Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 683 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

CZAS

S’rsiBmeratą prsy]m «Ją:

AdminlstraeyaCzasu w Krakawle Iu;sędypooztowa. Mlajaeswą preaaaiaralfkslęgarals

8. A . Krsyśanowskiego, handel Karlińskiego w Sukiennicach, biuro dzienników Mańkowskiej

w Sukiennicach, handel Kretsehmera, biuro dzienników Hopoasa i Salomonowej, w trafice w Sukien

nicach.

O g ło n a a i a (inseraty) przyjmuje się sa opłat« od adejsoa wiersza drobnym dru

kiem (petitem) sa pierwszy ras 10 ent., za kaśdy następny po 6 ent. - H eS eiiaet (na 8 stronie

od miejsca wierssa drukiem drobnym po 80 cnt. sa każdy ras. -

0|to»celet|Nnmer«ty

przyjmuję: w m k w o w i e biuro dzienników ulieaKarola Ludwika I. 9 , centralne biuro ogłoszeń ulica

Kopernika 1. l i ; w P a r y i u wył«csnie p. Adam rue de Varenne 88, (prenumeratę p. W . Raoskowsk

OourbeToi pod Parytem rue du Chemin de fer 44); w W ie d n ia pp. Haasenstein A Vogler (takie

w Hamburgu, Frankiuroie a. M ,, Berlinie, Lipsku, Lazyiei i Wrooławm), A . OppęUk, B . Mosse (takie

w Berlinie, Hamburgu, Monaohium i Norymberdze), H . Schalek, M. Duker, J. Danueberg, H . Fried

(tylkoprenumeratępp.H.OoldschmidAOompi; w *raaktarela ». m .G .L .DaubeAOomp

09** Za kaidę zmianę adresu dopłaca się 20 ct.

Katolicy i spoczynek niedzielny.

Kongregacya kupiecka w Krakowie wniosła do

władz memoryał, żądający prawa otwierania skle

pów w niedzielę do 12-ej; Rada miasta w prze

szłym tygodnia rozpoczęła nad tem obrady - nie

dawno Namiestnictwo lwowskie wydało rozporzą

dzenie, dozwalające na otwieranie sklepów w nie

dzielę do poładnia: oto fakta, które w ostatnim

czasie doszły do wiadomości ogółn i zaniepokoiły

społeczeństwo nasze. Wszędzie o tem jest mowa,

słychać o jakichś zebraniach, naradach, o przy

gotowaniach do protestu.

Zaniepokojenie jest słuszne, a gdy nie wszyscy

m ają na rzecz tę pogląd )asny, gdy z poważnych

nawet stron słyszeć często można błędne komen

tarze i mylne kombinacye — dobrze będzie przy

patrzeć się sprawie bliżej, na podstawie autenty

cznych dokumentów.

Przytoczone wyżej szczęgóły s ą tylko epizodami

sprawy, mającej głębsze, zasadnicze znaczenie

stanu rzeczy, istniejącego od lat wielo, bańkami

tworzącemi się na powierzchni, które świadczą,

że w głębi leży jakaś stała przyczyna fermentu.

Konstytucya auBtryacka jest płodem ery libe

!izmu, który wprowadził równouprawnienie wszyst

kich religii, i wyznawców wszystkich religii. Jak

gdyby w społeczeństwie chrześciańskiem mogło

być równonprawnienie nanki Chrystusa i nauki

wrogów Jego, jak gdyby mogła iBtnieć bezwzglę

dna równość wobec prawa tycb, których pojęcia

moralne ngrnntowane są na podstawach odmien

n ych , często wprost sobie przeciwnych, tycb,

którycb stosowanie się do prawa państwowego

jest — o ile im grzeszyć nie nakazuje — obo

wiązkiem sumienia, i tych, dla którycb obchodze

nie prawa stało się drugą naturą. W takich wa

runkach równouprawnienie jest mrzonką, i stać

się musi cboć nie de jure, ale de facto przywile

jem dla jednej strony. W Austryi, tą stroną nie

są chrześcianie.

Ztąd pochodzi, że niejedna z ustaw później

szych, w ramach konstytucyi wydanych, jakkol

wiek nawet pozornie liczy się z potrzebami spo

łeczeń*twa cbrześciańskiego, potrzeb tych nie za

spokaja, okazuje się dla chrześcian przykrą, nieraz

szkodliwą.

Gdy powstają ska rgi , gdy chrześcianie wyka

zują swoją krzywdą i sponiewieranie swoich prze

pisów religijnych, słyszeć muszą odpowiedź: jest

żle, macie słuszność: ale darmo, konstytucya tego

w ym aga, inaczej, bez zmiany konstytucyi, być

nie może.

Do takich ustaw należała us!awa z 8 nra-ca

1885 r., której § 75 mówi o ,,spoczynku niedziel

nym." Na początku postawiono tam zasadę ogólni,

An Sonntagen hat alle gewerhliche Arbeit zu ru

hen. Brzmi to bardzo idealnie; cóż kiedy w dal

szym ciągu tak elastycznie i ogólnikowo okre

ślono powody, dla których minister handlu może

d »zwcl ć na pracę w niedzielę, tak niczem go nie

skrępowano i nie ograniczono, że w praktyce wy

chodziło na to samo, jak gdyby żadnego przepisu

o spoczynku niedzielnym nie było. Ministrowie

nie mający ugruntowanych silnie zasad katoli

ckich, lub ulegający prądom liberalnym, których

w Wiedniu nie brakło, obcinali też ,,spoczynek

niedzielny" i zredukowali go do śmiesznego mi

nimum.

Stan len rzeczy wychodził na upośledzenie ce

chy chrześciańskiej społeczeństwa, i w praktyce

zamieniał się niemal na przymus, aby ehrześcia

nie łamali przykazanie o święceniu świąt.

Wiadomo, j ak ą dz;ś elementarną siłą je^t kon

knrencya. Rękodzielnik lnb kupiec, widząc sąsia

da żyda kupczącego w niedzielę, a ściągającego

do s ’ebie lndzi różnymi sposobami, n;e leżącymi

ani w naturze, ani nawet w możności chrześcia

nina, przez obawę straty i bankructwa otwiera

swój sklep. On to czyni może z konieczności, ale

zawsze poniekąd dobrowolnie. Jego czeladnicy

Bubjekci jui wprost zmuszeni są do łimsnia prze

pisa religii, oni są formalnie zależni od pryncy

pała, a nieraz po za nim nie mają żadnego w świe

cie oparcia.

Można odpowiedzieć, że eą od tego przykaza

nia, aby ladzie wiedzieli, co im czyaić się godzi,

a co nie. Zapewne. Gdyby tylko dekalog ściśle

wypełniano, prawo karne, a nawet w znacznej

części prawo cywilne byłoby zbyteczne. Ale Indzie

są ludźmi. A skoro prawo państwowe opiekuje

się piątem, siódmem i ósmem przykazaniem, Bkoro

dba o wykonywanie czwartego i drugiego przy

cazauia, które wprost bezpieczeństwa bliźniego

nie mają za przedmiot, to możca wymagać, aby

troszczyło się też o przykazanie trzecie ,,Pamiętaj

abyś dzień święty święciłu.

To przyczyną niezadowolenia ladności chrze

ściańskiej, że brak w Austryi przepisów państwo

wych, normujących święcenie świąt. Przybrało

ono przed laty dziesięciu rozmiary tak szerokie,

że zewsząd posypały się petycye do Rady pań

stwa. Następstwem tej akcyi, nieco spóżnionem,

była ustawa z 16 stycznia 1895, ogłoszona przez

ministeryum koalicyjne. Ustawa ta wprawdzie

nie może zadowoloić życzeń katolików, ale w po

równaniu z tem, co bylo poprzednio, jest zdoby

czą niemałą. Wprowadza cna przymusowy spo

czynek niedzielny, po;ęeie nieznane ustawie po

przedniej. W zasadzie przyjmnje, iż w niedzielę

wszelka prica przemysłowa (Gewerhliche Arbeit)

jest zakazaną. Dozwolone są tylko pewne, już

trochę ściślej oznaczone wyjątki. Go do bandlu,

przyjęto za zasadę, iż w niedzielę dozwolony być

może p zez 6 godzin. Oznaczenie owych godzin

(ozostawiono władzom politycznym krajowym, któ

re mają wydawać specyalne rozporządzenia dla

różnych rodzajów handln, dla pojedynczych gmin,

nawet części gmin — a to po wysłuchaniu ży

czeń i zdania interesowanych gmin i stowarzy

szeń przemysłowych (Genossenschaften). Te sto

warzyszenia, czyli cechy, mają prawo żądać ogra

niczenia dozwolonej ustawą liczby godzin pracy

niedzielnej dla swojego zawoda. Osobno zastrze

żono, iż pracownicy powinni mieć wolny czas na

nabożeństwo swojego wyznania w godzinach przed

południowych.

Co do innych świąt, powiedziano tylko, iż po

dobnie należy dać pracownikom wolny czas na na

bożeństwo w godzinach przedpołudniowych.

Wszystko to mówi § 1 nstawy w artykułach I,

IX i XIV.

Wydane następnie uzupełniające rozporządzenie

ministeryalne z dnia 24 kwietnia 1895 r. dozwo*

l lo, aby wyszynki wódki, piwa, wina, kawiarnie

i restanracye w całej Austryi całkiem nie były

zamykane w niedzielę

Ustawa ma swoje B’abę strony. Główną jest to

te pomija święcenie świąt, nie uznaje nawet obo

wiązka święcenia niedzieli, mówi jedynie o

spoczynku niedzielnym (Sonntagsruhe). —

Nie przepisuje, aby sklepy zamknięte byly w nie

dzielę w czasie nabożeństwa przedpołudniowego,

tylko żeby nie byly otwarte więcej jak przez 6

godzin, czyli innemi słowy żąda, aby pracownicy

nreli wolnego przynajmniej pół dnia, dla wypo

czynku lob przyjemności, choćby tylko po połu

dniu. Zastrzega tylko, aby w niedziele i święta

każdemu z nieb, chrześcianinowi, bodaj pojedyn

czo dano sposobność bycia na nabożeństwie ran

nem. To jest bardzo niewiele, a ustawy tak luź

nej, ani katolicką ani nawet cbrześciańską nazwać

aie możua.

Z drugiej strony atoli przyznać należy, że spo

łeczeństwom katolickim daje możność wyzyskania

przepisów na swoją korzyść. W ręce gmin i kor

poracyj składa prerogatywy niemałe. Jeżeli one

zażądają zamykania sklepów w godzinach głów

nego nabożeństwa przynajmniej niedzielnego, wła

dze powinny wydać odpowiednie przepisy, obo

wiązujące nawet niechrześcian w obrębie pewnego

xawodu lub gminy. Co więcej, mają wyraźnie

przyznane prawo żądać obcięcia liczby 6 godzin

oracy niedzielnej. Oczywiście, że aby takie żąda

nie było nchwalonem musi większość przedstawi

cieli gminy lub stowarzyszenia być cbrześciańską

i to w naszych stosunkach stanowi zuów nie?a

przeczenie słabą stronę ustawy.

Przegląd polityczny.

!Araków 23 czerwca.

Dnia 20 b.m. odbyło się w Peuerbach zgroma

dzenie Katolickiego związku ludowego dla Austryi

górnej. W wiecu wzięło udział przeszło 1.000 osób.

Na zgromadzeniu tem wygłosił prezes związkn,

poseł Dr Ebenhocb, znaczącą mowę o wewnętrz

nem politycznem położenia. Dwie są — oświad

czył mówca — zasady, łączące, mimo różnic re

!igijnych i politycznych, wszystkich Austryaków:

konstytucya i ojczyzna. Konstytncyonalizm uwa

żamy — czy to pod hasłem centralizmu, czy fe

deralizmu — za ostoję wolności, praw i szczęścia.

Dla rozwoju, poprawy tej kónstytncyi prowadzone

były największe polityczne walki. Zawsze jednak,

aż do niedawnego czasn, walki te toczone były

w taki sposób, że konstytncyonalizm czyli parla

mentaryzm wychodził z nich nieuszkodzony, ra

ezej oczyszczony i ntwierdzony w zaufaniu ludno

ści. Przedwcześnie zamknięta ostatnia sesya Rady

państwa dała wprost przeciwny wynik. Ustawo

dawcy sami dali masom dzisiaj, w czasach po

wszechnej niekarności, przykład opora, publiczne

go gwałtu, wprost rokoszu. Parlamentaryzm po

niósł w zaufaniu ludu ciężki cios. Także drugi

czynnik prawodawczy, chcąc umożliwić zdrową

pracę ustawodawczą, zmuszony będzie rozważyć

środki, do tego celu prowadzące. Nie możemy

tedy taić, że dalsza obstrukcya byłaby ze stano

wiska konstytueyonalizmu i parlamentaryzmu błę

dem, który, wywołująo naturalną najostrzejszą

reakcyę na polu prawno państwowem, może po

grzebać niejednę zdobycz, jaką przyniosły kon

stytucyjne podstawy państwa

W drugim ustępie omawiał Dr Ebeuhoch za

sadę miłości ojczyzny i wiernośoi dla domu pa

nującego. Swojego czasu — podniósł mówca —

wyrzucano Drowi Riegerowi podróż do Moskwy;

z nas ,,klerykałów" szydzono za przywiązanie do

Stolicy św. w Rzymie. Ale jakiem mianem znać

ma Austryak te jazdy austryackich polityków do

Niemiec i wygłaszanie tam mów, które już stały

się europejskim skandalem? Nie możemy na to

patrzeć w milczeniu; musimy od naszych przeci

wników ż ądać, aby potępili tę niepatryotyczną,

co więcej, wrogą ojczyźnie politykę. Nie boimy

się o Anstryę; przetrwała ona już wiele burz.

Szczególniej w krajach alpejskich, w Austryi gór

Dej, żyje lud, który swej niemieckości nie mierzy

miarą SctOnerera. Gminy, które podpisały paty

cyę w sprawie rozporządzeń językowycb, poznają,

do czego ich nadużyto. Zaprzężono je do tryum

falnego wozu Schbnerera.

Ostetoi ustęp mowy poświęcony jest kwestyi

czeskiej: ,Dopóki kwestya czeska nie będzie roz

wiązana, niema grantu do ploduej pracy. Wielu

mężów stsnu ku temu celowi zmierzało; żaden

go n!e osiągnął. Także br. Badeni, o czem nikt

Die wątpi, p rzys*ąpił z uczciwymi zamiarami do

tigo zadania. Ze pokój zdaje się być dalszym,

niż kiedykolwiek, nie jego to wina. Rosoący więc

spór narodowościowy jest nader niebezpieczny d ’a

ojczyzny. Obowiązkiem zatem każdego patryoty

jest dążyć do pokoju. Przywrócenie pokoju mię

dzy niemieckimi liberałami a Czechami, wobec

zasadniczych, nieprzejednanych różnie, jakie ist

nie;ą między liberalnymi Niemcami a katolicką

partyą ludową, spowodowałoby odsunięcie t. zw.

nklerykalów" od korzyści większości. Byłoby to

pierwsze następstwo, a raczej warnnek pokoju

Ale to przywrócenie narodowościowego pokoju

w Czecbacb uważam za tak nieodzownie konie

czne, że nawet nie cofnąłbym się przed taką

ofiarą. My katoliccy posłowie mamy zresztą wiel

kie obowiązki: pozostaniemy wierni naszym za

sadom i naszym sojusznikom, którzy połączyli s:ę

z nami, dla przeprowadzenia, o ile na to pozwo’ą

atoRUEki naszych zasad".

Czesko riemieccy mężowie zaufania uchwalili

zalecić gminom zaniechanie prac, należą^y^b do

t. zw. ,,prruczi:nego zakreiu dnałania".

Admiui

stracyjoy tea ,,Grejk" rozpocząć lię ma 16 lioca.

Oetd. Rundschau donosi, że dep. Dr Fnnke z pr

lecenia mężów zaufania ułożył ,wskazówki" dla

władz gminoycb, aby zaniechanie prac odbyło się

w ramach ustawy, a zarazem z pełną skuteczno

ścią. Te wskazówki będą w odpowiedni sposób

doręczone urzędom gminnym; doręczone mają

być nadto formularze, dla przeprowadzenia i po

wzięcia odnośnych nchwał przez gminy.

W sprawie przesilenia ministeryalnego w Niem

czech dowiaduje się Freis. Ztg, że decyzya pod

tym względem Dastąpi po ukończeniu sesyi par

lamentarnej. Również i Kreuz Ztg zapewnia, że

na decyzyę tę nie będzie potrzeba zbyt długo

czekać. Organ junkrów pruskich zapowiada, jako

rzecz pewną, ustąpienie ministrów Boetticbera

i Marschalia, natomiast przeczy stanowczo po

głoskom o dymisyi mioistrów Brefelda i v. d. Recke,

jak również doniesieniu, że p. Boetticher zostanie

naczelnym prezesem Szlezwiku-Holsztynu. Jedy

nym kandydatem na to stanowisko wciąż jeszcze

jest podobno p. Kóller.

Gauloie podaje najnowsze szczegóły o podróży

prezydenta Faure’a do Petersburga. Według tycb

informacyj, prezydent ndać się ma d. 23 lub 24

sierpnia z Cberbonrga na parowcn nDupuy de

Lóme" do Kronsztada. Datę tę postanowiono dla

tego, ponieważ nadeszła wiadomość, że cesarz

Wilhelm d. 20 sierpnia powróci z rosyjskich ma

aewrów cesarskich do Kilonii. Eskadra francuska

ada się tą samą drogą, jaką odbyła pod dowódz

twem admirała Gervais na uroczystości kron

sztadzkie. Prezydent zatrzyma się w Kopenhadze.

Pobyt w Petersburgu trwać będzie 7 dni. Fau

re’owi towarzyszyć będzie tylko minister spraw

sagranicznycb. Podczas nieobecności prezydenta,

głową władzy wykonawczej będzie prezes mini

-itrów Mćiine; on też podpisywać będzie dekrety.

Ten punkt, o który było wiele sporów, jest już po

dobno ostatecznie roztrzygnięty. Ponieważ podróż

prezydenta za granicę nie jest przewidziana w kon

stytncyi, przeto oparto się na precedensie, stwo

rzonym po zamordowaniu prezydenta Carnota

* Lyonie. Wówczas prezes ministrów Charles

Dupuy sprawował władzę aż do wyborów prezy

denta Casimir-Pćrier, który nastąpił w trzy dni po

śmierci Carnota.

Korespondencya ,,Czasu! 1

Buda-Peszt 22 czerwca.

(CNJ) Pojutrze w całych Węgrzech odbędzie się

konskrypcya wyborców katolickich i to pod prze

wcdnictwem wybranych ostatnimi dniami komisyj,

do których wszędzie wchodzi proboszcz miejscowy.

Wybór tycb komisyj cdbył się spokojnie i zgo

dnie — btz udziału władz państwowych. Tylko

w tutejszym VII okręgu przyszło do scysyi. Pe

wna bowiem część wyborców pod przewodnictwem

adwokata Palfego zaprotestowała przeciwko wy

branej komisyi, na której czele stanął wiharyasz,

X. Bandab, Słowak, i zamierza przeprowadzić wy

bór innej komisyi. Aczkolwiek wybór komisyi,

jako krok przygotowawczy, niema nic wspólnego

z wyborem delegata na koogres katolick’, to j e

dnak na różnych miejscach wymieniono już na

zwiska kandydatów na tę godność.

Stronnictwo liberalne w stolicy forytuje na de

legatów : burmistrza Markusa, b. ministra oświe

cenia br. Csakiego i b. ministra finansów Szella,

a zatem trzecb mężów, którzy w ostatnich zapa

sach kcścielno politycznych stawali po stronie

antykościelnej. Wybór znaczniejszego zastępu po

dobnych ,,katolików" wedłag metryki, uniemożebni

loby tak s?mo normalną czynność kongresu, jak

ią uniemożebnił w roku 1870. Zważywszy jednak,

że przy wyborach sejmowych głównie wpływ pro

testantów i kalwinów przyczynia się do zwy

cięztwa kandydatów liberalnych, a gdy przy te

raźniejszych wyborach te czynniki są z góry wy

kluczone, należałoby przypuszczać, że wybory do

kongresu wypadną znacznie lepiej, niż przed

28 laty. Wszyscy już biskupi w listach pasterskich

wezwali wiernych do wybrania szczerych katoli

ków, a je żeli kiedy, to przy wyborach do kon

grfsu katolickiego napomnienia te powinny od

n ’e ’ć pożądany skutek.

Na tótnych zebraniach nie poprzestano na wy

znaczenia komisyi do przeprowadzenia spisu wy

bortów ka*oliekicb, lecz roztrząsano także zakres

działania kongresu. 1 tak ua zebraniu w Budzie

(l okręg) na wniosek radcy Gorubera uchwalono

rezolucyę, według której główne zasady autonomii

Kościoła katolickiego w Węgrzech streszczają się

w zdaniach: l) Wobec państwa te same prawa,

które przysługują innym wyznaniom. 2) Samo

dzielny zarząd majątkiem kościelnym. 3) Samo

m( dzielny zarząd kat)lickiemi szkołami ludowemi

i ś edniemi. Niezawodnie w głównej rzeczy k o n

gres zajmować s :ę będzie uporządkowaniem tych

właśnie kwestyj. Jednak różne rzekome rewelacye

co do szczegółów (o. p. w tutejszej koresponden

cyi do wi deńskiej Polit. Corresp.) Da teraz są

pozbawione wszelkiego autentycznego charakteru.

Episkopat dotąd nie określił stanowczo granic

pożądanej autonomii Kościoła katolickiego, lecz

poprzestał na podniesienia spraw, btóre z natury

rzeczy nie mogą podpadać pod ustawodawstwo

grona, które w dwóch trzecich częściach składać

się będzie z wybieralnych delegatów świeckich.

Ze względu też ua historyczny rozwój stosunków

w Królestwie węgierskiem, które powstało jako

par excellence katolickie państwo, i na którego

!on’e zasiadały zawsze stanowczo katolickie i naj

bardziej zbliżone do Stolicy apostolskiej dynastya

Arpada, Andegaweńska, Hunyady, Jagiellońska

i Habsburska — proste zrówuauie katolickiego

Kościoła z iuuemi wyznaniami, oznaczałoby zasa

dniczo degradacyę pierwszego.

Ostatecznie będzie to właśnie zadaniem kon

gresu, sformułować w sposób właściwy autonomię.

Zależeć to będzie od składu kongresu, mianowi

cie od charakteru religijnej i politycznej wytra

wności jego świeckich członków. W r. 1870 skład

kongresu nie odpowiadał wysokiemu zadaniu, dla

tego też uchwalony elaborat pozostał martwą lite

-ą. Dziś jest rzeczą przedwczesną domyślać się,

w jaki sposób drugi kongres określi autonomię.

O tem będzie możua sądzić dopiero po wyniku

wyborów.

W każdym razie przykład inoych wyznań,

ostrzega katolików węgierskich. Właśnie teraz

odbywają się znowu wybory do kongresu kościoła

serbskiego, a według dotychczasowego ich wy

niku trzeba przypuszczać, że znowu radykalne

żywioły zdobędą znaczną większość, wskutek

czego prawdopodobnie patryarcba, wybierany przez

koDgres, ujrzy się zmuszonym po kilkoletuiej da

remnej walce z kongresem, zrzec się swej godności.

NPip n

BmiSB^artrBTTWfniifypg^^

MniifaBMMl

Sprawy sądowe.

(Sprzeniewierze,nie w Kasie miejskiej

krakowskiej).

K,raków 22 czerwca.

Po pauzie urzędnicy Magistratu pp. Goetze,

szef biura rachuby, oraz p. Leopold Mttnnicb,

kontrolor kasy, dają wyjaśnienia na podstawie

ksiąg kasowych, w jaki sposób z trzech książę

czek oszczędności straży ogniowej podjął na sie

bie obwiniony w r. 1893 i 1894 kwotę 4.600 złr.,

którą zwrócił dopiero d. 10 czerwca 1896 roku,

zamieniając trzy książeczki na jednę, z innym

numerem, aniżeli miała którakolwiek z owych 3

książeczek.

Napytanie p. obrońcy Dra Goldhammera

okazuje się, że owych trzech książeczek nie było

przeszło dwa lata w depozytach przechodowych

i nikt o tem nie wiedział. Kwotę straży ogniowej

zwrócił obwiniony dopiero wtedy, gdy się dowie

dział od Bekretarza prezydyalnego, że fundusze te

maią być wydane straży ogniowej.

Dalej wyjaśniają pp. urzędnicy sprawę kaucyi

p. Pawlikowskiego, złożoną w walorach, którą ob

winiony zastawił, toż samo sprawę zastawionych

walorów w wysokości 10.000 złr.,

mianowicie

obligów Banka krajowego. W księgach miejskich

nie znaleziono śladów tych malwersacyj; trudno

znaleść śladów w Banku austro węgierskim, gdzie

te papiery miały być zastawione w r. 1891 lub

1892 pod nazwiskiem Lipowskiego Konstantego

lub Mrożka.

Świadek Benjamin Torbę, właśc. realności,

zaprzysiężony, zeznaje, że tylko raz obwiniony

płacił świadkowi zaliczkę na wynajęty na Bwoje

DAWNY ŚWIATEK.

(7)

POWIEŚĆ

Antoniego l’oganłro.

Tłóm . z włoskiego z pozwoleniem autora przez M.

CZĘŚCP1EHIISiRA.

(Ciąg dalszy).

ROZDZIAŁ III.

Krok stanowczy.

Tegoż samego wieczora, z uderzeniem dziesią

tej inżynier Ribera pukał z cicha do mieszkania

imći pana Giacoma Puttini w Albogasio. Otwo

rzyło się wnet okno na pierwszem piętrze i w świe

tle księżyca ukazała się siwa głowa staruszka.

Najłaskawszy panie inżynierze, racz pocze

kać , a służącą ci zaraz otworzy.

Daj pokój - odparł zagadniony - i sam

zejdź co prędzej, bo już nam czas się zabierać.

Zlituj się , czcigodny inżynierze

błagał

Puttini w niezrozumiałem narzeczu, złożonem ze

wszystkich dyalektów okolicznych — koniecznie

się wprzódy z tobą rozmówić muszę.

Na twarzy inżyniera zarysowało się niezadowo

lenie, gdy wtem rozwarły się drzwi, w których

ukazała się wyżółkła i szpetna twarz służącej.

Darmo z pewną poufałością próbowała zagadnąć

wchodzącego, rzucił jej obojętne powitanie:

—

Jak się Maryanna miewa? — i pospiesznie

udał się na górę.

Gładka i wygolona twarz małego człowieczka,

przybranego w odświętne szaty, tchnęła najwyż

szem zatrwożeniem i uniżonością zarazem.

—

Cóż zajść mogło nowego? — spytał żywo

inżynier. On, mąż prawy i stanowczy, nie rozu

miał lękliwości i wahań biednego Puttiniego.

—

Wynoś się do kuchni, nie wracaj, póki nie

zawołam. Aby raz w życiu posłuchaj mnie i uznaj

władzę pana domn! — niecierpliwie krzyczał Don

Giacomo.

Podrażniona ciekawość służącej, nawykłej so

bie lekceważyć rozkazy signor Giacoma, bunto

wała się teraz przeciw niespodziewanemu despo

tyzmowi.

—

Co was ukąsiło? — wołała, podnosząc nie

cierpliwie lichtarz w górę. —

Czy was co opętało ?

Cóż ną takie łajanie pan inżynier powie?

—

Że zamiast językiem mleć, lepiejbyś nóg

użyła, aby nas zostawić samych.

Maryanna wyszła, mrucząc niechętnie, a tym

czasem signor Giacomo z tysiącznemi ceremonia

mi i ukłonami odsłonił najgłębsze tajniki swej

duszy. Wprawdzie przyrzekł był służyć za świad

ka przy ślubie Luizy i Franca, ale teraz, w osta

tniej chwili, zmogła go obawa skompromitowania

się wobec władz. Cóż na to powiedzieć gotów

c. k. komisarz z Parlezzy? co zrobi signora mar

chesa, mściwa i zacięta kobieta?

Na spokojnem obliczu zacnego inżyniera malo

wała się teraz rosnąca pogarda dla tchórzliwego

człowieczka. W końcu zabrakło mu cierpliwości

i zawołał bez ogródki:

—

Czyś oszalał, mości Puttini? nie byłbym

nigdy przypuścił, aby człowiek do tego stopnia...

Tu zatrzyma! się, jakby połykając zbyt grube

wyrażenie. Giacomo zaczerwienił się caly, jął uni

żenie tłómaczyć się i przepraszać.

—

Chciałem tylko wyrazić pewną wątpliwość,

ale ma się rozumieć, mości inżynierze, lepiej świat

znacie odemnie.

Porwał za wysoki kapelusz cylindrowych kształ

tów, który pamiętał jeszcze wjazd Ferdynanda do

Werony w tak zwanym roku cesarskim 1838.

—

Myślę, że się należy ten dowód uszanowa

nia i względności.

—

Na co, po co — niecierpliwie ozwał się in

żynier — patrząc na komin, wieńczący głowę

starego dziwaka.

—

Jest to moją powinnością — powtarzał

uporczywie staruszek — przywołując Maryannę,

która stanęła jak wryta na widok niezwykłego

stroju swego pana i zaczęła głośno podziwiać nie

widziany oddawna kapelusz.

—

Milcz! — zawoła! zniecierpliwiony Giacomo —

a niecierpliwość jego wybuchła gwałtowniej, gdy

wyszedł z domu.

—

Ta przeklęta baba chyba będzie przyczyną

mojej śmierci

—

W takim razie, dlaczegóż jej nie wypę

dzisz? — spytał inżynier.

Ta uwaga snać musiała głęboko dojechać

Puttiniemu, bo nagle przystanął i westchnął tylko

z cicha:

—

Ha-a!

—

He-e? - spytał inżynier.

—

Cóż chcecie? - odparł signor Giacomo po

chwili milczenia.

—

W tem cały sęk.

I poszli dalej wzdłuż uliczki zaledwie rozwi

dnionej słabemi promieniami zachmurzającego się

raz po raz księżyca. Cisza zupełna panowała do

koła, przerwana zaledwie krokami idących lub

sapaniem zadyszanego Puttiniego. Na widok stro

mej przed sobą drogi, zawahał się ponownie i po

swojemu zaklął.

—

Jeszcze trochę odwagi! — zachęcał go to

warzysz.

—

Zrób to dla mojej Luisiny!

Poskutkowały te słowa i Puttini zdał się na

razie zapomnieć o astmie, o c. k. komisarzu, o

strachu własnym, nieznośnej słudze, mściwej m ar

grabinie, aby się roztapiać w uwielbieniu dla ślicz

nej panny młodej. Zagrzany coraz gorętszymi

dytarymbami na cześć jej nroku i urody,* dodał

w końcu:

—

Doprawdy nie pojmuję, czemu stara mar

grabina...

Przerwał mu inżynier.

—

Margrabina ma słuszność, moja siostrzenica

niema ani posagu, ani urodzenia, jakże tu żądać,

by margrabina była z tego związku zadowoloną?

Odpowiedź ta zaskoczyła starego człowieka.

Przyznajecie jej słuszność? -

zawołał

żywo.

—

Nie pochwalam nigdy rokoszu przeciw woli

rodziców lub tych, co ich zastępują. Ale podobno

i ja i ty kochany signor Giacomo, należymy do

staroświeckich ludzi i pokoleń. Dziś świat idzie

innymi tory, a niepodobna nim kierować według

własnych naszych wyobrażeń. Wszystko to wy

powiedziałem młodej parze, dodając, aby teraz

sami o sobie radzili i stanowili i obiecując, że na

zawołanie ich zawsze gotów jestem stanąć.

—

Góż na to mówi signora Teresa?

—

Moja siostra? ona biedaczka powtarza tylko,

że byle córka postanowiła, umierać może spokojnie.

Signor Giacomo odsapnął silniej.

—

Alboż przyszło już do tej ostateczności?

—

W Bogn jednym nadzieja — rzekł poważ

nie Ribero.

Dochodzili właśnie do zakrętu drogi, która n a

wet w tem półświetle, stawała się coraz bardziej

malowniczą, odsłaniając przestrzeń uciszonego je

ziora, oraz siół rozsiadłych na wybrzeżu. Inży

nier przyspieszył kroku, towarzysz z trudnością

mógł mu dorównać, dysząc j ak miech kowalski.

—

Wybaczcie — spytał — jeśli pofolguje przy

rodzonej ciekawości i zapytam o wiek wasz s za

nowny?

Inżynier zwąchał o co chodzi i odparł nie bez

łagodnej ironii w głosie:

—

Starszym od was, mospanie!

—

Rodziłem się w ośmdziesiątym ósmym! —

jęknął Puttini.

—

Ja zaś w ośmdziesiątym piątym — odparł

Ribero, nie zwalniając kroku.

Dalej, czas nagli!

Na szczęście Puttiniego już byli niedaleko celu.

Przed nimi bieliły się mury kościoła w Castello,

widniały skaliste stopnie wiodące ku wsi. Nie

bawem, po nowych lamentach starego astm atyka,

stanęli u kresu nocnej wycieczki swojej i razem

weszli do domu pani Teresy Rigey.

(Ciąg dalszy nastąpi).

—

«*ca«e3C*39Sx*-------

n jj . C««n** wychodzi codziennie z wyjątkiem niedziel i świąt o godz. 6 wieczorem.

Oddzielne Nra Czasu,, o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 ct., z przesyłką pocztową 12 ot.

We Lwewie ,,Czat jest de nabycie w biurze dzienników, przy ulley Karela Ludwika I. 9.

Prenumerata wynosi:

»« cały rob wekwartałli na1miesiąc

fPmtejion . . . .

......................................................

20 ałr.

6 złr.

1*łr. 80et

Focatą w państw ie * u a t r y a o k i e m ...........................................

M ałr.

s *łr.

g ałr. 60 et.

_j.

m e m ieokie m ................................................

ag -j,.

p«», «iió*

B do mooh,Franoyi, Anglii, Belgii, Szwajoaryi,Tur

07I i innyon państw, należąoyoh do awiązkn pocztowego

82ałr.

8 ałr.

| 8ałr.

prayjmu]e aię tylko od 1 do oilalalero dola w mieaiącn. —

Ł!aty %pi*.

’"’ł "?11.* ,***"

. y?* pieniężne na prenumeratę i ogłoaaenia (inaeraty) npraaaa aię nadsyłać franco

do Administracyi Czasu w Krakowie.

—

Listy reklamacyjne *ieopiectytowane nie p odlegają opłacie

p o » to w e ).-L,istów nit-frankowanych nie przyjmuje ńę. -

Rękopiamów nadayłanyoh nie zwraoa aię.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu