Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 408 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 226.

Kraków 3 Października - Środa.

Rok 1860.

Dziennik ^ hodzi codzień ran0 wyjąwszy poniedziałki i dni następujące po

Dodatek *Miesięczny wychodzi z ostatnim dniem każdego miesiąca.

Przedpi.ATa na Dziennik ,,Czas1*

w Państwie, Austryackiem (pocztą)

r° o z n ie ....................... z}a. 24

p ó ł r o c z n i e ...........................

k w a r t a l n i e ...........................

”a

w Krakowie:

r o c z n i e .......................................... zła. 2 0

p ó ł r o c z n i e ........................................ » 1 0

kwar talnie....................................r

m i e s i ę c z n i e ............................. »

miesięcznie .....

2cen25

Przedpłata na Dziennik »Czasu z Dodatkiem.

w Krakowie:

j w Państwie Austryackiem (poczta)

ro c z n i e ............................................... zła. 3 0 | r o c z n i e ...................................... z j a . 3 4 *

p ó ł r o c z n i e ........................................ n 15

p ó łro c z n i e ................................

k w a r t a l n i e .................................... »

kwartalnie

Na sam »Dodatek* prenumerować nie można.

CZAS

Przyjmują się do umieszczenia w Inseratach

ogłoszenia, odezwy, uwiadomienia, doniesienia wszelkiego rodzaju, ty

czące się przemysłu, handlu, rolnictwa, sprzedaży, kupna, itp. za opłatą

Od wiersza drobnego za jednorazowe umieszczenie po 7 centów, za następne

po 3 y, centów. Do każdego inseratu załączone być winno 30 centów na

opłatę stęplową za każdorazowe umieszczenie.

L i s t y z pieniędzmi prenumeracyjnemi i inseratowemi przesyłane być winny

franko do Bióra Ekspedycyi »Czasu11.

L i s t y reklamacyjne nieopieczętowane nie ulegają frankowaniu.

L i s t y niefrankowane nie przyjmują się.

R jjk o p ik m a nadesłane Redakcyi nie zwracają się.

§śsf Numer pojedynczy dziennika kosztuje 10 centów.

Kraków 2 października.

Wyraźnym nader symptomatem w tćj

chwili jest nagły zwrot opinii publicznej

przeciw Garibaldemu.

Uderzają na niego

dzienniki angielskie, francuskie, niemówiąc

juz o piemonckich. Korespondenci nasi do

noszą o reakcyi opinii w Paryżu, i to w niż

szych klasach. Zwrot ten zadziwiać może

tylko tych, którzy się albo uwodzą stronni

cz_ym poglądem na sprawy włoskie, albo

też których płytki sąd z powierzchowności

ocenia w ypadki, i głębiej w istotę rzeczy

niewchodzi.

Niechaj dzienniki mówią co chcą, Gari

baldi jest dziś tym samym człowiekiem

który przedsiębrał wyprawę na Sycylię,

chce 011 tego samego dzisiaj, czego chciał

wtedy. Nikomu mnićj pomyślność nieza*

wróciła głowy jak jemu. Nie tylko liczył

on na to powodzenie jakiego doznawał, ale

w nie wierzył. Nigdy też nie było widać

aby go zadziwiło, nigdy go sobie, ani też

swoim towarzyszom nie przypisywał. Ni

gdzie i nigdy niewymagał hołdów. Niechciał

anneksyi w Palermie, niechce jćj w Neapolu,

i to dla tych samych przyczyn.

Anneksya

odejmuje mu władzę a on jćj potrzebuje(. Nie

odpychał nigdy stronnictwa mazzinistów, bo

na drodze którą szedł, nie mógł odrzucać

pomocy jego bezwzględnie. Jeżeli dziś wię

cej się na niem opiera, to zmusza go do

tego sarn Piemont. Wie on dobrze, że aby

programat swój wykonać, potrzebuje wła

dzy; uwzględnić zaś żądania Piemontu, by

łoby to zbezwładnić się. Ruch jakiemu on

przywodzi, niedozwala odrazu zorganizować

administracyi tak silnej, aby się od wszel

kiej uchronić anarchii. Ze inaczej być nie

może, wiedziano o tem , kiedy jeszcze był

w Sycylii, dziś zaś, gdy jest w Neapolu, gdy

zamiast dyktatury nad dwumilionowym kra

jem ma ją nad dziesięcią milionami ludno

ści, opinia publiczna robi mu z tego zarzut.

Zgoła Garibaldi nie zmienił się, ale opinia

publiczna widząc trudności których następstw

się obawia, rzuca się na człowieka co jćj

tę trudność przedstawia. Nie zważa ona by

najmniej na to, że wszystko co się dziś dzie

je, jest tylko prostem następstwem tego że

Garibaldi jest w Neapolu.

Któż nie wiedział, że Garibaldi zdobyw

szy Neapol urośnie w siłę i to taką, iż sta

nie się panem ruchu włoskiego, że z kró

lem Piemontu jak z równym sobie trakto

wać będzie? Cóż innego się stało? Któż nie

wiedział, że dopóki walka nie skończy się

w Neapolu nie może być mowy o państwie

Kościelnćm, lecz że sprawa ta wystąpi za

raz po upadku Neapolu? Piemont zajął pań

stwo Kościelne, lecz Francuzi są w Rzy

mie; czegóżby dziś Garibaldi uważać miał

na względy polityczne skoro zawsze oświad

czał, że polityka nie obchodzi go wcale, i

dowodził całćm swojem życiem, że tak by

ło. Chcieć aby Garibaldi przystąpił do po

lityki piemonckićj, która w tćj chwili głosi

że zasłania Rzym dla Francyi a Wenecyę

dla Anglii, jest to samo co chcieć, aby od

wołał wszystkie swoje słowa i czyny, aby

się zaparł swego całego życia. Może on u

stąpić przed polityką ale nie przystąpi do niej;

moze uledz ale nie dobrowolnie, nie z prze

konania. Lecz jest to cechą pewnej opinii

publicznej, że o tyle wielbi ludzi, o ile po

jej myśli działają. Nie miała ona dosyć

dla Gariba’ .go pochwał, bo go od Wa

shingtona większym być mieniła, a teraz

się przeciw niemu zwraca, skoro jćj się

zdaje, że stoi on na zawadzie dalszym jćj

widokom, a zwłaszcza, że upór i śmia

łość dyktatora Obojga Sycylii mogłyby wy

wołać zawikłania, których się ona obawia.

Dziennik La Presse zapisując ów zwrot opi

nii mówi, iż powinienby Garibaldi zastano

wić się nad swem nowem w Europie po

łożeniem, lecz dodaje zarazem, że na to nie

rachuje wcale, woli ona bowiem mniemać,

że między Garibaldim a Piemontem spór tyl

ko pozorny istnieje. Bliski czas pokaże, jak

dalece La Presse m iała słuszność.

Korespondencja Czasu,

W rocław 30 września,

f Zjazd warszawski opóźnia się. Przyczyną ma

być opóźniający się połóg Cesarzowej rosyjskiej.

Być może. Ależ akuszerki petersburskie nie mogą

przecież być tak ciemne w sztuce położniczej aby

nie były w stanie obliczyć pierwej dnia rozwiąza

nia. Przyczyny muszą być inne. Najważniejszą o

becnie zdaje się być ta, że pomiędzy Petersbur

giem i Paryżem dzieją się z powodu zjazdu tego

jakieś eksplikacye. Może być, że i szczególne a

nieoczekiwane zamącenie się spraw włoskich wpły

wa na tę zwłokę. Rzeczywiście, nie je st to chwi

la, aby jakiekolwiek konferencye dyplomatyczne

mogły znaleść podstawę do pewnych i trwałych

umów. Gdyby się mimo to na jakiebądż zgodzo

no, miałyby one niezawodnie charakter tylko wzglę

dny, ewentualny, jak dotąd wszystkie inne tego

rodzaju. Zjazd warszawski stracił ju ż, zanim się

zebrał, wiele z nadawanego mu znaczenia. Uwa

żano go za demonstracyą przeciw Francyi. Tym

czasem Fran cya zajęła takie stanowisko w obec

sprawy włoskiej, że z tego powodu trudno jest

przeciw niej demonstrować. Kto wie, czy nie

przyjdzie jeszcze do tego, że gabinety europejskie

będą uważały k róh sardyńskiego za obrońcę spó

lecznego porządku przeciw rewolucyjnej anarchii?

Skoro rzeczy tak stanęły, że z dwojga złego trze

ba wybierać jedno, bo niepodobna, bez zamięsza

nia całego świata, odrzucić jedno i drugie, to za

pewne i w przekonaniu gabinetów mniejszem jest

złem odniesienie zwycięztwa przez politykę Wi

która Emanuela. Widoczna jest, że wypadki wło

skie trzymają w tej chwili w zawieszeniu wszel

i stanowczą wolę i czynność polityki europej

skiej.

Wmięszanie się parowca pruskiego »Loreley*

w sprawę włoską, a to przez oddawanie usług

królowi neapolitańskiemu, mianowicie przez dowie

zienie rozkazu króla wydanego do załogi messyń

skiej, stało się dla liberalno-demokratycznej pra

sy pruskiej nowym powodem do wystąpienia p rze

ciw polityce i dyplomacyi gabinetu z niezmiernie

ostrą polemiką. Z artykułów tych można się prze

konać, że dzisiejszej prasie pruskiej nie brakuje

nic do zupełnej wolności. Rozumie się, że w ta

kiej że mierze, jeżeli nie większej, używa tejże wol

ności prasa konserwatywna i feudalna, która krok

wspomniany pochwala i usprawiedliwia pod każ

dym względem. O ile ta ostatnia posuwa się co

raz śmielej aż do obrony zasad najwsteczniejszego

Iegitymizmu, o tyle pierwsza postępuje w obronie

zasad radykalizmu. W ostatecznościach tych jedn a

i druga je st złą doradczynią gabinetu, który też

widocznie swoją idzie drogą, nie łatwą wprawdzie

w obec takiego rozbicia się opinii, ale zawsze le

pszą, aniżeli gdyby szedł za głosem jednej lub

drugiej. Takiej jed n ak w alki opinii nie można

traktować z lekceważeniem, bo obie strony m ają

w stolicy i na prowincyi licznych i gorliwych zwo

lenników i popieraczy, m ają ich i w sejmie, feu

daliści w izbie panów, radykaliści w izbie poseł

skiej. Ci ostatni walczyli d otąd pod sztandarem

umiarkowanych liberałów i popierali obecny gabi

net, nie tyle w samym sejmie, bo tam ich malo

było, za to tem więcej w prasie. Alę ten sojusz

można ju ż dziś uważać za rozwiązany. Stronnictwo

demokratyczne zaczyna iść widocznie swoją wła

sną drogą, ma tolerowaną polityemą centralizacyą

8woję w Zgromadzeniu narodowem, i wraz z niem

sympatyzuje, ja k to widzieliśmy niedawno temu

z całą demokracyą europejską. Ono także p osta

nowiło wybrać na posła berlińskiego, na miejsce

zmarłego Wenzla, byłego asesora sądowego Schulze

z Delitsch, jednego z najczynniejszych szermierzy

demokratycznych, członka Towarzystwa narodo

wego. Był on już kandydatem jednego z okręgów

wyborczych w stolicy w ostatnich wyborach, ale

nie miał większości. Tą razą zapewniają mu le

psze powodzenie. Wybór ten niezadługo się odbę

dzie. Mówią źe demokracya wystąpi z swoim wła

snym programem. To jakby woda na młyn Kreuz

zeitung, która ucieszy się z tego rozbratu liberali

zmu i demokracyi, rokując z niego tem pewniej

sze i bliższe zwycięztwo dla swego własnego stron

nictwa.

____________________

N. Cesarzowa Marya Anna ofiarowała 400 złr.

na budowę kościoła parafialnego grecko-katolickie

go w Temerowcach w powiecie Halickim obwodu

Stanisławowskiego.

W i e d e ń 1 października. Lubo wczorajsze dzien

niki podały były treść mowy J. C. Mości do człon

ków zwiększonćj Rady państwa, gdy wszelako

przemowa ta ma w agę dokumentu i znaczenie aktu

cesarskiego, przeto podajemy takową dosłownie,

jak ją dziś ogłasza Gazeta wiedeńska następnie:

J. C. K. Ap. Mość raczył w d. 29 o godzinie 12ćj

w południe przyjmować n ąjłaskawićj zwiększoną

Radę państwa, pod przewodem J . C. W. najdostoj

niejszego prezesa swego Arcy księcia Raj nera, i na

stępującą mieć do nićj przemowę:

»Panowie Radzcy Państwa!

»Dziękuję Wam za gorliwość, z j a k ą rozwzią

zaliście truune zadanie wasze.

Z zadowoleniem słyszałem ponawiane często

wyrażenia, w których tak patryotycznie skreślali

ście uczucia Waszej miłości ojczyzny i wierności

poddanych.

»Wezmę bezzwłocznie opinię Waszą pod rozwa

gę, i w jak najprędszym czasie wydam postano

wienie.

»Z pewnością oczekuję, że każdy z Was w swo

im zakresie weźmie sobie za zadanie, zjednać roz

porządzeniom, które postanowienie Moje obwieszczą,

chętne i uprzedzające przyjęcie, Moim dobrym

chęciom wdzięczne uznanie i początkom narodo

wych (volksthümlich) urządzeń czynne wsparcie.

»Jedźcie z Bogiem, i bądźcie pewni przychyl

ności Waszego Cesarza!*

Wysokie Zgromadzenie wzniosło trzechkrotny

okrzyk N. Cesarzowi i zostało przez Niego najła

skawićj odprawione.

—

Jakko w iek w Radzie państwa wiele głosów

zasługiwałoby na powtórzenie, nietylko ze wzglę

du swoich zalet oratorskich, ale i wewDętrznćj

swojćj wagi, wszelako rozmiary naszego dzienni

ka nie dozwalają nam zwłaszcza teraz powtarzać

ich dosłownie i zmusiły nas do poprzestania na

zdawaniu z nich ja k i z całego toku obrad krótkićj

relacyi po każdem posiedzeniu. W miarę, j a k do

zwoli miejsce i okoliczności, nie wyrzekamy się

powtórzenia tych mów, które znakomitością swoją

i wpływem jaki wywarły na całe obrady, jak o

też na uchwały Rady, zasługują na dosłowne

przełożenie. Przedewszystkiem jedn ak poczytaliśmy

sobie aa obowiązek czynić to z mowami R»dz

ców galicyjskich, zwłaszcza przez wzgląd na bez

pośredni interes jaki się do nich wiąże i na spra

wy k raju naszego, jakich głównie dotykali. Trzy

mając się tćj kolei, wypada nam dziś podać Da

podstawie stenografowanych sprawozdań głos p.

Kraińskiego, miany na posiedzeniu Rady w d. 22

września, tak jak był zamieszczony w Gazecie wie

deńskiej z d. 29 t. m.

Radzca K r aińs ki: »Ta część sprawozdania,

w którćj nadmieniono o niechęci powstałćj w wie

lu stronach monarchii ze względu narodowego i

językowego w przedmiocie edukacyjnym, n astrę

cza mi kilka uwag. Nie mogę, choćbym i chciał

chętnie, zamilczeć, że skargi na stósunki języko

we w kraju do którego należę, to jest w Galicyi,

w szkole, sądach, jakoteż we wszystkich innych

gałęziach administracyi narodowćj, są usprawiedli

wione. Kwestya językowa, która z jedućj strony

zasadza się na dążeniu do wyparcia języka naro

dowego ze szkół i z administracyjnego zarządu,

z drugićj zaś strony na usiłowaniu nadania języ

kowi narodowemu stanowiska mu należnego, nie

liczy się w Galicyi do owych spraw, które w o

statnich dopiero dziesiątkach lat poruszone zostały

w przeróżnych życzeniach u rozmaitych tak licz

nych ludów monarchii austryackićj. Rząd austry

acki zastał w Galicyi w szkołach, sądownictwie

i administracyi język polski obok łacińskiego.

Część Literacko-Artystyczna.

WIEŻA Z CZASZEK LUDZKICH

na wyspie Zerbi;

Legenda z podroży nad brzegami Afryki.

(Dokończenie.)

»Mała garstka niedobitków schroniła się w Burd

żes-R ook, czyli wieży rynkowćj, na zachód od za

toki położonćj; lecz po krótkim oporze ścigana

przez szturmujących, otworzyła sobie odwrot za

miasto, łącząc się z innymi mieszkańcami wyspy

z wiosek przyległych na obronę przybywającem i.

Pod cieniem drzew daktylowych, niedaleko wsi Wa

dez-Zebeeb, stary naczelnik wyspy, nazwiskiem

Yok hdah, zebrał swych ostatnich rycerzy, wszy

stkich płonących zemstą, wyglądający ch sposobnćj

chwili, aby znów uchwycić stracone zwycięstwo.

Jak u_Indyan północnćj Ameryki, zem sta jest naj

żywszem uczuciem, jedyną, prawie namiętnością

rasy arabskićj, ze zdobyczy wyniklćj, wzrosłćj roz

bojein, natchnionćj fanatyzmem i pamiętającej do

tąd źe jćj p.zodkowie panowali niegdyś aż do uj

ścia Ebru i Mansanaresu. Prawo odwetu jest wy

ryte w duszach tych synów pustyni tak silnie ja k

wiara w jedynego Boga i fatalizm; miłosierdzie i

przebaczenie są wyłącznym Ewangelii dogmatem,

cały koran równie j a k księgi mojżeszowe są krwa

wćm prawodawstwem zemsty.

»Rozjadły Yokhdah liczył szczególnie na brak

wody słodkićj w samem mieście, i na odległość

zdrojów, w których jedynie zwycięzcy czerpać ją

mogli. Ka zał więc zgromadzić wielkie ilości wódki

daktylowćj i porozstawiać po drogach do miasta

prowadzących; co do zasobów chleba i żywności,

te się razem z miastem Żerbi, opodal płonącćm,

w gruzach swoich składów pogrzebały.

»Udręczenie jeszcze większe ja k niesława prze

granćj, napełniało boleścią duszę starego wodza.

Córka jego jedyna, piętnastoletnia Zobbah, osło

da życia, słońce serca, światło spojrzenia, zniknęła

wśród rzezi; wzywał on w duszy anioła śmierci, Azrae

la, aby ją swem czarnćm skrzydłem zasłonił, bo

wolał j ą widzieć martwą niż zhańbioną. Schroniła

się była, jak b y cudem, przed rabunkiem ojcowskie

go domu, w ten czas kiedy on sam walczył na cze

le braci; lecz wkrótce przez wpół pijanego Bawar

czyka odkryta, powleczoną została wśród krwa

wych strumieni do jednego z najeźdźców, nazwi

skiem don Jose de Sahavera, kapitana w gwardyi

wice-króla Sycylii. Był to potwór w postaci ludz

kićj, wzrostu olbrzymiego, siły niezłomnćj, lecz ma

jący duszę tak czarną jak rysy zwierzęcćj jego

twarzy. Oa pierwszy wylądował na wyspę; zanim

łodzie dobiły brzegu, rzucił się był w morze, i

przez kilk a chwil sam pierwsze uderzenie Arabów

wstrzymywał. Poznawszy ich naczelnika w starym

Yokhdzie, wyzwał go słowy obelżywemi do boju,

zranił uderzeniem topora, i byłby niechybnie zabił

lub wziął do niewoli, gdyby ich cisnące się tłumy

obu wojsk nie były rozdzieliły. Pierwszy też wkro

czył do miasta, zachęcając swoim przykładem do

czynów srogości, które się na około niego szerzyły.

Ten rodzaj ludzi, trzeba to wyznać dla honoru za

chodnich pokoleń, schronił się dzisiaj prawie wy

łącznie między tych dzikich żołdaków, którzy zdu

byw ają szańce, szturmują miasta, i potćm bezbron

ne dzieci, niewiasty i starce mordują.

»Nieszczęsne dziewcze, prawie w zemdleniu do

namiotu Sahavery przyniesione, napróżno chciało

szukać swego zbawienia w zatrutym sygnecie, o

statnim darze konającćj matki; lecz niewierna tru

cizna nie spełniła swego dzieła, i gdy uśpiona Zob

bah otworzyła oczy, zguba jćj była dokonaną. Tę

straszną wieść przyniósł jćj ojcu młody murzyn

z nią wychowany, który się był wcisnął do na-1

miotu ja k dżin niewidomy. Odnosił mu przytćm |

na świadectwo słów swoich wypróżniony sygnet.

Rozpacz starca, k tóry znajdował się na_radzie wo

jennćj odbierając tę wiadomość, w ognistą wście

kłość się zmieniła; d arł swoją odzież, palcami pierś

krwawił, i byłby się rzucił na koń dla zmazania swo

jćj hańby we krw i przeklętego giaura, gdyby go

towarzysze siłą nie byli pomiędzy sobą wstrzymali.

Uczucia ojcowskie ustąpiły wreszcie przed obo

wiązkiem żołnierza. Nowy posłaniec uwiadomił go,

że chrześcianie kilkoma oddziałami przebiegali wy

s pę, roznosząc wszędzie mord i pożogę; lecz że

zdawali się być znękani zbytnim upałem lub zwal

czeni gorącym napojem po drogach rozstawionym.

Yokhdah osądził, iż to była chwila stanowcza do

wykonania swego mściwego przedsięwzięcia, 1 do

zniszczenia chociaż jednego oddziału _nieprzy.ja

ciół Natychmiast plan swych działań określ.i,

ostrzegając swych ludzi, że cała skuteczność na

nadu na wrogów od tajemnicy 1 szybkości ich

ruchu zależała. W jed nćj chwili dwa tysiące pie

choty i tysiąc jazdy stanęło w pogotowiu. Dopadli

do palącćj się wioski, z którćj zgliszcza wiatr im

przynosił okropne wrzaski wściekłości i rozpaczy,

za niemym rozkazem starca, otoczyli ją ze wszech

stron, aby żaden z napastników nie mógł z nićj

uchodzić. Za dauym znakiem główny oddział a ra

bów uderzył pędem ja k uragan; giaurowie upojeni

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction