Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 661 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 61.

Kraków, Wtorek 16 Marca 1897

Rocznik L.

CZAS

IPitasatralę prsyjuają:

AdminiatrioyaCioim w Hrakawlaia:sgdypoestowa. Sl»]u*wBpraiu m t* księgarnia

8* _A._

Krsyticowikiego, handel Karlin skiego w Sukiennicach, biuro dzienników Mańkowskiej

w Sukiennicach, handel Kretiohmeri, biuro dsienników Hopoaee i Salomonowej , w trafice w Sukien

nicach.

« i ł o c e a l e (ineeraty) prsyjmnje się sa opłatą od miejica wieresa arobnym d rt

kiem .petitem) sa pierwesy ras 10 ent., sa kaidy naatępny po 6 ent.

ladeileae (na8 stroni,

sd miejaca wierasa drukiem drobnym po 30 ent. sa kaidy ras. —

Ugłonealatpr(aamaraif

prsyjmnją: ww Ł w o w l« binro dsienników uliea Karola Ludwika 1. 8, eentralne binro ogłoaseń nliea

Kopernika 1. li; w F « v y la wyłącznie p. Adam rue de Varenne 88, (prennmeratę p. W . Raoskowak

Oonrbeyoi pod Paryłem ru. dn Chemin de fer H): w n i e d a l a pp. Haaaenatein A Vogler (takie

w Hamburgu, Franktnroie n. M,, Berlinie, Lipeku, Bssylei i Wrooławin), A. Oppęlik, B. Mosae (takie

w Berlinie, Hambnrgn, Monachium i Norymberdse), H. Soha’.ek , M. Dukea, J . Danneberg. H . Frie«

(tylkoprennmeratę pp.H.GłoidznhmidACompY; w fraakfa?ai* m- W .C .L .BaubeAComp

Za każdą zmianę adresu dopłaca się 20 ct. -

Kraków 15marca.

,,Nieszczęśliwem jest państwo, które nie

dostawszy się od samego początku w ręce

biegłego i przezornego prawodawcy, zmu

szonem jest samo naprawiać swoją konsty*

tucyę. Nieszczęśliwszem jeszcze jest to,

które na wstępie oddaliło się najbardziej

od właściwej konstytucji."

,,A,lbowiem re

formy nigdy nie dadzą się bez niebezpie

czeństwa przeprowadzić, a to dlatego, że

nigdy ogół nie zgodzi się na nową ustawę,

zmieniającą konstytucyę państwa, zanim go

nie uderzy silnie konieczność tej zmiany.

Otóż ta konieczność nie może się dać uczuć

bez niebezpieczeństwa" *).

Uwagi te może nie do wszystkich odno

szą się konstytucyj, ale niezawodnie zasto

sować je należy do austryackiej.

Gdyby obowiązująca konstytucya nie była

od początku sztucznym i wadliwym two

rem, gdyby prawodaw’ca zamiast na stron

niczych doktrynach i tendencyjnych kombi

nacyach, oparł ją był na naturze rzeczy,

na istocie i składzie państwa, słowem na

rzeczywistości, naprawa jej nigdyby się nie

była narzuciła jako niebezpieczna koniecz

ność. Im jednak bardziej konstytucya uczy

niła rozbrat ze stosunkami życiowymi na

to, aby ze szkodą jednych, zapewnić dru

gim korzyści, tem prędzej musiało się na

rzucić żądanie jej zmiany, chociażby ta

zmiana nie przyniosła ze sobą naprawy

krzywd. Konstytucya austryacka oparta o

silną podstawę indywidualności krajów ko

ronnych, ich autonomię i kompetencyę sej

mów, z parlamentem u szczytu, nie pochła

niającym przeważnej części życia publicz

nego i będącym jedynie wyrazem syntezy

państwowej, obeszłaby się była bez zmian

głębszych i daleko idących, a zwłaszcza

bez reformy wyborczej i powszechnego gło

sowania. Konstytucya taka jaka jest, centra

listyczna z pochodzenia, z parlamentem o

bejmującym zbyt wiele, nie mogła się oprzeć

prądom przeistoczeń, albowiem niejest oparh

na silnej, przyrodzonej podstawie.

Pierwszem waźnem przeistoczeniem, błę

dnem i zwiększającem krzywdę, oraz sprze

czność między ustawą a istotą państwa

było pozbawienie sejmów wyboru do Rady

państwa. W następstwie dalszem, prąd obja

wił się najwyraźniej i najbardziej natar

czywie w kierunku rozszerzenia prawa wy

borczego, to jest reformy wyborczej.

Nie było jednak zgody co do niej, bo

ogół nie czuł jej konieczności. Ociąganie

się przecież nie odwracało prądu, tylko spo

wodowywało stratę czasu. Na tem ociąga

niu spełzły ostatnie chwile rządów hr. T aaf

fego, na niem upadł on; na niem choro

wało i zakończyło żywot ministerstwo koa

licyjne.

I wszyscy uczuli konieczność reformy

wtedy dopiero, gdy już powstało niebez

pieczeństwo, że bez niej żaden rząd możli

wym nie będzie, a bieg spraw państwo

wych niepodobnym się staje.

Wtedy też już sama reforma wolną od

niebezpieczeństw być nie mogła.

I wtedy podjął ją hr. Badeni i to przede

wszystkiem osiągnął, że się na jego refor

m ę zgodzono.

—

I wtedy prawidłowy bieg

spraw państwowych przywróconym został.

Odbyte w Austryi wybory w kuryi, stwo

rzonej reformą hr. Badeniego, okazały, że

ona ograniczyła do minimum bezpośrednie

niebezpieczeństwo towarzyszące jej.

Oczywiście chcąc wydać sąd słuszny i

nie popaść samemu w błąd, należy tu sta

nąć na stanowisku ogólnem i nakazać mil

czenie żalowi, który opłakane miejscowe

objawy i niepocieszne wcale lokalne wyniki

wywołują i wywoływać muszą.

W ten zaś jedynie polityczny i sprawie

dliwy sposób oceniając wybory z piątej

kuryi, musi się przyznać, iż skoro ta kurya

miała’ przeznaczenie umożebnić przedsta

wicielstwo dotąd niezastępowanyeh w Izbie

interesów pewnych robotniczych i niższych

warstw, ani przerażającem, ani przemawia*

jącem przeciwko reformie nie jest wyjście

z niej trzynastu socyalistów i paru rady

kałów, wprawdzie najgorszego gatunku, na

siedmdziesięciu z górą posłów -

podczas

gdy inne mandaty rozdzieliły się między

przedstawicieli zasad katolickich, zachowa

wczych i narodowych.

Dokonane wybory z V kuryi są meza

przeczenie powodzeniem prawodawey, który

ją stworzył, a dla naczelnika rządu nie wy

padły niekorzystnie.

*) Machiavel: , O pierwszej dekadzie Liwiusza.

Księga l, Rozdz. II.

Jednego niebezpieczeństwa prawodawca

nie mógł zażegnać, to jest dalszych mo

żliwych następstw raz podjętej reformy.

—

Istnieje też ono całkowicie, a świeże do

świadczenie już nauczyło, że przeważnie

tkwi w dążności do’wyborów powszechnych

a bezpośrednich. Rzeczą mądrego rządu i

przezornego społeczeństwa stawić należycie

czoło temu niebezpieczeństwu.

Na teraz jednak powtórzyć możemy, co

śmy powiedzieli przy wniesieniu ustawy,

że hr. Badeni w danych warunkach ,,w nie

szczęśliwem państwie, które nie dostawszy

się od samego początku w ręce biegłego

i przezornego prawodawcy, zmuszonem jest

samo naprawiać swoją koustytucyę", nie

właściwą — najtańszym kosztem dokonał

reformy wyborczej.

Sprawy ruskie.

(K.) Praw d ziw ą a bardzo niemi’ą niespodzianką

w śród ak cyi wyborczej stało się oświadczenie

Związku katolicko*narodowo-rnskifgo, ogłoszone

w tych dniach w organie Związkn Rusłanis. N e

to jest niespodzianką, iż ,,Związek" cofnął się od

ndzia’n w obecnej akcyi wyborczej, gdyż łatwe

zroznmieć, dlaczego młode stowarzyszenie, zale

dwie zawiązane, cofa s ’ę przed walką ze stron

nictwami, lnb żywiołami, zorganizowanymi od

daw na. Zroznmieć to można, chociaż pochwalić

trudno, gdyż w każdym razie jest to dowód -

mówiąc najłagodniej — nienfncści we własne siły

Lepiej jed n ak byłoby i zaszczytniej nledz nawę(

w walce z przewrotnym przeciwnikiem, lecz oca

lić w m ężnie stoczonej potyczce honor wywieszo

nego sztandarn. Kto wygłosił i postawił jako za

sadę takie potężne hasła, jak : katolicyzm i na

rodowość, ten chyba cie był powinien w stanów

czej chwili ccfać się, dając swobodne pole wro

gom ty ih zasad...

Ale pom iędzy cofnięciem się a cofnięciem jest

jeszcze różnica. Gdyby ,Z w iązek " był oświadczył,

że wobec agitacyi niebywałej i niebyw ałego tero

ryzmn ze strony rnskich radykalnych i moskalo

fi!skich żywiołów, nie chce brać udziału w walce -

w takiem cofnięcia się byłaby pewnego rodzajn

siła... nI w milczenia jest pogarda!" — a taka

pogarda piętnuje i nieraz odnosi skntek. Niestety,

aie tak się stało. Odezwa katolickiego rasko na

rodowego Związkn, podpisana przez przewodni

czącego X. Jana Czapelskiego, staje odraza na

gruncie Diła i Hałyczanina i powtarzając za pa

nią matką pacierz, głosi: nRażąne nadużycia, wy

wołane jak wszędzie tak i n nas nie przez słabszą,

lecz przes mocniejszą stronę, bezwględna i n a

miętna akcya wyborcza, a co najważniejsza po

dejrzywania całego narodn rnskiego, przedewszyst

kiem ruikiego dnchowieństwa, bez względu na

stronnictwa, o dążenia antypaństwowe i antyreli

gijn?, w yrażały niestety dowodnie, ża przeważna

część polskiego społe czeństwa nie p o zbyła się

swoich hegemonicznych dążeń i nie odnosi s:ę

do narodu rnskiego jak do równego sobie, przy

cbylnie i sprawiedliwie."

Krótko a węż!owato, w ogólnych słow ach a do

sądnie ,,Związek katolicki narcdowo-ruski" po

twierdził wszystkie zarznty Diła i Hałyczanina

i stanął w jednym z nimi rzędzie, narzekając na

,,hegemonię," społeczeństwo polskie i rzekome

nadużycia Bstrony silniejszej," to jest oczywiście

rządn i Polaków. Więc rząd i Polacy, stojący

wiernie na podstawie katolickiej i narodowej spra

wili, że ,Związek katolicki rusko narodowy" cofną)

się od akcyi wyborczej! Nie przestraszył się on

ani intryg radykałów , ani moskalofilskicb narto

wań, n ie cbce widzieć nielegaln ej działalności

znacznej części duchow ieństw a - owszem, radby

to wszystko pokryć i zwalić winę na begemo

oic’ne dążenia polskie i nadużycia ,strony sil

niejsz ej!"

A jakże dziwnie wobec tego wygląda ostatni

ustęp odezwy, który wzywa swoich zwolenników,

aby wzięli w ręce ruch wyborczy (od którego co

fnął się ,Z wiązek"!) i głosowali tylko na rnskicb

kandydatów, ,,którzy są wierni katolickiemu Ko

ściołowi, austryackiemn państwa i małornskiemn

narodowi".

To rzeczywiście w y gląda na żart.

Stowarzyszenie cofa się, a wzywa jednostki, by

zastąpiły je w spełnienia obowiązku... Sto w arzy

szenie rzuca w swej odezwie hasła podżegające

przeciw ,,silniejszej stro nie" , P olak om i rządowi,

a żąda od jednostek, by postępowały w myśl ba

seł, których stowarzyszenie nie cznje się na siłach

bronić!.. T rudno sobie wytłómaczyć sprzeczności

w treści tej odezwy, oraz łatwość zap rzeczania

własnemu hasłu, kto nie zna siły teroryzmn, jaki

w łonie tego społeczeństwa pannje. Znając dobrze

stosunki, twierdzimy na pewno, że owo nZaja

włsnje" ru8ko-katolickiego Związkn, jakoteż za

chowanie się Rusłana w ostatnich cz_asach są

objawami bardzo smutnymi oddziaływania terory

zmn; — odezwa pisaną jest nieszczerze, z znpełną

świadomością, że mówi nieprawdę, a Rusłan pod

naciskiem tegoż terroryzmu powtarza takie n. p.

fałsze, jak o aresztowaniu X. Mironowicza w Be

rezowicy.

W ślad za Diłem i Hałyczaninem organ ten

twierdzi stanowczo, te aresztowanie to było znpeł

nie bezpodstawnem i że nie nastąpiło ani z roz

kazu sądu, ani prokuratoryi, lecz tylko na proste

zarządzenie komisarza powiatowego. Co słowo -

to fałsz i to tendencyjny. Autentyczny przebieg

sprawy był następujący:

Dnia 1 marca doniesiono starostwu w Tarnopolu,

że kilkaset włościan napadło w gminie Berezowica

na dom Filipa Podhajnego, w którym znajdowało

się kilkunastu wyborców. Zniszczono wszystkie

drzwi, okna, sprzęty i oparkanienia, czyniąc szko

dę na kilkaset złr. Zebrani tam wyborcy ratować

się mnsieli u cieczką w pole lnb schronili się na

s try ch , gdyż rozju szeni napastnicy , uzbrojeni

w d rągi, chcieli ich pozbawić życia. Co było po

wodem tego napada? Oto przedstawiono chłopom,

że ,,Lacby robią wybory w nocy", że jnż nawet

w domn Podhajnego przeprowadzono pokryjomn

prawybory na rzecz ,,panów i rządn" — w cerkwi

też uderzono w dzwony na gwałt.

I oto dzwony cerkiewne w usługach zbrodni

czej agitacyi, opartej na fałszu, nie liczącej się

nawet z życiem ludzkiem! A na czele tej agita

cyi kto stanął? Grecko,katolicki paroch, X. Ale

ksander Mironowicz, k . ’ry zapew ne w sumienia

swem rozważyć musiał..,co czyni i na co naraża

swoich własny ch parafian.

—

Rozmyślnie kłamią

dzienniki ruskie, tw ierdząc, jakoby ksiądz teu

aresztowany był na zarządzenie komisarza powia

towego. Zaraz następnego dnia starostwo zawia

domiło o wypadku prokuratoryę , a ta spowodo

wała wysłanie komisyi sądowej na miejsce. Do

chodzenie sądowe w ykazało, że X. Mironowicz brał

czy nny udział w tem zajściu i n a tej podstawie,

wskntek jeduogłośnej uchwały Izby ra

dnej, aresztowano go i odstawiono do sądu w T ar

nopolu.

Czy podobny fakt podb urzania i nielegalnej agi

tacyi, fakt tak jaskrawy, który mógł m’eć wynik

równie tragiczny jak w Dawidowie, może być po

liczony na karb ,,przemocy i nadużyć strony sił

niejszej", o których tak lekkomyślnie wyraża się

Z wiązek k atolicki narodowo-ruek* ? Czy fakt are

sztowania X. Mironowicza na podstawie jednogło

śnej u chwały Izby rad nej nie stoi w rażącej sprz e

cznośsi z twierdzeniem BZwiązka" i Rusłana,

że bezpodstawne są twierdzenia ,,hegemonów poi

sk ich " , iż duchow ni greck o-katoliccy ro zm ijają się

zbyt często ze swem posłannictwem. Wszak fakt

z X . Mironowiczem nie je st wcale odosobniony

W toku je st wiele procesów, a w ostatnich dniacb

sąd w Stanisławowie zarządził aresztowanie X Su

my ka, gr. kat. parocha z Wołostkowa; sąd zaś

w Żnrawnie zatrzymał w areszcie X. Baraczka,

gr. kat. parocha z Jajkowiec, ,odstawionego p-ze’

starostwo żydaczow skie pod zarzntem podżegania

i nielegalnej agitacyi! Czy o tem w s zystkiem nie

wie ,Związek" narodowo ruski, zwąoy się kato

lickim, czy nie wie o tem Rusłan? skoro tak

śmiało m ówią o b ezpod staw ny ch podejrzywaniaeb

gr. kat. duchowieństwa? Czy szerząc fałsze pod

naciskiem terroryzm u i pokryw ając złe. przyjmują

ua siebie odpowiedzialn ość za przyszłość?... Bar

dzo bylibyśmy radzi, glyby Rusłan i nZwią

zek" odpowiedzieli nam ća te pytauia.

Przegląd polityczny.

Na 72 mandatów z piątej kuryi, stanowczo jest

ob sadzonych 70 mandatów. P rzy wyborze śc ślej

8*ym w Bernie, zwyciężył socyalista Hybescb.

—

Wsk utek tego, zdobyli dotąd socyaliści 13 man

daiów. Ściślejsze wybory odbędą się jeszcze

w Graca i Pradze. Antysemitów wybrano z piątej

knryi 9, stronnictwo Dipaulego zdobyło 9, a m%

doczesi 10 mand atów. D odać należy, iż przy one

gdajszy m wyborze posła z miasta C zerniowiee

przeszedł kandydat niemiecko postępowy Dr Stran

cher, otrzym aw szy 1653 g%sów; kontrkandydat

burmistrz Koch anow ski otrzym ał 1199 głosów.

Wedłng dz ’enników wiedeńskich, przed otwar

ciem Rady państw a nastąpi nominacya 15 nowych

członków Izby panów. P rezydentem tej Izby mt

zos’ać b. p rezydent ministrów ks. Alfred Windisch

gtatz, a wiceprezydentami ks. Karol Auersperg i

jed e n z polskich członków Izby panów.

Konflikt z powod u budżetu m a ry n a rki, pow stały

między parlamentem niemieckim, a rządem pań

stwa, za kończył się nstąpien%m kie row nika a-zędu

m arynarki, sekretarza stann admirała H)łlmanna,

który wczoraj pod ał cesa rzowi Wilhelmowi swą

prośbę o d ym ’syę. Dotych czasowy minister był

już w ubiegłym tygodniu celem gwałtow nych nie

raz ataków ze strony mówców wszystkich niemal

stronnictw, z w yjątkiem prusk o-konserw atywneg o.

W sobotę zaś odrzuciła k omisya budżetow a przed

łożenie rządowe, uchwalając badżet marynarki r

12 milionów m arek niżej od żądanej przez rząd

snm y 66 milionów. Admirał Hollmaon, który do

magał s ’ę budowy dwóch nowych krążowników

i kilka torpedowców, uznał t§ odmowę za roz

strzygającą i nie czekając na ostateczne rozstrzy

goięcie w pełnej Izbie, wniósł prośbę o uwolnie

nie. W związku z tą sprawą stoi zapewne wczo

rajsze pięciogodzinne posiedzenie r ady ministrów;

niewiadomo jed n ak , jakie propozycye zamierza

gabinet cesarzowi w tej sp rawie przedłożyć.

Zgromadzenie wyborców miasta Krakowa.

Kraków 15 marca.

Wczoraj, jak jnż krótko donieśliśmy w porannym

,,Dodatku", odbyło się w sali Rady miejskiej

zgromadzenie wyborców, w sprawie zbliżających

się wyborów dwóch posłów z miasta Krakow a do

Rady państwa. W zgrom adzenia wzięło ndział

przeszło 300 wyborców; byli między nimi profe

sorowie U niw ersytetu , szkół śred nich i Indowych,

urzędnicy wszelkiej kateg o ryi, mieszczaństwo,

przemysłow cy, k upcy i rękodzielnicy. Zebranie

zaga:ł prof. Dr Kasparek, jako zapraszający,

poczem zgromadzenie zaprosiło na przewodniczą

cego p. D ra K a rola Pieoiążka.

Przewodniczący udzielił głosn prof. Drowi Ka

sparkowi, który wyraził wdzięczność za tak

liczne zebr anie się wyborców. Powód, który zne

wolił mówcę do zaproszenia w yborców, tkwi

w tem, że komitet przedwyborczy miejski nie

dał kandydatom sposobności zetknięcia się z s:e

rokiem Kołem wyborców, jak tego wymaga § 3

instrnk cyi, odnoszącej się do tw orzenia i akcyi

kom itetów przedwyborczych miejskich, m ówca za

tem sam nważał za wskazane wystosować zapro

szenia do wyborców z wszystkich bez wyjątkn

warstw społecznych, ażeby wyjaśnić przed nimi

swoje zapatrywania polityczne.

Zycie publiczne nie je st rośliną, która się roz

wija w cienia; przeciwnie potrzebuje ono powie

trza, światła i ciepła i kwitnie tylko w w świe

żej atmosferze jawności. Ztąd przenika jawność

wszystkie nasze urządzenia publiczne. Jaw ne są

posiedzenia n aszych ciał rep rez entacyjny ch , rep re

zentacyj gminnych, jawnym jest wymiar sprawie

dliwości, jawnie Stowarzyszenia zdają sprawę ze

swycb czynności. Tej zasady trzymał się p. kan

dydat w swojem życia publicznem, zawsze jawnie

wypowiadał swoje zdanie, nie nkrywał nigdy

swoich zasad i przekonań i pozwala do hipoteki

swego życia publicznego zaglądnąć każdemn, bez

względn na to, jakie on z przegląda stanu czyn

nego i bieraego wyprowadzi konsekwencye.

(Oklaski). To też obecnie pragnie także jaw n:e

i publicznie ubieg ać się o m an d at poselski z mia

sta Krakowa i sądzi, że zgrzeszyłby przeciw je

dnej z kardynalnych zasad naszego życia pu

blicznego, gdyby skrycie i pokątnie szukał

dróg nboc znych do o siągnięcia za mierzon ego celn

(Oklaski).

P. kandydat zgłosił swoją kandydaturę jeszcze

w lutym i na wezw anie komitetu przedwyborcze

go miejskiego wypowiedział na żebranin tegoż

w dnin 1 b. m. swoje zasady polityczne, a obe

cnie przed szerszem kułem wyborców pragnie dać

w yjaśnienia i odpowiedź na eweutaałne interpela

cye. Przyczyni się to do w yjaśnienia sytaacyi

i do wyrobienia zd ania wyborców o osobie p. k an

d yd ats. Mówca nie będzie powtarzał wypowie

dzianej n a zebrrniu komitetn przedwyborczego

mowy, dotknie obecnie tylko najważniejszy ch mo

mentów, które wywołują pewną różnicę zapat y

wań, a przy obecnych wyborach m ają znaczenie

pierwszorzędne. Taką kwestyą jest wzajemny sto

sunek narodowości. P. k andydat oświadcza, że

chętnie przyłożyłby rękę do złagodzenia waśoi

narodowych i przep row ad ze nia ro zum nego i spra

wiedliwego z asady rów noup raw nienia narodow o

ści, nie w Radz’e państwa jest jednak miejsce na

załatwienie tej ważnej spr aw y, lecz w sejm ach

krajowych i tym sprawę tę, jako sprawę we

wnętrzną każdej narodow ości, po zostawić należy

Dalej mówca porusza kwestyę konserwatyzmu ;

nazywa konserwatyzm czynnikiem, powstrzymają

cym szalony pęd we wielkiej polityce, regulato

rem rnchu postępowego. W historyi narody, od

znaczające się zdrowym zmysłem konserw aty

wny ui, uajtrwa*8!e wyrobiły instytncye i tu

m owea powołuje się na zd anie Ihering a. Zresztą

wartość konserw atyzmu zależy od wartości przed

miotu, który utrzym ać pragniemy. Gdyby n. p.

kt ś pałał taką miłością kn naszej złej wodzie

krakowskiej, że uważałby za potrzebne zwalczać

bndowę wod ociągów, n ik t zap ew ne nic p oszedłby

za jego głosem ; odwrotnie wszyscy znajdziemy

się w obozie konserwatywnym, gdyby ktoś za

prag nął zniszczyć cenne z abytki naszej przeszło

ści, n. p. Waw d, Bramę B’loryańską, kościół św.

Krzyża. Historya, szczególnie history a a ngielska,

wykazuje, że nieraz b ardzo doniosłe reform y p o

stępowe, jak ro?szerzenie prawa wyborczego ua

szerokie w arstwy, przychodziły do sk utku pod

rządami partyi konserw atyw nej. Nie potrzeba

zresztą daleko sięgać, bo świadczy o tem nasze

reforma wyborcza państwow a, świadczy działal

ność naszej Rady m iejskiej, która w ostatnich

czasach podjęła zdrową akcyę w sprawie bndowy

domów dla robotników (r. m. Propper: przed wy

borami)... mniejsza o czas, dobre zadania w ka

żdej cbwili podejmować można. T a s a m a Rad»

uchwaliła zas ady reformy statutu gminn eg o, b ar

dzo postępjwe. (Oklask)).

Przeszedł mówca do kw estyi solidarności

Koła polskiego w Wiedniu i w tej sprawie

wypowiedział następnjące zasadnicze zapatrywania:

W Wiedn’u musimy w szeregu zwartym, solidar

n i e stać w obrooie naszych praw i nowe zdobycze

sobie wywalczać. Jestto nietylko moje przek onanie

indywidualne — nietylko przekonanie obozu kon

serwatywnego - ale zarazem najwybitniejszych

członków stron nictwa lib eralnego, ja k tego d ow o

dzi świetne przemówienie posła Siczepanow skiego

we Lwowie. W kw estyi solidarności pojmuję tył

ko podwójne stanowisko, albo ktoś twierdzi, że

solidarność Koła polskiego jest niepotrzebną i że

do K oła polskiego nie wstąpi wcale. J a tego zda

nia nie podzielam i wręcz przeciwnego jestem za

patrywania, ale nznać mnszę, że jest szczere i nie

dwuznaczne — a szczerość w polityce w ielkie ma

znaczenie. Albo ktoś twierd zi, że solidarność Ko

ła polskiego jest w Wiednia konieczną i że wstąpi

do Koła polskiego — a wówczas przyjąć musi

wszystkie z tego płynące konsekwencye, pragnąc,

aby ta solidarność była zupełną, ażeby Koło pol

skie miało znaczenie i powagę n wszystkich stron

nictw i wobec rządu. (Oklaski).

Tymczasem pojawiają się nawet w odezwach

wyborczych głosy, poprzestające na jakiejś nieja

snej i rozwodnionej solidarności w yłącznie w sp r a

wach narodowych i krajowych. Nazwałem

to stanowisko niejasnem — a niejasność jest za

bójstwem wszelkiej zdrowej akcyi politycznej, i

zaraz to udowodnię. Najpierw spraw y narodowe

i krajow e nie należą do kompetencyi Rady państwa,

tylko do Sejmn krajowego — gdyby więc istnieć

miała solidarność tylko w sprawach narodowych i

krajowych w znaczeniu ścisłem, to byłaby uchy

łoną prawie zupełnie solidarność w sprawach do

kompetencyi Rady państw a należących, boć prze

cież solidarn ość w sp rawie j ak ie jś podrzędnej

pozycyi budżetow ej dla Galicyi, n ie m a p raw ie ża

dnej wartości politycznej. T r z eb aby więc dopo

módz solidarności przez rozszerzającą interp reta cyę

pojęcia spraw narodowych i krajowych - i tylko

przez bardzo naciągane t!ómaczenie możnaby

w sprawach ogólnych państwowych, np. w spra

wach wojskowych, podatkowych, płac urzędników,

reformach sądowych - dopatrzyć się podkłada

krajowego, boć przecież to jest jasaem, że każda

spraw a państwowa musi oddziaływać na stosnnki

krajowe — i w tem znaczeniu jest także krajową.

Jeżeli zatem każda sprawa państwowa, oddziały

wa, Da nasz k raj, to pytam się także dlaczego nie

powiedzieć jasno, że w w szystkich sp raw ach pań

stwowycb chcemy iść solid a rnie , bo ich załatwię

nie będz’e także oddziaływać Da nasz kraj, i na

co nam potrzeba, dopiero przez sztn° zną i nacią

ganą interpretacyę zyskać podstawę dla solidar

ności, nadając tym sprawom charakter spraw

krajowych.

A zapytam dalej, czy to postanowienie o ogra

niczonej solid arności ma być zamieszczone w s t a

tucie Koła — lub zależeć od ncbwały Kola w każ

dym szczególnym przyp adku? Gdybyśmy przyjęli

drugą alternatyw ę, to dla indywidualności posłów,

której m a ogranicz ona solidarność dop omódz, nic

nie zy sk am y , bo jeżeliby Kolo polskie w jakiej

kolw iekbądż sp rawie większością głosów uznało,

że ona jest, albo narod ową, albo krajową, m usiałby

się każdy poseł, jak dłngo w Kole pozostaje, tej

uchwale bezw zględnie poddać.

Gdybyśmy zaś

pragnęli zamieścić takie p ostanowienie w statucie

Koła, to takie postanowienie obniżyłoby znaczenie

Kóła wobec innych stronnictw w Izbie. Ktoby

liczył się z takim klub em politycznym, który ty l

ko w pewnych, Ściśle określonych sprawach idzie

razem, zaś zresztą składa się z luźnych jednostek,

t. j. wedłag otartego wyrażenia parlamentarnego,

ze samych dzikich. Wówczas nie obiegałyby się

inne p artye wcale o poparcie Koła polskiego, j a

ko całości, djspo nującej choćby 50 głosami, tylko

rozpoczęłyby się targi o pozyskanie głosów poje

dynczy ch , o rozbicie posłów polskich na obozy

skraj oe — wówczas dalibyśmy sobie tylko poża

łowania godne świadectwo niemocy i niedołęztwa

politycznego i braku karności politycznej. A s ą

dzicie panowie, że wobec tego rozluźnienia Koła

polskiego we wszystkich innych sprawach — w y

jąwszy sprawy krajowe i narodowe, dałaby się

w tych sp raw ach , w których wszyscy koniecznofć

solidarności u z nają — na długo solidarność utr zy

mać, czy poseł, który wczoraj głosował przeciw

swoim kolegom z Koła, jutro podda się solidar

ności, choćby tego nawet żądano w imię intere

sów narodowych i krajowych? Ja sądzę, że roz

bujały indywidualizm w n et podk op ałby byt Koła

polskiego - a wówczas stracilibyśmy we Wie

dniu całe znaczenie i c ałą pow agę, które bądż co

bądź Kolo polskie sw oją solid arną i nczciwą p ra

c ą sobie zdobyło. Dlatego j a co do m ojej osoby

oświadczam, że w razie wyboru do Rady pań

stw a bez zastrzeżeń do Koła p )lskiego wstąpię,

poddam się wypróbow a nej solidarnoć ci Koła pol

skiego we wszystkich sprawach i tylko do tego

będę zmierzał, aby w łonie Koła uchwały zapa

dały zgodnie z interesem ogólnym i ze sprawie*

dliwem uwzględnienie m wszystkich w arstw naszej

lndności, a szczególnie także ludności miejskiej.

(Huczne oklaski).

Mówca kończy n astępojącem i słow y: Mógłbym,

szanowni Panowie, n a tycb kilku wyjaśniających

uwagach poprzestać — pragnę jednak jeszcze się

usprawiedliwić, dlaczego ubiegam się o mandat

poselski. Je st to p rzed ew szystkiem pow sz echne

praw o obywatelskie, którego n ik t nie może mnie

odmówić. Ale mnie chodzi jeszcze o rzecz inną.

Jakieżby to było świadectwo ubóstwa dla miasta

Krakowa, które się szczyci nazwiskiem Aten pol

skich, gdyby powiedziano o nim, że prócz dwóch

mężów, ktłrzy dotychczas z Krakowa posłowali,

aiem a więcej wśród całej inteligencyi i pow aż

nego mieszczaństwa nikogo, któryby się mógł

podjąć mandatu poselskiego; jakieżby to były wy

bory, gdyby z dwćch wybierano dwóch. Społe

czeństwo, które nie przygotow uje sobie ludzi zdol

uych zająć opróżnione po innych stanowisko —

upada, a o ten upadek nasz naród dźwigający

się i podnoszący pod każdym względem posądzić

nie można. Stawiając swoją kandydaturę, pragną

łem szanownym wyborcom daó rzeczywistą swo

bodę wyborn — bo wyboru prawdziwego niema,

gdzie niema więcej kandydatów niż posad.

Raczcie panowie nważać moją kandydaturę tyl

ko jako gotowość do usług i na tem polu pracy

obywatelskiej. Nie powoduje m ną żadna ambicya

osobista, żadna chęć zrobienia jakiejkolwiek ka

ryery. Mam obecnie jnż stanow isko zaszczytne

profesora uniwersytetu, które pod każdym w zglę

dem dogadza nawet największej ambicyi, bo czyż

może być dążność szlachetniejsza, jak zdobycie

sobie imienia naukowego, staranie o pomnożenie

kapitała umysłowego narodu? Tę misyę już

w znacznej części podcza s mojej dłngoletniej pracy

nniwersyteekiej spełniłem .

Moje pobudki są czyste i szlachetne, miłość

ojczyzny, miłość dla miasta Krakowa, pragnę bro

u:ć wszelkiej sprawy sprawiedliwej, czy ta ogól

nej, czy prywatnej i dlatego dla wszystkich ży

cz?ń uzasadnionych zawsze będę i jestem jak do

tąd przystępnym i dlatego ze zupełnym spokojem

duszy wyczekuję waszego wyroku przy urnie wy

borczej. (Huczne oklaski).

Po mowie tej nastąpiły interpelacye. Adw okat

p. Dr Klein zapytuje, czyby p. kandydat nie był

za tem, aby między Austryą a Węgrami, zamiast

co 10 lat wypowiadanej ugody, ustanowić się dał

stosunek stały; jak się zapatruje na sprawy szkoły

wyznaniowej, czy przyłożyłby rękę do zmiany

nstaw zasadniczych na niekorzyść żydów; czy byłby

gotów wziąć izraelitów w obronę prze i napadami

deputowanych antysemickich?

P. Stankiewicz interpelnje w sprawie podat

ków, gniotących drobny przemysł.

P. Hopcas Józef zapytnje p. kandydata: l)

czy byłby gotów popierać jak najnsiłniej sprawę

przeprowadzenia podwyższenia pensyj urzędników

państwowych i czy podwyższenie to nw aża jako

ostatni w tej mierze wyraz, czy też, jak słuszność

nakazuje, będzie miał w ciągu 6-letniej kadencyi

Rady państwa dalszy rozwój tej sprawy ca okn;

2) czy byłby gotów pracować w tym kiernnkn,

aby wyrównać krzywdę dziejącą się stanowi n au

czycielskiemu i w zakresie Rady państwa praco

wać nad tem, aby profesorom szkół średnich c

. ,C ,....

w^hod* dw, *

»y,*i*»,od.d.—

,«

Prenum erata wraz z dodatkiem wynosi:

W m i e j s c u ..........................

*a2?łKrok 146*

1 miesząc

Fosztą w państwie austryaokicm’ .

.*!’!!|j

M ib\

JS ’TOaV

n i e m i e e k i a m ...............................................

raa_»,.

«*

0.*Q

do Włoch, Francją, Anglii, Belgii, Sswajcaryi. Tnrl

2 *łr’ 8(1ct

o i i innych państw, należących do związku pocztowego

82 «łr.

8 *łr

3 *5r

przyjmuje się tytko od Z do oilatalegc dolo w miesiącu. -

B.laty * nja

n *?1

Plen,9jne *»» prenumerttę i ogłoszenia (inseraty) npraeza sio nadsyłać franco

Pn ,ftnwlIi1 JCyl/i y

vW K,rakowie- - Listy reklamacyjne nieopieczętowane nie podlegają opłacie

po istowci. L%stów m-rfr-ankowanych nie przyjmuje się. -

Rękopitmiw nadsyłanych nie zwraca sio.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction