Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 689 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 79.

Kraków 6 Kwietnia - - Czwartek.

Rok 1871.

Cza . wychodzi c od zie n nie wieczór (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne.)

Numerpojedynczy w Krakowie i weLwowie kosztuje lo centów.

Prenumerata wynosi:

.jacowa w Krakowie: .... rocznie złr. 20 - kwartalnie zlr. 5

miesięcznie złr. 2

we Lwowie: . . roozniezłr. 21

kwartalnie zlr. 5 c. 35

miesięcznie złr. 2

*tą wpaństwie Austryackiem

B24 -

2c.25

doPrusiRzeszy niemieck.

tal. 16sgr. 20

tal. 4 sgr. 5

tal. 1 sgr. 15

s Francyi i Anglii

fran. 108

fran. 27

fran. 1o

Belgii,Włoch 1Szwajcaryi «

«80

\bniędzmi przesyłane być winny franco do Administracyi ,,ozasu" -

Listy reklamacyjne

- 1pieczętowane nie ulegają^irankowaniu.

Listów niefrankowanych nie przyjmuje się.

HęU oplsm a nadsyłane Redakcyi, nie zwracają się i niszczone będą.

CZAS

0* OSZENIE PRZEDPŁATY

na ,,CKAS«

Kr« Kwietnia 18*1

w Krakowie:

tnia to podobno ucieczka stronnictwa porząd

ku i jedyna szansa wyrwania Francyi z toni

anarchii politycznej i spółecznej.

rocznie,

półrocznie,

kwartalnie,

złr. 90. -

złr. lO

.—

złr. 6

.—

m iesięcznie,

złr. 9«

we Lwowie:

rocznie,

półrocznie,

kwartalnie,

m iesięcznie,

złr.BI.

złr. IO 60.

złr. 6 96.

złr.9.

Z przesyłką pocztową to państwie austryackiem:

rocznie,

półrocznie,

kwartalnie,

miesięcznie,

złr. 91. —

złr. 19. —

złr.O

złr. 9 96.

Prenumerat§ przyjmują:

We Lwowie: w Ajencyi ,,CZASU** p. A. Piąt

ko wski przy placu Katedralnym pod L. 31.

W Wiedniu: p. A. Oppelik, Wollzeile Ner 22.

W Paryżu: (na całą Francyę, Anglię i Belgię)

Wny pułkownik Wincenty Raczkowski, ruedupont

de Lodi Nr l , tudziei wszystkie urzęda pocztowe w

kraju i za granicą.

Uprasza się o wczesne nadsyłanie pieniędzy prenu

meracyjnycłi i wyraźnewypisanie nazwiska i miejsca

odbioru, a jeieli moina o nadesłanie dawnego adresu

drukowanego.

Prenumerata liczy się tylko od Ig’o każdego

m iesiąca.

Cena ,,CZASU*« za granicą ogłoszona jest w ty

tule każdego numeru.

Krabów 5 kwietnia.

Sytuacya w Paryżu rozwija się dalej w kie

runku zupełnej i wszechstronnej dezorganiza

cyi. Wszelkie gałęzie służby publicznej prze

stały funkcyonować, odkąd przeszły w ręce

Komuny; bezpieczeństwo osób i własności nie

istnieje; kłopotom finansowym Komuna stara

się stawić czoło przy pomocy operacyj finan

sowych podpadających wyraźnie pod paragra

fy kodeksu karnego i poprawczego, rozpisuje

kontrybucye, wyciska tak zwane pożyczki, fa

brykuje bilety bankowe, a świeżo zadekreto

wała rozdział państwa i kościoła, aby tym

sposobem zagrabić budżet wydziału wyznań,

pensye płacone przez państwo duchowieństwu

bez różnicy wyznania, oraz módz ogłosić ma

jątki korporacyj duchownych własnością naro

dową. To ostatnie postanowienie jest w oczy

wistej sprzeczności z rozdziałem kościoła i

państwa, ho wolny kościół w wolnem pań

stwie musi posiadać prawo nabywania wła

sności wszelakiej, inaczej przestaje być wol

nym i zostaje jak żebrak na łasce publiczne

go miłosierdzia. — Komuna neguje nawet ele

mentarne prawidła logiki.

Rząd wersalski już z samego powodu skła

du Izby obecnej nie jest w stanie skutecznej

tamy złemu położyć; nadto zbywa mu n a s ilę

materyalnej, nie ma do rozporządzenia armii

zdolnej przywieść buntowników do posłuszeń

stwa. Mianowanie marszałka Mac-Mahona na

czelnikiem s ił zbrojnych zdaje się dowodzić,

iż rząd całą nadzieję pokłada w armii mają

cej się uorganizować z jeńców powracających

z Niemiec, pośród których marszałek używa

powagi i popularności. W samej rzeczy osta—

W następującym liście korespondent pro

wadzi ciąg dalszy opisu walki stronnictwa

niemieckiego o swój program:

W iedeń 2 kwietnia.

§. W bitwie obecnemu gabinetowi na zabój wy

danćj wiernokonstytucyjni zrobili okropne fiasco.

Nie zasługują, aby o nich powiedzieć, że ponieśli

klęskę, nie zasługują nawet, aby powiedzieć, że

kapitulowali, bo jedno i drugie przypuszcza walkę

do pewnego stopnia. Wiernokonstytucyjni narobiw

szy hałasu i krzyku, nie stanęli nawet do boju,

lecz cichaczem wynieśli się zawczasu. Najpierw

grozifi odmówieniem podatków; w chwili jednak

stanowczćj nie pojawił się nawet wniosek podobnój

treści, i bez rozpraw pozwolono na dalszy pobór

podatków. Potem grozili odmówieniem rekruta,

lecz i taki wniosek w właściwym czasie nie poja

wił się wcale. Zamiast odmówienia zdobyli się na

wniosek odroczenia sprawy, lecz takich odważnych

znalazło się zaledwie szesnastu. Nareszcie szło już

przynajmniej o zmniejszenie kontyngensu, zawoto

wali jednak cały kontyngens zadawalniając się sty

listyczną modyfikacyą projektu rządowego.

Podczas tego szamotania się wiernokonstjtucyj

nych delegacya nasza krzątała się i bardzo gorli

wie krzątała się około spraw krajowych, czy ze

skutkiem czy bez skutku, najbliższa przyszłość po

każe.

Po świętach wielkanocnych zawikłanie parla

mentarne będzie daleko większe. Rząd wystąpi ze

swojemi projektami autonomicznemi, Niemcy odpo

odpowiedzą wnioskiem zaprowadzenia bezpośre

dnich wyborów; najważniejszą zaś rolę odegra praw

dopodobnie sprawa galicyjska, bądź z inicyatywy

rządu, bądź też z inicyatywy delegacyi do Izby

wniesiona. Tymczasem niech mi będzie wolno po

prowadzić dalćj mój pogląd historyczny na da

wniejsze zapasy Niemców o swój program, w szcze

gólności zaś zająć się obecnie dalszą charaktery

styką stanowiska, jakie delegacya nasza z r. 1867

wobec prugramu niemieckiego zajęła.

Ża większa część naszćj delegacyi zidentyfiko

wała się w ustawach zasadniczych z programem

niemieckim, że jej reprezentant w podkomitecie

konstytucyjnym poseł Ziemiałkowski szedł nawet

dalej, niż umiarkowani Niemcy, i że się łączył z

radykałami, wspomniałem już w Numerze 75 wa

szego dziennika. Mimo to Niemcy nie byli pewni,

czy delegacya nasza jako całość zechce przystąpić

do ustaw zasadniczych i do nowej konstytucyi.

Wiedząc bowiem bardzo dobrze, i to ze wszyst

kiemi szczegółami, co się w delegacyi dzieje, wie

dzieli także, że garstka jej z 10 lat lub 12 człon

ków złożona, kiirunkowi, jakim poszedł Ziemiał

kowski, zac ęty stawia opór, lękali się więc, że

garstka ta może w delegacyi wziąść górę, i uiedo

puścić, aby delegacya przystąpiła ostatecznie do

konstytucyi i ustaw zasadniczych. Na tem atoli

przystąpieniu Niemcom zależało bardzo wiele. Cze

si bowiem i Morawcy zaprotestowali z góry prze

ciw wszystkiemu, co Rada państwa na drodze kon

stytucyjnej zdziała, i nie przyszli do Rady pań

stwa. Tyrolczycy, Słoweńcy i niektórzy południow

cy byli nieubłagani, i nawet marzyć nie było mo

żna, aby się do konstytucyi i ustaw zasadniczych

dali nakłonić. Gdyby jeszcze i Galicya poszła tym

torem; nowa konstytucya byłaby tylko konstytucyą

austryackich Niemców, wszystkie zaś kraje nie nie

mieckie stanęłyby przeciw nićj w opozycyi. Ująć

więc Galicy§ było usilnem staraniem Niemców,

nie szczędzili też w tym celu zabiegów i pracy.

Na trzy zawody występowali z propozycyami. któ

re w żargonie wiemokonstytucyjnym ustępstwami,

wyjątkowem a nawet odrębnem dla Galicyi stano

wiskiem nazywano, które atoli w zwyczajnem sło

wa znaczeniu były lekceważeniem delegacyi i obel

gą dla kraju.

Najpierw ofiarowali Niemcy uznać galicyjską u

stawę o języku polskim w szkołach średnich i lu

dowych, ofiarowali także nie kasować Rady szkol

nej lecz ją uznać, i uznanie to w konstytucyi wy

razić. Lecz ani owa ustawa, ani Rada szkolna nie

potrzebowały uznania Rady państwa, obie weszły

już były od kilku miesięcy w życie, i kraj już je

posiadał mimo wiedzy i woli Rady państwa. Nad

to ustawa o języku polskim jako ustawa krajowa

tylko za zezwolenem sejmu zniesioną lub zmienio

ną być może, zaś co do Rady szkolnej konstytu

cya nawet tknąć się jćj nie mogła, a gdyby Niem

cy chcieli się byłi na nią targnąć, Cesarz byłby nie

dał pozwolenia na skasowanie mstytacyi, którą nie

dawno utworzył. Co większa, gdyby Rada państwa

orzekła była uznanie ustawy językowej lub Rady

szkolnćj, sejm bez jej zezwolenia nie mógłby być

panem tych dwóch instytucyj, lecz chcąc w nich

cokolwiek postanowić, musiałby się odnosić do Ra

dy państwa. Oferty więc te, któremi Niemcy za

mierzyli delegacyę naszą ująć dla konstytucyi, nie

tylko nie były korzyścią dla kraju, ale oczywistą

szkodą. Niemcy lekceważąc naszą delegacyę, wyra

źnie się z nićj najgrawali, przyszli bowiem na po

siedzenie komisyi konstytucyjnćj z gotowym wnio

skiem Kaiserfelda, iż konstytucya nie ma w ni

czem szkodzić naszćj Radzie szkolnćj.

Nikt zapewne nie zechce uwierzyć, że większość

naszej delegacyi gotową była przyjąć to, co kraj

już miał i posiada!, jako koncesyę, jako odrębne i

wyjątkowe stanowisko dla kraju. Lecz niestety jest

na to pisemne świadectwo;j większość delegacyi

wystawiła je sobie sama w swoim organie D zien

n iku po lsk im , wypowiedziała bowiem nietylko swo

je zdanie o owym wniosku Kaiserfelda, ale zara

zem i o kolegach swoich z mniejszości, którzy o

fertę odrzucili. Oto co pisze Dzien nik polski w

Numerze 10 z roku 1869:

«Wniosek (Kaiserfelda) był bardzo ważny....

Tymczasem Zyblikiewicz dla zasady zabrał głos

natychmiast po Kaiserfeldzie w komisyi, i nie po

rozumiawszy się zresztą członków delegacyi w ko

misyi zasiadających, oświadczył szorstko, że tego

wyjątku nie potrzebujemy.... Po prostu tedy swa

woia, bo inaczćj trudno uazwać zachowanie się

p. Zyblikiewicza, i nierozum mniejszości delegacyj

nćj, pozbawiły nas ważnej ustawodawczćj rękojmi

co do praw, przyznanych Radzie szkolnćj."

Podziwiać należy tę szczerość i otwartość obja

wioną w Dzienniku polskim , dodać wszakże nale

ży, że ustawa nasza o języku polskim stoi niena

ruszona, że i Rada szkolna jak była tak jest, że

Niemcy zamiast się na nią targnąć, na jćj wzór

pozaprowadzali u siebie Rady szkolne tylko z

mniejszym nieco zakresem działania.

Nie zrazili się jednak Niemcy tem niepowodze

niem w komisyi konstytucyjnćj, dwa razy więc je

szcze zamierzeń kupić akces Galicyi do ustaw za

sadniczych i do konstytucyi, zawsze atoli za cenę

tak lichą a nawet obelżywą jak powyższa, lecz

dalszy ciąg późnićj.

I0RESP0HDH5CYA CZASU.

Lwów 2kwietnia.

(B . R .) Przymioty rzecz jedną od drugiej odró

żniające stanowią właściwość rzeczy, czynią rzecz

tem czem jest. Aby więc rzecz jaką poznać, trze

ba wprzód przynajmniej obejrzeć jaką drugą; ina

czej, cokolwiek jest, zdałoby się być wszystko je

dno. Nie raczy przeto sz. korespondent § brać mi

za złe, jeżeli mówiąc o prerogatywie korony w kon

stytucyjnej Anstryi, myślałem o tejże prerogatywie

w Anglii, wszakże w końcu tylko drogą poró

wnania można dojść do poznania. Co się tyczy

zarzuconych mi własnych jakoby pomysłów,

takich, ile pomnę, w mojej korespondencyi o mia

nowaniu galicyjskiego ministra zgoła

nie było. Nic z własnego konceptu nie propono

wałem, chyba, że wyraziłem zdanie moje, iż wo

lałbym ministra z teką, to jest z pewnym zakre

sem działania, niżeli ministra bez teki czyli po

prostu synekurzystyę. Wprawdzie sz. korespon

dent § przypisuje i takiemu ministrowi między

innemi rozhcznemi wpływami także inicyatywę w

legislacyi i w kwestyach administracyi krajowej, a

nawet, iż żadna nominacya w kraju nie mogłaby

nastąpić bez jego zdania. Jednakże ja, mniejsza o

to, że nie pojmuję, na co który inny minister tro

szczyłby się o to zdanie i tę inicyatywę bez teki,

skoro sam odpowiedzialnym pozostaje za czynności

należące do swego urzędowania, i ten sam bez

dołożenia się tego bez teki czynności te załatwiać

może; więcej nierównie uczuwam trudności jakby

pogodzić te wpływy ze skrupułami sz. korespon

denta. Przecież, aby ten bez teki mógł mieć przy

pisane mu wpływy, Cesarz musiałby ograniczyć na

rzecz jego działalność, dotąd nieograniczoną, in

nych pauów z tekami, przykazując im w danych

razach dokładać się zdania tego bez teki; inaczej

nie może to być. Owóż, jak może Cesarz postano

wić nad ministrami takiego kontrolera w rozli

cznych sprawach, zwłaszcza we wszystkich nomi

nacyacb, skoroby tylko nominacyi jednego naczel

nika powiatowego ministrowi spraw wewnętrznych

odebrać a temuż galicyjskiemu nominacyi tego na

czelnika powierzyć nie może, bo mu zdaniem sz. §a

ustawa z 19 maja 1 8 6 8 tego nie pozwala. Nie są

dzę bowiem, by się to tak rozumieć miało, iż oto

ministrowie z tekami będą z tym bez teki igrać

w ciuciubabkę; będą go pytać o zdanie, a robić

według swojego; wszak bierzemy rzecz na seryo.

Dzisiejsza Gazeta Narodowa, nie dawno tak swego

pewna, dzisiaj także podziela obawy koresponden

ta §, mianowicie ze względu na lit. I. § 11 usta

wy zmieniającej lutową. Ta litera l. opiewa, że z a

sady prawodawstwao organizacyi władz sądo

wych i rządowych należą do Rady państwa; ale czy i

jaki to może mieć wpływ na jasno określoną i nie

wątpliwą prerogatywę korony* co się tyczy miano

wania i uwalniania ministrów? jaki związek pomię

dzy zasadami organizacyi a mianowaniem lub od

prawianiem osób? tego nie tłumaczy Gazeta.

I słusznie oszczędza sobie tej pracy, zważywszy,

iż Rada państwa już uchwaliła owe zasady, mamy

przeto autentyczne objaśnienie, co ta złowroga li

tera l. znaczy, rozumie się dzisiaj; a tu właśnie

oto tylko chodzi, aby według dzisiejszego sta

nu prawodawstwa roztrząsnąć pytanie, które sobie

jasno postawimy, mianowicie: c z y wolno jest

Cesarzowi Austryackiemu mianować je

szcze jednego lub jeszcze więcej mini

strów, i temuż albo tymże poruczyć

sprawę lub sprawy jednego lub kilku

krajów? Odpowiadam na to:

Zważywszy, że prerogatywa korony co do prawa

przyjmowania i odprawiania ministrów żadnej wąt

pliwości nie ulega; zważywszy, iż żadna ustawa nie

ogranicza korony co do liczby ministrów i mini*

steryów, ani też postanawia, jakie sprawy, do któ

rego ministra lubministerstwa przydzielone być

muszą; wynika ztąd, że uwzględniając jedynie bu

dżet i kontrasygnaturę nominacyi, może Cesarz

autryacki zresztą dowolnie mianować ministrów

tylu ilu zdaniem jego potrzeba wymaga i rozdzie

lać im czynności rządowe zupełnie według własne

go rozumienia, bądź według prowincyi, bądź we

dług materyi spraw, jak mu się korzystniej wyda,

lub co mu więcej rządy ułatwi. Albowiem cała egze

kutywa należy do Cesarza, a stosunku do wła

dzy prawodawczej ciał reprezentacyj

nych bynajmniej to nie narusza, czy pan mini

ster A. B. C. będzie odpowiadać Radzie państwa

za Galicję, za Czechy itd. czy w ogóle za drogi i

mosty, za uniwrsytety austryackie lub co innego.

Tak czy owak ani władza rządu, ani jego odpo

wiedzialność Die ucierpi uszczuplenia.

__________

(Dok. jutro).

Peszt 1kwietnia.

(W .) Onegdaj zostały zakończone obrady kon

gresu katolickiego’, koDStytującego autonomię Ko

ścioła. Kongres wysadził komisyę z 12, która pod

prezydencyą księcia Prymasa ma się zająć pozy

skaniem sankcyi królewskiej dla statutu, poczynie

niem czynności przedwstępnych dla przyjęcia od

rządu dóbr i funduszów kościelnych, religijnych i

edukacyjnych, nareszcie przygotowaniami do wpro

wadzenia instytucyj autonomicznych ustanowionych

statutem — naturalnie jeźli sam statut pozyska sank

cyę najwyższą.

Wybrani do komisyi dwaj ćzłonkowie mniejszo

ści odmówili przyjęcia wyboru. Mimo tego jednakże

współudział mniejszości w przyprowadzeniu do

skutku wielkiego dzieła jest niezawodny. Mniejszość

została bowiem do końca na stanowisku zupełnej,

dobrej wiary opozycyjnej. Inne zapatrywania, lecz

ten sam punkt wyjścia, a rzec można, i tenże sam

cel, inaczej tylko pojmowany, łączą oba odłamy

spółeczności katolickiej Węgier. Nie jest bez wąt

pienia z pożytkiem sprawy katolicyzmu jako spra

wy religijuej, że sformowały się dwa stronnictwa

znpełnie zorganizowane i solidarnie występujące;

lecz nie było to prawie do uniknięcia przy zada

niu, gdzie, mówiąc słowami księcia Prymasa, «szło

o stworzenie form praktycznych dla idei, których u

rzeczywistnić nigdzie się dotąd nie kuszono, a do

których przeprowadzenia skłaniały nas szczególne

stosunki naszej ojczyzny."

—

Prymas wyraził też

przekonanie, które znalazło poklask, że odtąd nikt

nie będzie traktował operatu kongresu konstytu

jącego ze stanowiska większości lub mniejszości,

lecz każdy będzie Bię starał lojalnie go popierać.

Jeżeli współudział mniejszości w dalszem dziele

autonomii jest niewątpliwy, natomiast dżiennikar

stwo i opinia przez niego reprezentowana, przyję

ły z wielkiem niezadowoleniem operat kongresu,

czyniąc zarzuty mniejszości, że nie spełniła swo

jego zadania, gdyż nie opuściła Bali kongresu przy

założeniu protestu przeciw jego dążeniom. Już ten

jeden zarzut okazuje, w jakim stosunku stają ci,

co zarzut ten formułują do samej sprawy katoli

cyzmu i jego autonomii w Węgrzech. Glosy takie

nie mogą mieć wpływu żadnego na tych, co pra

gną dobra katolicyzmu. Bez znaczenia nie są one

jednak, gdy ugruntowanie dzieła autonomii nie o

bejdzie się bez interwencyi parlamentu; w parla

mencie zaś zasiada przynajmniej jedna trzecia a ka

tolików, którzy na sprawę zapatrywać się będą z

punktu całkiem niekatolickiego. Pomiędzy takimi

zaś wyjątkowe tylko umysły wzniosą się do trak

towania bezstronnego sprawy, ze względem szero

kim na dobro przyszłości Węgier, która wymaga

rozbudzenia życia religijnego w spóleczeństwie i

zapewnienia niezawisłości Kościoła tak katoli

ckiego, jak każdego innego wyznania, przy niety

kalności praw i powagi władzy państwowej, zape

wniającej grunt trwały dla życia religijnego i jego

rozwoju.

Stanowisko rządu w tej sprawie daje nadzieję,

że załatwioną ona zostanie pomyślnie, choć może

Część literacko-artystyczna.

BOGIEM A PRAWDĄ.

Powieść i ostatnich czasów.

(Ciąg dalszy).

—

Nie udźwignąłby mnie jeden. Zresztą przy

znam ci się szczerze, że gdybym potrafił, aby raz

przed śmiercią godnie zaśpiewać Bogu, nie nastra

jałbym już pieśni na inny ton nigdy. — Ale to

właśnie nieszczęście, że ta pieśń wiecznie zadła

wiona ciężarem obrzydłej ludzkości mojej — wie

cznie niedośpiewana — wiecznie mdlejąca w dro

dze z serca do ust! — duch mój jak na łańcuchu

szarpie się do Boga, a ciało go wstrzymuje i żyć

mu nie da! Jakże się tu przytem kusić na poezyę

B oż ą? .. Próbuję... ale te próbki zniechęcają mnie

tylko, bo piękna Jego ani ująć!.. Przeczuwa się

je... kocha nadewszystko. . . pragnie wydać w s!o

wie, a każde martwe, i wszelkie wysiłki stają się

pracą tego dziecka, co chciało rączyną wyczerpać

morze!

—

Najprawdziwiej sądzisz! - zawołała Terenia

z zapałem. — Dziwny jest ten Pan, o którym cią

gle mówiąc, nic powiedzieć nie można, bo on zai

ste niewysłowiony! Ale rozważanie Jego przecież

zawsze ulgą, lubo zarazem cierpieniem.

—

O tak 1 zawsze cierpieniem - czy myślisz,

żem s ię wygadał?

—

Nie myśl§ — wiem, źe z pełni Jego nikt nie

ubierze!

Umilkli oboje, aż po chwili Terenia spytała nagle:

—

Zygmuncie, gdybyś teraz p r z e ż y ł, wszak był

byś księdzem ?

Młodzieniaszek zamyślił si§ — i zasmucił.

—

A ty Lilijko, gdybyś przeżyła , czy byłabyś

zakonnicą?

—

Cóż to ma jedno do drugiego ?

—

Zapewne, że może i nie ma... w twoich o

czach ... ale przecież pamiętasz jakem zawsze da

wniej mówił, że tam będę braciszkiem, gdzie mo

ja Lilja siostrzyczką?.. Wreszcie, żart na stronę,

nie ma o czem myśleć... nie p rzeżyjem y oboje:

—

Co to za słodka rzecz, śmierć!

—

Prawda. Chciałbym, żebyśmy jednego dnia

skończyli oboje 1

—

Ja także.

—

A ten pan Szczęsny... wiesz? on mi się nie

tyle podoba ilem się spodziewał z twoich listów. —

Taki sztywny! i niedowiarek przytem w całem zna

czeniu słowa.

—

Sztywny zwykle nie jest. Nie wiem, co mu

się dziś stało. Może zmartwiony wyjazdem pana

Bohdana, z którego my się znowu cieszymy ser

decznie dla niego. A źe niedowiarek, to nas zra

żać nie powinno, tylko pobudzać go do modlitwy.

Wiesz? dziwną mi Bóg od pierwszej chwili dał

gorącość modlitwy za niego.

—

Szczęśliwy! pewno się nawróci.

—

O jakże tego pragnę! Staraj się zbliżyć do

niego Zygmusiu — bo zdaje mi się, że on bardzo

potrzebuje pociechy, a tyś taki, taki dobry, że

«przyłóż na ranę!"

—

Doprawdy?

—

Z pewnością.

—

W takim razie będę się starał goić tego bie

dnego Litwina, jako plaster w twojem ręku... po

winienem go lubić już dla tego samego, że ciebie

obchodzi — Ja cię tak bardzo kocham, Lilijko!

—

I ja ciebie Musiu.

ROZDZIAŁ X.

Pod Opoką Piotrową.

Zygmunt nie długo bawił w Wenecyi, bo zapał

dostania się czemprędzej pod sztandar papieski,

nie pozwalał mu czasu tracić.

—

Wszakże i tego

nadto już było Szczęsnemu, który choć poniewolny

czuł pociąg do młodzieniaszka, tak bardzo przypo

minającego mu Terenię, dręczony był jednocześnie

coraz to sroższemi napadami zazdrości. Każde

słowo, każdy uśmiech podchwycony na twarzy

brata lnb siostry, sprawiał mu męki, a gdy chwi

lami zdawało mu się znów, iż widzi ich bezzasa

dność, cierpiał winny sposób, urągając własnemu

szaleństwu. Wówczas serce brało górę, wdzięczne

p:zyjmował oznaki poczciwości i przyjaźni Zygmun

ta , ’ który jako «Izraelczyk nie znający zdrady"

gotów był zawsze z otwartą dłonią na jego spo

tkanie, ale wnet drobne jakieś zajście, lub nieba

cznie wymówiony wyraz, odnawiał napowrót ranę

jadowitszą niż poprzednio.

Jak chory, który miejsca nie może sobie dobrać

w łożu boleści, tak Szczęsny nie miał już gdzie

zwrócić myśli po wypoczynek i ulgę: wspomnienie

Alego zatruwa1o mu dnie i noce; miłość Tereni

była powodem ciągłych utrapień, a nawet sprawa

rewolucyi, ona brzytwa, której chwycił się był

tonąc, kaleczyć już zaczynała, bo kroplą po kro

pli całozimowe rozmowy z paniami Wisniowieckiemi

wyżłobiły przecież cokolwiek pomnik czci, który

jej w duszy stawiał. Ale z drugiej strony, dusza

ta zaprawdę była z granitu — i jak dzieckiem

jeszcze, uparty Litwin mówił do swojego pieska,

wielkiego w domu szkodnika: «Im więcej mnie za

ciebie łają, tem więcej cię kocham," tak i teraz

postanowił na przebój dotrwać przy raz obranej

chorągwi, zaledwie sobie przyznając, iż ona dla

niego zaczyna tracić na uroku. Dodać nadto trzeba,

że należał do liczby tych ludzi, którzy za nic

w świecie z w ied zą nie dopuściliby Diczyjego wpły

wu do swoich czynności, uważając coś podobnego

za największe dla siebie upokorzenie.

Więc też w tydzień po przyjeździe Zygmunta

postanowił niezłomnie wykonać zamiar, o którym

nabąknął przyjacielowi; i właśnie to oznajmiał

pani Wiśniowieckiej, gdy go napadła Jadwisia,

rozrumieniona radością.

Proszę sobie wystawić, panie Szczęsny, ja

kieśmy szczęśliwe: na Wielkanoc jedziemy do

Rzymu!...

—

Doprawdy? któż tę myśl podał?

—

Zygmuś, a myśmy ją tak poparły, że się

mama dała uprosić.

—

Wolna wam droga.... pomyślał Szczęsny za

ciskając pięść na ten nowy tryumf współzawo

dnika — głośno zaś rzekł: «Winszuję paniom mi

łej podróży; ja znów jadę do Caprery."

Czy mu się wydało, czy też istotnie Terenia

zbladła? 01 ale serce tak łatwo nadzieją się łu

dzi ! Chwytając ten jej promyk innym już całkiem

głosem niż poprzednio, dodał:

—

Jeżeli panie pozwolą, wstąpię z powrotem do

wiecznego miasta i złożę im swoje uszanowanie.

—

Tylko nie zasiaduj się długo u swojego Bep

pina (Józefka) proszę Cię Szczęsny - zawołał Zy

gmunt — bo wrócisz zbyt czerwony z tej koziej

wyspy.

—

Obym był rzeczywiście czerwonym jak krew

tyranów, którą pragnę przelać!..

—

Ostrożnie — bo krew czernieje — a co czarne

i kto czarny....

—

Kiedyż pan jedzie? wtrąciła Jadwisia.

—

Jutro.

—

Tak nagle?

- J a si§ nigdy nie namyślam długo. Przyszed*

dłem właśnie pożegnać Panie.

To mówiąc, zerwał się spiesznie ucałował rękę

pani Wiśniowieckiej, by nie dać czasu wzruszeniu,

a podziękowawszy jej za dobroć okazywaną mu

przez cały ciąg pobytu w Wenecyi, ścisnął dłoń

Jadwisi i Tereni, bez jednego spojrzenia na tę o

statnią, bo czuł, że gdyby był dojrzał na jej twa

rzy zmianę, odeszłaby mu już może ochota do Ga

rybaldowskiej wycieczki.

—

Jakież zlecenie dasz mi dla wielkiego męża?

spytał ua wschodach Zygmunta, który go odprowa

dził do gondoli.

—

Ho! ho! zaproszenie na — rendezvuos rycer

skie! — odparł tenże z nierównie szczerszą we

sołością - wyprawimy sobie ucztę — a na wi

waty nie braknie nawet kapeli i to arcyhuęznej__

więc niechaj si§ stawia!

Zgoda - stawię się i ja, Zygmuncie!

O nie! ciebie tam nie chcę! - zawołał młi

dzieniaszek z głębi duszy, i rzucił mu się na szi

ję tak serdecznie, że Szczęsny musiał go wzsje

uścisnąć.

Jakżebym ja kochał tego chłopca, gdyby u

Ona! - pomyślał odpływając - potem raz

statni spojrzał na balkon pań Wiśniowieckich, a

nikogo na nim nie bylo, i darmo Nemrod grube

swem szczekaniem przez czas jakiś wyzywał ji

zwykle Terenię, do której bardzo byl przywi*

zany.

Wkrótce i Zygmunt pojechał; z nim wysłała p

ni Cezaryna do Rzymu Ambrożego, w charakt

rze kuryera, aby, znając już miejscowość wyszuk

pomieszkanie, i naprzód wszystko swoim panio

przygotował.

Missya taka odpowiadała całkowicie jego uśpi

bieniu — to też objął ją sercem i wypełnił ta

gorliwie, iż przez dni 10 od raoa do nocy biegs

po stolicy świata z piętra na piętro i z domu d

domu, w towarzystwie niezmordowanego w usłu

dze bliźnich, a zwłaszcza współziomkówpułkownik

X. Z., który nieraz z wrodzoną sobie gołębią cier

pliwością wysłuchiwał przemów starego sługi, gd

ten, wpadając w zapał na widok niestosownego l(

kalu, jak wąż wić się zaczynał, rękoma wywij:

niby skrzydłami wiatraku, i tocząc źrenice w ro;

paczy wołał:

No i cóż ja z tą tu locandą zrobię! Nic n

ma! Salon czy jest? gdzie tam! a starsza pa

także potrzebuje osobnego pokoju - a tu co p

cZt^cr...

Na to wszystko Ojciec Pułkownik (bo nie in;

czej zwano go w kółku polakiem) odpowiedział t\

ko uśmiechem i właściwym sobie mruknięciem i

ton wysokiego dyszkantu, co jakoś uspokoiło troci

Ambrożego.

(Dalszy ciąg nastąpi).

Prenumeratę przyjmują:

W Krakowie: Bióro Administracyi»ozasu" przy ul.Różannej w domu pod L. 423; Księgarnie: pp. J . Czecha

w Rynku, Juliusza Wilda przy ul. Grodzkiej i handel p. M . Dworskiego w kamienicy kg. Jaf)Fonowskiego

w Rynku; tudzież wszystkie Urzęda pocztowe ąustryackie.

llg riH ie n i a (inseraty) wszelkiego rodząju, przyjmują się za opłatą: za miejsce wiersza drobnego (petit

za jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za opłatą należytości stęp!owe

po SO centów od każdorazowego ogłoszenia. W ypłata w Krakowie.

PrenaiaerM tę I 4»«*o*aenla przyjmują: weLwowie wAjencyi»czasu" p.Ant. Piątków,kiprzy

placu Katedralnym pod L. 31 . -

W Wiedniu p. A . Oppdik Wollzeile 22 . -

Na Francyę i Anglię wParyżu

Wny pułkownik Wxnc. Raczkowski, Rue du Pont de Lodi Nr 1 . -

Zaś tylko ogłoszenia." w Wiedniu

»Neumarkt Nr U ,w Hamburgu, Frankfurcie n. M;, w Berlinie, w Lipsku, Bazylei (Szwajcarya) i Wro

cławiu pp. Haa,,n,Um i VogUr, w Wiedniu J. Romuweig II. Kórnergasse Nr 2 i R. M oi?, -

w Berlinie

Hamburgu, Monachium i Norymberdze p.RudolfMo,,e - w Frankfurcie nad Menem p. O.L . Daubt,t Comp

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction