Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 914 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 258.

Kraków 9 Listopada - Sobota.

Rok 1867.

CaM wychodzi codziennie wieozór (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne).

Numer pojedynczy w Krakowie i we Lwowie koBztuje 10 oenDw.

Prenumerata wynosi:

tu.

sowa w Krakowie. . . - rocznie złr. 20

kwartalnie złr. 5

miesięcznie złr. 2

we Lwowie . .

5c. 25

l’u c itą w państwie Austryackiem n

n24

f, doPrus. ...

-j,: ’

tal- 17 sgr. 2

tal. 4 sgr. 8

Rzeszy niemieckićj .

21,10

5,10

ft Francyi i Angin ’ ".u fran. 108

frank. 27

Turcyi, Włoch i Szw ajcaryi B 116

B29

B e l g i i ..........................

,20

li!sty z pieniędzmi przesyłane byó winny franco do Administracyi ,C zasu."

. v=..o^.=.

pieczętowane, nie ulegają frankowaniu.

—

li!stó w nie!raokuwanych nie przyjmuje się.

^ 2o.25

tal. 1sr. 16

1, 25

frank. 10

L,isty reklamacyjne

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

W Krakowie: Bióro Administraoyi , C z a s u " przy ulicy Róśannej w domu pod L. 423 ,

tudzież wszystkie Urzęda pocztowe austryackie.

O g ło s z e n i a (inseraty) wszelkiego rodzaju, przyjmują się za opłatą: od wieisza drobnego (petit) z

jednorazowe umieszczenie po 8 centów, za następne po 5 centów, oraz za opłatą należytości stęplowó

po BO centów od każdorazowego ogłoszenia.

Prensnerstę 1 Ogłoszenia przyjmują: we Lwowie w Ajeneyi , C z a s u " p . Aleksander

Piątkowski przy placu Katedralnym pod L. 31, w domu p. Majewskiego. — W

Wiedniu p. A. Oppelik

Wollzeile 2 2 . -

Na Francyę i Anglię w Paryżu Wny pułkownik Wincenty Kaczkowski, Rne du pont

de L odi N. 1 . — Zaś tylko ogłoszenia: w Wiedniu, w Hamburgu i w Frankfurcie nad Menem Ąpr

Haasensteini Yogler - w Berlinie p. A. Retemeyer, i p. Rudolf Mosse Friedrichsstrasse Nr. C 0 .( -

w Frankfurcie nad Menem d. G. L . Daube Sc Comp.

— w Lipsku p. Henryk Engler — w Wrocławiu

p. Jenke, Bied et Freund.

Kękoplsiaa nadsyłane Redakcyi, nie zwracają się i niszczone będą.

Kraków 8 listopada.

Stanowcze zniesienie band Garibaldego

przez wojsko papieskie pod Montana, zła

godziło, j a k powiedzieliśmy zaraz, stosunek

między Francyą a Włochami, parciem stron

nictwa rewolucyjnego mimo woli rządów na

ostrzu wojennem pozornie postawiony. Wy

padek ten ułatwił zadanie gabinetowi Me

nabrea. Obeszło się bez francuskiego ulti

matum. Rząd włoski oświadczył, że skoro

terytoryum papieskie z band najezdniczych

oczyszczonem zostało, ustaje powód wszel

kiej interwencyi, i wojsko jego ustąpi w na

dziei, że i wojsko francuskie opuści Rzym

i zaniecha interwencyi. Jenerał Menabrea za

pomniał, że w nocie swojej ostatniej nie po

dawał wcale napadu Garibaldczyków za po

wód przekroczenia granic papieskich, ale

dowodził, że tego wymagała godność Włoch

i prawo działania na równej stopie z F ra n

cyą. Zrywać z Garibaldim, dopóki ten stał

pod bronią na czele ochotników, nie uważał

jak się zdaje za stosowne. Bo nużby mu

się co udało, a udało mu się tyle razy!

Lecz po jego rozbiciu i to takiem, że go

nawet w turmie z synami zamknąć można

bez obawy, warto z tego skorzystać i na

karb jego złożyć rozkaz przekroczenia gra

nic, który Francyą obrażał. Kiedy Garibal

di uszedł z Kaprery i przez Florencyę dą

żył do band oczekujących doświadczonego

wodza, to wbrew konwencyi wrześniowej

wypadało go odstawić koleją na terytoryum

papieskie. Lecz kiedy po przegranej przez

Florencyę wracał do Kaprery, wypadało

znów w moc.^konwencyi przytrzymać go i

( do warowni Yarignano odstawić. Po tylu

i tak wymownych rękojmiach danych przez

rząd włoski, jakżeby Francya nie miała za

wierzyć polityce, która tak dotrzymuje za

wartej konwencyi, a widząc, że posiadłości

Państwa Papieskiego od wszelkiego napadu

wolne, źe się wojsko włoskie, dopełniwszy

swej powinności traktatem zawarowanęj, cał

kiem cofnęło, jakżeby zaprawdę Francya nie

miała opuścić Rzymu i odwołać swycb puł

ków, zupełnie spokojna tak o bezpieczeństwo

terytoryum papieskiego jako i o wykonanie

konwencyi na przyszłość!

Lecz i margrabia Moustier może się dziś

przekonać, żejak powodem interwencyi nie

było samo bezpieczeństwo Ojca Sgo, tak

również niefortunnie w nocie swej napisał,

że kresem jej oczyszczenie posiadłości pa

pieskich z band najezdniczych być miało.

Kres ten dziś domierzony, i bez udziału

wojska francuskiego, a czy interwencyą

skończona? Jeżeliby dziś pułki francuskie

wróciły do Civitavecchia i odpłynęły do Tu

lonu, jakaż pewność, że znów za parę mie

sięcy nie będą musiały tej samej odprawić

podróży? Może dla oszczędzenia kosztów,

jakie taka wyprawa za sobą pociąga, lepiej

byłoby, aby wojsko na ten cel przeznaczo

ne stało już obozem w Tulonie, i statki prze

wozowe gotowe w przystani, a wszystko j a

ko korpus ekspedycyjny na straży konwen

cyi wrześniowej.

Nie skończyła się wcale sprawa włoska

interwencyą w skutek złamania konwencyi

wrześniowej wywołana. Ze to, co się dziś

dzieje, nastąpić musiało, przewidywała cała

Europa, wyjąwszy tych, którzy pragnęli ru

chów— lubo innego ich upatrywali k o ń c a -

i dla tego popierali myśl konwencyi wrze

śniowej. Z rządem włoskim trwać ona nie

mogła, to wiadome było każdemu; czy tyl

ko rząd francuski miał przywilej złudzeń

w tej mierze, które teraz tak drogo opłacił?

Zmuszony przeto będzie przedsięwziąść ja

kie kroki, a jak się zdaje, kongres najbar

dziejby mu dogadzał. Lecz z trudnością po

dobno namówiłby państwa europejskie do

wdania się w sprawę, której z Włochami,

jak są one teraz, do skutku przywieść nie mo

żna. W razie nieudania się pozostają układy

z rządem włoskim; a po przebytych do

świadczeniach ciężko przypuścić, aby rząd

francuski mógł jeszcze na jakąkolwiek ra

chować rękojmią. Rząd włoski taki, jak dzi

siaj, Rzymu, jako stolicy się nie wyrzecze;

a jeżeli to uczyni, to tylko aby Francyę,

skoro ta na to pozwolić nie chce, na twar

de i kosztowne narazić próby.

Z poważnego źródła odbieramy następu

jące uwagi o położeniu delegacyi naszćj

w Radzie Państwa; zamieszczając takowe,

zostawiamy szanownemu ich autorowi, zu

pełną za nie odpowiedzialność.

W ied eń 7 listopada.

W położeniu delegacyi polskićj w tutej

8zćj Radzie państwa zbliża się cbwila przesilenia,

mająca rozstrzygnąć nietylko o dalszym losie de

legacyi,

alejak mniemam i o dalszem istnieniu

samejże Rady państwa. Rozstrzyguieuie to nastą

pić ma jak wam wiadomo przy uchwaleniu usta

w y o delegacyach. N a którą stronę przechyli się

w ostatDićj chwili szala zwycięstwa, czy na stro

nę centralistów czy autonomistów,

trodno nawet

d ziś jeszcze ,

w s a m ą wilię stanowczćj walki,

jakąkolwiek przepowiadać pewnością. Nie mogę

bowiem podzielać

optymistycznego

zapatrywa

nia

się

tę kwestyę niektórych ,waszych ko

respondentów tutejszych, którzy

zdają się

nie

wątpić, że

w głównych punktach

stanowiących

jądro spora między dwoma przeciwnemi obozami,

przyjęte będzie przedłożenie rządowe,

za którem

obstają Polacy, a upadnie hermafrodytyczna krea

cya wydziałn konstytucyjnego.

Różnicę

między

przedłożeniem

rządowem

a projektem wydziału

konstytucyjnego

wykazano jnż w dziennika wa

s z y m kilkakrotnie

w sposób jasny i dokładny.

Przypuszczając zatem

różnicę tę jak o czytelni

kom waszym dokładnie wiadomą,

chciałbym je

dynie wyłnszczyć powody, dla których mi trndno

uwierzyć w pomyślne sprawy tćj rozwiązanie,

chociaż

szczerze

wypowiadam życzenie: utinam

falsus sim oates!

Kto zna żywioły, z jakich się składa niemiecka

większość tntejszćj Rady państwa i kto od sze

ściu blisko miesięcy na każdem niemal posiedze

nia Izby miał sposobność przypatrzenia się, ja

kiemi to względami i pobudkami kiernje się ta

większość w postępowania swojem względem szczu

płego zastępu autonomistów, ten zaiste dobrowol

n e m u chyba oddaje się złudzenia, przypuszczając,

iż dzisiejsza większość

niemiecka będzie kiedy

kolwiek

skłonną do jakichkolwiek istotnych na

rzecz autonomii krajowćj ustępstw.

U lulzi tych

nadaremnie szukałbyś nietylko nznania sprawie

dliwości,

ale

nawet dobrćj wiary

zakresie

spraw

politycznych.

Ilekroć Polacy

wchodzili

z większością w jakiekolwiek układy, zawsze ich

prawiebezwzględnie w pole wyprowadzono. Kore

spondencya moja przeszłaby ramy waszego dzien

nika,

gdybym twierdzenie to chciał il!ustrować

przykładami czerpanemi

z przebiega tegorocznćj

kadencyi. Lecz faktem jest, że były wypadki,

w których koryfeusze iprzewódzcy owćj większo

ści wiązali

się

naj uroczyściej

względem

Pola

ków, że w tćj lub owćj kwestyi tak lnb owak po

stępować będą; a gdy przyszło do głosowania,

to wręcz przeciwną poszli drogą i za nimi

cała

czereda ich zwolenników, a na czynione im z te

go powoda ze strony polskićj wyrzuty tłómaczyli

się tem, że przyjęte przez nich zobowiązanie

potkało na nieprzełamany opór w łonie ich stron

nictwa.

Jak falszywem zaś bylo takie tlómacze

nie, następująca okaże okoliczność.

Jeden

z pierwszych przywódzców,

prawdę

powiedziawszy jedyny

może

rzeczywisty przy

wódzca większości sejmowćj p. Herbst, człowiek

znakomitych bezsprzecznie zdolności, lecz równie

znakomity mistrz w knowaniu parlamentarnego m a

newru, jest przedmiotem powszechnćj prawie n wła

snych stronników niechęci. Któregokolwiek z kin

bu lewicy zapytać Niemca, każly z największem

niby obnrzeniem potępia dwulicowe zawsze postę

powanie tego pana, nie szczędząc dlań najostrzej

szych i najdosadniejszych przymiotników. A prze

cież ten sam nielubiony przez własnych

stronni

ków p. Herbst ilekroć zabierze głos

w Izbie,

zabiera go zwykle w złowrogim dla autonomistów

ducbn, zawsze

w owych niby przeciwnikach swo

ich znajduje zentuzyazmowanych klakierów i śle

po idących za nim popleczników!

I z taką większością, która jakby stłumiła w

sobie

nznanie

sprawiedliwości,

ilekroć przyj

dzie jćj Bię liczyć z slusznemi i skromnemi żą

daniami naszcmi,

mielibyśmy jeszcze wchodzić

w dalsze jakieś układy i spodziewać się od nićj

dobrowolnych i rzeczywistych dla autonomii kra

jowćj ustępstw? Nie, z takimi przeciwnikami nie

m a paktów, tylko bój na ostre,

choćby do upa

dłego! Polak zanadto jest szczery i otwarty, by

m n chcieć walczyć z przebiegłym przeciwnikiem

na pola polityczućj intrygi. I to w!aśnie zdaniem

mojem głównym

od samego początku było błę

dem delegacyi polskićj, że zamiast coby od pier

wszćj chwili

rzeczywistego starcia się z

swymi

przeciwnikami i poznania ich taktyki rozwinąć

byla powinna otwarcie i stanowczo swój sztandar

z wypisanym

na nim jasno programem i pod

tym sztandarem toczyć bój z swymi antagonista

mi,

ona

wdawała

się w ciągłe

z nimi targi i

kompromisa,

zyskując czasem drobne okruszyny

więcćj pozornych

niż rzeczywistych ustępstw, a

zatracając to, co jćj jedynie rzeczywistą dawało

moc

i siłę tj.

niezachwiane trzymanie się

sad. I kto wie, czy delegacya polska porzuciw

szy zaraz od początkn bezzasadną

a w każdym

razie nie bardzo godną ,,obawę drażnienia Niem

ców,"

i stanąwszy do otwartćj z nimi

walki i

podyktowawszy stanowczo i z góry ściśle okre

ślone warunki,

od których dalszy swój ndział w

czynnościach Rady państwa chce uczynić zawi

słym,

nie byłaby większych antonomicznycb od

niosła korzyści, aniżeli te, z któremi dziś do k ra

ją powróci. A

w każdym raziejćj stanowisko i sy

tuacya

w Radzie państwa

nie byłyby tak przy

krerni i nieznośnemi, jakiemi są w chwili obecnćj.

r Powiedziałem, że to ciągle łudzenie się delega

cyi

polskićj i rachowanie na ustępstwa niemie

ckich centralistów, bylo głównym jćjbłędem. Lecz

chcąc być sprawiedliwym,

nie myślę jćj z tego

powodu zbyt ciężkiego

czynić zarzutu ani postę

powania jej potępiać tak bezwzględnie, jak to już

z wielu stron nczyniono.

Kto bowiem zechce się

cofnąć wstecz pamięcią do uchwały sejmowej z d.

2 marca r. b. i przypomnieć sobie okoliczności,

wśród których przyszła do skatkn, przyzna, że ca

le dotychczasowe postępowanie delegacyi polskićj

było poniekąd jnż, ową uchwałą wskazane i na

przód zakreślone. Ó w grzech pierworodny, w któ

rym

sejm lwowski spłodził uchwałę 2go marca,

tj. lękliwość i obawa zgnbuycb jakichś następstw

z niewysłania delegacyi wyniknąć mogących, cią

gnął się aż do ostatnich prawie czasów jakby nić

czerwona przez wszystkie niemal ważniejsze czyn

ności delegacyi

naszćj. Całe jćj dotychczasowe

postępowanie było więc do pewnego stopnia tyl

ko konsekwentnem i loicznem następstwem wspo

mnionćj uchwały sejmowćj, a ktoby mial był spo

sobność przysłuchania się gorącym nieraz rozpra

wom

koła polskiego i m otywom zapadających

tamże nchwał i postanowień,

nie odmówiłby po

wyższemu twierdzenia

mojema prawdy i sin

szności.

Lecz jak wszystko na świecie m a swój koniec

i swoje granice, tak i dotychczasowa delegacyi

polskiej wcale nie polska potnluość i cierpliwość.

A granicą tą ma być ustawa o delegacyach, z któ

rej przyjęcia

według przedłożenia

rządo

wego Polacy postanowili

zrobić — że tak po

wiem —

kwestyę gabinetową, tj. kwestyę pozo

stania lnb

opuszczenia R ady państwa.

Kwestyę

takową należało jnż — i to może nierównie wła

ściwiej i stósowniej —

zrobić przy uchwalania

zmian konstytucyi lutowej, lecz lepiej późno jak

nigdy. Atoli właśnie dla tego, że późno, powinni

Polacy tym razem stać niezachwianie przy raz

powziętem postanowieniu i z zajętego obecnie w

kwestyi delegacyj stanowiska nie dać się spro

wadzić żadnemi

nbocznemi

względami.

Bo nie

wątpić, że w ostatniej chwili gutowe znowu, jak

jnż nieraz bywało,

pojawić się jakieś autonomi

czne obiecanki i teutacye dla sparaliżowania na

szego nporu i tumanić znowu polskich delegatów

umysły fatą morganą mglistych izwodniczych na

dziei. Sed timeo Danaos et dona ferentei. P o tylu

doznanych

zawodach dać

się jeszcze i tym ra

zem w pole wyprowadzić, znaczyłoby niezaszczy

tue dla uas przysłowie: nte mądry Polak po szko

dzie" przemienić w inne jeszcze mniej zaszczytne

leczmoże prawdziwe:nże Polak niemądry ipo szko

dzie." —

Jeżeli

skłonić możewię

kszość

niomieeką do zmienieniaw

tej kwestyi dotyobozasowegotrybu

swego postępowania, tojedynie sta

nowcza

i niezachwiana

postawa

delegacyi

polskiej. Liczyć bowiem

tej kwestyi, jak to może niektórzy

czynią,

przymierze posłów niemieckich

z Czech lub na

posłów z mniejszych kraików, byłoby tylko uie

darowauem wróceniem się do dawniejszych złu

dzeń. Niech tylko p. Herbst przemówi w duchu

nam

przeciwnym , a cały ów zastęp chwilowych

zpod jego chorągwi zbiegów powróci ze skruchą

do swego ,,prowadyra" i będzie go słuchał z po

bożnym

zachwytem i okrywał hncznemi oklaski

płynące z ust uczonego profesora solistyczne wy

wody.

Lecz p. Herbst nie zwykł nigdy zabierać głosu

nie zbadawszy pierwej dokładnie terenu i nie obli

czywszy naprzód prawdopodobnych skntbów. Mo

że więc tym razem przekonanie o stanowczej de

cyzyi Polaków i wzgląd

na mogące

ztąd wyni

knąć smntne dla istnienia Rady państwa i całej

dotąd ncbwalonej konstytucyi

następstwa, nada

inny kiernnek prądowi jego wymowy i uczyni go

obrońcą nie projekta komisyi konstytucyjnej, ale

przedłożenia rządowego.

Nie darmo bowiem

strożny iprzezorny profesor trzymał się zdała od

obrad komisyi konstytucyjnej nad tym przedmiotem.

Chciał sobie widocznie zachować możność mane

wrowania w Izbie stosownie do okoliczności. Je

żeliby zaś p. Herbst nadspodziewanie

w istocie

mial stanąć w obronie przedłożenia rządowego a

w opozycyi

z projektem wydziału konstytucyjne

go, to nie myślę, iż uczyniłby tojedynie, by ratować

nawę państwa

od rozbicia grożącego jej

właśnie

w chwili, kiedy zdaje się dopływać do przystani.

Lecz p. Herbst dobrze wie, że rozbicie Rady pań

stwa nie tylko zachwieje niedokończoną jeszoze

odbudowę konstytucyi

ale że narazić może pa

nowanie i istnienie dzisiejszej większości, sejmo

wej, a tem samem ijego w niej przewodnictwo,

dalszem następstwie możliwą tekę w przy

8złem utworzyć się mającem ministerstwie.

Jakikolwiek zresztą będzie rezultat obrad izby

nad tylekroć wspomuioną

ustawą delegacyjną —

acodo

mnie,

choćby mnie pomawiać

miano

przesadzony

pessymizm,

przypuszczam jak

najgorszy -

każdym

razie

wina dalszych

niepomyślnego

obrotn rzeczy następstw

nie

Polakach ciężyć będzie, choćby nawet ich wystą

pienie z Rady

paóstwa jej rozbicie i zakwe

styonowanie

całych dotychczasowych

rezultatów

jej obrad, sprowadzić miało.

Największy

wróg

Polaków nie

może

odmówić im świadectwa, że

dostateczne a może aż nadto widoczne złożyli do

wody, że szczerze chcieli przyłożyć rękę do zre

organizowania i wzmocnienia

monarchii i wznie

sienia gmachu jej konstytncyi na silnych i trwa

łych podwalinach. Z prawdzlwem zaparciem sie

bie i poczęści zerwaniem z swoją tradycyą scho

wali

do kieszeni wiadomy adres sejmowy i wy

syłali delegacyę do Zgromadzenia

złożonego

większości

swojej z żywiołów nie rokujących z

góry pomyślnych dla usiłowań tejże delegacyi suk

eessów.

—

Delegacya przybyła do Wiednia i o

najdrobniejszy szczątek antonomicznycb koncessyj

zacięte z zaślepionymi przeciwnikami swoimi sta

czać musiała boje, spotykając Bię na każdym kroku

albo z otwartą uiechęcią lnb brakiem dobrej wiary.

Dziennikarstwo krajowe,

które jak

wiadomo, w

pierwszej

zaraz

chwili jednomyślnie potępiło u

chwałę 2 marca, nie wiele także wysłannikom sej

mowym dodawało otncby i zachęty w tej przy

krej i bezowocnej

walce.

Tntejsze zaś dzienniki,

z wyjątkiem kilku uczciwszych, skoro tylko dostrze

g)y, że delegacya polska do innych

aniżeli icb

centralistyczni patronowie zdążać poczyna celów,

rzuciły się na nią jakby za danem hasłem z jak

największą zajadłością. N a czele stanęła, jak się

spodziewać należało, Neue freie Presse, dziennik

z pruską barwą, stosujący

s w ą wiarę polityczną i

wyznawane przez

siebie

zasady

do potrzeby

w tokn rozpraw parlamentarnych, odbierający, jak

tu powszechnie

utrzymują, natchnienia swoje od

przywódzcy

większości

niemieckiej p. Herbsta,

rzucał się za każdym razem,

ilekroć Polacy po

ważyli się głosowaniem swojem w izbie objawić

zdanie nie licujące z polityką godnego jego patro

na. Znana taktyka

rzeczonego dziennika doszła

ostatecznych granic podczas obrad nad zmianami

konstytncyi lutowej. W pierwszym dnia raczyła

N.fr. Presse łaskawie i protekcyonaluie wyrazić

swoje z Polaków zadowolenie i puścić im pod

nos kadzidło pocbwaly—

Mogę wam zaręczyć, źe

pochwala ta wyczytana w szpaltach tego organa,

sprawiła na delegatach polskich wrażenie moral

n e g o policzka.

Najlepszą bowiem dla Polaków

wskazówką stósowności lnb niestosownościicb po

stępowania jest opinia wypowiedziana przez N.

fr. Presse. Ilekroć dziennik ten chwali nas (a dzie

je się to dzięki Bogu dość rzadko), to nieochybny

znak, że się fałszywy krok

uczyniło; przeciwnie

nagana, a wiecie, że do jej

wypowiedzenia uży

wa N.fr. Presse wyrazów,

którychby jej każdy

ulicznik pozazdrościł, bndzi zawsze w kole pol

skiem serdeczną wesołość. Bo trudno oburzać się

lnb odpowiadać na podobne napaści,jakie tylko w

tym dziennika napotkać można.

Lecz zbyt długo może zająłem uwagę czytelni

ków waszych

organem

austryackich prusaków.

Chciałem, by dziennikowi temn nie było tajuem,

żeza okazywaną przezeń nienawiść przeciw wszy

stkiemu co jest polskie, Polacy wywzajemniają mu

się sowicie ncznciem głębokiej wzgardy.

Pisząc o delegacyi naszej niepodobna mi przy

tej sposobności zataić bolesnego wrażenia, jakie

tn w kole polskiem bndzą dochodzące z różnych

stron krajn do pojedyńczych posłów wiadomuści

0 szerzenia przez dachowieństwo nasze międzynie

oświeconym ludem agitacyi konkordatowej.

—

Jak

to, kapłani nasi, których znakomita Większość ce

lowała zawsze u nas ucznciem szczerego patryo

tyzmn,

mieliby uie widzieć przepaści, k a której

agitacya taka kraj nasz popchnęłaby ? Mieliżby nie

widzieć, że bndząc bez żadnej

zgolą przyczyny

ślepą agitacyą w ciemnym ladzie, rozdmuchaliby

namiętności, które raz rozhukane sprowadzić m o

gą na kraj nowe klęski? I pytam się: gdzież są

przyczyny do podobnej w krajn naszym agitacyi?

1czy ci, coby ją wzniecali, nie rozważyli, iż agiU

cya taka w dalszych następstwach przeciwko m m

samym zwTÓuić się może? — Niocneę się obszer

niej nad tym przedmiotem rozwodzić, w przeświad

czenia,

że w nadchodzących

tn doniesieniach

wiele musi być przesady, skoro wy sami w dzieu

niku s woim kwestyi tej jeszczeście nie poruszyli.

A nie wątpię, że

stojąc od tak dawna na straży

dobra kraju tak pod religijnym jak i narodowym

względem, nie omieszkalibyście podnieść głosu o

strzegającego, skorobyście widzieli tego potrzebę.

Pozwólcie mi jeszcze kilku s!owy dotknąć je

dnej kwestyi obchodzącej bezpośrednio s a mą de

legacyę.

W sobotnim dodatku do Gazety Narodowej znaj

duje

się korespondeucya

Wiednia podpisana

przez br. Antoniego Golejewskiego, członka pol

skiej delegacyi. W korespondencyi tej szanowny

poseł zapuściwszy się w polemikę z Dziennikiem

Lwowskim staje jako obrońca czynności delegacyi

i wylicza na koócn po szczególe wszystkie korzy

ści antonomiczne,

które taż delegacya dotychczas

w Radzie państwa pozyskała. Ponieważ szanowny

poseł zamieścił swe imie i nazwisko pod

ową

korespondencyą, przeto mógłby ztąd łatwo wyro

dtić się domysł, że delegacya polska p. Gole

jewskiego do napisania owej obrony

upoważniła.

Ażeby zapobiedz tak mylnemu domysłowi, winie

uem was z całą stanowczością zapewnić, że p.Go.

lejewski w korespondencyi

rzeczonej

nie

wypo

wiedział wcale przekonań kola jako całości, lecz

wyraził chyba tylko indywidualne

swoje

zdanie

lab zapatrywanie się tego lub

owego

swoich

kolegów. Delegacya bowiem nie upoważniała wcale

p. Golejewskiego do pisania jej obrony —

wycho

dząc z tej zasady, że

czynności swoich

właści

wiej przed sejmem jako

reprezentantem

całego

krajn, aniżeli w drodze dziennikarskiej polemiki

bronić i z takowych usprawiedliwiać się powinna.

Nie wdając się zresztą w ocenienie i krytyczny

Część literacko-artystyczna.

Literatura sybirska.

(Dziesięć lat Niewoli Moskiewskiej napisał Jasień

czyk — xv Lipsku u Brockhausa 1867.)

(Dalszy ciąg.)

Najbardziej interesujące miejsca tej książki są

te, gdzie autor opisnje Oremburskie wyprawy je

nerała Perowskiego. Opisy te mogłyby figurować

dziele jakiego historyka, z taką precyzyą i pra

w d ą są skreślone.

Posłuchajmy, jak opowiada pierwszą wyprawę

Perowskiego na Chiwę, której sam nie był świad

kiem, ale wybornie ją sbarakteryzował z opowia

dań tycb osób, co udział w

niej miały:

,,Car Mikołaj raczył się rozgniewać i przysłał

rozkaz: ,,Zebrać wojsko i zagarnąć Chiwę."

Ów

czesny gubernator Perowski zebrał tajną radę je

nerałów i wyższych oficerów i oznajmił wolę cara.

Najważniejsze zadanie do rozstrzygnienia było

wybranie pory roku, któraby najmniej przedsta

wiała trudności w przebyciu stepu, aby ekspedy.

cya pomyślnym uwieńczoną została skntkiem. Ró

żne były zdania tajnej rady, głosy dzieliły się;

ostatecznie przemógł poważny głos naczelnika dy

wizyi jenerała Ciołkowskiego.

—

Wiosną —

mówił on —

rozlewają rzeki, ta

mują więc pochód, latem upały nieznośne, zupeł

ny brak wody, są nie do pokonania; jesieni prawie

nie ma, pozostaje więc do wyboru zima. Konie i

wielbłądy znajdą zawsze pożywienie pod śniegiem,

żołnierze każdej chwili w o d ę ze śniegu.

Zdecydowano więc wyruszyć zimą. Tymczasem

robiły się przygotowania nieznacznie : gromadzili

prowiant do magazynów, piekli suchary, szyli ko

żuchy i obawie.

Przysłano kompanię rakietników z Petersburga;

wszyscy debatowali, co to za wyprawa i dokąd.

Nadeszła zima; sześć batalionów po tysiąc ładzi

gotow e; rakietnicy odziani ciepło; artylerya, ko

zactwo, uadciągają pułki; Kirgizy, z urzędu przy

pędzili dwanaście tysięcy wielbłądów, Baszkiery

trzy tysiące podwód. Na wielbłądach upakowa

no prowiant, aptekę i ambulansa, resztę przedmio

tów wojennych ułożono na sanie Baszkirom.

Główno-dowodzącym

naznaczony jenerał Cioł

kowski. Jenerał-gnbernator Perowski tylko towa

rzyszył ekspedycyi. Umyślnie zbudowany powóz

pozwolił m u zapomnieć, że odbywa podróż po ste

pie wśród mrozów i buranów. Wygodne siedzenie

razie potrzeby zamieniało się na wygodniejsze

jeszcze łóżko; przed łóżkiem stolik; z prawej stro

ny w ścianie szafeczka

z biblioteką, z lewej n a

podręczne napoje i frykasy

zamorskie.

rogn

piec, a wiszące lampy oświecały przez

noc całą

podróżny ten dom mieszczący wszystko co potrze

ba, zbytek wymyśleć może.

Kilkn Kirgizów, znających step dokładnie, słu

żyło za przewodników. Po wysłuchaniu nabożeń

stwa cała ta armia z muzyką na czele, przy we

sołych śpiewach ruszyła w drogę.

Przed s a my m wystąpieniem tej ekspedycyi z 0

remburga jenerał-gubernator Perowski otrzymał z

Petersburga pakiet zapieczętowany pieczęcią car

skiej kancelaryi, który miał otworzyć, przybywszy

do Chiwy. Jakkolwiek

miała tam

znajdować się

niespodzianka dla pana gubernatora, wszyscy je

dnak

wiedzieli, że jest to dyplom hrabiowski,

mający go uwieńczyć tą godnością za zdobycie

Chiwy.

Kolumna przybyła do Orska,

fortecy położonej

w stepie o trzysta wiorst od Óremburga; tn po

łączyła się z 5 batalionem.

Cala ta armia rozdzielona na dwie kolumny, w

dystansie jednego przemarszu wyruszyła w po

chód.

Już miesiąc cały kolnmny brną po śniegu,

zima się sroży i mrozy coraz

silniejsze; śniegi,

które w tych miejscach uie dochodziły pół łokcia

wysokości, zwiększały się codziennie, dochodząc jnż

do dwóch łokci. Zdawało się,że Moskale postępując,

nieśli z sobą

mrozy i śniegi; podróż więc

utru

dniała się co chwila niesłychanie; przez sześć g o

dzin marszn zamiast o dwadzieścia pięć wiorst

kolumny posuwały się zaledwie o dwanaście. Po

parodniowej odwilży znów mrozy, na śniegu ufor

mowała się skorupa z lodu. Żołnierz łamiąc ten

lód, za

każdem

stąpnięciem przecinali oba wi e i

kaleczyli nogi. Wielbłądy przyzwyczajono do pia

sku itrawy, ogromne swe stopy raniły o lód, ra

ny zwiększały się co dzień, nareszcie poprzerzynaw

szy sobie żyły padały jęcząc boleśnie.

Pomiędzy żołnierzami, oprócz licznych odmrożeń,

pojawił się skorbul; straszna ta choroba dziesiąt

kami codziennie wyrywała żołuierzy z szeregów,

zwiększając liczbę chorych w ambalansie.

Dwa

kosze związane i przewieszone przez wielbłąda

słnżyly do transportowania chorych,

w każdym

takim koszu mieściło się dwóch ludzi, czyli czte

rech na jednym wielbłądzie.

Żołnierze znękani codziennym marszem po śnie

gach nieutorowanych,

zaledwie

mogli dowlec się

do stacyi. I cóż to za stacya. Wśród stepu, jak

oko daleko

sięgnąć może,

nie napotka przed

miotu, gdzieby spocznąć mogło; wszędzie nieskoń

czona przestrzeń oślepiającej białości. Przybywszy

na stacyą, stawiono fargony w czworobok, po ro

gach armaty; wewnątrz czworoboku

rozkładano

namioty dla chorych, dla kuchni i dla żołnierzy.

Konie i wielbłądy po zdjęciu z nich pakunków,

paszczone lnzem szukały sobie pożywienia rozgrze

bnjąc śnieg.

Zaledwie zatrzymała się kolumna,

rozstawiono

natychmiast

warty, pikiety konne i piesze, jak

gdyby wróg mial co chwila uderzyć na struci

dzonych,

a w koło pusto i głncho,

tylko gd:

zdaleka posuwa się stado Kirgizów, czychając

sępy

na zdobycz,

lab

cbmary jastrzębi i ori

ciągnących za żerem. A żeru i zdobyczy nie t

kowało, bo konie, wielbłądy iludzie coraz częś

padali. Zmarłych żołnierzy grzebano w śnieg

w jednej tylko koszuli, która z kolei dostaw

się Kirgizom. Konie i wielbłądy z początku i

rywali Baszkiry na kawały i rozparzone do

łowy pożerali; później i Baszkiry nie mogli

starczyć, by zjadać, bo i Baszkirów ubywało.

Po rozstawienia warty, z każdej kompanii

syłano po dwudziesta pięcia ładzi na wyszuki

korzonków grubszych

roślin, którymi

miał

zgotowany obiad. Żołnierz głodny, zmęczony,

łopatkę, odgrzebywał śnieg i w

zmarzłej zi

szukał korzonków; a biada m n jeżeli nie znajd

bo i jeść nie będzie i pałki dostanie.

Im wi

było chorych, tem

mniej do posługi zdrowy

praca zaś taż sama,

też same

warty, toż s:

sznkauie korzeni.

Już dragi

miesiąc trwa ten krwawy poci

step głuchy.... o końcu podróży ani marzyć,

któż wie, jak jeszcze daleko? Któż wie, ile

przebyli?

(Dokończenie na stąpi).

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку