Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 664 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 185.

Kruków, 10 Czerwca — Środa.

Kok 1880.

fil

liik

P§ledpłata na *CZAS"

od dni« igo Lipca 1880 r.

Mprzesyłką pocztową w państwie

Auslryachiem:

roku

na kwartał

na 1 miesiąc

mt. **

ałr. o

,J,. 3*50

Z przesyłką pocztową do Niem iec:

aa pół reku

na kwartał

na 1 miesiąc

9 9 marek

141 marek

0 marek.

Upra%aa się o wczesne namawianie i wyraźne wy

pisania naawiska i miej8ca odbioru albo nadesłanie

dawnej opaski drukowanej a adresem.

Prenumerata licsy się tylko od pierwezego do

ostatniego dnia w miesiącu.

Prenumeratą najdogodniej przesyłać p r z e k a z e m

pocztowym.

Oena C zasu aa granicą ogłoszona jest w tytule

każdego numeru.

Klraliów 15 ezerwea.

Many do!zspisania f*ktniezwykły, m ogący zanie

pokoić sumienia katolickie, bo na pozór rzucający

!tiwne światło na uezueia religijne ludu i jego

prsywiąsanie do wiary.

Fakt ten jak go podaj% dzienniki brzmi nie

prawdopodobnie: Włościanie z kilku gmin para

fii Btare Sioło w Złoezowskim w dobrach Na

miestnika hr. A lfreda Potoekiego «łożyli oświed

ezenie urzędowe, że porzucają wyznanie grecko

katolickie i prz schodzą na protestantyzm ,

Myliłby się bardzo ten, ktoby sądził, źe tu ma

my do czynienia z objawem indyferontysmu ludu

dla wiary ojców, lub że to niespodziewany w dzi

siejszych czasach a zwłaszeza w naszym kraju 1

u naszyeh włośeian skutek jakiejś propagandy i

prozelityzmu towarzystw biblijnych.Przyczyny tego

wypadku gdzieindziej szukać trzeba, a pastor e

wangelieki weLwowie aawiadomiony o tej kwestyi

niemało m usiał się zadziwić tem nabytkiem dla

swego zboru. Szczegóły zaczerpnięte z dobrego

źródła dowodzą, żc to przejście nie jest aposta

zyą, ale tylko chwilową ueieezką tem smutniejszą,

że położenie stało się dla tyeh nieszczęśliwych

włościan na razie bez wyjścia. Faktem jest, że

parafianie Starego Sioła oddaw na starali cię przejść

z obrządku uniokiego na obrządek łaciliski. Nikt

ieh do tego nie namawiał, nikt nie zaehęcał. Lud

uiricki tak w Galieyi jak w Ohełmskiem ma głę

bokie poczucie wspólności wiary w dwóch obrząd

kach, kocha on oerkiew unicką, ale lęka cię wszel

kich nowatorstw, które w Galieyi zacięły cię mię

dzy duchowieństwem unickim szerzyć. Stoi na

straży swojego obrządku i gdy się do niego wkra

dają zmiany gotów stanąć obronnie, jak stanął

w Chełmskie» i na Podlasiu. Lud unicki csnje

się w jednej społecanośei z Rzymem, czci Papieża,

nozęneza, jak uczęszczał od wieków de kościołów

łacińskich na odpusta i uroczyste nabożeństwa,

a gdy mu tego zaczęto wzbraniać, gdy zaczęto

rozszerzać przedział między dwoma obrządkami

a natomiast mówić o innej wspólności unii z eer

kwią prawosławną, natedy budzi się w nim po

dejrzliwość i pragnie wiarę swą ratować, ehoćby

miał lmienić obrządek.

Że te pcdejrsenia ludu w wielu okolicach

wschodniej Galieyi bywały aż nadto usprawiedli

wione niepotrzeba tego dowodzić, dość przypo

m nieć hesny zastęp wiarołom nych księży unickich,

którzy oddawszy się na nsługi Gromebi, z Kuziem

skim 1Popiołem poszli utwierdzać sehismę na Pod

lasiu. W obee t:go niedziw, źe jęki prześladowa

nych i mordowanych włościan ruskich za granicą

wzbudzają choć ciche echo w piersi włościanina

ruskiego w Galieyi, i że często bezwiednie może,

instynktowe ehelałby się chronić w kośsiele ła

cińskim. Faktem też jest, ie od owyeh pielgray

m ek księży unickich na Podlasie i ich wyeieesek

z powrotem do Galieyi, wiele gmin i parafij uda

wało aię do konsystorzów łacińskich o ieh przy

jęcie.

Na nieszczęście istnieje układ zwany konkordyą

który stawia tutaj zaporę. Nie jest to ustawą ko

ścielna, tylko rodzaj obopólnej ugody, ehoć je

dnostronnie tylko dotrzymywanej.

Wiemy bowiem o wypadkach przechodzenia

łacinników na obrządek unicki, zwła.".zes a w odle

głych stronach arehidyeeezyi lwowskiej, gdzie od

niepamiętnych czasów nie widziano biskupa ła

cińskiego, a gdzie wzorowa praca pasterska Me

tropolity Sembratowieza ożywiała wśród ludu wia

rę. K onkordyą nie krępowała krucystorzy unie

kioh wobec łaeinników przyjmujących unię. Do

ehowywano jej wiernie w konsystorsaeh łacińskich

To też na pierwsze zgłoszenie się parafian Sta

rego Sioła odpowiedziano przecząco. Ustawa

państwowa, jedna z tych, którą nas obdarzyło na

śladownictwo ustaw m ajowych pruskich, ułatwia

wszelkie smiany wysnania, zwłaszcza in minus.

bo jest na bezwyznaniowość lub protestantyzm.

Parafianie Starego Sioła ehcąo się dostać do Ko

śsioła łaeińskiego obrali tę niebezpieetną drogę.

Poszli grom adnie do naczelnika powiatowego i

kazali się zapisać w księga h ludnośsi jako bez

wyznaniowi. Wysłano ponownie deputaeyą z No

wego Sioła do Koasystorsa łacińskiego we Lwo

wie — ale snów bez skutku. Uznano bowiem, że

przejśeie na bezwyznaniowość było tylko pozor

nem obejściem konkordyi. Odepchnięci od drzwi

Kościo-a w racać się do cerkwi nie mogli, bo jeśli

jednym z powodów jej porzucenia były wygóro

wane uoiążliwośei przy konkureneyi parafialnej,

to uoiążliwośei te mogły łatw o wzstódz aię jeszcze

jako rodzaj kary. Próbują więe porat drugi innego

przejścia, przyjmują protestantyzm zawsze w tej

nadziei, że będzie on tylko kładką wiodącą do

Kościoła łaeińskiego.

Takie jest pcłożenie tyeh nieszczęśliwych ludzi,

taki stan kwestjri, która ma szerszą doniosłość.

To eo się stało w Starem Siole i okoliey, po

wtórzyć zię może w wielu Miejscowościach, bo

przyczyny działają te same,

Od dawna podnosiliśmy głos przeeiw Konkor

dyi. Stolica Sta potwierdzając ją przed laty, kie

row ała zię piękną i tradycyjną zasadą równo

rzędnośei obrządków . R zym od wieków szczegól

ną pieczę i miłość rozciągał nad nnią i obrząd

kami narodowemi tak w Słowiańsaezyźaie, jak

1 Wschodzie. Unii niechciał on używać za po

ost chwilowy, ale szanował ją jak piękną gałęi

powszechnego Kościoła i bolał, gdy na konarach

pojawiały się suche liście, gdy od unii odpadały

ale warstwy społeczne. Niewątpliwie jednym to

z błędów politycznyeh i religijnych, że szlachta

nasza na Rusi opuśeiła unię i nostawiłn w niej

osamotniony lud. I dsiś nieehodsi nnm o przecią

ganie na latinizm ludu, o podkopywanie unii, ale

o istotną równorsędność obrządków w wspólnym

Kościele. Równorsędność ta jednak nie powinna

dopuszczać jednostronnego przywileju, jaki stwo

rzyła K onkordyą, zam ykając przystęp do Kościo

ła w esasach, kiedy cerkiew chwieje się wśród

najsgubniejszyeh prądów. K onkordyą, wynik cza

sów konkordatowych, ztaje się dość niebezpieesną

anomalią, gdy ustawy państw a ułatwiają przejście

na bezwyznaniowość i protestantyzm. Spiesznego

ratuakn wymaga nieszczęśliwa parafia Starego

Sioła, nie można dopnśsić aby wbrew cwej woli,

ugrzęzła tam , gdzie ją zapędziła gorliwość reli

gijna, pragnienie zabezpieczenia swej wiary ka

toiickiej.

Alepo za tym sassegółowym wypadkiem potrzeba

dsiś wolności między dwoma obrządkami. W ol

ność ta wyboru i przejścia nic obróci się na

szkodę unii, owszem może ją podnieść i wzmo

eaić prses współsawodnictwo dwóch obrsądków

w gorliwości katolickiej. D alecy też jesteśmy oi

zaenęeania duchowieństwa łacińskiego do proze

lityzmu tim , gdzie unia utrzym ujó cię w swoje

zatolickiej czystości, alo odpychać tych, która;

z własnego popędu garną się do Kościoła ła

cińskiego wydaje, nam się tom mniej właściw e*

że tu nieehodsi tylko o zachowanie Konkordy:

z uuią, ale o to, aby nie pchnąć wiernych na

drogę odstępstwa. W ypadek w Starem Siole wi

nien też zwrócić baczną uwagę wyższych władz

kościelnyeh tak w Galieyi jak w Rsymio.

SEJM.

4. Posiedzenie Sejmowe.

L w ó w 14 czerwca. (Koresp. Czasu).

O godzinie 10 min. 25 przed południem zagai

Marszałek posiedzenie.

Udzielono następnjąee urlopy pp .: hr. W ojcie

chowi Dsieduszyckiemu 10 dni, Miliewskiemu 8

tygodnie, Zam oyskiem u 4 tygodnie, Siemieńskiei

na czas nieograniczony, a K oziebredikiemu Wła

dysławowi na 8 dni.

Następująoe komisye donoszą o ukonstytuowa

niu się: komisja drogowa wybrała priewodaie*ą

eym p. Jaw orskiego, zastępcą Mycielskiego, se

kretaraem Abrahamowieza; petyeyjna praew. Go

lejowskiego, zast. Czajkowskiego, sekretarzem

Lenartowicza, zast. W olfarta; bankowa przewo

dniczącym Bauma, zastępcą Jaworskiego, sekre

tarzem Piiata.

Z sądu krajowego w sprawach karnych nade

siło pismo z d. 12 czerwca b. r. donoszące, iż

przeciw posłom sejmowym pp. Sewerynowi Sma

rsewskiemu 1 Edwardowi Simonowi wytoeiono

śledztwo z §§ 197 i 201 lit. d. ust. kar.,

przy

ezem sąd uprcsia o oświzdozenfe się eo do pro

wadzenia tego śledztwa w czasie trwania sesyi

sejmowej i nadmienia, że eo do p. Smarsewskie

go śledztwo na żądanie prezydium rady państwa

aoatało wstrzymane i dopiero po zebraniu Rady

państwa Isba radna będzie w możności odnieść

się tamże eo do prowadsenia śledztwa.

P. Golejewsai wnosi, aby pismo to odesłać

do komisyi prawniezej, w ezem popiera go p.

Spławiński. P. Zybiikiewiez ze względu

na ważność i nagłość sp;awy wnosi wybór spe

eyalsej komisyi a pięciu członków złożonej, któ

ra m iałaby być na dsieiejssm posiedzeniu wy

orana i zdać sprawę na najbiiższem, tem bar

dziej, iż posłowie ei przed zapadnięciem nehwały

sejmowej nie mogą brać udziału w pracach lej

owych, a obecność ciozególaiej p. Satanow

skiego w komisyi budżetowej jest mosbędnie po

trzebną. W niosek tan Izba przyjmuje.

Sekretarz p. Czaj kowski odczytuje pismo p.

Namiestnika w raz 1 prsedłożeniami rsądowemi 0 0

do zamknięcia rachunkowego i preliminarza fun

dusiów indemnisaeyjnych. Takowe będą regzls

inowo traktowane.

Tenżo odczytuje spis potysyj nadessłyeh po

dzień 14 czerwca. W yjmujemy z nich następn*

ące: Towarzystwo Pań miłosierdzia św. Wincen

tego a Paulo o zasiłek, Bełsa o *siiłek na wy

dawnictwo ,,Towariysza dzieci«, gmiuy Niesłu

ehów i Banii-nin co do kierunku drogi krajowej

1 KamionAi do Lwo .rs, Wydział powiatowy Pod

lajeo o przymusową asekurację budynków wło

ściańskich i m złomieszezzóskich, Zarząd główny

towarzystwa pedagogicznego o pedwyżssemo sub

w entyl dla szkół żeńskich w Kołomyi i Stryju,

D/rekoya Tow. oświaty Indowej o snbwenoyę n*

zakupno maszyn rolniczych dla kółek rolaiozyeh,

Wydział pow. w Sanoku o zaprowadzenie sądu

kolegialnego tamże, Wydział pow. w Wielieaee

o zmianę §§ 2, 95 i 96 ustawy gminnej; Webera

f«ld dyrektor polskiego teatru prowineyonalnego

o sub weneyę, Stowarzyszenie pracy kobiet o sub

w eneyę, Mieczkowski Domicyan o dożywotnią

nensyę w zamian za oddanie abioiu pisem nych

dzieł jego, Sąd krsjowy wyższy we Lnowie przez

Wydział kraj. o sprawie przeniesienia sądn po

wiatowego z Podbnża do Borysławia, Izba inly

nierska we Lwowie i projektem ustawy b«do

wniezej.

Ogółem weszło do Sejm u dotąd 92 pctycyj.

Stojąee na porządku dziennym pierwsze czyta

nie sprawozdania Wydziału krajowego o stanie

funduszów krajowych za lata 1877, 1878, 1879

1880, pierw sze ezytanie sprawozdania Wydziału

krajowego o budżecie krajowym na rok 1881

pierwsze esytznie sprawozdania Wydziału krajo

wego o potrzebie podwyższenia kredytów w nie

których rubrykach preliminarza fandusau krajo

wego na r. 1880, załatwia Izba w ten sposób, ii

bez czytania przekazuje je komisyi budżetowej

Z porządku następuje pierwsze ezytanie wnio

sku p. Abrahamowieza a projektem ustawy dro

gowej.

P. Abrahamowiez motywuje swój wniosek dłu

gą mową, po której odesłano takowy do komisyi

drogow ej.

Następują wybory do komisyi.

Do komisyi gminnej wybrani pp.: Dunajewski,

Wojcieeh Dsieduszycki, Fruehtmann, Grocholski

Hoppen, Kamiński Ignaey, Korzyński, Lenarto

wie*, M it, Myeielski, Popiel Paweł, Sm ariewski

Do komisyi edukaeyjnej: X. bisknp Dana

eweki, Liske, Majer, Małeeki. Paczkowski, Saw

ezyński, X . biskup Stupniski, Siujski i Tarnowski

Stanisław .

Do komisyi dla sprawy pp. Smarzewskiego i

Simona wybrani pp.: Zyblikiewiez, Kowalski Ba

zyli, Gołejewski, Cserkaeski, Czartoryski.

Z porządku dziennego następuje drugie ezyta

nie przedłożenia W ydziału krajow ego z projektem

uetawy budowniezej dla 24 miast i missteczek.

W dyskusyi jeneralnej zabiera głos p. K ow aliki,

podnosi niektóre usterki w tej ustawie, miano

wicie brak postanowienia, żeby dla każdego miasta,

miaateezka, była z góry osnaezona linia re

laeyjna, nie zaś, żeby budujący musiał w kat

m wypadku podawać o jej oznaczenie; wpro

w adzenie wydziału powiatow ego, jako trzeeiej in

staneyi przy rozstrzyganiu rekursów budowlanych,

wresseie zapowiada jes*eze kilka pomniejsayeh

poprawek. P . Romanowie* sapowiada poprawkę

do Art. I ustawy wstępnej tej treśei, iż ustawa

oże być rozeiągniętą na inne miasta i mia

steczka w ustawie niewymienione.

Sprawozdawca komisyi p. Jan Czajkowski o

inajmia, iż komisja porozumiawszy zię z p. ko

isarzem rządowym , poezyniła niektóre zmiany

w tekście tej ustawy.

Poniew aż popraw ek tyeh jest kilkanaście, a nie

ctóre z nioh są zasadnicze, przeto wnozi p. Ko

walski, aby poprawki te zostały wylitografow ane

na następnem posiedzeniu posłom rozdane. Spra

wozdawca przyjmuje ten wniosek imieniem ko

m isyi.

r . Krukowieeki żąda, aby sprawy nie odraezaó,

eez ukońezyó ją dzisiaj, dla uniknięcia jednak

nieporozumień wnosi, aby w dyskusyi szczegóło

wej przechodzono każdy paragraf z osobna.

P. Józef Jasińaki wnosi odroczenie dalszej dys

kusyi nad tą ustawą do wylitografowania zmian

porobionych przez komisję, eo też przyjęto.

Bez dyskusyi przyjęto wnioski wydziału krajo

CS’

wys.

podsti

wego, wnoszone przez sorawozdaweę tego* p

i Smolkę i zezwolono na pobór wyższych doćUtkó?

, do podatku komumeyjnego gminom Sanok, Ko

łaezyee, Kutty, Rzeszów i Żółkiew, tudsirż nt

pobór opłat od nafty gminie Żółkwi, Bóbrki

Szezerea.

Tak aamo zezwolono na pobór opłat od na

pojów spirytusowych gminom Sambor i Droho

bycz.

Następująeym gminom zezwolono na pobór wyż

szyeh dodatków:

Gminie Bórwilkowieki 87% Brzesaeze 173Vi°/0

Kruki 66% , Manaeter, Deriycki i Hanezarów po

70%, D ^browódka 90°/n, Dółhooole 92%, Polan

ka 64l/1°/0, Majniez 64°/0, Bania 56°/u, Jaworówka

62%, Rypianka 79%.

Wreszcie przyjęto be* dyeknayi wnioeok W y

działu krajowego na zezwolenie na roidsiał gmin

Niewietka i Krzemienna, tworząeyeh dotąd jedną

gminę.

Komisya apeeyalna do spraw nietykalności po

selskioj wybrała przewodniczącym ks. Czartory

skiego, zastępcą p. Cierkawskiego, sekretarzem

p. Kowalskiego.

Poniew aż porządek dzienny *ostał wyczerpany,

przeto zam knął M arszałek posiedzenie o godz. 2

po południu.

Następne posiedzenie odbędzie się we środę

16 ezerwea o godz. 10 rano. Porządek dzienny

następujący:

1) Pierwsze czytanie w niosku X. Chełmeekiego

o wezwanie e. k. rządu, aby na remuneraeye ka

techetów w szkołach ludowyeh wstawiał eo roku

kwotę 24000 złr. w budżeaie państwowym.

2) Drugie ezytanie przedłożenia Wydaiałn kra

jowego z projektem uitawy budowniezej dla 24

znaczniejszych miast i miasteeiek.

3) Sprawdsenle wyborów poaelakieh.

Podaliśmy już streszczenie * obszernego zpra

wozdania Wydziału krajowego ze *mienionym

irojekteaa ustawy drogowój. Dzisiaj podajemy

w eałośai inny w niosek Wydział« dotyczący « ura

ny instrukcji dla Wydaiałn krajowego:

Zmiana instrakeyi. Na posiedseniu a dnia 25

sierpnia 1877 uehwalił Wysoki sejm przekazać

w%iosek posła kr. Władysław a K oiiebrodzkiego

o zmianę inztrnkeyi Wydzltłu krajowego, nehwa

onój dnia 1 m arca 1866, Wydziałowi krajowe*

mv, jako komiayi zpeeyalaój a poleceniem, «by

W ydalał krojowy na najbliższój zesyi aeimowój

zdał sprawę z rzeczonego przedmiotu. Wydalał

krajowy wywiązał się z tego polecenia i przed

łożył zwoje wnioski na ostatnićj sesyi sejmowój

w roku 1878, które komisyi luatraeyjnój praeka

zane zostały. Koaalsya ta nie przedłożyła swego

sprawozdania, przeto Wydalał krzj. uważu sa

atoeowne ponowió swój wniosek.

Wydział krajowy uznaje, żenie możedoradiaó

Wys. Izbie zmiany iastrukeyi w jój zaaadniezyeh

podstawach, nie idzie zatem , iżby ta łnztrukeya

absolutnie nie m ogła podpaśó żaduój zmianie,

jeos i tutaj ogranicza cię Wydział do eatoreeh

tylko zmian, a to z następujących powodów:

1) Doświadczenie bowiem nauczyło, że tylko

w najrzadszych wypadkach zachodzi potrzeba,

aby nohwała powzięta przez Wys. *ejm, przedło

żoną została przez Wydział kraj. do najwyżzzój

decyzji. Zdarza zię toiylko wtenczas, jeżeli wy

sład aprawy wymaga objaśnienia z aktów i zao

patrzenia w alegata w aktaoh aprawy znajdujące

się, Zwykle wyatareaa, jak praktyka ponesa,

przedłożenie sprawy wprost a biura sejmowego.

2) Poniew aż etat nraędnlków 1 eług jest osobno

systemisow any, 1 może być, że opróea obeenie już

syatem iaow anjeh urzędników i eług praybędą inne

catcgorye, przeto nie jost odpowiadałem wymloaia—

Czę§ć liter^k:;-artystyczna

Z wystawy obrazów.

VI.

Wieczorem na wzgórka otoczonym driew ami

siedzi dwoje wiejskich wyrostków. Chłoptk w b*a

ł"j sukmanie, silnie odbijającej na eiemnem tle

*telon?j murawy, przegrjfwa na pissezałee, gdzieś

w dal patrzą« ezKrnemi, głębokismi oczyma; dziew

czyna na pół wyciągnięta na trawie, przysłucha

je mu się w milnaeniu; keiężye waehodząey wą

skim siirpem na jasnem niebie, *lekka omgltnem

wisezornemi obłokami, rzuca blade swe światło

* i§try gałęzie obnażone z liści 1 gdzie niegdzie

tylko zaczynające cię zielenić. W powietrzu eioho

i spokojnie; zdaje się, że żaden wietrzyk nie po

rusza wierzchołkami drzew, żaden szmer, ani świer

got nie przeryw a milczenia. Wiosna w dniach

swoioh pierwszych, i całym smętnym i tęsknym

czarem, z eałą poezyą i łagodnym wdziękiem,

który ją robi tak piękną, tworzy tło obrazu i na

daje mu zbyt mało może uwydatniony — chara

kter liryczny i rzewny. Ta sielanka wiejska — to

cstatni obraz p. Pruszkowskiego.

Ni* swyklejącego od podobnego tem atu i nie

bardziej wdzięcznego zarazem : ta scena, przed*

stawiająca dwoje dzieei wiejskich w jednej z nie

wielu chwil ieh żyeia, gdyż oderwani od jego po

wszednich trosk i ciężarów czują budzące aię bez

wiedaie w *eraaeh pragnienia i tęsknoty za ezemś

wyżrzem, pięuniejszem, idealnew, powtarza się tak

często, jak dzieje ludzkiej duszy i jak one zaw

eae jest nową i me starzejącą się nigdy. Cała

poezja i urok sielskiego żyeia, to wszystko eo

stanowi jego najjaśniejszą i najbardziej sal»ehe

mą stronę, skupia się w takim obrasku i trzeba

tjlko poznać lud, w niknąć w jego życie, przejąć

zię jego u_zucizmi i własnej duszy eząstkę wlać

w płótno, żeby odtwarzając na niem taką sielankę,

zrobić rzeez prawdziwie piękną i obok ealej pra

wdy i prostoty wysoce idealną. Że p. Pruszkow

skiemu na żsdnym z tyeh warunków nie zbywało,

to pewna. Talent jego niepospolity, wszechstronny

i pełen oryginalnej potęgi, zwracał zię już w naj

rozmaitsze strony i ehoó nie równe wartością, da

wał nieraz rzeczy wyżsie nad ogólny poziom.

Rusałki były wymownym obwodem, jak dobrze

artysta umie odtwarzać charakter ludowyeh po

staci z całym ich wdziękiem i siłą, w Auheilim

widzieliśmy, jak wysoko jest w etanie wznieść się

jego bogata i twórcza fcntasya a nawet tak chy

biony utwór jakim byłMadej, prrepyszną rozślinno

śeiązdradzał rękę wprawną w odtwźriania przyrody.

W ostatnim obrazie jednak artysta nie nmiał, esy

prędsej może niecbeiał dostroić się do tonu, ja

ziego przedmiot jego kreaeyi wymagał. Zamiast

zrobić obydwie postacie odpowiedniemi do liryeane

go nastroju sielanki, zamiast je uogólnić, nadać

im jakieś poetyczne piętno, p. Pruszkowski od

tworzył z fotograficzną ścisłością dwa zwykłe

wiejskie typy i to niezbyt szczęśliwie wybrane

między mniej ładaemi i rozumnemi twarzami.

Lepszym jeszeze jest chłopak. Twarz jego zamy

ślona i jakby lekkim eieniem sm utku ezy roz

marzenia okryta, ma

niesaprseczcnie pewien

wdzięk i wyraz; rysunek pełen siły i prawdy,

naturalność i prostota układa, wartość tej po

staci podnosi. Dsiewesyna sa to

niezgrabnie

skulona na trawie, wsparta na łokciu 1 palce*

włożonym w pół otwarte usta, ma tak bezmyśl

ny i bierny wyraz twarzy, linje jej tak posoa

wione są wdzięku, rysy tak brzydkie i pospolite,

ie doprawdy dziwić się trseba, jak ten sam ar

tysta, eo stworzył tak ezarująee postaeie kobie

ce, żeby tylko przypom- nieć ukraińskie typy

Rusałek, tym rasem tak się rozminął z dobrym

smakiem. Przytem zbyt wielkie, bo prawie natu

ralne rozmiary obu postaci szkodzą niezmiernie

całości obrazu i wywołują wrażenie niekorzystnej

dla sielanki jest to eałkiem nieodpowiedne i nie

wątpliwie pisy mniejszym formacie treść obraiu

ogromnie by ayskała. Tak jak jeet, uwydatni*«»»*

bardziej jeszcze ten realistyczny pierwiastek, jaki

artysta do obraza wprowadsił — a to jest zda

nie’m naszem wada jego główna, tem smutniejsza,

źe przTĆmibwa cudowno zaprawdę piękności, jakie

w nim’ rozlał jego pędzel.

Skopiowanie wierne sielankowej seeny, na ja

kiejś wyeieeaee zamiejskiej, odtworzenie fotogra

ficzne pierwszych lepszych typów , rzesz to dla

studyu* z natury wystarczająca -

dla obrasu

jej za m ało. Nie dosyć jest, jeżeli artysta obser

wuje zjawiata nutury i ludzkiego żyeia, powinien

on wybrać a nieh te, które się nadają do przed

miotu jego obrazu, odebrać im wszelką wyjątko

wość i indywidualność, uogólnić je i zaztosować

z jednej strony de powszechnych wymagań sztuki,

z drugiej do specjalnych warunków swego utworu.

Zadaniem dzieła sztuki nic jest kopiowanio na

tury : ta ostatnia jest tylko surowym m steryałem,

który artysta prsetw arza w swojej duszy i wedle

swego poczucia i pojęeia o pięknie w uszlachetnionej

formie przenosi na płótno. Podobnie jak dramat od

twarzająe grę uniuć łódzkiej duszy, kollizyę na

miętności lnb indywiduów, jest wprawdzie na rie

eaywiitem żyein onnutym, ale nad nie wyższym,

przedmiotowym i harm onijnie zaokrąglonym, po

dobnie i od obrazu wymagać musimy, aby obok

prawdy żyeiowej, odpowiadał także 1 naszym este

tycznym wymaganiom , aby w mm panowała

harmonia treści z formą i pomysłu s wykonaniem,

a seecr i ludzi» byli nic pojedyńenemi zjawiska

mi i typami, ale składowemi esynnikaaai dobrze

obmyślanej całości.

Jeżeli zaniedbanie tego tak ważnego werunko

każdego dzieła sztnki nwnżzć można na główną

wadę obranu, to obok niej są i mniejsse, na które

musimy uwagę snrósió, nanim przejdziemy do

jego stron dodatnich. Ooraz cały jest sbyt płaski,

zw łasiesa w pochylonym trawniku, s którego dzieci

zdają się zsuwać na dół. Pm/tern nbytnie ieh

podniesienie i szeroki pas murawy u dołu, obok

nie dość wysokiego pejznżu i niebieskiego tła a

góry, zdaje się nam me dość proporcjonalnym i

bardsioj joszeae uwydatnia pnesadne rozmiary

obu postaci. R ealiim w szczegółach dochodzi aż

do umyślnego akcentowania brudnych i zabłoco

nych nóg u dziewczyny, przytem zaś zupełny

brak wykończenia obrazu, który jeszcze dłuższej

j»raej wymagał, nie poiwala uwydatnić się wielu

jego dodatnim stronom.

A teras ezy wobec tyeh wad snajdzie się miej

sce na aalcty, któreby nam wytłómassyły, dla

esego obraz tyle mający usterek, robi prseeie

wrażenie ssarująee, rozkoszne, wzbndsa w nas

zaehwyt i podziw. Dla esego robiąe zarzuty naj

s(lmejs»e szczegółom, nie możemy się wstrzymać

od mimowolnego niem al uznania sałośoi za dzieło

bardzo piękne, jedno z najpiękniejszych, jakie

w czasach ostatnich *darzyło się nam widzieć P

Tajemnicę tego posiądą talent srtyaty, który naj

większe swe sbocsenia umie opromienić jakimś

csaiująoym blaskiem i każdą usterkę wielkiemi

pięknościami okupić. Mistrzowsku t}chnika barw,

mimo braku staranności w pojedynczych bz«b9

gółaeh, przynosząca prawdziwy zaszczyt polskiej

otuce, etanowi tę główną najpiękniejszą zaletę

obraza i nadaje mu ów dziwny nrok, nie pozwa

lający oku oderwać cię od płótna. Cadowao pri«

prewadsenie tonów w całym obrazie podniesione

jest wielką siłą i wdziękiem karnacji, przypomi

nającej wielkich mistrzów i najpiękniejsze epozi

sztuki. Łagodnie przyćmione harmonijne światło

oblewa eały obras, a ten prsepysiny, doskonale

utrzym any półcień, w jakim się kąpią pcstaeic i

dolna csęśó pejzażu, jest również jedną 1 wiel

kieh piękności obrasu. Całość mimo jej wad i

usterek jest utworem bardso niepospolitym i sa

sługująaym na bardsioj obszerną i wyczerpującą

ocenę, niż to możemy na tem miejseu zrobić, a

p. Pruszkowski występuj* w niej jako kolorysta

pod każdym względem znakomity, rozporządsają

ey eałem bogactwom barw i tonów z łatwością i

artyamem, która cechuje pierwszorzędne taiontn.

(Dalszy ciąg nastąpi).

Katarzyna Radziejowska.

Powieść historyczna z X VI wieku.

(Ci%g dalszy).

XX.

Jakkolwiek z Radziejowic do Makowa nie było

daleko, trzy dni trwały przygotowania do wyjazdu.

Przez te trzy dni wojewodzianka i Jordanowski

widywali się po kilka razy dziennie, już to wobe

cności rodziców, już to sam na sam.

Te częste widywania królowej swego serca nie

mogły się przyczynić do oziębienia zapałów mło

dzieńca, gonił on ją wszędzie wzrokiem, odpowia

dał nieprzytomnie wzdychał i zamyślał się często.

—

On mi gotów piwa nawarzyć — myślała so

bie wojewodzianka — jeszcze rodzioów może to

uderzyć, widocznie za poczciwy na rolę jaką mn

przeznaczam, a żalby mi było rozstać się z nim,

prawdę powiedziawszy lnbię go... jeżeliby mię ks.

Stanisław zaniedbywał, onby mię pocieszał, tylko

mnsi się oblec w inną Bkórę... gdy jesteśmy sam

na sam, może być śmiałym, nawet nat"

dobrze! ale wobec drogich te wsdychai 1

piania we mnie oczów, mogą mi szkodzi?

pod wspólnym dachem w takich warnnks

niemożliwe, mnszę aię z nim rozmówić

go jak się ma zemną zachować. Jakże ci

zni niepojętni i nieoględni!

Piękna i przedwcześnie rozwinięta Kaduka tak

umiała wziąć się do rzeczy, że jeszcze tego sa

mego dnia spotkała na osobności swego kawalera

i koło niej nie było jakoś także ochmistrzyni, że

mogli znowu sam na sam jakiś czas przepędzić.

Rozmarzony młodzieniec ujrzawszy ją samą, rzu

cił się przed nią na kolana i z zachwytem ucało

wał koniuszki jej trzewika.

—

Wstań waćpan natychmiast i otrzepniej proch

1 kolan! — zawołała wojewodzianka gniewnie —

a toby było dopiero pi§knie gdyby nas kto nad

byłoby -

iętoty*

C . n a w ychodzi oodzienaie, wyjąwszy niedziele i dni iwiąteezne.

Jdzielne Nra C zasu , o ile zapas starczy, w Krakowie po 10 a , we Lwowie lnb z przesyłką pocztową 18 a

Prenumerata wynosi:

.,j_.

na całyroki na kwartał na 1 miesiąc

?ztą w państwie A u st ry a ck ie m ......................................................

24złr.

6 złr.

2 złr.50a

*m" .

Niem i e ckie m ............ ............ ............ .................

28zł r.

7 złr.

3 złr.

nnv«h

’

Anglu, Belgii, Szwajoaryi, Turoyi

mnyoh państw należących do związku pocztow ego....................

32złr.

8 złr.

’(?r

*J»*ę przyjmaje .tę tylko od l%o do ostatniego dnia w miesiącu.

—

l;i.ty

pienięazmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza się nadsyłać franco

o Aammistraoyi Czasu w Krakowie.

Listy reklam acyjne nieopieczętowane nie podlegają opłaoie

pocztowej.

—

L/istów niefTankow anych nie przyjmuje się.

H ę h o p li r a . nadsyłane Redakoyi nie zwracają się, leoz bywają niszozone.

Prenumeratę przyjmują:

* f Mrakowlei Administraoya *CZASU,* tudzież urzędy pocztowe, lflejaeown .r . .m a w a t c A

księgarnia 8 . A . K rzyżanowskiego, handel Nowakowskie}. — Ogtoiaenia (insoraty) przyjmują się CflB

o p łat; od miejsca wiersza drukiem drobnym (petitowym), za pierwszy raz 10 cent., za każdy n aatępn j^

raz po 5 cent. M n S o e t n n e t (na 3 stronnicy dziennika) od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 t ’

oent. za każdy raz. OKlomeula do ,,Caata1* (prospekta, oyrkularzo, ogłoszenia i t. p .) przyjmują ,_g

się za oenę 1 złr. od 100 egzem, dla zamiejscowyoh, a 50 cent. od 100 egzem, dla miejscowych pre- \

nnmeratorów. Należytośó uprasza się n a p r z ó d nadesłać przekazem pocztowym.

—

Ogłos«*»nla I

prenuaeratę przyjmują: W e Lwowie Ajeucya *CZASU* w głównym składzie tytoniu Nr. Et

przy ulicy Trybunalskiej L. 4 : w Paryża wyłąoznie p. Adam, Rue Clóment 4; (prenumeratę p. Win

centy Raczkowski, Faubourg Poissonićre 33); w ’W i e d n i a pp. Haasenstein A Vogier (także w Ham

burgu, Frankfurcie nad Menem, Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, Stubenbastei Nr. 2

(tokże w Pradze), R . Mosse (także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), G. L . Dańbe

A Comp. (także w Frankfurcie nad Menem), Rotter A Comp. Riemergasse 12.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction