu

aięnjr łemw nadBpodi;ie .-anći niejako «,bbźemn do

g;oaa tych mężów zacnych, ktć.ych ;nie jest ze

jzcią od zion iw wspominał«, i kto/ych zbawien

ny wpływjakn misi :z6«? nauk*, popieraczów wznie

?ego :siu wdroiycieli do zbawiennego toru, zda;

**ę, ii dotąd ję?_czę nie przeminął; no owoce u

trudów są i tera* widoczne, bo ich tryuin* nad

przeciwnościami, zawsze się w pamięci ich zwolen

ników uobacuia, bc przykład ich wytrwałości

wszystkiui przed oczyma itajt, bo s?mo wreszciu

wspomci*ui«, na icb :,ielki charŁ-iter budzi pcdo

une_ jak :eh uczncia, utwierdza tik ieł zasady i

n*-’"?et przynagla dc uczedtclc!wa w j dsak: hż,

pra^dsię. zięJ; ;eh i _/c en k. td gj t tycb, któ

rzy jiflzc:c i dbisi: j ua obowiązki względem Boga

i ;s. 3jej cjcz ’ZDj pomui, niacbcą ści’gnać na

sjbie zarzata, *o s__ odrodnymi Polakami. Nie

urnłe zrobiły na mnie r« że iiu jaż oi. e wiztrunki

prz )wodników nicgdy młod_ieży poiii :ićj, któio

tu ją z po_zano:?aiiiein pomieszczone, aby co _h..i

l:« obn’iżały wspomnienie łwietukjs«,ój przesziości

V/oiynia. Przed innecii pierwsze zajmuje miejsce

port?et Czackiego — *v zr,ęcznych r zmia-ach, w ży

wobarwnych zuiysacb, z opartą dłonią La dyplo

mie Cesarz. Aleksandr_, np s iżrjątym s:-ioi* krze

:i__iecką potraebnemi faucuazami i j r sydziel«ją

cym jćj zn°komit w obrębie naukowym stano«.;

sko. Tn wyczytasz w Bpojrztuin zsłołyci i a tćj

szkoły świadeci tego przekonania, ze on powl i

leLroć razy stnrłszy wylęgają1% a:i§ w tujniacb cie

mnoty i brój cą w ostoi b«rbarzyństwa hydrę

g rałtjwrych wyrncbów i sło"?rogicb k_oi ań, n; i

d, m ył przed,e syn )m pclal łój ziemi i,|)080bną do

roziioju oświaty i z?cniej sego n; bycznjen’« po.§;

żt enctaiem ?złachetnego dneh. u »rodowego pi a

gnąl rozjaśiiiić jrzed nimi bługiój przyszłości wi

dLkrąg. W d lszym Dorządl ;u wizerunek dyrektora

toj szKoIy Józef* Czech» i następnie obraz kura

tora Z ,kłi_dów »au’ owych w gub )r,iiach polskic i

Ad imi. Cżarto, jakiego, przedgtawii.ją ów sprawdzo

ny w rzeczyię stości Btjsuntk taki,’ że to najle

ppzegj ułoży.: p )Bf,nowił Czauki, to prędL o i wii n

ni( doproww Ił do s’:utku C? ;b a gorliwi( i

Si%lłl

di ieln*!e uoparl winlostroi :nym wpiywem swuim

CzartArykii.

Spctkałnm się tn * ?yc ml er Tgicz:»go p .e

fekta szkoły krzemienieckićj Antoniego Jnrkov cl*ie

go — co z surowością spozierając pr«ed siebie o

mal już nie wymówi z cierp *i n przekąsem zwy

kłego doałówką swojego— ty ne%a;m!— i pizez

to miesza szyki ego młodzieńcu, któ; igo zł» zamy

sły przemknął, lec_i do icb spełnienia nawet czaru

mu n i , *oat.wił. Tur»j dostrzegł( i i biegłego ma

tematyka krz:mienieckiegj Wojciesht Jnrkow8kie

ge , któ ego zm: ra iczoue czoło i oględna przezor

lość nikaruje pro adzeaie ścisłeg ’ rachuuka uie

tylko poücz*B próby szkołnć z kr id! . przy t ;bli

cy, lecz ta żi z groszem w kie, zun i a preebie*

gieo godzin we wszelakich zatrudnieniach. Stawa

łem ci tut. j po kil! a razy z troskliwą bacznością

,rzi d mocno w mojćj pa nięci -»yrytóm obliczóm

Karoli Kaczkowskiego— od Ltórago pierw ze po

czątki nauk brałem, co jai o t ,u :: yci. ’iel higieny

dał aię pozn fi w Krzemieńcu, a pctón przy oho

licznośd ?ch sprzyjających *sura ,m patryotyczrym

zoitał n iczeluym lekarzem arm* pulskiej.

W takim to dobor",o ’ruamienjfo d krzemieaie

ckieh raalazłem i v i sernnki niekiórych zaszczytnie

wyBtępująoycu uczniów przeutem szkoły krzemie

nieckiej. Z jakąż to pr yj imcoścrg pi ;ychod; i tn

aj Imialbm okiem z ni* i s.ę spotkać, w któ;jm

dobitnie przemawia to przekonanie, że krzemień

oranin nigdy od chwalebnego _w sprawie n*rodo

toru odwieść się nie da, : m utwierdza zba

wienne zasady w ,stos» rtcio i czynie.

—

Zai

nte! w tem tu st ucwisku

chowc-iec szkoły

jost na swojem właściwie r iejsou; bo dostrzega

z io ?odm pei uośoią (jak w.elkie rzeczy na dro

dze,. którą wytknął tacki, i którą pwtęnowali r - - j —

JiiZciCf%*/iTlJUü.UiJ .rvpuior\d.jJI

».pó uc»jstnicy jego zawodu, Bptlnione być mo

gą: do słuszn?e tem zi§ chlubi, że jest blnem

Biljych jgniT tej na,rodowej spójni, kióra po

dobnych celów ważhtść nś ?ięea, i podcdnej d«i*,—

łaln- e? owoce przyspasabia; bo z s_,myci nnwut

pamiątek wieko^iomnnj mężów auicabjej szych zn

słngi, zmaga eię mocniejszym jcatcze zapi,łem,

aby niebacznych ziomków opamiętywać, obójętyjh

ożywezem natchnieni sm cucić, !uga namyś ’ t

cych ao uk )rBzcgo postrnowieni? prz^raaglać.

K!ćż ie pamiątki tutaj «gromadził, i za przed

miot ni )juko c; ci n _udowej w ka, ał ? kto sło

wem i pismem cnoiy i sprawy Czsckic§ o wyg!a

s ”a, tym cpolobem naLżuy hołd j )go zasłt:dze

oddaje ? (Ro pr Bchowujący drogą ti _dycyę, Wo

łyuiauin Actoni K?mieńsLL D)ść go ujrzeć ich ari

’ę /.osłnchać, rby tą W!rą być preej§tym, że on

i! .c jedyn!a za niebtłnmion mi łkl.wego serca )3

buüka*ni wniął pióru do ręki, iżby się rńetylko

z d*ugu osoi)istaj dla C«ack«eg« .rdz ięczaości .7y

płucic, ł?ez pfH I w zastęp itwie j.ikobj z i in

nych choć w trudnem do wybaczeń« opóźnieniu,

z powinności należytego wyświecęiia dobrod_iejstw

i poświęciń tego mężr się wywiązać

jego

spe_,szenia Oigadj«jsz, » v.’ Czac m c ńy _si§ zc -

topił i szczerym współu «z at»m_ *ii;1 zb; wiernych

jego przedsiew_iięć przejąłz jego . smowy do

wiesz aię, że 01 je»* jclkowit«go trjbu postępo

wania C?f ckie^o świadoo i że *ajzabiegli*,.szych

3tarań *Ua doprowadaenia do końca swojej pr_cy

literackiej nie szczęd. i ł . -

Pan Ka nieński robił

przed k ik , laty wez».anie w pum ich pani cz

nych do wychowańców niegdy szkoły krzemienie

ckiej, aby się z nim wspólnie do ułożi nia d«,iela

zbiorowego w ym dla n.ch zuunym przedm;ocie

przyłożyli, ?dy zaś tyi to nader małe. ioh liczba

i ioktóre artyknly swoje do Bi?go przysłała, gd

drndzy udzieirć n§ w tym względzie cbiecyvral

lccsz sio? ra ni3 d _trzymali, gdy inni lnbc czyt i

:-cz ;nie, ale onemu z. dośćnczynió n e chcieli,

innych w cichem nBtroc n zamiesikąjąoych, nawi

wieści o tim nfb oaz!y: pruetóż nie;achnjąc t

pomoce d ilsze, wzią! s!ę g*m jed.»j do dziel

wspomagany irze° dobrze : lając_go dtbsun

szkoły krz__iiouieckJcj dawziego jej uccnia, dzi

csynnego w l it .’fttu.*e b?:dacze pana Ar_ma Sic

wiko ..skiego, ’ w cią ,u lat szećciu, wyp.acowt

wspom iiony wyżej fami§tuik o Tadeuszu C;;i

c! :im i Jzkol_ krzemienieckiej, a przyg« owawsz

do druku, uzyskał już pTsyzwcleuie od Eirzfd

CQUzmy Kijowskiej.

PoduZds mojego pobytu w Ko!kach przejrz:Jei

to dz eh i azn ,j§ takowe zn wierne orz id- , .wi

a»e naj.rażoiąjsiycb, zarównd samegoż załoźyj!bl

jako! aż i za siadu jego dotycLących się oholiczn

ści. pb§jmnje mo ea_iętuiki p jedyńczyrh oki

sów, już to oa śp. Feit ksa Czaekioco, j rź od K

n k SieńMewicza i S?ymnna Kouopucitiigr n

łz i§ti: n*stąpnie przyc jod:i ,fyłEtócząią(le ,p :

’.°zdam« - fb,zeiyy życiorys T, lenszi: Czaekieg

aiozoiy przez Kamieńgkfego z objaśnia

przypiskami i dodatkowemi artyhnłarni; naost ite

»:iłączon, . «st wypr -owana netodyczflie prre

p. blowikowskiego historyą Bzkoły krzemieniecki,

z nejdo JadniejBzem jrymienieuem jej i;anczy

cieli, ccinii]ezych uczaiow, oraz ich utworów pi

śmienni,izycn. Pau K; mieńgKi ma taaże zobram

wizernnki wielu OBób w osnowie tego «zieh wflpo

minauych, i zamyśli, tekowe p*zy jogo zyd-a

w pjrząduyca l lncgi_fii warszawskie» od_iskach

pr*y odnolnym do kaźdjgo przed oioiU u tęp!i

d mieścić

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu