Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 699 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Wczorajsze

wiece

przedwyborcze.

-Wczoraj o 11 odbyło się w sali Starego Tea

tru wielkie zgromadzenie, zwołane przez miej

ski komitet wyborczy BBW1R. Salę wypełniła

szczelnie publiczność

ze wszystkich warstw

społecznych miasta Krakowa.

’Wiec otworzył,

witając zebranych Wiceprezydent miasta (O

strowski ,poczem kolejno zabierali glos p. pre

zydent K. Rolie, prof. Dr A. Krzyżanowski i Dr

T. Dyboski.

Przemówienie prez. K. Rollego.

Pierwsze przemówienie programowe wygło

si! prezydent Rolle, kreśląc w niem genezę Bez

partyjnego Bloku. Cytując ustępy z ostatniego

wywiadu Marszałka, w’spomniał mówcą tę nie

szczęsnę chwilę, kiedy w pi-erwszych latach

Niepodległości państwo nasze bylo szarpane

zawiścią międzydzielnicow’ą i walką partyjną

i kiedy Marszałek wykreśliw’szy szablą grani

ce Polsce usunąć się musiał w’ zacisze sule

jowskiego dworka.

,.I

m ówił dalej prezydent - pod fatalne

mi rządami przedmajow emi chyliła się już Pol

ska do upadku. Wypadki majowe były wspa

niałem dziełem patrjoty, który w’idział że tylko

w ten sposób j)aństwo z przepaści wyratuje".

Dalej odmalował mówca skład Bloku tak

pod każdym względem różnolity. Obok magna

tów; Janusza -Radziwiłła czy Zdzisław-a Tar

nowskiego, kandyduje chłop -Bojko, robotnik

czy kolejarz. Obok mnie - mówi prezydent —

siedział w senacie

wyznawca

w’yznania or

miańskiego i mahometanin Armutowicz, a

przedemną Ewert, prezydent zboru ewangelic

kiego. I m-imo tego Blok się nie rozb-ił jak to

nam przepowiadali nasi przeciwnicy, lecz prze

ciwnie coraz hardziej skonsolidowany, walczy

z sejmowladztwem i nietykalnością poselską,

mając za program wzmocnienie władzy wyko

nawczej i stanow’iska Głowy-Państwa, i wciąg

nięcie najszerszych warstw narodu do pracy

państwowo-twórczej.

Przemówienie Prof. Dra A. Krzyżanowskiego

Panie i Panowie!.

Ostatnie wybory do Sejmu przypadały na

marzec 1920 roku. Następne lata nie przynio

sły -Polsce oczekiw’anego, stanowczego zwrotu

na lepsze. Pan Prezydent R-z -eczypospolitej dal

wyraz temu przekonaniu w orędziu z 30-go

sierpnia b. r., wr którem oznajmia ludności, że

rozwiązuje sejm, ponieważ tok prac sejmo

wych -na temat naprawy konstytucji okazał

się niezadowalniającym, a przecie: ,,naprawa

jest konieczną, gdyż niestety, dotąd uniknąć

nie można chaosu prawnego, istniejącego w

Rzeczypospolitej" .

-Słowa P. Prezydenta, przy

toczone przezem-nie o istnieniu chaosu praw’

nego, tak jaskr aw o określając-e

stan rzeczy,

z pew-nością przejdą do historji nietylko dlate

go, że s-ą urzędow-ą enuncjacją Najwyższego

Dostojnika w państwie, uzasadniającą posta

nowienie szczególnie doniosłe, ale także dla

tego, że odpowiadają zapatrywaniu w-ielce roz

powszech(nionemu w społeczeństw-ie.

-Większość sejmu rozwiązanego kilką tygo’

dni tem-u, nie była w stanie ani obalić rządu,

ani dojść z nim do porozumienia. Rząd skra

cał czas obrad sejmu, poniew-aż dochodziło cią

gle do za.targów’,między rządem a sejmem.

W miesiącach zimowych sejm zbierał się na

zwyczajną sesję, poświęconą przeważnie pra

com

budżetowym,

poczem

był odraczany

wbrew swej woli. Sesj-e zwyczajne były niemal

W’ całości poświęcane uchwalaniu obszernej u

staw-y budżetowej. Nie starczyło czasu na za

łatwianie innych rządowych projektów usta

wodawczych. Czynność ustawodawcza w Pol

sce została w’ ten sposób zahamowana, co z pe

wnością w-ybitnie przyczyniło się do wytwo

rzenia owego chaosu praw’nego,

którym

wspominał -Pan Prezydent w swojem orędziu,

a który m ożna także określić w ten sposób, że

ustrój Rzeczypospolitej stał się zm ienny za

leżnie od pór roku. W zimie był pól-parlamen

tarny, a w lecie znacznie

mniej parlamen

tarny.

Ten dziwny stan rzeczy miał niewątpliwie

swe dobre strony, ponieważ ogranicza! uchwa

lanie złych ustaw’ przez sejm. Nie chcę być ani

goloslow-nym, ani nadużywać cierpliwości Pań

stwa. Przytaczam przykład, ale tylko jed-en.

Stronnictwa włościańskie forsowały w sejmie

ustawę przedłużającą i rozszerzającą obowią

zujące przepisy o ochronie drobnych dzierżaw -

ców’, mniej w-ięcej analogiczną do znanej usta

"}’ o ochronie lokatorów.

-Wedle m ego -rozu

mienia rzeczy dobrze się stało, że Pan Pie

zydent dekretem przedłużył czas trwania tej

ustawy i że sejm z powodu przerwania pizez

iząd jego obrad nie zdążył przeprowadzić roz

szerzenia tej ustawy. Zdaniem wnioskodaw

ców rozszerzenie ustawy o ochronie dzierżaw

ców leży w- interesie ludności w’łościańskiej.

Pomijam, że projekt bliski

uchwalenia był

sprzeczny z kon-stytucją, a prawniczo tak zre

dagowany, że w razie dojścia do skutku stal

by się źródłem licznych przewlekłych proce

sów,

prawdopodobnie

niekorzystnych dla

dzierżaw-ców.

Za jego glówmą wadę uważam

to, że

urzeczywistniony doprowadziłby do=

uszczuplenia ilości

ziemi,

wydzierżawionej

W’łościanom przez wielkich właścicieli. Ze

względu n-a obecnie niskie ceny płodów rolni

czych, jest często w oczywistym interesie wła

ściciela folwarku wydzierżawić ziemię chłopu.

Gdyby ustawodawca

zmniejszył rentowność

wydzierżawienia ziemi, wówczas zmniejszyła

by się podaż ziemi, zaofiarowanej do w’ydzier

żawienia. Chłopi płaciliby nieco niższe czyn

sze, ale daleko miniej ziemi mogliby wydzier

żawić. Możnaby przytoczyć jeszcze inne przy

kłady, świadczące o tern, -że ograniczenie cza

su trwa-nia sesj!i sejmowych miało swe dobre

strony.

Oczywiście zahamowanie działalności czyn

nika ustaw-odaw’czego ł)ez zastąpienia go in

nym miało także i ujemne następstwa, ponie

w-aż nie dochodz,iły do skutku ustawy poży

teczne. Za zaległo-ści szczególnie -niepożądane

uważam brak zatwierdzenia ustawodawczego

szeregu umów międzynarodowych, zawartych

przez nasz rząd, a powtóre niezałatwienie pew

nych przedłożeń finansowych.

Sejm przestał obradować z końcem marca

b. r. W łipcu i sierpniu rząd rozporządzenia

mi rady ministrów, w-prowadził w życie kilka

traktatów handlowych, zaw’artych przez, rząd,

ale tylko częściowo, a m-ia-nowicie w odniesie

niu do zawartych w- tych traktatach

zmian

stawek celnych, dzięki czemu stan rzeczy do

zn-ał pewnej poprawy. Jednak popraw-a ogra

nicza się do ułamkowego

uprawomocnienia

i urzeczywistnienia części umów międzynaro

dowych. Szereg umów’ pożytecznych, podpisa

nych przez naszego ministra spraw zagranicz

nych imieniem rządu polskiego, zawisł ,całko

w icie w pow’ietrzu.

Z chwilą rozwiązania sejmu Pan -Prezydent

zgodnie z obow’iązującemi przepisami wydał

kilka dekretów, mających moc ustawy, często

zawierających przedłużenie ustaw o mocy o

bowiązującej czasow-o ograniczonej, a obecnie

wygasających. I tak przedłuży! czas trwania

ustawy o ochronie drobnych dzi-erżawców

i ulgi podatkowe dla

nowobudowanych do

mów mieszkalnych. Atoli możliwość prawna

wydaw-ania ustaw w formie dekretów jest o

graniczona.

W szczególności rząd nie chce

1 nie może dekretami ani ratyfikować umów,

ani zaciągać pożyczek. Zresztą rząd, jak dotąd,

okazuje wielce umiarkowaną chęć korzysta

nia ze swych upraw-nień, co także uszczupla

ilość zaległości, nadających się do załatwienia

dekretami.

Okazuje się z tego, co powiedziałem, że im

dłużej trwa wyłączenie czynnika ustawodaw

czego bez zastąpienia go innym,

tem silniej

dają ,się w-e znaki ujemne strony tego zjawi

ska. Właśnie dlatego Pa-n Prezydent rozw-iązał

sejm. Z tą chwilą rzeczą wyborców i kandy

datów jest zastanow’ić się wspólnie nad zad-a

niami przyszłego sejmu.

Mówiłem o nieuchwaleniu konstytucji i o

niezałatwieniu innych spraw przez sejm nie

dlatego, żebym miał zamiar trudzić Państwa

historją sejmu, jeno wyłącznie w celu uw-ypu

klenia tych zagadnień, których szybkie a po

m yślne rozwiązanie przyczyni się w mojem

rozumieniu rzeczy do zmiany stosunków na

lepsze. Oczywiście oczekujecie Panie i Pano

w-ie od byłego generalnego referenta budżetu,

ubiegającego się po-nownie o zaszczyt reprezen

tow-ania Krakowa w sejmie, zajęcia stanowi

ska przedew’szystkiem wo-bec najnaglejszych

zadań finansowych sejmu,

Istnieją rządowe

projekty ustawodawcze nię.załatwione i istnie

ją potrzeby bardzo pilne, które jeszcze nie zna

lazły wyrazu w rządowych projektach usta

wodawczych, poniew-aż rząd z powodu prze

rwy w pracach sejmu nie zdążył ich przedło

żyć. Ażeby odpowiedzieć na pytanie, co w tej

chwili jest naglą finansową koniecznością pań

stwową, musimy zdać sobie sprawę z między

narodowych trudności gospodarczych i z ich

wpływu na nasze stosunki.

Nieprzyjaciele Polski chcą podkopać z ta

kim trudem zdobyte ustalenie naszego złote

go, rozsiewa-niem pogłosek o bliskiej wojnie.

Tego rodzaju obawy uważam za całkiem płon

ne. Polityka naszego rządu jest wybitnie po

kojow-a i oparta na przeświadczeniu, że woj

na nam nie grozi w naj,bliższej przyszłości.

Rząd polski przeprowadził w tym roku zmniej

szenie całego szeregu wydatków poniżej gra

nic wr budżecie ustalo-nych. Poczyni! także

oszczędności w budżecie

wojskow’ym,

które

wynoszą przeszło 20 miljonów’ złotych. Gdyby

rząd przewidywał wojnę

w najbliższej przy

szłośći, zw-iększałby, a nie zmniejsz-ałby wydat

ków wojskowych.

Międzynarodową sytuację polityczną uwa

żam raczej za pomyślną. Niestety nie mogę

tego samego powiedzieć

o międzynarodow’ej

sytuacji gospodarczej,.

Lata 1927 i 1928 by-ły

niemal na całym świecie także i w Polsce o

kresem niezwykle pomyślnego rozwoju ekono

micznego. Falowania życia gospodarczego są

nieuniknione. Na tej podstawie wielu przepo

wiadało, że wkrótce nadejdzie przesilenie. Ta

przepowiednia m usiała się spełnić.

-Chyba nikt

jednak nie przewidyw-ał, że przesilenie przy

bierze rozmi-ary niem al katastrofa-lne. Przeży

w-arny przesilenie iście światowe, boć przecie

niew’ielka jest liczba państw, których rozwój

ekonomiczny nie dozna! zahamow’ania w- la

ttach 1929 i 1930. Francja należy do szczupłej

grupy szczęśliwych zakątków nieobjętych bu

rzą. szalejącą na całym świecie. Ta okolicz

ność, że Francją zdolila się ostać i nie ulec

przesileniu światowem]u jest dla nas objawem

wybitnie dodatnim-, We Francj,i niema bezro

bocia. Ciągle jeszcze jirzedsiębiorcy francuscy

posiłkować się muszą naszym

robotnikiem.

Nie odsyłają tych, którzy już znaleźli zatrud

nienie i nie przestają ściągać ku sobie nowych

fai przybyszów z Polski.

-Niestety przesilenie ogarnę-lo inne kraje, u

trudniaj-ąc polski .rozwój gospodarczy w wy

sokim stopniu i w wieloraki sposób. Przesile

nie przejawiło się prze;dewszystkiem niepraw

dopodobnie wielkim spadkiem cen surowców

rolniczych i przemysłowych. W całym szeregu

państw, wywożących w znacznej mierze towa

ry spadające w cenie, wartość eksportu tak

wybitnie się obniżyła, że nie sposób bylo uni

knąć spadku w’aluty. Dość przypomnieć wy

padki australskie na początku tego roku oraz

spadek

wielu walut południowo-amerykań

skich. W Australji skończyło się na spadku

waluty. W państwach południowo-amerykań

skich zn-alazla potwierdzenie raz jeszcze zna

na reguła, że spadek y?aluty wywołuje rewo

lucję wojskową i wojnę domową.

Zniżka cen wyraziła się w wielu państwach

pozaeuropejskie!( i europejskich niebywałym

wzro-stem bezrobocia. Szereg przedsiębiorców

dozna! wielkich strat z powodu sprzedaży to

w’arów’ po cenach niepbkrywających produk

cji, skutkiem czego zmuszony byl do całkowi

tego z-amknięcia swych warsztatów pracy lub

do zmniejszenia -liczby zatrudnionych robot

ników.

Klęska bezrobocia dotknęła także Stany Zj,e

dno-czone, aczkolwiek Stany Zjednoczone już

od r. 1920 znacznie ograniczyły imigrację przy

byszów z innych krajów, poszukujących pra

cy w Stanach, co wielce zaszkodziło Polsce

aczkolwiek Stany w łatJeb tłustych 1924-1928

nagromadziły wiele kapitału.

Bezrobocie w

Stanach jest problemem niezwiększającym po

datków i nieobciążającym skarbu,

ponieważ

w tem państwi,e nieznane jest przymusow’e u

bezpieczęnie o-d bezrobocia. Inaczej przedsta

wia się spr-awa w Anglji i w Niemczech.

W;zrost bezrobocia zachwiał

równowagą bu

dżetową w tych dw’óch państwach, a zatem

s-tworzył stan rzeczy wielce niebezpieczny. W

Niemczech rozważa-ny jest projekt zmniejsze

nia poborów’ urzędniczych

celu zdobycia

tym sposobem środków, potrzebnych na po

krycie wydatków, w’ynikających z dawania za

siłków bezrobotnym.

Naw’et międzynarodowa sytuacja finansowa

jest wysoce ujemna choć,

zdawałoby się, że

powinno -być odwro,tnie. Spadek cen wyw’oła!

bezrobocie, a w dalszym ciągu wycofywanie

kapitału, który z powodu spadku cen przestał

dawać zadawalniające opro-centowanie w pro

dukcji. Innemi słowy wzrosła podaż kapitału

pieniężnego w stosunku do popytu,

a więc

spadt procent pobierany za krótkoterminowe

wypożyczanie pieniędzy. Niestety pc-prawa nie

objęła ani kredytu długoterminowego, ani kur

su papierów wartościowych. Posiadacze kapi

tałów pieniężnych nie w’ierzą w bliską popra

wcę stosunków. Stracili zaufanie, toteż nie chcą

się rozstawać ze swemi kapitałami pie’nięż-nemi

na czas dłuższy. Nie kupują papierów wartoś

ciowych. których kurs ciągle -spada, chc-ć no

we emisje pojawiają się na targach pienięż

n-ych w ilościach bardzo ograniczonych. Re

wolucje południowo-amerykańskie, wywołane

spadkiem cen surowców przemysłowych i rol

niczych, doprowadziły do zawieszeni=a wypłat

w’ wielu wypadkach, co znowu o-bniżyło kurs

wielu papierów na giełdzie w New-Yorku, w

Londynie. Ucierpiał kurs nietylko papierów,

bezpośrednio opartych na interesach południo

wo-amerykańskich, ale powstai nastrój ogól

nego niedowierzania, wyzbywani-a się wielu

papierów. Ucierpiał także kurs polskich poży

czek.

Możność em-is-ji papierów długo-terminowych

jest wprawdz.ie wielce ograniczona, ale istnie

je stosunkowo nadmierne nagromadzenie ka

pitałów’ lotnych w’ wielkich bankach, dz,ięki

czemu Niemcy dostały ost-atnio krótkotermi

nową pożyczkę 125 miljonów dolarów w for-"

mie eskontu niemieckich bonów skarbowych

których emisja giełdowa nie jest przewidziana.

Mimo tego sytuacja w Niemczech pozostaje

nadal niepokąjącą także i dla krajów sąsie

dnich. Niemieckie trudności finansowe mają

tę dobrą, stronę, że z natury rzecz.y uszczupla

ją aktywność Niemiec w pc-lityce zagranicznej

i odsuwają niebezpieczeństwo

zawiklań wo

jennych. Odwrotną stroną medalu są oddziały

wania finansowe niemieckiego przesilenia na

kraje sąsiednie. Spadek cen i wzrost bezrobo

cia, jak dotąd nie wywołał w Niemczech ani

rewolucji, ani spadku waluty. Wywot-al jednak

objawy zbliżone. Doprowadzi! do wielkiego

wrzenia politycznego w szerokich masach lud

ności, które wyraziło się 14 września b. r. przy

sposobności wyborów do parlamentu wzmoc

nieniem radykalnej lew’icy i prawicy, wzmoc

nieniem tych stronnictw’, które opowiadają się

za opanow-aniem wiadzy drogą rewolucyjną;

bez czekani;i na z-dobycie większości w parla

mencie i za zaprzestaniem j)lacen-ia długów

państwa niemieckiego. Wynik wyborów zanie

pokoił posiadaczy kapitałów. Z-aczęła się ucie

czka z Niemiec kapitału obcego i rodzimego

w formie sprzedaży wierzytelności markowych

gwoli zakupna wierzytelności, opiewających

na obcą walutę. Jej kurs-Bank Rzeszy podwyż

szył o ki-lka punktów’, obniżając tem samem

wartość marki, ale równocześnie dostarczał

szczodrz.e po tym kursie obcych walut i de

wiz. Zapasy z.łota, walut i dew’iz zmniejszyły

się o setki miljonów marek. Wspomniana po

życzka na razie zapobieg!a załamaniu się mar

ki. Czy niebez.pieczeństwo jest definitywnie z.a

żegn-ane? To będzie zależało od rozwoju wyda

rzeń politycznych w Niemczech.

Po wrześniowych wyborach Niemcy zaczęli

w’zamiian za złote polskie kupować dolary.

—

Bank Polski dla utrzymania stałości kursu na

szego złotego musiał sprzedawać obce waluty

i dewizy. Pożyczka uzyskan-a przez Niemcy

poprawi!a sytuację także i w Polsce,

ponie

waż zmniejszyła nacisk na nasze zapasy w-a

lut i dew’iz. Polski handel z.agraniczny zarów

no w wywozie, jak niemniej w przywozie jes-t

przedewszystkiem h-andlem polsko-niemiec

kim, skutkiem czego także i stosunki kredyto

we polsko-niemieckie są wielce ożywione. Na

sze gospodarstwo społeczne jest szczególnie

w’rażliwe w stosunku do zmian, zachod-zących

w świecie finansowym i ekonomicznym nie

mieckim:. Okoliczność, że sytuacja w tein pań

stwie jest nieco dwuznaczna, zmusza nas do

jaknajdalej posuniętej ostrożności w naszych

pocz.ynani-ach finansowych.

Przesilenie światowe nie ominęło Polski.

—

Spadek cen płodów rolniczych zmniejszający

zakupy towarów przemysłowych

uskutecz

niane przez wieś, stal także i u nas ośrod-kiem

wydarzeń. Nie doszło jednak ani do spadku

waluty, ani do rewolucji. Wydatki na bezrobo

cie w-praw dzie zn-acznie wzrosty, ale nie obcią

żyły budżetu wr tym stopniu, co w Anglji ’i"w

Niemczech.

-Niemcy stanęły wobec konieczno

ści obniżenia poborów urzędniczych, a u nas

ta ewentualność nie jest rozważana. Nie do

znaliśmy klęsk, które spadły na inne społe

czeństwa w związku z światowem przesi-leniem

gospodarczein. Istnieją nawet

oznaki nieja

kiej poprawy na niektórych odcinkach naszego

życia ekonomicznego. Przesilenie u nas prze

jaw-iło śię najpierw i najsilniej

w- łódzkim

przemyśle włókienniczym. Łódź przeżywa osta

tnio widoczny wzrost na lepsze. Wzrosły za

mówienia. 1 czba bezrobotnych spadta. Niektó

rzy wybitni rzeczoznawcy przepo-wiadają zwyż

kę cen żyta po N. Roku.

Polityka finansowa rządu i walutowa Ban

ku Polskiego poszczycić się może w roku bie

żącym uznaniem ze strony czynnika najbar

dziej miarodajnego. Międzynarodowy* Bank

Rozrachunków w’ Bazylei zes-kcntówał czę;ść

portfelu wekslowego zlotowego, którym rozpo

rządza Bank Polski. W ten sposób nas-za in

stytucja e-misyjna uzys-kała kredyt zagranicz

ny, a nadto okazało się, że fachowa opinja

zagraniczna ocenia korzystniej stałość złote

go, niż niek-tórzy ludzie u nas w -kraju.

Z tem wszy-stkiem międzynarodowe przesile

nie daje się nam dotkliwie we znaki. Wywóz

towa.rów z Polski zmniejszy! się ilościowo, a

w daleko w-yższej mierze wartościowo.

mieniam przykłado-wo wywóz drzewa do Nie

miec, który ucierpiał z powodu dumpingu so

wieckiego i z powodu pogorszenia się niemiec

kiej konjunktury w szczególności budowlanej.

Udział zagranicznych ka-pitałów zmniejs-zył się

w życiu go-spodarczem Polski, mimo uzyska

nia kredytu w Bazylei, ponieważ nastą

piło ograniczenie produkcji w Polsce, a także

powodu powszechnego, pełnego nieufności

nastroju oczekiwania.

Życie ekonomiczne skurczyło się. Spadły o

broty i zmniejszyła się konsumcja, w’ wyniku

czego dochody skarbu w bieżącym

roku bu

dżetowym będą praw dopodobnie około 200 mi

ljonów złotych niższe od zeszłorocznych. W

tym stanie rzeczy rząd przystąpił do ogranicze

nia wydatków, bardzo znacznego w niektórych

działach. Są kategorje wydatków, które wzro

sty, a więc przedewszystkiem powiększyły się

rozchody państwa, wynikające z ustawy o u

bezpieczeniu bezrobotnych. Z tytułu obowiązu

jących umów powiększy! się w-ysoce koszt o

procentow’ania i amortyzacji naszych długów.

Wzrósł

wydatek na premjowanie wywozu

a przecie udało się rządowi obniżyć globalną

sumę wydatków dzięki uskutecznieniu oszczę

dności, przewyższających wzrost

rozchodów

0 którym była codopiero mowa. Globalna su

ma wydatków spadla w mniejszym

stopniu

niż globalna suma dochodów. Ten fakt oraz

zmniej-szenie się zapasów kasow-ych świadczą

wymownie o tem, że wysiłek oszczędnościowy

rządu nie byl zbyt wielkim. Okazał się raczej

zamaly w stosunku do spadku dochodów’ skar

bu i z-apasów kasowych.

Rządowi udało się zrównoważyć dochody

1 wydatki budżetowe także i w bieżącym roku

budżetowym bez posiłkowania się zapasami

kasoweini. Mimo tego płynne zapasy kasowe,

a w’ szczególności rachunki żyrowe rządu w

Banku Polskim spad!y o blisko 200 miljonów’

złotych z powodu znacznych rozchodów poza

budżetowych. Z-apasy kasowe rządu składają

się częściowo z sum obcych, z depozytów płat

nych na każde żądanie. Wobec pogorszenia

się sytuacji gospodarczej; w kraju wkłady u

skuteczniano w drobnych rozmiarach, a żąda

no zwrotu depozytów w stosunkowo wysokim

stopniu. Zadłużenie rządu z tytułu depozytów,

złożonych w kasach skarbowych zmniejszyło

się, ale zapasy kasowe spadły. Zgodnie z u

chwałą sejmu rząd tytułem zaliczki na poczet

emisji dolarówki przypadającej na 1 lutego

1931 wypłacił Bankow’i Rolnemu dwadzieścia

kilka miljonów złotych z zapasów’ kasow-ych

na cel zasilenia kredytem spółdzielni włoś

ciańskich. R-ząd był winien funduszowi bezrobo

cia znaczniejszą sum ę z czasów dobrej konjunk

tury. Wówczas w-ydatki funduszu były małe,

a rząd nie w-płacał należytości, obciążających

skarb z tego tytuiu, ponieważ fundusz bez nich

byl w stanie zadosyć uczynić sw-oim zobow-ią

zaniom. Obecnie rząd te zaległości wyrównał,

a nadto zapewne udzieli! pożyczki funduszowi

bezrobocia. Zdaje się, że także i kolej jest za

dłużona w zapasach kasowych. Z pow-odu tych

różnych wydatków rachunek żyrowy rządu w

Banku Polskim, którego stan jest ogłaszany co

dziesięć dni, w-ydatnie się zm niejszyły. Zapa

sy kasowe rządu nie powinny stale róść, bo

ten stan rzeczy byłby z powodów’ zupełnie o

czywistych szkodliwym. Zapasy kasowe rządu

są na to, ażeby z nich czerpać w czasach cięż

kich. Fakt ich spadku obecnie sam .w sobie

nie jest katastrofą, tem niemniej zmusza rząd

do oszczędności i do szu-kania środków za

radczych.

Na podstawie ustawy’ uchwalonej przez sejm

w marcu rząd przystąpił w’ tym roku do wy

płaty urzędnikom zaległego dodatku mieszka

niowego za r. 1928. W marcu wypłacono je

dną trzecią tej kwoty. Sejm upoważnił rząd do

wypłaty pozostałych dwóch trzecich. yv chwili,

gdy okaże się w-toku wykonywania budże:u

wystarczająca przewyżka dochodów nad wy

datkami. Horos-kop optymistyczny nie spraw

dził się. Rzą-d byl zmuszony do odroczenia wy

płaty tej zaległości, wynoszącej 05 miljo-nów

w budżecie ogólnym bez uwzględnienie budże

tu kolejow’ego. Przytaczam ten przykład dla

wykazania, że rząd w-obec spadku dochodów

chwycił się zarządzeń radykal-nych, -także za

rządzeń obciążających urzędników-,

aczkol

wiek podwyższenie ich zbyt niskich poborów

jest jego usiinem dążeniem .

Zniżka dochodów skarbu i zapasów kaso

wych nasuwa pytanie, czy nie należałoby pod

wyższyć podatków? Ze względu na oczywiste

przeciążenie podatkowe daninami już obowią

zującemi, czego dowodem mały wzrost oszczę

dności i ze względu na obecną niepomyśl-ną

konjunkturę podw’yższenie podatków chybiło

by celu.

Zamiast zwiększyć, zm-nie-jszyłoby

dochody skarbu. Nawiasem dodam, że w o

becnych ciężkich warunkach uważam na ra

zie wszelkie zw-iększenie świad-czeń przym u

sowych bez względu na to, czy chodzi o po

latki państwowe, czy też o świadczenia przy

musowo na rze-cz innych korporacyj publicz

nych za szkodliwe.

Mówi i pisze się często

rozszerzeniu naszego systemu przymuso

wych ubezpieczeń robotniczych przez uzupeł

nienie go ubezpieczeniem na starość, istnieją*

cem jedynie na zachodnich rubieża-ę,h. Polski.

Są tacy, którzy chcą sprawę załatwić dckre

em prze-d zebraniem się sejmu. Ich myśl jest

niewątpliwie szlachetna i sprawiedliwa, ale

wielce kosztowna, a więc ryzykowna. Chęć urze

czywistnienia już tera-z tego projek-tu wydaje mi

ię zapoznaniem ciężkiego pr’zesilenia, które

przeżywamy, a które stawia pod znakiem zapy

tania możliwość podołania ciężarom, w ynikają

cym z już is-tniejących przymusowych ubez

pieczeń, a tembardziej możliwość podołania

iężarom zwiększonym. Należałoby raczej dą

żyć do zmniejszenia podatków, a nie do ich

powiększenia. Niestety s-ytuacja skarbu utru

dnia w obecnej chwili pójście tą drogą, nie

wątpliwie najbardziej celową. Reformy podat

kowe na razie nie mogą stanowić rozwiąza

nia trudności finansowych, z -któryemi bory

kamy się.

Czy nie należałoby wobec spadku -docho

dów i zapasów’ kasowych zasilić -nasz skarb

pożycz.kami? Rzą-d w tym roku, korzystając

z upoważnień, udzielonych przez sejm, em i

tował pożyczkę budowlaną, opiewającą na 50

miljonów złotych. Subskrypcja została uwień

czona pełnem powodzeniem. Środki w ten spo

sób uzyskane posłu-żyły do wzmocnienia ru

chu budowlanego.

Z początkiem roku przy

s-zeg-o rząd będzie emitował -nowe dolarówki

w łącznej kwocie 7J4 miljona dolarów, z cze

go 5 milj. przeznacza na konwersję chcenie

będących w obiegu dolarówek, a 2Vs m-ilj. na

zwrot zaliczki, udzielonej Bankowi Rolnemu

z zapasów kasow’ych.. W ten sposób pojemność

targu wewnętrznego została wyzyskana.

razie niem a możli-w-ości emitowania nowe-j

pożyczki wewnętrznej. Poz.ostaje do rozważe

nia problem kredytu zagranicznego.

Zniżka dochodów i zapasów kasowych zmu

sza rząd do uskuteczniania niejednokrotnie

bolesnych osz-czędności. Równocześnie spadek

rezerw Banku Polskiego zmusza Bank do pod

wyżki procentu i do restrykcji kredytów. Za—

Nadzwyczajne wydanie ,,Czasu» z dnia 27 października 1930.

,,CZAS" wychodzi Codziennie o godzinie S-tc) wieczór.

NUMER POJEDYNCZY: 25 OROSZY.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE .WYNOSI* f -

W Krakowie bez odnoszenia do domu .....

ł 540

W Krakowie z odnoszeniem do domu

«.!!!

**zł

C,—

Na prowincję z przesyłką pocztową . . .

*1**»

Zagranicę z przesyłką pocztowa

**».«

****»..««.z

l.10.-*

Za każdą zmianę adresu dolicza sięzi 050

Reklamacje ni«apieczętowane nie podlegaj, opłacie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się.

Prenumeratę przyjmuj,: Administracja ,,Czasu", wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dziennik.1,w.

KONTO P. K. O. KRAKÓW NR. 400.404.

Adres Redakcji i Administracji: Kraków, ul. św. Tomasza 32.

Telefon Redakcji 100-50. -

Administracji 1 Drakam i 137-50.

Godziny biurowe: od 9-tej do 13-tej i od 15-tej do 18-te].

CENY OGŁOSZEŃ:

Jednorazowo za ]eden wiar» milimetrowy:

Ogłoszenia zwykle

.....................................

,.i.ii

zl. 0.20

Układ tabelaryczny, cyfrowy, k o m bin o w a ny ...........................

zl. 0.30

Ogłoszenia w ,,Nadestnn) ch". . .

....

i ....

i.,

zt. 0.40

Nekrologi

.....

i,,

i.ii.

, zł. 0.35

Komunikaty po kronice

zl. 0.50

Ogłoszenia n a pierwszejstronie

zl. 0.60

Ogłoszonia w num erach świątecznych Zó% drożej, — O g łoszenia zamiej

cowe 2b% drożej. - Za zastrzeżenie miejsca dolicza si§ 25%.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszczenie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują od dnia zmiany w nagłówku,

()głoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu" i wszystkie miejscowe i za

miejscowe Biura dzienników i ogłoszeń.

1 of 2 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction