Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 700 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

NCT80.

Kraków, 9 Kwietnia — Czwartek.

Rok 188

ma-i

kt n rCBaf WyCb°dzi Codzieimie’

niedziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w Krakowip 10 «

*ii_

y ^ **** w ^«*Kowie po 10 c., we Lwowie lub z przesyłką pocztową 12c.

Prenumerata wynosi:

Pocztą w pań stwie Austryackiem..........................

N iem i e ckie m . . .............................................

do Włoch, Francyi, Anglii, Belgii,’SŻwaicaryi iW cvi

p°enumerlTJd°zwi«zkuP°łowego’ . . .

32 złr.

8 złr.

3 złr.

z pieniędzmi i prz^a*w^!enie?r,P *? tylŁo 0,1 * * ° rto «*tatnle(o dnia w miesiącu.

Łuty

do Administracji Czasu w Krakowie

ogłosz.eni* («ceraty) uprasza się nadsyłać franco

r »Kowie.

Lnsty reklamacyjne meopieczętowane nie podlegają opłacie

pocztowej.

Listów niefrankowanych nie przyjmuje się.

Hęhopitmńw i adsyłanycn nie zwraca się.

na całyrok nakwartał na 1 miesiąc

24 złr.

6 złr.

2złr.50c.

28 zlr.

7 złr.

3 złr.

32 złr.

8 złr.

3 złr.

Administracya,CZASU"wH rakowi«iurzędypocztowe. Hirjncową prennmrratę księgarnia

S. A. Krzyżanowskiego, handel Z. Skalskiego* w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń E. Silber*

steina w hotelu Saskim, handel Bajera przy ulicy Grodzkiej, trafika Kuklińskiego w Sukiennicach.

—

O g r « ..e n i a a (inseraty) przyjmuje się za opłatą od miejsca wiersza drukiem drobnym (petitowym)

za pierwszy raz 10 cent,, za Łaźdy następny po o cent.

—

Sade,łane (na3stroniedziennika)od

miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 cent. za każdy raz.

Ogłunrnla I prennmrralę

przyjmnją: w e L w o w i e Ajencya «CZASU" w głównym składzie tytoniu Nr. II przy ul. Trybunał

skiej L. 4; w P a r y i n wyłącznie p. Adam, Kne Clóment 4; (prenumeratę p. W. Raczkowski, F subourg

Poissonićre 33); w W i e d n i u pp. Haasenstein A Vogier (także w Hamburgu, Frankfurcie n. M., Ber

linie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, Stubenbastei Nr. 2 , R. Mosse (takie w Berlinie, Ham

burgu, Monachium i Norymberdze!, H. Schalek, M. Dnkes, M. Stern, tylko prenumerat§ pp. H. Gold

,chmidt A C,, w Frankfurcie n. M. G. L. Danbe A C.

W W a r ł j a w l e przyjmują ogłoszenia pp Reicbman i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

Prenumeratę przyjmują:

Przedpłata na ,,CZAS"

oddniaIgoHwlotnla 1885r.

Z przesyłką pocztową er państwie

Austryackiem :

na cały rok 94 złr.

na pół roku

na kwartał

na 1 miesiąc

słr- *a

*łr. «

złr. 9 -50

Z przesyłką pocztową do Niem iec:

na cały rok 5 6 marek,

na pół rokn

na kwartał

na 1 miesiąc

9 8 marek

14 marek

6 marek.

Uprasza się o wczesne zamawianie i wyraźne wy

pisanie nazwiska i miejsca odbioru albo nadesłanie

- daw nej opaski drukowanty s adresem.

M T Prenumerat» Uczy alę tylko

od pierwszeg:o do ostatnieg:o dnia

w miesiącu.

Prenumeratę, którą przyjmuje Administracya Czasu

w K rakow ie i wszystkie nrzędy pocztowe, najdogo

dniej i najtaniej przesyłać przekazem poczto

wym.

Cena ,C z a s n * zagranicą ogłoszona jest w tytule

każdego Numeru.

Miejscową prenumeratę przyj

muje Administracya «Czasu," tu

dzież ajencye pp.E . Śllberstelna

binro dzienników 1og-łoszeń w f!o

telu Saskim, handelX.S!(alskiego

w Sukiennicach pod 1.97, sprze

daż g(azetKuklińskieg:o w hallSu

kiennic1.6,księg:arniaS.A.Krzy

żanowskieg;o w rynku głównym,

handelHessa w rynkn głównym,

handel Bąjera przy ul. Grodzkiej.

WeLwowieprzyjmujeprenu

meratę p.JózefKnapp wg-łównej

trafice cyg-ar 1tytoniu kr, 9 przy

ulicy Trybunalsklejl

Przegląd Polityczny.

Kraków 8 kwietnia

Węgierscy ministrowie Trsza, Szechenyi I Sza

pary, tndzież sekretarz stam Matlekcwicz, przy

byli do Wiednia i odbędą ze swoimi anstryackimi

kolegam i konfarencyę, której główny przedmiot

stanowi kwestya, kiedy ma nastąpić p»iLmentar

ne traktowanie noweli cłowej. Wiadomo, że oby

dwa rządy zgodziły się w zasadzie na zamierzone

podwyższenie ełowe z tego powodn, że w Niemczech

i we Francyi roiauo również wprowadzić w życie

nowe podwyższenia cłowo. A nstryacko- węgierski

projekt do nstawy clowej nważać tedy należy wy

łącznie za konsekwencyę francuskich i niemie

ckich usiłowań, aby rozmaite pozycye cłowe, a

m ianowicie cło od zboża i mąki podwyższyć.

Wobec tego wywodzi w niewątpliwie inspirowa

nym komunikacie Bud/p. Corresp., i ż jeśli od

padnie powód, to odpadnie także konie Jzność wpro

w adzania w A ustryi podobnych celno-pohtycznycb

zarządzeń. Przesilenie ministeryalne we Francyi,

pominąwszy jnż niepewne stanowisko parlamentn,

nsnnęły co najmniej na daleki plan wprowadzę

nie w życie podwyższonej taryfy cłowej, a również

przew idzieć się nie da, kiedy w Niemczech nowa

nstawa cłowa nzyska moc obowiązującą. Budap

Corresp. sądzi przeto, iż nie jest koDiecznem rychłe

traktowanie parlamentarne noweli cłowej. W Wę

grzech nie stanow iłoby to żadnej trudności, gdyż

sesya potrwa tam jeszcze kilka tygodni; w Au—

Btryi zaś mnsiałoby nastąpić albo natychmiast za

łatw ienie now eli cłowej, albo rząd m nsiałby po

rozwiązsnin R ady państwa tę nowelę na własną

odpowiedzialność wprowadzić w życie.

Konferencya tedy anstryackich i węgierskich

ministrów rozstrzygnie o losie noweli cłow ej, a

od rozstrzygnięcia tego zawisłą będzie także kw e

stya zw ołania dodatkow ej sesyi parlam entarnej.

Dziś już atoli w kołach parlamentarnych z całą

stanowczością przypuszczają, iż dodatkowej sesyi

wcale nie będzie, i że Rada państwa zostanie uro

czyście zamkniętą mową tronową d. 20 b. m.

Obecnie przeto obradować będzie tylko Izba

panów, która ma jeszcze załatwić niektóre ncbwa

lone w Izbie depntowanyeh projekta do nstaw.

Najważniejszym z nich jest projekt ngody z ko

leją północną, nad którym jnż wczoraj rozpoczęła

szczegółową dysknsyę kom isya kolejow a. Referen

tem kom isyi jest baron Bezecny.

Wybrana w sprawie projektu ustawy o refor

mie węgierskiej Izby magnatów komisya Izby de

patowanycb, złożona z 21 członków , weźmie w dnin

dzisiejszym pod dysknsyę znane nuntium Izby

magnatów. Spodziewają się, iż komisya przychyli

się do zmian, poczynionych w pierwotnym pro

jekcie przez Izbę wyższą i ntrożliwi tem samem

rychłe przyjście do skntkn tej w ażnej nstawy.

W dnin dzisiejszym zbiera się także komisya

budżetowa sejmn kroackiego, która w k ilk n dniach

zakończy swą pracę. Sejm kroacki zgromadzi się

18 b. m. na krótki czas, gdyż ma on tylko za

wotować bndżet.

Now y gabinet francnski został nareszcie otwo

rzonym. Prezesem jego i ministrem sprawiedliwo

ści jest Brisson; ministrem spraw zagranicznych

Freycinet; ministrem spraw wewnętrznych Allain

Targć; finansów senat ir Clamageran; wojny Cam

penon; oświaty Goblet; robót publicznych Sadi

Carnot; rolnictwa Pierre Legrand; handlu Heivć

Mangon; poczt Cny,not; marynarki Galiber.

Zaraz po złożeniu gabinetu, odbyli Brisson i

Freycinet naradę z Ferrym w sprawie zawarcia

pokoju i głoszono krótko potesi tak w Paryżu, jak

w B erlinie, że pokój na podstawie ułożonych jnż

preliminaryów podpisanym został.

Jako kandydatów na prezesa i wiceprezesa Izby

depntowanyeh wymieniają pp. Flrąnet, Philippo

teaux i Fallićres.

Wczoraj miały się rozpocząć obrady w komisyi

kanału sueskiego pod przewodnictwem p. B arrćre,

którego propozycye przyczyniły się głównie do

tego, że komisya ta przyszła do skutku. Zajęcia

kom isyi potrw ają może do pięciu tygodni. Jak do

noszą do N. fr. Presse. nie wątpią w Paryżu, że

nentralizacya kanału, jako ostateczny rezultat na

rad kom isyi osiągniętą zostanie i zdecydowaną

w myśl znanego programu. Niemcy, Austrya i Ro

Bya trzymać go się będą stanowczo, nowemn rzą

dowi frant uskiemn nakażą to w zględy na interes

Francyi, zgodzie takiej nlegnie Anglia, a za nią

niezawodnie i dwuznaczną cięgle rolę odgryw ające

Włochy. Pytanie tylko, czy konferencya mocarstw,

która się zbierze po ukończeniu prac kom isyi ka

nał .w ej, celem nadania sankcyi jej postanowieniom,

uie uzna za stosowne poroszenia także m yśli neu

tralności E giptu , bez której neutralność ssmegu

kanału byłaby trudną do otrzymania. Ktoś musi

przecie strzedz ścisłego dopełnienia w arnnków neu

tralności na k an ale , a trndno, żeby tego dokonać

mogło mocarstwo w wojnę zawikłane.

Germania -donosi, że na podstaw ie najświeższych

rokowań z Rzymem, bisknp warmiński Dr Kre

m entz, ma zostać arcybiskupem kolońskim .

Krem entz był jednym z pierwszych, którym w chwili

rozpoczęcia w alk i kultnrnej wstrzymano wypłatę

pensyi, był on jednak znanym u dworn z czasów,

kiedy jeszcze był proboszczem w Coblenz i nie

przestał używ ać tam dobrych w zględów w naj

bliższem otoczeniu cesarza.

Angielskie dzienniki uie przestają poddawać od

powiedzi rosyjskiej na notę angielską ostrej kry

tyce. Times, Standard, a nawet Daily News nie

przestają podejrzywać Rosyi o chęć zyskania tyl

ko na czasie. D aily News wyrażają przekonanie,

że car i Giers pragną pokojowego załatw ienia tej

sprawy, ale obawa, że partya wojenna, wojskowa

zyBka w końcn przewagę, zdaje im się bardzo

groźną. W Indyach nie nstają uzbrojenia i sto

pniowe posuwanie wojska ku granicy Afganistanu.

W Rawal Pindi odbywają się, obok festynów, cią

głe narady między baw iącym tu jeszcze w icekró

lem Indyj i ks. Connaugbt a emirem Afganistann.

Kolej z Indyj do Quettah ma być w jak najkrót

Bzym czasie wykończoną.

O Rosyi głoszą znów, że przysposabia ona już

przyszłego wodza kam panii afgańskiej. Jenerał

Hurko ma być przeznaczonym na jenerał-gnber

natora Tnrkestann, miejsce jego w Warszawie ma

zająć Piotr Sznwałow. Jedna i druga nominacya

ma być obliczoną na przypadek możliwej w ojny

z Anglią. Podróż Hurki do Petersburga ma pozo

stawać w związkn z temi zamiarami.

W ykaże się może w końcn, że to są obnstronne

demonstracyę na wytargowanie lepszych warnn

ków ngody, w którą w świecie dyplom atycznym

nie przestają wierzyć, ale w tej chwili sprawa

afgańska przybrała znown widocznie groźniejszą

poBtać.

Konwencyę w spraw ie finansów egipskich przy

ją ł już parlament angielski, chodzi więc teraz głó

w nie o Bpieszne zaciągnięcie pożyczki i bezzw ło

czne sfinansowanie przynajm niej pew nej jej części

na najDaglejsze potrzeby egipskie. W tym celn

odbyła się świeżo w Londynie nr rada pomiędzy

Blqm baszą, R othschildem , Gladstonem i Gran

villem.

Dziennikowi Ncroje Wremia donoszą * Kabn

ln, że lndność tego miasta niezm iernie zatrwożo

ną została otrzymaną przez gubernatora pograni

cznego forta Chodża-Śałocha wiadomością, iż Ghan

Buchary zgodził się na wolne przejś ie w ojsk ro

syjskich przez terytorya Bnchary, tndzież — że

pozw olił im zakupyw ać w Bncharze w szystko, co

k .lwiek okaże się potrzebnem dla arm ii. Takie

postąpienie Chana wydaje Bię Afgań :zykom tem

dziw niejszem, że Chan B achary jest blisko spo

krewnionym z Emirem Abdnracbmanem, jako je

go t. ść.

ŁL, 11,4, !MI

Ustawodawcza czynność Rady państwa.

II.

Przechodząc do ustawodawstwa karnego, zazna

i zyć należy, iż ubiegłe feześciolecie w ykazuje kilk a

nstaw d la naszego k ia ;n bardzo stosownych.

PierwBzą jest nstawa z dnia 28 maja 1881 r.

(Nr 47) obejmująca przepisy karne w razie nie

rzetelnego postępow ania przy interesach k red yto

w ych, i nakładająca karę aresztn lub pieniężną

do wysokości 1000 ?łr. na tych, którzy przy tego

rodzajn interesach wyzyskują w celach wzbogacenia

się, lekkomyślność, stan przymusowy, niedołęstwo,

brak doświadczenia lnb wzbnrzenie nmysłowe dłu

żnika. Statystyka karna wykazuje wprawdzie mały

procent tych, którzy karę za przekroczenie prze

pisów powyższych ponieśli, lecz jnż samo ogło

szenie ustawy okazało się w skutkach bardzo

?bawiennem. Daw niejszem i bowiem czasy tego ro

dzaju wyzyskiwania przez lichwiarzy były na po

rządku dziennym, zwłaszcza w interesach z na

Hzymi włościanam i, dziś zaś lichw a nstawą tą,

nstawą o lichwie i nstawą przeciw pijaństw a sta

nowczo jest złamaną, a pokntnje tn i owdzie

w postaci spółek tak zwanych «lwich" (societas

leonina) do zaknpna wspólnego bydła, wspólnego

obsiewania grantów, w postaci dzierżaw itp , lecz

jest nadzieja, że z czasem przy znanej sumień

ności naszych sędziów powiatowych i to złe w y

korzenione będzie. To też pomimo klęsk elemen

ta rn ycb, spostrzegać się daje polepszenie dobro

bytn włościan, objaw iające się większem nposaże

uiem w bydło i podniesieniem cen ziemi.

Dingą nstawą, która niezaprzeczenie zbawienne

dla rolnictwa przyniosła owoce, jest znana nstawa

z dnia 29 lntego 1880 r. (L. 35) wraz z dodatko*

w em i przepisam i, dotycząca usunięcia i zniszczenia

zarazy bydła. Od czasn wejścia w życie tej nstawy

karnej, oraz w związkn z tą nstawą wydanych

przepisów administracyjnych, zaprowadzających

kataster bydlęcy, coraz m niej słychać o zarazach

na bydło. Zam ianowanie inspektorów i pomnożenie

posad w eterynarzy, ochroniłoby bez wątpienia od

plagi, która dzięki najbliższym naszym sąsiadom

od wscbodn, k ra j nasz epidemicznie naw iedzała.

Jakkolwiek w pierwszej chwili ścisłe przepisy

rzeczonych nstaw w ydaw ały się zbyt nciążiiwe,

to jednak obecnie każdy chętnie stosnje aię do

nieb, widząc dobre skntki Barowych zarządzeń.

Dla ochrony kredytu nchwalono nowelę karną

z dnia 25 maja 1883 r., którą zakazano psncia i

nbezw artniania rzeczy rnchomych i nieruchomych,

usuwania i pozbywania tychże w celn ndaremnie

nia środków przymusowych wierzyciela przeciw

dłużnikowi. Ustawa ta nakłada karę aresztn od

miesiąca do rokn za te przestępstwa, jakoteż za

zmyślanie dłngów i za nmowy pozorne. Przy egze

kncyacb znajdzie ta nBtawa częste zastosowanie

i nchyłi prawdopodobnie złe, które dość było roz

powszechnione. T ak więc pierwsza z wymienionych

tn nstaw karnych chroniąca dłnżników od nadnżyć

w ierzycieli, znajdnje uzupełnienie w nstawie po

w yższej, żądając od dłnżników rów nież rzetelnego

postępowania.

Działalność ministerstwa sprawiedliwości łącznie

z Radą państwa objawiła się nietylko inicyatywą

w nchwalenin nstaw sądowych, lecz także w kie

runku pomnożenia sądów w Monarchii. Szczegół

niej w G alicyi, gdzie stosnnek liczby sędziów do

ilości mieszkańców na pojedynczy okręg, jak to

niedawno w swej świetnej mowie w ykazał poseł

Madeyski, jest najwięcej rażący, zachodziła po

trzeba pomnożenia liczby okręgów sądowych. Po

stanowiono zatem ntw orzyć nowe sądy powiatow e

w Bieczn, Mszanie dolnej, w Czarnym Dnnajcn,

w Tlnstem, w Złotym potokn i Żydaczowie, z któ

rych niektóre jnż są zorganizowane. N adto ntwo

rzono sąd obwodowy w Wadowicach, a utworzenie

sądn obwodowego w Jaśle znajdnje się w stadyum

przygotowawczem . W skntek petycyj niektórych

gm in , zaokrąglono okręgi sądowe, przydzielając

pojedyncze miejscowości do okręgów dogodniej

szych dla mieszkańców pod względem geografi

cznego położenia.

111.

Ustaw y administracyjne nbiegłego peryodn wy

borczego i zarządzenia władz wykonawczyeh na

zasadzie nchwał parlamentarnych, były tylokrotnie

gruntownie i wszechstronnie omawiane, że myśli

przewodnie i główne zasady winnyby być w świe

żej pamięci czytelników. O graniczam y Bię zatem

na krótkiem zestawienia najdonioślejszych nstaw.

Góruje nad innemi nstawa przemysłowa z dnia

15 marca 1883 (Nr. 39), a w związkn z nią u

staw y: o inspektorach przemysłowych, o przemy

śle konresyonowanym, i o latach terminatorskich.

Bezw zględną wolność przemysłową, pod którąj ha

słem zapanowała fuszerka, nadużyte zasady man

szestersk’ej szkoły ekonomicznej, pragną nowe te

ustawy nsnnąć, łącząc wymagania nauki z hasłem

nowszych czasów ochrony pracy. To też pra

wnicy całej Monarchii, mimo zarzntów prasy pseu

do-łiberalnej, pom awiającej to w ielkiej doniosłości

dzieło o wstecznictwo, przyjęli nowe urządzenia

bardzo życzliwie. Zainteresowanie się rękodzielni

ków w krajn naszym, przypisać śmiało można

wznowieniu w ustawach tych dawnych tradycyj

instytncyj cechowych. Z b y t to są świeże przepisy,

aby skntki ekonomiczne jnż dzisiaj nczuć się dały.

Jeżli jednak obok zarządzeń, wymagających od

przemysłow ców uzdolnienia fachowego, obndzi się

poczucie solidarności w spółkach, możemy mieć

nadzieję, że za lat kilka okażą się zbawienne skn

tki nstawy.

Dalej należy zaznaczyć ns’awy, dotyeząee pod

niesienia knltnry krajow ej w dziedzinie budowli

wodnych tndzież o nieszkodliwem odprowadzaniu

wód górskich, obie dla naszego krajn niepuśle

dniego znaczenia, które i w ostatniej sesyi parła

mentaroej znalazły swój wyraz przy dyBknayi nad

wnioskiem Ministerstwa o regnlacyi rzek w G alicyi.

Ważnem dla knltnry krajowej jest takie rozpo

rządzenie Ministerstwa rolnictwa z dnia 25 lipca

1883 urządzające personal leśny, któremu nadano

niejako charakter nrzędow y, przydzielając leśni

czym czynności samodzielne z prawem odbywania

kom isyj bez specyalnego odnoszenia się do w ładz.

Nie możemy natomiast przyznać nBtawie tak

zwanej kommasacyjnej z dnia 7 czerwca 1883

(N r 92) tej doniosłości, jaką jej nadają niektóre

sfety rolnicze. Zdaniem naszem nstawa ta zw ię

ksza tylko liczbę nstaw na papierze i nie wejdzie

tak łatw o w w ykonanie. Skoro rząd dawniejszy

przy zniesienia pańszczyzny i urządzeniu stoBnn

ków poddańczycb om inął sprawę zaokrągleń gran

tów i przyjął zasadę :lu ft possidetis, to obecnie,

gdy zaszło zasiedzenie blisko czterdziestoletnie,

nie da się łatw o przeprowadzić kommasacya na

w iększą skalę, bez w yw ołania drażliwych kw estyj

społecznych. U staw a ta zastrzega sejmom k rajo

wym orzeczenie co do k w alifikacyi grantów jako

rolnicze, i pod względem wspólnych użytków , tych

że regnlowania, oraz innych zarządzeń.

Ministerstwa spraw wewnętrznych i handln zdzia

łały w ubiegłym petyodzie wyborczym, jak po

wszechnie wiadomo, bardzo dnżo w kiernnkn ko

m unikacyjnym. Samych koncesyj na bndowę kolei,

z których wicie w rach wprowadzono, wydano 52.

Na kra j nasz przypadają koncessye na linie

z Jarosław ia do Sokala, ze ;stryja do Beskidn,

z D oliny do Wygody. W e własnym zarządzie wy

budowano linie , kolei w Bośnii, kolej Arulańską,

Transwersalną galicyjską i Morawsko-Szląską. Za

prowadzono w sierpniu 1884 r. generalną Dyre k

cyę dla kclei państwowych w raz z Radą kolejow ą

(Staats-Eisenbahnratb) tndzież Dyrekcye rnchn dla

poszczególnych linij (Betriebs-D irectionen). Gene

ralna Dyrekcya składa się z czterech wydziałów :

1. Wydziału prezydyalnego i wydziałów specyal

nych. 2 . dla utrzymania i bndowy linij kolejowych

3 dla rncbn i maszyn 4. dla zarządn i handln.

Naczelnicy wydziałów mienią się dyrektorami. Nie

od rzeczy także wspomnieć o nBtawie n(atwiającej

bndowanie kolei tak zwanych lokalnych, o nsta

wach odnawiających kilk a konwencyj pocztowych

cbok konw encyi handlowej z państwem Niem iec

kiem , następnie o nstawie urządzającej instytncyę

pocztowych kas oszczędności, a w reszcie o nowej

ordynacyi wy borczej ao Izb handlowych — w szy

stkich wydanych w celach podniesienia rozw ojn

ekonomicznego.

Pom ijam y liczne rozporządzenia m inisteryalne

w specjalny, h kwestyach administracyjnych, jako

m ające znaczenie interpretacyjne odnośnie do da

w niej istniejących nstaw. W reszcie przypom inamy

koncessyą dla galicyjskiego Bankn krajowego

wraz z nadaniem przywileju nżywania egzekncyi

tak zwanej politycznej.

Obowiązek slnżby wojskowej uregulowany zo

stał nstawą z dnia 2 października 1882 (Nr. 153)

według której czas służby w arm ii lądowej wyno

si 3 lata w linii, 7 lat w rezerwie, tudzież 12 dla

tych, którzy bezpośrednio do obrony krajow ej za

ciągnięci zostali.

IV.

Sprawozdanie niniejsze zam ykam y poglądem na

ustawodawstw o skarbowe ostatnich lat.

Dział to najobszerniejszy, w ykaznjący liczny

szereg nBtaw i zarządzeń finansowych. Pieniądz,

ów nermis rerum w życiu pojedyńczego indy w i

duum, odgrywa i w życin państwowem większą,

jak daw niej rolę, bo społeczeństwa państw kon

stytucyjnych, do współrządów powołane, w iękaze

ma,ią wym agania do państwa, żądając nakładów

w celach ekonomiczno produkcyjnych i trzymając

się zasady, do ut des. Każdy minister skarbn

w zarządzie finansami, godzić mnsi wymagania

społeczeństwa z obowiązkami nrzędnika państwo

wego. Obok dążenia do w yrów nania niedobora

przez podwjTższenie dochodów państw owych, pan

Minister ogłosił program zm ierzający do podnie

sienią siły podatkowej obywateli, zapomocą prac

ustawodawczych w cełach podniesienia dobrobytu,

a zarazem pragnął urzeczywistnienia zasady ka

meralistycznej równomiernego i słusznego rozkła

du podatków. Wiadomo, że ile okoliczności na to

POTOP

(57)

POWIEŚĆ

przez

Henryka Sienkiewicza.

Tom drugi.

(Ciąg dalszy.)

Pułkownicy aż rękoma poczęli klaskać, z wy

jątkiem jedDego Mirskiego, który pokiwawszy gło

*ą, rzekł:

Mnie też, co go znam, dziwno to było i

w głowie nie chciało się pomieścić, że on nas ży

wych z Kiejdan wypuszcza. Musiały być chyba

jakieś powody, których nie znamy, a dla których

śam me mógł nas na śmierć Bkazać.

Pewnie chodziło mn o opinię ludzką?

Może.

T. Jednakże dziw, jak to jest zawzięty pan -

ia n, mały -rycerz -

bo przecie, nie wymawiając,

tak leszcze niedawno na współkę

z Ganchoffeu, ratowałem.

dzifńcf l? ,P(?djeeo ojcem, a potem pod nim trzy—

P’ęć lat już służę...

—

rzekł Stankiewicz.

tnski.

zny criek! - dodał Stanisław Skrze

,-,«ui

Jakiemu lepiej w paszczękę nie leść —

mv *nim°hh "

cŁ e° djabli wezmą! Unikaj

,wy! a natomiast majętności, które

rab%r ncnrate mn wypłuczmy. Idźmy

do wojewody witebskiego, żeby to mieć jakąś,

ochronę, jakowegoś pana za Bobą, a po drodze

bierzmy, co się da ze spiżarniów, ze stajen, obór,

spichrzów, piwnic. Aż mi się dnsza do tego śmieje

ijnż to pewna, że nikomn niedam się w tem

wyprzedzić. Co z pieniędzy po ekonomiach będziem

mogli w ziąść, to bierzmy także. Im baczniej i o

kryciej przyjdziem do wojewody witebskiego, tem

wdzięczniej nas przyjmie.

—

On i tak nas wdzięcznie przyjmie — odrzekł

Oskierko.

—

Ale to dobra rada, żeby do niego

iść i lepszej teraz nikt nie wymyśli.

—

Wszyscy głosy za tem dadzą — dodał Stan

kiewicz.

—

Jako żywo! — rzekł pan Michał.

—

Tak

tedy do wojewody witebskiego! niechże on będzie

owym wodzem, o któregośmy Boga prosili.

—

Amen! — rzekli inni.

I jechali czas jakiś w milczenin, aż wreszcie

pan Michał jął się kręcić na kulbace.

—

A żeby tak gdzie Szwedów po drodze sku

bnąć? - spytał wreszcie, zwracając oczy na to

warzyszów.

—

Moja rada jest, źe jeśli się zdarzy, to dla

czego nie?— odparłStankiewicz. Pewnie tam Ra

dziwiłł npewniałSzwedów, że całąLitwę ma w ręku

i że wszyscy chętnie opnszczą Jana Kazimierza,

niechże się pokaże, że to nieprawda.

—

I słusznie — rzekł Mirski.

—

Jeśli jaki od

dział wlezie nam w drogę, to mn po brzuchach

przejechać. Zgadzam się również, aby się na Ba

mego księcia nie porywać, bo mn nie zdzierżymy.

Wojownik to wielki! Ale, unikając bitwy, wartoby

z parę dni koło Kiejdan się pokręcić.

—

Aby mn majętności spustoszyć? -

spytał

Zagłoba.

—

Nie to! Jeno aby lndzi więcej zebrać. Moja

chorągiew i pana Stankiewicza ku nam się przy !

mkną. Jeśli zaś jnż rozbite, co być może, to także

Indzie będą pojedynczo do nas się knpili. Nie bez

tego, żeby coś i szlachty nie napłynęło. Przypro

wadzimy pann Sapieże większą silą, z którą sna

dniej będzie mógł coś począć.

Rzeczywiście wyrachowanie to było dobre, a

jako pierwszy przykład, mogli posłnżyć dragoni

pana Ro»ha, którzy wszyscy, z wyjątkiem jego

samego, przeszli bez wahania do pana Michała.

Takich mogło Bię znaleźć w szeregach radziwil

łowskich więcej. Można było przytem przypuszczać,

że pierwsze nderzenie na Szwedów wywoła ogól

ne powstanie w krajn.

Postanowił więc pan Wołodyjowski ruszyć na

noc w stronę Poniewieża, zagarnąć jeszcze, co

można, szlachty landaóskiej w okolicach Upity i

ztamtąd zanurzyć się w puszczę rogowską, do

której, jak się spodziewał, resztki rozbitych opor

nych chorągwi będą się chroniły. Tymczasem

stanął na wypoczynek wedle rzeki Ławeczy, aby

lndzi i konie pokrzepić.

Tam stali do nocy, poglądając z gąszczy le

szczynowych na wielką drogę, po której cią

gnęły coraz to nowe gromady chłopstwa, ucieka

jące w lasy przed spodziewauem najściem szwe

dzkiem .

Żołnierze, wysyłam na drogę, sprowadzali od

czasn do czasu pojedynczych chłopów, aby za

siągnąć języka o Szwedach, ale niewiele można

się było od nieb wywiedzieć. Chłopstwo było

przerażone — i każdy pojedynczo powtarzał, że

Szwedzi tuż, taż, ale dokładnych objaśnień nikt

nie nmiał ndzielić.

Gdy ściemniło się zupełnie, pan Wołodyjewski

kazał ludziom siadać na koń, lecz zanim ruszyli,

do uszu wszystkich doszedł dosyć wyraźnie od

głos dzwonów.

v.lI1a»U|U15I\.

—

Co to jest? — pytał pan Zagłoba — prze

cie na Anioł Piński za późno?

Pan W ołodyjow ski słuchał przez chwilę pilno.

—

To na trwogę! — rzekł.

Poczem pnścił się w zdłn ź szeregu.

—

Aniewietamktóry—pytał—cotoza

wieś, czyli miasteczko w tamtej stronie?

—

Klawany, panie pnłkownikn — odpowiedział

jeden z Gościewiczów — my tam tędy z potażem

jeżdzim .

—

Słyszycie dzwony?

—

Słyszym! To niezwyczajna rzecz !

Pan Michał skinął na trębacza, i wnet cichy

głos trąbki zabrzmiał wśród ciemnych gęstwin;

chorągiew posnnęła się naprzód.

Oczy wszystkich ntkwione były w kiernnkn,

zkąd coraz gwałtowniejsze dochodziło dzwonienie;

jakoż nie napróżno patrzono, bo wkrótce błysło na

horyzoncie czerwone św iatło i pow iększało się

z każdą chwilą.

—

Łnna! — szeptano w szeregach.

Pan M ichał pochylił się kn Skrzetnskiemn.

—

Szwedzi! — rzekł.

—

Skosztnjem! - odparł pan Jan.

—

Dziwno mi to jeno, że palą.

—

Mnsiał szlachcic opór dać, albo chłopstwo

się m szyło, jeśli na kościół nastąpili.

—

Ano zobaczym — rzekł pan Michał.

I sapnął z zadowoleniem.

Wtem pan Zagłoba przycłapał kn niemn.

—

Panie Michale?

—

A coP

—

Jnż widzę, te ci szwedzkie mięso zapach

niało. Pewnie bitwa będzie, co?

—

Jak Bóg zdarzy! jak Bóg zdarzy!

f- ’ A kto będzie jeńca pilnował?

—

Jakiego jeńca?

—

Jnżci nie mnie, jeno Kow alskiego. W idzisz,

panie Michale, to jest okrntnie ważna rzecz, żeby

on nie nciekł. Pamiętaj, że hetman nie wie o ni

czem, co się stało, i od nikogo się nie dowie, je

żeli Kowalski mn nie doniesie. Trzeba jakowym

pewnym lndziom kazać go pilnować, bo w czasie

bitwy łatwo dać drapaka, zwłaszcza, że i fortelów

może się chwycić.

—

Tyle on zdatny do fortelów, ile ten wóz, na

którym siedzi. Ale masz waść słuszność, że trzeba

kogoś koło niego zostawić. Chcesz waść mieć go

przez ten czas na oka?

—

Hm! bitwy mi żal!... Prawda, że to w.nocy

przy ognin prawie nic nie widzę. Żebyśmy się

mieli po dnin bić, nigdybyś mnie na to nie na

m ówił... ale skoro pnbłicnm bonnm tego wym aga,

niechże jnż tak będzie!

—

Dobrze. Zostaw ię waszmości z pięciu ludzi

do pomocy, a jakby chciał nmykać, to w łeb mn

palcie.

—

Ugniotę ja go w palcach, jak wosk, nie bój

się!.. Ale to tam łnna coraz większa. Gdzie mam

się zatrzymać z Kow alskim?

—

Gdzie waść chcesz. N ie mam teraz czasn —

rzekł pan Michał.

I wyjechał naprzód. Pożar rozlewał się coraz

szerzej. W iatr pow iał od strony ognia i razem

z głosem dzwonów przyniósł echa wystrzałów.

—

Rysią! skomenderował pan Wołodyjowski.

(Ciąg dalszy nastąpi).

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction