Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 680 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Mr. 161

Gdzie winowajca?

Kraków Niedziela 17 Lipca 1932

CZAS

KONTO P. K . O. KRAKÓW NR. 400.404,

Adres Redakcji i Administracji: Kraków, ul. św. Tomasza 32.

Telefon Redakcji 100-50.

—

Administracji i Drukarni 137-50.

Godziny biurowe: od 9-tej do 12-tej i od 15-tej do 18-tej.

Naleźytość pocztowa

opłacona gotówkę.

Rocznik LXXXIV

W tygod,niowym organie narodow"ej, demo

kracji ,?Myśl Narodowa" zamieścił niepodpi

sany autor artykuł p. t. ,,Jak to było z granicą

w’schodnią?" Ten -

dziś już historyczny -

problemat, będzie długo jeszcze interesow’ał o

gól polski, — który dotychczas nie wie’ i ni

gdy o tem nie był poinformowany przez czyn

niki kompetentne, — w jaki sposób i dla cze

go — pow’stała ta fatalna granica wschodnia,

niezgod’na z geografją, historją i interesem pań

stwowym Polski. Artykuł ,,Myśli Narodowej"

jest jednostronny i tendencyjny, a jego celem

jest przerzucenie winy niefortunnego traktatu

ryskiego na marszałka Piłsudskiego i ludzi

z jego otoczenia.

Ile zaważyła na szali — pyta autor — oso

bista polityka ówczesnego Naczelnego Wo

dza i kół od niego zależnych, — oraz wpływ

nurtujących w tych kolach, mętnych i po

dojrzanych koncepcyj polityki t. zw. fe-derali

stycznej ? Jaką wreszcie rolę odegrał niezur

ganizowany, lecz w’ażki czynnik partykula

ryzm u kresowego, — owe,go swoistego ,,kra

jo-wego" patrjotyzmu, którego nic nie obcho

dzi sprawa Pomorza i Śląska, sprawa Pozna

nia i Krakowa, ,nawet sprawa Warszawy(!!)

i który dla swoi-ch własnych celów, dla c-elu

jedności byłego W. X. Litewski-ego na przy

kład— lub dla chimery kijowskiej, dla wpro

wadzenia w czyn marzenia o porwaniu wę

złów między Kijowem a Mo-skwą, — gotów

jest przekreślić łub nara-zić na niebez-pieczeń

stw’o cele polityki ogólnopolskiej nietylko na

zacho-dzie, le-c,z nawe-t na wschodzie?

Znamy te insynuacje powtarzające się o-d wie’

lu lat do przesytu w pra-sie ende-ckiej, — i wie

my co są warte podobne twierdzenia -na niczem

nieopar-te, zrodzon-e z ,nienawiści i zawiści.

W dalszym ciągu autor dowodzi, że istniał

jakiś plan ,,Komite-tu1narodowego" -

w Pary

żu — w-edl-e którego

l) granica polsko-sowiecka -na południowym

odcinku miała iść nie wzdłuż Zbrucza, łe"z

wzdłuż Uszycy, — dzięki czemu Kamieniec

Podol-s-ki, Plo skirów i Starokon-staintynów

znalazłyby się w granicach Polski. Dzięki te

mu nie uległoby zgaszeniu tak intensy-wne o

gnisko życia polskiego, jakiem był Kamie

niec wraz -z otaczającą go ziemią podolską,

ora-z nie zostałaby wydana na eksterminację

bardzo tam liczna lu-dność polska, — w oko

licach Płoskirowa, będąca przedłużenie-m

pol-s-kie-j wyspy etnograficz-ne-j Tarnopolsko

Trembowelsko-Skałackiej, stanowiąca więk

,szość ogółu1ludności.

2) Według projektu’ Komitetu Narodowego

granica pols-ko-sowiecka na odcinku północ

nym miała biec w;zdłuż Berezyny, — dzięki

czemu Mińs-k Litewski, Słuck a nawet Bo

brujsk znalazłyby się w Polsce. Mie’libyśmy

wówczas d-ogodn-e i bezpiecz-ne granice stra

’tegiczne od- w”sch-odu. Mielibyśmy pozatem

w’ naszych granicach dość wybitne ognisko

ży-cia pols-kiego, jakie stanowi Mińsk i zie

m ia Mińs-ka (która do pierwszej Du-my pe

tersburskiej wysłała 7 Polaków’ na ogółem

9 posłów).

Bardzo słuszna i trafna argumentacja; na

suwa się tyl’ko pytanie; — dlaczego Komitet

narodowy, a raczej narodowa-demokracja, któ

rej był ekspozyturą, — i która na zawarcie,

traktatu ryski-ego wywarła wpływ’ przew’aża

jący, tych pięknych proj-ektów nie urzeczywi

stniła.

,Przypom’nijmy zat-em fakty. Były

-to cza-sy

najwyższ-e-go rozros-tu sejmokracji, ,kiedy Pol

ską rządziła koalicja złożona z narodowych

demokratów, Piastowców i ludowców, i kie-dy

ws-zys-tkie stanowiska w państwie obsadzano

wedle klucza partyjnego. Tak się też stało z de

legacją polską do Rygi, na cze-le której staną}

trium wirat złożony z p. Dra Stani-sław’a Grab

ski-e-go (endecja), Dra Wła-dysława Kiernika

(Piast) i Jana Dąbśkiego (ludowcy), -który był

w tedy -nawet pod-sekretarze-m

-stanu w mini

sterstwie spr. zagr. i kolegował tam -z p. Ste’fa

nem Dąbrow’skim, narodowym’ demokratą.

Ten to triumwirat, w którym prof. St. Grab

ski górował inteligencją i znajomością kresów’

wschodnich, — przep-rowadził układy z -sowie

tami, nakre-ślił wschodnie granice Polski i za

warł traktat ryski. Do tych więc panów nale

ży przedewszystkiem skierow’ać wszystkie kry

tyc-zne: dlac-ze-go?, ’które rzuca publicysta ,,My

śli Narodowej". Istotnie — jasnej’ odpowie’dzi

na wszystkie ciężkie, wątpliwości jaki-e( wywo

łał traktat ryski, nigdy ogół polski nie otrzy

mał, —*te zaś informacje, które nas doszły do

wodzą, że p-p. Grabski, Klennik i Dąbski właś

nie taką granicę mieć -chcieli, — pi-erwszy dla

tego ponieważ sąd-ził, że p-rzesunięcie granicy

dalej na ’wschód’ wp-row’ad-zi do państwa zbyt

wie-le żywiołów -ni-e polskich, — dwaj -dru-dzy,—

aby nie wzmacniać zbytnio -e’lem-entu ziemiań

stwa kresowego, owych nieszczęsnych ,,żu

brów", którzy właśnie na wschodzie stanowili

najsilniejs-zą ostoję polskiej kultury i polskiej

m owy. Zatem p. Grabski — dla ciasnej nacjo

nalistycznej dok’tryny, — pp. Kiernik i Dąbski

z pobudek partyjn-oklasowych, zaprze-paścili

ogromny obszar Rzeczypospolitej i parę miljo

nów rdzennie polskiej ludnoś-ci oddali na pa’

stwę bols-zewizmu-. Taka jest prawd-a o-traktacie

ryskim, — i his-torja nigdy -nie z-wolni -narodo

wej -d-emokracji, że w te-m okaleczeniu Polski

brała udział czyn-ny i przeważny.

Tak ’to było z naszą wschodnią granicą...

Układ francusko-angielski uwzględnia Polskę.

Londyn 16 lipca.

(Teł. wł.) ,,Daily Telegraiph" donosi -z Paryża,

że podczas wczorajszej konferencji iz m ini

strem Zaleskimi premjer Herriot oświadczył,

iż układ francusko-angielski zawiera klauzulę

uwzględniającą sojusz Francji z Polską i Ma

łą Ententą. Dalej Herriot miał oświad-czyć, że

licizy na przystąpieniePolski ipaństw Małej

Ententy do układu francusko-angielskiego.

Pojednanie świata.

Londyn 16 lipca.

(Tel. -wł.) Na (zebrani,u przyjaciół Ligi -N-aro

dów w B ristolu -wy-głosił ’wczoraj, lord Robe-rt

Cecil mowę, w której oświadczył, że ukł-ad lo

zański, jest pie-rwszym krokiem na drodze do

-poje-dn-ania świata. (Potrzebne -są jednak (dal

sze kroki, z których najważniejs-zym byłby

krok -w dzie-dzinie rozbrojenia. Ni-c nie w pły

nęłoby tak bardzo m-a pacyfikację świata, jak

zawa-rcie układu ro(zbrojeniowego. Cecil przed

stawił następnie program rządu angielsk. w

Genewie i oświadczył, że jeże-li Anglja nie ,zaj

mie energi-czniejszego ’Stanowiska, wó-wczas

nie można ’będzie li-czyć na pozytywny wynik

konferencji rozbrojeniowej.

,,Przestroga11 pana Bluma.

Paryż 16 lipca.

(Tel. wł.) Zwracając się dzi-ś w swym ,,Po

pulai-re" z -prze-s’trogą do Herriota przywódca

socjali’stów francusk-ich Leon Blum pis(ze:

,.W pon-iedziałek rozstrzygnie się w Genewie

los układu lozańskiego a tem-samem los -samej

kon-ferencji rozbrojeniowej.

-Na-leży pam:iętać,

że -projekt rozbrojeniowy Hoovera uważany

jest na -całym świecie za uosobienie woli roz

brojeniowej. Oddziela on wyraźnie tych, któ

rzy chcą rozbrojenia od ’tych, k ’tórzy spr-zeci

’wi-ają się ’temu, powinien Herriot pamiętać, że

w -Genewie rozstrzygną isię ró’w-nież losy jego

rządu i tej większości, która udzieli;ła mu po

’parcia na nocnem posiedzeniu Iżby w dniu

Ub.m,

OMei)iensfaw

yiinansowej wsenacieta)skim.

Paryż 16 lipca.

(Tel. wł.) Senat francuski przyjął wczoraj

wieczór proje-kt u-stawy finansowej w formie

uchwalonej prze,z Izbę na ,posied-zeniu w -dniu

U bm. Socjaliści, podobnie ja’k w Izbie — gło

sowali przeciw ustawie.

Ameryka a konferencja gospodarcza.

Nowy York 16-lipca.

(Tel. w!.) Podsekretarz stanu Cn-sitlo oświad

czył dziś -ambasadorowi angielskiemu, że u

dział Stanó w Zje-d,noczonych w świa-towej -kon

ferencji -go-s-podarcizo-wa1utowej nie j,est jesz

cze -os-tateciznie zadecydowany.

Pożyczka dla Austrji.

Genewa 16 lipca.

(Tel. wł.) P o wczorajsizem posie-dzeniu Bady

Ligi -reprezentanci W. Brytanji, Włoch, -Belgji

i Fran-c,j-i ,podp-i-sali -protokół austrj-acki. P r z e d

stawi-ciele tych państw zadeklarowa-li, że u

dz-iał ich ’będzie n-astępujący: -W. Brytanja

i Francja po 100 milj. szyi,, Włochy — 30 milj.,

Belgja — 5 milj.

Zerwanie rokowań angielsko-irlandzkich.

Londyn 16 lipca.

(Tel. wł.) Rokowania

angielsko-irlandzkie,

ja’kie od-były -s-i-ę w-c-zoraj w Lon’dynie m iędzy

Mac Donaldem a premjerem rządu ’irlandzkie

go -deValerą zostały zerwane. DeV-aler-awyje

chał -dziś rano do Irlandji.

’Przed wyjazdem

de Valera oświadczył, że cała sprawa chybiła

i niczego więcej nie można zrobić. Jak ,z -kół

’poinformowanych donoszą, nieporozumi-enie

między obu prem jerami wynikło n-a

-tle odda

nia, -sporu angielsko--irlandzki-ego -do rozstrzyg

nięcia -sądowi rozjemczemu, gdyż de Va-lera

żądał, aby w sądzie ty-m nie zasiadał ża-den o

bywateł -angiels-ki. Żądanie tto ’Mac Donald od

rzuci-ł.W następstwie rozbicia rokowań nowa

taryfa celna wejdzie dziś w nocy w życie.

Nie będzie dyktatury w Hiszpanji.

Madryt 16lipca.

(Tel. wł.) Na kongresie Związków Zawodo

wy-ch l -partji -socjalistycznej powzięto rezol-u

cję, ;zwracającą się przec;iw -zamia-rom wpro

wa-dzenia w Hiszpanji dyktatury, ,Rezolucja o

świadc-za, że robotnicy, hiszpańscy uważaliby

roz-wiązanie pa-rl-amentu za -zamach sta n u -a

pró’bie utworzenia dyktatury -Lerroux*a prze

c;iwstawiliby się s-iłą całej zorganizowanej kla

sy robotniczej.

Ekscesy strajkujących robotników.

Łódź 16 lipca.

-(Teł. wł.) Sytuacja w związku ze strajkiem

wło-sk-im w fabryce ,,Krusehe i En-der" w Pa

bjanicach zaostrzyła s-ię wskutek wzmożonej

agitacji komunistów. Dziś od ran-a robotnicy

okupujący fabrykę zaczęli się dopuszczać eks

cesów grożąc

zdemolowaniem

urządzeń fa

bry czny ch . Równocześnie zebrał się p-rzed fa

b-ryką tłum, który u-s-iłował wył-amać bramy.

Przybyły na miejsce silny oddział policji tłuiin

zaatakował kamieniami a nawet padły strza

ły, które raniły dwóch posterunkowych. Poli

cja po ostrzegawczej salwie w górę rozproszy

ła tłum przy pomocy pałek gumowych

oraz

granatów łzawiących, a nas-tępni-e usunęła ro

botni-ków z wnętrza fabryki, W czasie o-c;zysz

czania terenu f;abrycznego rob otnicy

oblali

kilku policjantów stężonym kwasem solnym

parząc ich niebezpiecznie. ’Po opróżnieniu fa

bryki z e -straj-kujących grupy -man’ifestantów

rozbiegły -się -po -mieście tłukąc szyby w s-kle

pach -i mieszkania-ch prywatnych, oraz tram

wajach. ’Policja -dokonała -aresztowania kilku

dziesięciu agitatorów, których wywieziono -pod

silną es-kortą -do Łodzi.

0zwrel mapwskao(iskowan!ebprzeskarbpańsln

W arszawa 16lipca.

(Tel. wł.)

-W najbliższych -dniach odbędzie

się -w ministerstwi-e skarbu posiedzenie -s.pe

cjalnej komisji dla zbada-nia p-odań o zwrot

majątków przej-ętych przez skarb państwa a

sko-nfi-skowanyc-h

-prze-z rządy zaborcze uczest

nikom ipowstań. Ja-k wi-adomo termi-n składa

nia podań przez spadkobi-erców właścicieli

skonfiskowanych m’ająt’ków upłynął z dniem

27 -czerwca br. ’Podań tych wpłynęło -b. dużo,

przyczem ;niektóre z mi-ch -nie były -oparte na

dostatecz-nych -dowo-dach i dlatego »po(dd’ane

będą po:nownemu -szczegółowemu ro:zpatrz-e

niu. W

-skła-d

-ko-missj-i, )która zajm-uje -się tem i

sprawami wchodzą przed-stawi-ciele mi-ni’ster

stwa skarbu, sprawiedliwości -i rolni-ctwa’iz w i

cem i’ni-st-rem skarbu prof, Kozłowski-m ma -c-ze

le. Jak. -się dowia-dujemy w wypadkach, gdy

chodzi-ć będzie o :zwrot przez skarb państwa

lasów względnie -majątków p-rowadzonych O’

be-cnie dla -celów doświadczalnych, spadko

biercom ma być zapropo-nowana w drodze do

browolnego porozumienia zamiana na inne

majątk-i. Podo(bna izam!ian-a m a być -dokonana

w sprawie puszczy »wisłockiej c-o do któ’rej’

wyro)ki -sądowe przyznające spadkobiercom

prawo -z-wrotu ’tego majątku już się całkowicie

uprawomocniły.

Zmiany w administracli.

W arszawa 16 lipca.

(Tel. wł.) ’Dowiadujemy się, że -starosta płoń

ski -Henryk -Gratz mianowany został starostą

w (Kościerzyni-e, starosta bocheńs’ki Ludwik

Freindl został mianowany rad-cą województwa

w krakowskim urzędzie wojewódzkiem; Józef

Bartoszewicz ob-jął stanowisko kierownika sta

rostwa w -Warszawie. -W stan nieczynny prze

niesieni zostali: W-acław Malanowski, starosta

w Kościerzynie i Władysław Staniszewski, sta

rosta -grodzki w Toruniu.

Zmfana lokalu min reform rolnych

W arszawa 16 lipca.

(Tell. wł.) W na-stępstwie połączenia minister

stwa rolnictwa z ministerstwem re-form -rol

nych, biura tego ostatnie-go zostały przeniesio

n e z pi. iDąbrows’kie-go 5 na ul. :Senatorską 15,

gdzie mieści się o’becnie połączone ministe-r

stwo rolnictwa i re-form rolnych.

Katastrofa motocyklowa.

W arszawa 16 lipca.

(’Teł. wł.) W okolicy Brześcia Lite-ws-kiego

wydarz,yła -się na szosie katastrofa motocy

klowa, w której -śmierć poniósł 28-letnl Zie-liń

s-ki, techni’k meljoracyjny z -Brześci-a. P rzewie

z:iony do szpitala -Zi-eliń-s-ki zmarł z odniesio

nych ran.

Hitlerowcy — i kureń śmierci.

iii.

Gdańsk w lipcu.

Pęta się to po ulicach i skwerach, wysi-ad-uje

w szynkach nad iR-adunią i b’li’żej portu. W idać

ich najwięcej po ’godzinie -szóstej: j-edni w ra

cają z pracy, drudzy z -plaży. ’W koszulach z

bronzowej khaki, ciemnie-jszych bryczesach,

sz-nurowanych -butach lub owija-kach, z -dość

oryginalnemi o(znakami na kołni-erza-ch po

zwala-ją się łask-awi,e -podziwiać. Armj-a ,,Trze

cie-go Re-ich-u" (pierwsza — Hobenstaufowie,

druga —- c e s arstwo -Hohenzollernów)-, wałczące

naraz ze wsz-ystkiemi wrogami niemczyzny z

marksizmem, żydostwem, słowiaństwem, ła

cińs-twem, ,,dyktatem" wersalskim. Wa-l-ka o

Niemcy -z Alzacją i Lotaryngią, ziemiami fla

manekiemi Be-lgji, — może Holandją? Austrją

i południowym Tyrolem włoskim,

z Pomo

rzem, Poznańskiem, Śląskiem, całą b, -Kon-gre

sówką, której -lud,ność (pocóż germanizować?)

przesiedli się wagonami gdzieś na południe

Syberji. Przyłączenie -Niemców sudeckich z

Czech. Litwa, Łotwa, Węgry, -Białoruś, Ukrai

na (po Bug, wspó-lna granica z -Niemcami) wa

sal-a ty...

W-ytępienie komunizmu i socj-al:iz-mu, ale u

państwo-wienie banków, a-le kontrola robotni

czego państwa -nad prod’ukcją. Oczyszczenie

rasy. Więc wygnanie żydów, rozkładowego e

lementu, od-ej-śc-ie od cbrystjan,izm-u, wiary

izraelskiej i ;p-rzece’dzonej p-rze:z fi-ltr rom-ański,

germanom wrogi. Wskrzeszenie dawnej Ger

manji, Germanji i Tacyta i N-itoelungów -choć

by z re-li-gją Wotana. Pod sztan-darem -czerwo

nym, z -czarn-ą na ’białem polu -swastyką, świę

tem god-łem czystego ognia, godłem Arjów.

Jest ich w Gd-ań-s’ku 4 tysiące umundurowa

nych. ’Mają bowiem różnego -typu oddziały bo

jowe. :Sied:zą t-u w pa-ru kwaterach, od dwóch

lat.

-Dość późno: Hitl-eryzm w Niemczech ma

10 lat rozwoj-u z a sob-ą.

Dowo-dzi ,,Gauleiter" Forster. Gdańszczanin

z prapradziada? — nie, Bawarczyk odkomen

derowany przez Hitlera na te-ren wolnego mia

sta. Obywatel ’Rzeszy, pose-ł do ,parlamentu

berlińskiego. I szef Hitlerowców gdańskich.

iStandartenfuh-rer Lindsm aier, generał* en

chef sił z-broj-nych Forstera, również obywatel

Rzeszy, i również gdzieś z połu’dnia. Dopiero

wśród pomn-iejszych kierowników spotkać mo

żna żywioł -lokalny. Gazety polskie pisały nie

raz, że Hitlerowcy gdańscy to poprostu odko

menderowane -bojów-ki -z Niemiec. Byłem na

paru zabawach ;ludowych, gdzie -ro-iło się od

,I)ronzowych koszul" niczem od krokodyli w

Ugandzie. Przysłuchiwałem się rozmowom w

szyn’kach. Po paru dniach sam isię do nich —

gdy można było powiedzieć tyl’ko parę słów —

wtrącałem. Nie zdoła-łem jednak stwierdzić,

czy pochodzili z samej ’Rzeszy. Jeśli jednak

sz-tab pochodzi z (Bawarji, -to czemu żołnierze

nie mogą -być n. -p. z P-ru-s (Wschodnich?

Hitlerowcy są w ’Gdańsku wszy-stkiem.

:Poparciu -ich 11 posłów w Volkstagu za

wd:zięcza senat (rząd) prawicowe cen:trowy

swe ist’nienie. -Sami nie chcąc w nim zasiadać,

mają tem -wygodniej-sze stanowisko. Tembar

dzie-j ulega ;im -koalicja rządowa.

- Socjaliści zupełnie rozbici -komuniści słabi.

Wpraw-dzie bezrobocie wzrasta — ale jak do

tąd żerują na wiem -głównie Hitl-ero-wcy. Za ni

mi stoi mło’de pokole’nie. I robotnicze i studen

ckie. -Cały -młody Gd-ańsk jest ’na paradach, u

ezęszcza na zabawy publiczne od’d:ziałów !dzie-l

nicowych partji, na wspó’lne wycieczki mo

rzem ’lub w łasy pod Oliwą. Ten tłum sympa

tyków — miałem -sposobność -się o tem na wła

snej skórze przekonać - jest ’bard-ziej agresy

wn-y niż umun-d’u -rowana ,,regula-rna ’bojówka

Świeżo ’stała isię rzecz nie d-o wiary, r:zecz o

burzająca. -W Polsce istnieje mianowicie Zwią

zek Obrony K-resów Zachodnich. Prywatna ta

organizacja proklamowała bojkot ’Sopot i

Gd’ańs-ka przez obywateli :polski-ch. Co gorsza

boj’kot ten się udał. Co najgorsza, n-a apel ’do

Rze-szy, by wła-śnie do -Sopot przyjeżdżali

Niemcy, jedyną odpowie-dzią było -milczenie.

Ciężkie -czasy, -Sopoty drogie.

-Po-lskich gości

zaledwie czterdzieści -o(sób, Jawna szykana.

Skandal, Noty dyplomatyczn-e.

A teraz dessous ,sprawy. Ostatnie -dni dwa

dzieścia:

Gdz-ieś po 20 ,czerwca: Gdańsk-, dworzec głó

wny, w d-zień. Ob-rzucenie wagonu -kamienia

mi -szkolnej wycieczki d-zieci polskich. Śpie

wały one -bow-iem prowokacyjną pieśń ,,Uł-ani,

ułani, malowane -d!zieci.,."

Dwa dni potem: -po’lski urzędnik kolejow’y

Antczak jed-zie z -Sopot d’o Gdańska pociągiem.

Towarzysze śpiewają pieśni nacjon-ali’styczne

niemieckie. ,,Jak jedzieisz pan z nami, to śpie

waj z nami". ,,Jestem Polak". Antczaka pobito.

Id:zie trzech Pola’ków na Lang-gasse. Rozma

wiają. O zgrozo! Polacy! i -rozmawiają po pol

sku, Pobici.

-Znowu po paru dniach spa-ceruje sobie -rabi

Segułowicz i ’dwóch polskich obywateli, moj

żeszowe-go wyznania i wyglądu, Kagan i Glass.

Zapewne broniąc Gdańska -przed nie’bezpie

czeństwem -żydowskiern Hit-lerowcy poturbo

wali Kagana i Glas-sa. Seguiowicza nie. Rabin

zachował się podo’bno jak Almanzor:

,,.,.wid’ząc sw e roty

-zbite (c’est te -mot) -w upornej obronie

-przed-arł .się między szable -i

groty

uszedł - i

-zmy-l’ił -pogo-n-ie.**

Na drugi bodaj d-zień Izaak Pleskin, kupiec

z Warszawy, zobaczył dwóch H-itlerowców w

mund’urach idących naprze-c-iw niego, n a Lan

ger Markt, w ś-ródmieściu. Chciał ich ominąć.

Hitlerowcy zawezwawszy trzech innych, spo

niewie-ra-li -i -po’bili ,,polskiego żyda".

Pomijam, -zapomniałem, inne pomniejsze lub

bardziej :znane wypad;ki. -W ostatnią nied-zielę

było ich tylko trzy. W niedzielę trzeba ’sobie u

żyć.

Jest na terenie Wolnego Miasta miasteczko

Nytych. To co się tam zdarzyło, wys’tarczy za

wszystko.

Żona socja-listycznego radne-go, Niemca, p.

Gruboa, -spotyka szefa miej’scowej bojówki hi

tlerowskiej Budziń-skiego, w rynk-u. Ten za

czepia ją ko-szarowein przekleństwem na jej

męża. Pan-i Griihn coś odpowiada. Rudziński

policzkuje ją.

Spoliczkowana publicznie kobieta biegnie z

płaczem do męża. Jest głęboki tragi’komizm,

przed którym należy stanąć z szacunkiem: p.

Griihn wychodzi na rynek przeciw dzikiemu

watażce uzbrojony... w parasol. Atakuje go wo

bec kilk-u przywołanych już przez Budziń,skie

go bojówkarzy. IW mgnieniu oka -Gruhn jes-t

powalony, skrwawiony, skopany, Wówczas od

daje jeszcze ’R-ud:ziński ist-rza!y z rewolweru,

kładąc go trupem.

Było :to 3 maja. Niedawno zapadł wyrok.

Sąd gdańs’ki skazał Budzińskiego na -dwa ty

god’nie ’więzienia za zelżenie pani -Gruhn. Ode

grano komedję z niepoczytalności i uniewin

niono od zarzutu morde-rstwa.

’W-szystko to było uwerturą letniego sezonu.

Gazety pols’kie o tem pisały. Goście polscy nie

przyjeżdżają. ’Szykana!

Oto j-est właśnie typo-wa, polska ,,sz-ykana".

Wieczorem w dzień mego przyjazdu do

G-dańska widziałem wracający z ćwiczeń na

peryferjaeh pierws-z-y odd:ział bojowy hitl-erow

ców. By-li to mło-d-zi, bardzo młodzi chłopcy o

pogodny-ch modrych oczach i ba-rdzo j-asnych

włosach. Ale by-li di ’sta-rsi, twarze ciężkie, cza

sem tępe i groźne. ;Przypomniał mi się —- zra

zu nie wiedziałem -czemu — ,,kureń śmierci".

Było to w 1918 rok-u, w Żytomierzu, na ’U

krainie. Po cofających się Niemcach weszła do

miasta poprzed:zona -sławą pogromów wataha

kozaków petiurows;kich. ’Był to — mimo wszy

stko je-den z naj-lepszych pułków ukraińs’kiej1

armji, co zresztą nie przeszkadza, że była to

st-raszna ba-nda.

Mie-li o-ryginalne

mundury,

ope-re’tkową

kombinację pseudo chmdel-nicc:zyzny, rosyj

skich papa-ch i koalicyjnych fre-nchów. Byli

też oryginalną kombinacją ludz;i, Obo(k typów

zwyrodniałych wojną,

-kon dotjerów każdej

sp-rawy, zgoła ban’dytów, była i grupa zapa

leńców, ideowców, młodych. Ci właśnie prze

ży w a li tra-gedję.

Pole-gała ona na tem, że je-szcze trzy lata te

mu ich -program pra-cy dla ojczyzny nie wy

kra-c;zał -poza ra-my kulturalne regionalnej

działalności. Zale:dwie (niektórym przyśw-iecał

miraż Uk-ra-i’ny n-i-epodległej, m iraż przedzielo

ny -dwoma łub trzema pokoieni-ami. Woj-na

światow-a j-ednym skok-ie-m prze-była ten dy

sta-n-s i ich ni-eprzygotowanych, n,iespodzie’wa

jący-ch -się postawiła przed pokusą Wielkiej

Okaz-ji.

-Dare-m’n’ie próbowal-i dogonić czas.

Musieli patrzeć bezradnie

n-a rozp-rężenie

,,-swej" ar-mj-i, swych ,,władz" i sztabów, czu-li,

że z każdą -m:i-nutą oddalają -s-ię od nieiwyzy

sk-anego -dl-a ojczyzny ’momentu, że już wkrót

ce ’bę-dzie za -późno. Więc -z goryczą w se-rcu

gnali w ,,,kureniu śmierc-i** ulica-mi m:iast u

kraińskich niosąc śm-ierć -małym i słabym jed

nostkom, zaprzepaszczaj,ąc s-prawę.

To co już mówi’łem z pewnym hit-lerowcem

(napiszę jeszcze o -tem obszerniej) -co c-zy-tałem

między wierszami ich -prasy, p-rze-mów -i ak-cji,

s-kłan-ia -mnie do’ ’tego porówn-ani-a. P o N iem

czech krążą d;ziś tysiące ,,Kureni śmierci",

gdzie -czło-wiek i-dei ’ociera się o o/pryszka ja-k

ów Rudziński i -usiłuje napróżno p-rze-kształcić

ta-m’t-ego w s:zla ch etne nar-zę-dzie -swojej spr-awy.

Ci ludzie ;ni-e czują, że nie :dorośli do okazji:

przeciwnie, -czują, żeby jej spros-tali. Ale ok-a

zja minęł-a, gdy by-li -jeszcze -dzieć-mi i nie mo

gli w paźdz:ierniku 1918 wyst-awić Ce-s-arzowi

nowej -armji.

Czy okazja ta (wró-ci? Cięży im trak(tat wer

sals-k-i, roz-broj-en-ie, re-paracje, um-niej-s-zenie

granic. Ale -cięży coś wię-cej jeszcze: prze

świadczenie, -tajone, -skrywane, dł-awione, że

czas nie pracuje dla ich Niemiec. P-arę lat

temu rzucono -cię-żkie miljony -mare-k na Ost

hi-lfe, n a Soforts-program. W płynęło złoto d o

Prus W schodnich i polskiego pogran!i-cza, iałe

ni« -powstrzymało odpływu niemieckiej krwi

na Zachód, na Zac,hó-d. Emigrjacja rozpoczęta

na -długo -przed woj-ną z nad jezior -mazurskich

do -Nadrenii trwa dalej. Cała pomoc fina-n-sow-a

jaką Berlin -dawał rolnic-twu na W schodzie nie

dała ternu ra-dy. Jednoc-ześnie rysuje się d ru g a

szczerb a w wielkoniemieckich -sn-ach o jutrze:

przyros-t lud’n’ości w Rze-szy jest niezmiernie

mały, w :Polsce olbrzym-i. A było to już troską

german!zatorów Wielkopolski!

Więc ;n-im ten moment na-stąpi, wywołać

wojnę? Tak — ale na Wschodzie czai s-ię c-zer

won-a Moskw-a z programem rewolucji w-szech

światowej. Ma -swoje armje i w R-z-eszy, Może

się i n ie my-li -tem Coudenhove-:Kalerghi- m ó

wiąc, że nowa -wojna w Europie byłaby Europy

zagładą. Gwiaz-da z sierpem i młotem -zastą

piłaby nietylko białego orła ale i hi-tlerowską

s-wa-stykę.

Z tych obaw bierze się — jakże nieuzas-ad

niony! — lęk, że ’Pol-ska napa-dnie n a Pr-usy. Z

obaw p-ochodzi i wołani’e o nową -pomoc dla

Królewca, choć kasy Berlina są puste, ’i pro

paganda za liczną ,,germańs-ką** rodziną.

Wszystko bezskutecznie. Więc, aby o tem :za,—

pomnieć, mieć nadzieję, -m-ieć iluzję siły, m ło

dy hitlerowi-ec maszeruje, ćwiczy, strzela, bi

je -się i a-wanturuje, rzu-ca ’granatem i czeka,

czeka, ,czeka.

Ksawery Pruszyński.

Polic!a gdańska bije obywateli polski ch.

Gdańsk 16lipca.

(Tel. wł.) Wczoraj zanotowano ’tu znowu

wypadek pobici-a obywatel’a polskiego -prze-z

pol-i-cję gdańską. M-ies-zkaniec -Starogardu przy

wiózł do w-si W ielkie Trąb’ki ;leżącej w obrębie

Wolnego Miasta 18 koszów plecionych na

sprzedaż. Kiedy sprzedał już 16 koszów został

zatrzymany przez policjanta ’gdańskiego, któ

r y zabra-ł

-mu po-zostałe je-s-zcze kosze oraiz :za

żądał wyda-nia pieniędzy -za sprzedane. Kie-dy

Szulis żądani-a tego n-ie wykona.ł, gdyż pienię

dzy już przy sobie nie miał, został przez poli

cjanta -pobity pałką i -pięścią po głowie. Fod

ciza-s ’powrotu na granicy Szulis zo’s’tał -przez

strażników gd-ańs-kich pow-tórnie zatrzymany.

Zabrano mu pieniądze t zwymyślano od pol

ski-ch złodz;ieji i łajdaków.

i,CZAS" wychodzi codziennie o godzinie 9-tej wieczór.

Niuiter pojedynczj %a gr.

PRENUMERATA MIESIĘCZNIE ,W!YNOSI:

W Krakowie bez odnoszenia do domu

Ks,

zł. 5.40

W Krakowie z odnoszeniem do domu

*.»»,

aeszł.6.—

Na prowincję z przesyłką pocztową * . . . * ,

B ....

zł. 6.—

Zagranicę z przesyłką p o c z t o w ą ............................

k,.s zł.10.-—

Za k,ażdą zmianę adresu dolicza się, zł. 0.50.

Reklamacje niezapieczętowiane nie podlegają opł,acie pocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmu.je się.

Prenumeratę przyjmują: Administracja ,,Czasu% wszystkie urzędy

pocztowe, wszystkie miejscowe i zamiejscowe Biura dzienników.

CENY OGŁOSZEŃ:

Jednorazowo za jeden wiersz milimetrowy:

Ogłoszenia zwykłe

tsi»»»*.«.*g«,

«Ł 0.20

Układ tabelaryczny, cyfrowy, kombinowany « * * s ,

zl. 0.30

Ogłoszenia wi ..Nadesłanych1*

t*s.«

s«

f zL 0.40

Nekrologi

*g.i»g«ie«s,»s*.»g»zł.0,35

Komunikaty po kronice

,,,

ss,

s ni.0.50

Ogłoszen,ia na pierwszej stronie ? aa a* ?. *

.................. ......

zł. 0.60

Ogłoszenia wi num erach świątecznych 25% dro-żej.

—

Ogłoszeniazamiej!—

scowe 2ó% drożej,.

—

Za ;zastrzeżenie miejsca dolicza się 25%.

Administracja nie bierze odpowiedzialności

za terminowe umieszcze;nie ogłoszeń.

Ceny ogłoszeń obowiązują od dnia zmiany w nagłówku.

Ogłoszenia przyjmują: Administracja ,,Czasu" i w szystkie miejscowe i za

miejscowe Bium d-ziennik-ów i ogłoszeń.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку