Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 680 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 43.

ę}muz wyohodzi e od iie n n ie wieczór (wyjąwszy

| dnie świąteozne).

Numer pojedynczy w K rakowie i we Lwowie kosztuje 10 oentów.

Prenumerata wynoal:

HieJiM w a w Krakowie. . . . rocznie zir. 20 - kwartalnie złr. 5

miesięcznie złr. 2

w" *^T*V"_’ Z.,*

»21

,5c.25

PM *U ) w państwie Anatryaokióm

,24

doPrus.

B Ul.17sgr.2

tal. 4 sgr. 8

Kzesay niemieckićj .

21 B10

Francyi i A nglii . .

fran. 108

Turcyi, Włoch l Szwajcaryi , 116

» B61«11 ...................................80

fi(aty z pieniędzmi przesyłane byd winny franco do Administracyi ,C zasu.*

—

f.iaty reklamacyjne

niezapieczętowane, n ie nlegają frankowaniu.

—

Ł u t ó w niefrankowanyoh nie przyjmtye się.

frank. 27

n2c.25

tal. 1 sr. 16

1,25

frank. 10

Kraków 21 Lutego — Piątek.

CZAS

Rok 1868.

Prenumeratę przfJm *Ml

W Krakowie: Bióro Administracyi ,C zasu" przy nłioy Rótanne) w domn pod L. 4M ,

tndziet wszystkie Crzęda pocztowe anstryaokie.

O g ło a i e n t a (inseraty) wszelkiego rodzaju, przyjmnią aię za opłat§: od wiersza drobnego_ (petit) aa

jednorazowe nmieazczenie po 8 centów, sa następne po 5 oentów, oraz za opłat§ nałeżytości atęplowo

po S0 oentów od każdorazowego ogłoszenia.

Prenm meratę ( Ogłoszenia przyjmuj§: we Lwowie w Ajenoyi,Czasu* p.Aleks.Piątkowski

przy placu Katedralnym pod L.S1. - W

Wiednin p. A. Oppdik,YioUzcilo 22.—

Na Francyę i Anglię

w Paryżu W. pułkownik Wincenty Raczkowski, Eue dn pont de Lodi N"r. 1. -

Zaś tylko ogłoszenia

w W iednin, w Hamburgu i w Frankfurcie n. M. pp. Haasensteintc Vogler - w B erlinie p. A. Retemeyer

i p. Rudolf Mosae Friedrichsstrasse Nr. 60. -

w Frankfurcie nad Menem p. O. L. Daube St Comp.—

w L ipsk u p. Henryk Engler - w W rocławin p. Jenke, Bial Si Freund.

H ęhopU nam nadsyłane Redakcyi, nie zwraoaj§ się i niszczone będ§.

.T._...

Kraków 30 luteg’o.

(Jzy nie zawczeńnie winszowaliśmy sobie,

pisząc ostatni raz o budżecie, że ów tak

pożądany zresztą duch oszczędności, w na

leżytych zdoła utrzymać się granicach, tam,

gdzie chodzi o stanowisko państwa, o go

dność phsrwszorzędnego w Europie mocar

stwa, o jeg o wpływ i potęgę? Pytanie to

stawiać sobie musimy po odczytaniu sp ra

wozdania z posiedzenia na dąiu 17ym b. m.

Delegacyi przedlitaw skiej, gdzie przy ro z

prawach nad budżetem spraw zagranicznych

usiłowano i niestety poczyniono drobne

oszczędności w rubryce poselstw i peWnych

osób reprezentujących Austryę za grąnicą.

Z prawdziwym, powiemy otwarcie, sm ut

kiem widzieliśmy tam wyrażone zdania, nie

tylko godności monarchii nieodpowiednie,

nie tylko tuzinkowemu rozumowi polityczne

mu przeciwne, ale nawet zapoznające chwilę,

wymagania polityczne i interesa ludności.

Wprawdzie oszczędność głównie przeciw

Rzymowi była skierow aną, przeciw posel

stw u przy Stolicy Apostolskiej,’ duch jej był

oczywiście tendencyjny, a ja k mówiliśmy

wczoraj, namiętność zaślepia. Bo jakże ina

czej wytłomaczyć sobie głosy w zgromadze

niu powołanem do rozpraw nad sprawami

wspólnemi całej monarchii, żądające znie

sienia poselstwa w Rzymie, i to na podsta

wie, że zm niejszenie posiadłości papieskich

- ograniczyło tak dalece ważność tej misyi,

że poseł anstryacki we Florencyi bardzo ła

two mógłby spraw y w Rzymie pozostałe

załatwiać. Jakto, więc ważność poselstwa

rzymskiego dla państwa katolickiego, jakiem

jest Austrya, zawisła od większej lub mniej

szej liczby mil kwadratowych, nad któremi

Papież jako panujący swą władzę rozciąga?

Więc Rzym przestałby być stolicą świata

katolickiego, gdyby jego monarcha tych kil

ku prowineyj nie posiadał? Więc ludy Au

stiyi nie potrzebowałyby już wtedy mieć

pray nim, przy Głowie kościoła, przedsta

wiciela swych interesów? Zaprawdę, rzadko

zdarzyło nam się słyszeć o tak silnem po

parciu koniecznośoi władzy doczesnej, j a k

w owem zdaniu, czego się pewnie objawia

jm°y j° delegat nie domyślał. Znieść, obok

tego jeszcze, poselstw o w Rzymie, właśnie

W chwili, gdy Prusy poselstwo tam swoje

do godności ambasady pierwszego rzędu

wynoszą, jakże w tem głęboka musi leżeć

m yśl polityczna, której pochwycić nie zdo

łamy ?

Ależ choć przynajmniej obciąć płacę posła,

utrzymywały inne głosy, i pomimo obrony

kanclerza, utrzymały się. Inajakiejże pod

stawie. N a tćj zapewne, że im mniejsze

państwo, tem m niejsze poselstwo. Bo niepo

dobna nam zgodzić się na zdanie, jakkol

w iek wypowiedziane przez męża, który kie

rował poprzednio całą nawą państwa, że

oszczędność ta była już za jego rządów za

mierzona, ale wtedy był w Rzymie poseł

poprzednio ju ż mianowany, ukrócać mu więc

dochodów nie godziło się, a teraz świeża

ma nastąpić nominacya. Nie wiemy bowiem

ja k dalece ta zasada, może wysoko bióro

kratyczna, nie wiemy czy dyplomatyczna,

da się w budżecie zastosować i czynić go

zawisłym od osoby na urzędzie będącćj.

Również i zdanie, że przepych w Rzymie

niepotrzebny, nie trafia do naszego przeko

nania. nZbytku nie trzeba nigdzie, odrzekł

głos nader wymowny, nie trzeba go atoli

tak w Rzymie jak w Paryżu i Londynie;

Austrya jest w takiem położeniu, że finan

sowo zbytek dla nićj niemożliwy. Lecz jako

mocarstwo musi mieć poselstwa odpowie

dnie swemu stanowisku, a w Rzymie poseł

jćj interesa katolickie całćj ludności przed

stawia. Wprawdzie żyjemy w takich cza

sach, że obrony tych interesów nie oczeku

jemy jui; ani od posła, ani nawet od gabi

netu, ale od ludu.* 1Radzibyśmy, aby tych

energicznych a pełnych prawdy wyrazów

Izba w dalszem postępowaniu nie spuszcza

ła z nwagi.

A kiedy jnż o oszczędnościach w budże

cie spraw zagranicznych mówimy, to niech

nam wolno będzie wspomnieć, że jedynie

w zwinięciu poselstwa w Dreźnie bylibyśmy

widzieli polityczną doniosłość, a nawet krok

godności m ocarstwa odpowiedni. Dyploma

tycznie przedstawiają Saksonię Prusy. Wy

powiedzenie otwarcie i śmiało, że wobec ta

kiego faktu Austrya na posła swego w Ber

linie przenosi, sprawy jakie z Saksonią mieć

może, byłoby podobno odpowiedzią godną

i stanowczą na podejrzywania o maluczkie

z H anowerem zachcianki.

Lecz mniejsza o to. Co uderzać musi, to

źe budżet wydatków dyplomaty cznych został

nietknięty we wszystkich pozycyach, wy

jąw szy rzymskićj. Delegacya przedli*

taw ska proponuje oszczędność o 17,400 złr.

J a k dalece m onarchia tem się zbogaci, nie

wchodzimy, tem bardzićj, że to dopiero po

łowa Delegacyi tak orzekła. Pozostaje wę

gierska, do którćj rzecz odesłano. Miłąby

nam spraw iła niespodziankę, gdyby na to

przystać nie chciała i założyła veto, które*

mubyśmy przyklasnęli. A nie je st to nie

podobnem, bo jakk olw iek z postępowaniem

Węgrów nie raz jesteśmy w sprzeczności,

jednak przyznajemy im zawsze chętnie, źe

tętni w tym narodzie poczucie wielkości i

prawdziwćj godności.

W sprawie przedłożonych Radzie państwa

budżetów, piszą nam:

Wiedeń 15 Intego.

f f f Pisząc wczoraj o przedłożonych Izbio de

putowanych Rady państwa bndżetach dochodów

i wydatków przedlitawskich na r. 1868, podałem

z obu tyeh bndietów główne pozycye. W skaza

łem między innemi jak małą w porównania jest

snma 3,194,625 złr. przeznaczona ze skarbn przed

litawskiego na zaspokojenie w 1868 r. najważniej

szej potrzeby spółeczności, na oświecenie młodego

pokolenia we wszystkich krajach przedlitawskich.

Pozostaje mi dzisiaj podać z tegoż bndżetn

wydatków na oświecenie, ważniejsze

szczegółowe pozyeye tyczące się Gali

cyi i Krakowa, dorzucając kilka nad niemi

nwag.

Dodatek ze skarbn państwa do fnndnszów szkol

nych (Staatszuschr^ss su Schulfonden), tj. snma

jaką skarb państwa daje dla pokrycia

wydatków otrzymania szkół niższych,

(wyjąwszy Bzkółki początkowe, które po większej

części otrzymywane są kosztem gmin), wynosić ma

w 1868 r. w ogóle d l a wszystkich krajów

przedlitawskich 303,814 złr. Z samy tej

przeznaczono, jako dodatek ze skarbn na utrzy

manie szkół niższych v Galicyi, 51,644

złr.; a w Krakowie i dawaym Okręgu kra

kowskim 27,750 złr. Dodać tn winienem uwagę,

źe w większej części rnb ryk bndżetn oświecenia,

cala Galicya oddzielną, a Kraków z dawnym

swym obwodem oddzielną stmowią pozycyę.

Pierwsza kwota 51,644 zr będąca dodatkiem

ze skarbn państwa na ntrzynanie szkół niższych

w całej Galicyi, rozdzielona jest na 158 podpo

zyoyj. Mianowicie: dla dwó(fa szkół wzorowych

we Lwowie przy których kszałcą się nauczyciele

dla szkól niższych (katolickie i unickiej); dla ta

bicbże szkół w Przemyśla, JirosUwiu, Tarnowie;

dla szkół głównych powiatowych; w Brzezanach,

Zaleszczykach, Samborze, Koornyi, Sanoka; szkół

głównych i niższych realnych w Wadowicach, Bo

chni, Nowym SączD, Jaśle , Rzeszowie, Myśleni

cach, w Wieliczce i Biały; da szkoły dziewcząt

w Wieliczce; nadto na zasil(i dla szkoły dziew

cząt przy klasztorze zakonne ormijaóskich we

Lwowie; przy klasztorze S óitr Miłosierdzia w e

Lwowie, Maryampoln, Czerwmogrodzie, Rozdole;

dla Bazylianów w Lawrowiei Buczaczu, Berna*

dynów w Gwoźdzcn; wreszcie la kongrny dla szkół

początkowych ożyli trywijalnjch (3,938 złr.) i ró

żne stypendya (2305 złr.) . Za orzyklad, jak szcza

pie są uposażenia tych szkół, przytoczę, iż na n

trzymanie jednej z dwóch 8ziół lwowskich wzo

rowych, przy której kształcą się nauczyciele dla

szkól niższych, to jest: na płscc dyrektora, nau

czycieli i sług szkolnych jes przeznaczone ro

cznie 4435 złr. i gmach szkoby; a Da utrzymanie

drngiej (unickiej) 6135 złr., gdyż ta jest umie

szczona w domn wynajętym, i którego opłaca się

czyDBzn 1700 złr. Połowę wydatków na takąż

szkołę wzorową w Przemyśn, i na tak zwane

szkoły główne w Wadowicach w Bochni, w No

wym Sączn, pokrywają kasy miejskie tychże

miast. W ogóle cały wydatek na utrzymanie w r.

1868 szkół niższych w Galicyi (nie licząc szkół

początkowych, ntrzymywany(h praw ie całkiem

kosztem gmin, i szkół p rzy klasztorach), wynosić

ma w 1868 r. wedłng bndżetn, do 88,000 złr.; a

na pokrycie tego wydatkn płynie z różnych źró

deł, jakoto z procentów od kapitałów będących

własnością szkół, z opłat szkolnych, z kas miej

skich i zapisów itd. 37,000 złr.,a z skarbn państwa

51,644 złr.

Bndżet w ydatków na utrzymanie szkół

niższych w Krakowie i jego okręgu w

1868 r. wynosi, w edłng projekt( rządowego, 32,651

złr. Na) pokrycie tego wydafca skarb państwa

ma dodać, jak jnż wspomniałem, 27,750 złr., a

z innych źródeł, w co wchodzą procenta od kapi

tałów i czynsze z nierncnoino»ti uęaących własno

ścią szkół, opłaty szkolne i t. d.,

ma wpłynąć

4,901 złr. Z bndżetn tego, rczdzielonego na 73

podpozycye, widzimy, i i wydatki na utrzymanie

szkoły głów nej wzorowej (prcy nlicy B rackiej),

przy której to szkole kształcą się nanczyciele dia

szkół niższych, wynoszą w og«le 5,997 złr. licząc

w to płace dyrektora, 3 nauczycieli, dwóch pod

nanczycieli, dwóch kandydatów nauczycielskich,

sługi szkolnego, panszalia ora: czynsz z lokalu

szkolnego wynoszący 1,836 złj. Utrzymanie dru

giej szkoły głównej w Krakowie (przy kościele

Sw. Barbary) 2,068; trzeciej szkoły głównej (na

nlicy Sw. Jana) 2,883 złr. (gdyż szkoła ta nie

jest pomieszczona w gmachu szkolnym, lecz czyn

szu z wynajętego lokalu opłaca 816 złr.) Utrzy

manie szkoły głównej w Chrzanowie 1,979 złr.;

szkoły dziewczyn w Chrzanowie 420 złr. Płaca

czterech nauczycieli i jednego pomocnika szkół

początkowych czyli trywijainych w Krakowie,

940 złr. Płace 45 nauczycieli i 29 nauczycielek

szkół początkowych czyli tywijalnych w obwo

dzie krakowskim, 6,535 złr. (Te szkółki początko

we założył byl po większej części rząd b. Rzeczy

pospolitej krakowskiej i dawał ze skarbu publi

cznego płace nanczycielom i nauczycielkom, gmi

ny zaś dawały lokal i opał dla szkoły i nauczy

ciela, a niekiedy ogród dla niego i dodatek do

płacy; utrzymało Bię to do dziś dnia w okręgu

krakowskim, gdy w całej Galicyi później zakłada

ne szkółki kosztem gmin i obszarów dworskich

są na koszcie gmin). Uposażenie szkoły dziewcząt

przy klasztorze żeńskim Sgo Jana w Krakowie,

3,490 złr. Wsparcie dla szkoły żeńskiej przy ko

śc.elo Sw. Katarzyny w Krakowie 301 złr. Wspar

cie d!a szkoły żeńskiej przy klasztorze Sgo Tu

za, 28 złr.; wsparcie dla ochronki małych

dzieci 550 złr.; WBparcie z k a sy miejskiej dla

szkoły głównej starozakonnej na Kaźmierza 625

złr. Resztę podpozycyj wydatków na szkoły niższe

w Krakowie zajmują wydatki na urządzenie szkół,

Da otrzymanie budynków szkolnych, podatki z tych

budynków, wynadgrodzenia systematyzowane i

zmienne.

Między własnemi źródłami tych szkół niż

szych krakowskich wymieniono: procenta od ka

pitałów będących własnością tycb Bzkół (1,509

złr.), czynsze z nieruchomości (451 złr.), opłaty

szkolne (1,800 złr.), opłatę od proboszcza przy1

kościele Sgo Floryana (41 złr.) i klasztoru Cy

stersów w Mogile (88 złr.), od gminy chrześci

jańskiej miasta Chrzanowa (302 złr.), od gminy i

zraelickiej tegóż miasta (420 złr.) N ie zDajdnję

zaś wzmianki W tym rządowym projekcie bn

dżetn, iż kasa miejska krakowska, która

w r. z. różne wydatki na szkoły niższe pokry

wała, płacić ma w 1868 r. n a otrzymanie

różnych szkół niższych w Krakowie

3,467 złr., n ieiicząc w to 2,775 złr.,

które z fun

duszów miejskich mają być w r. b. odłożone na

otworzenie funduszu w celn założenia szkoły rze

mieślniczej, jakto wiadomo mnie z projekta bn

dżetu miejbkiego. A między.innemi nie ZDajdnję

bynajmniej wzmianki w rządowym projekcie bn

dżetn oświecenia, że na płace dla nauczycieli i

pomocników nauczycielskich szkół początkowych

przy kościele Sgo Fioryana i Szczepana, kasa

miejska płacić ma w 1868 r. 930 złr.; a na po

mieszczenie tychże szkół płaci z dawna 394 złr.

rocznie; oraz, że na wynagrodzenie dla trzech na

uczycieli śpiewa przy szkołach głównych daje od

lat dziesięcin po 189 złr.

Wprawdzie nie zamieszczono w rządowym pro

jekcie bndżetn wydatków na szkoły niższe w Kra

kowie, ani pozycyi na pomieszczenie szkół po

czątkowych, którym lokal dostarczyć winna i do

starcza gmina, ani pozycyi płac nauczycieli śpie

wa przy szkołach głównych; ale jest tam zamie

szczona pozycya płac nanczycieli szkół początko

wych w Krakowie, a w rnbryce pokrycia wyda

tków Da szkoły niższe, nie położono kwoty 1930

złr., które kasa miejska na ten cel ma opłacać.

Rzecz ta wyjaŚDi się w komisyi budżetowej lab

przy rozprawach nad bndżetem w Izbie.

Nasuwa mi się tn także drnga nierównie w a

żniejsza nwaga tycząca się w ogóle fundn

szów szkół niższych, średnich i wyższych w Ga

licyi i w Krakowie.

W rządowym projekcie bndżetn oświecenia, w

rabryce pokryć znajduję, iż procent od kapitałów

będących własnością szkół niższych w G alicyi

(kapitałów umieszczonych prawie wyłącznie w obii

gacyacb państwa) wynosi 15,470 złr.,

a procent

od kapitałów będących własnością szkół niższych

w Krakowie 1,509 złr.; dochód z nieruchomości

będących własnością szkół w Galicyi 6 złr. a w

Krakowie 451 złr.; ogółem, że dochód z całego

majątkn szkół niższychwGalicyiiwKra

kowie wynosi 17,436 złr. W tymże bndżecie

w rnbryce pokryć i wydatków na szkoły średnie

i wyższe w całej Galicyi wyrażono, że procent od

kapitałów będących własnością tychże szkół wy

nosi 26,976 złr., a dochód z nieruchomości 4176

złr.; dalej, że procent od kapitałów będących wta

snością szkół średnich i uniwersytetu w Krako

wie wynosi 2,372 złr., a dochód z nieruchomośpi

należących do tychże szkół 127 złr.; ogółem, i e

roczny dochód z całego majątkn szkół śre

dnich i uniwersytetów w Galicyi i w

Krakowie jest: 33,651 złr. Przeto, że ogó

łem cały dochód roczny z majątków i fundu

szów wszystkich Bzkół niższych, średnich,

akademij i uniwersytetów w Galicyi i w Krako

wie wynosi 51.087 złr/,.

Widocznie zatem w ten d zisiejszy m ajątek szkół

wszystkich niższych, średnich i wyższych w Ga

licyi i w Krakowie, n ie weszło bogate niegdyś

uposażenie uniwersytetu Jagiellońskie

g o, (którego znaczną część odebrał rząd austrya -

ki), n i e weszły pojeznickie fnndnsze n a

edukacyjny fundusz przekazane, nie wpłynęła część

m ajątku tych zniesionych klasztorów, które miały

obowiązek utrzymywania szkół, i wszystkie te

fundusze wpłynęły wproBt do skarbn pań

stwa. Jeżeli przeto skarb państwa ma dać w 1868

rokn na ntrzymanie szkół niższych w Galicyi i

w Krakowie 79,394 złr., a n a ntrzymanie w tym

że kraju szkół śred nich, instytDtów technicznych

i uniwersytetów, (dodawszy wszystkie pozycye

tak zwyczajnych jak nadzwyczajnych wydatków)

732,349 złr., to jest ogółem 811,743 złr. na utrzy

manie szkół i instytutów naukowych wszelkiego

rodzaju w Galicyi w i Krakowie; snma ta nie

jest cała bezpośrednim dodatkiem ze

skarbn państwa do fandaszów szkolnych i nau

kowych (Staatszuschuss muSchulfonden und Staats—

Zuschuss zu Studienfonden), ale część jej jest pro

centem od tyfch dawnych funduszów szkolnych i

naukowych, które i Galicyi i Krakowa po ich

przyłączenia, przeszły na rzecz skarbu austrya

ckiego, to jest doehodem od tych uposażeń da

wnych szkół i inst,ytutów naukowych, które po

przyłączeniu tej części Polski do cesarstwa au

stryackiego stały się własnością państwa.

Nawet zważając, że cały roczny dochód z te

raźniejszego majątku szkół niższych, średnich i

wyższych w K rakowie wynosi ogółem, wedlng

budżetu ministerstwa, tylko 4,459 złr.; musimy

przypuścić, że w majątek ten n i e weszły nietyl

ko dawne uposażenie uniwersytetu Jagiellońskiego

i część pojezmckich fnndnszów w Krakowie bę

dąca; ale nawet nie wpłynęły, jak się zdaje,

wszystkie uposażenia bnrs, różnych instytncyj i za

kładów Dankowycb krakowskich, jnż to w nieru

chomościach, już to w kapitałach, które były hi

potekowane na domach w Krakowie Inb na do

brach a następnie pospłacane zostały do kas pu

blicznych. Życzyóby należało, ab y bliżej obznaj

mioni z tą spraw ą wyjaśnili ją, zaczem bndżety

dochodów i wydatków przedlitawskich przyjdą

pod rozbiór i uchwały pełDych Izb Rady pań

stwa.

Dla porównania przytoczę tn, i i naprzykład

w Czechach roczny dochód z majątkn szkół niż

szych (nie liczę bynajmniej dodatków od gmin,

opłat szkolnych, itd.) wynosi 50,151 złr.; a roczny

dochód z majątkn szkół średnich i wyższych wy

nosi 179,519 złr. (nie licząc w to bynajmniej do

datków od miast i gmin). Powodem tego jest, za

pewne, iż żadna część majątkn szkół w Czechach

nie wpłynęła wprost do ogólnego skarbu pań

stwa.

Po tych uwagach wracam do przedstawienia

dalszych w ażniejszych pozycyj z budżetu oświece—

Dia, tyczących się Galicyi i Krakowa.

Dodatek ze skarbu państwa do funduszów nau

kowych we wszystkich krajach przedlitawskich

(Staatszuschuss zu Studienfonden), to jest suma, ja

ką skarb państwa dodaje na pokrycie zwyczaj

nych i nadzwyczajnych wydatków otrzymania

wszystkich szkół średnich i wyż

szych (czyli gimnazyów, szkół realnych, akade

mij, nniwersytetów) w e wszystkich kra

jach przedlitawskich wynosi ogó

ł e m 2,330.250 złr. Z tej ogólnej snmy, dodatek

ze skarbu w 1868 r. na ntrzymanie szkół śre

dnich i wyższych w całej Galicy i,

licząc w to akademią techniczną we Lwowie, wy

nosi 328,434 zlr.; a na utrzymanie tychże

szkól w Krakowie 203,915 złr., wliczając

także wydatek na krakowską szkołę techniczną.

Cńły bndżet wydatków na ntrzymanie

szkół średnich i wyższych we Lwowie i

Galicyi w 1868 r., (wyłączając w to ntrzyma*

nie akadómii technicznej we Lwowie), wynosić ma

417,599 złr. Na pokrycie tej snmy skarb państwa

daje, jak jnż wspomniałem, 328,434 złr., a 89,615

złr. płynie z innych źródeł, jakoto: z procentów

od majątkn tych szkół, 31,152 złr. z opłat szkol

nych 34,020, z dodatków z kas miejBkich 17,303

złr., z funduszu religijnego 5,600 złr., z różnych

drobnych dochodów 1,360 złr.

Powyższy bndżet wydatków w 1868 r. na szko

ły średnie i wyższe w Galicyi rozdzielony

jest na 253 podpozycye, z których podaję na

stępujące ważniejsze wydatki.

Część literacko-artystycina.

ŻYWOT AWANTURNICZY.

’z1

opowiadanie

Alfreda Asmollant.

(Ci§g dalszy.)

Tymczasem inny gwardzista zajął jego miejsce,

a dwaj inni stanęli mu na odwodzie.

Ale wierny Medor tak okropnie ngryzł pierwszego

z nich, a ten takiego narobił krzyku, iż się wszyscy

cofnęli ze strachu,

nich

ct e ba djabeł siedzi — rzekł jeden z

przyjdziemy tan*e’ chodźmy sPaG jutro tu znowu

in°^lc idzie sPflć kto chce — odparł

tr?P ornfv N i p ^ n ^ * Widziałem doskonale wnę

flcrp comprt w?°

więcej prócz jednego

psa, tego samego, któregośmy na naszś nieszczęście

spuścili z łańcucha, i je d n eg0 człowieka, którym

jest niezawodnie Robert Fćnestranges. Chcecież,

ażeby za naszym P°w°tem d0 Saint Julien powie

dziano, że jeden nędzny Fenestranges^tawił CZoło

nam wszystkim, i żeśińy we trzydziestu nie potrafi»

Mi ąo wziąść żywcem, ani zabić.

Dobrzeby to wszystko ;było - ozwał się

J*cquet - gdyby to tak w otWartem polu; ale c ó ż ,

kiedy tam to on sobie siedzi jak niedźwiedź w ja

mie. Nie podobna do niego przystąpić ani lądem,

an i wodą.

—

Czekajcie! — krzyknął nagle kapitan.

—

go tu zaraz wypędzę! Trzeba go wykurzyć. Ruszaj

cie po drzewo.

Usłyszawszy to, miałem się ju ż za zgubionego

bez ratunku. Biedny Medor, szczęśliwy, że mi ura

tował życie (tak przynajmniej musiało mu się zda

wać) kiwał radośnie ogonem i ocierał się zlekka o

moje buty, jakby chciał przemówić do mnie: nNie

bój się nici Ja i ty we dwóch damy rad§ choćby

całej armii l"

O poczciwa czworonożna istoto! Cały twój in

stynkt nie wystarczył ci na odgadnięcie grożącego

nam niebezpieczeństw a!

Tymczasem kilku nastu gwardzistów, wypełniając

rozkaz kapitana, wdrapało się na pagórek i mc

bawem powróciło z narączkami suchego drzewa,

zabranego z mego w łasnego domu. Obłożono niem

grotę do koła, a ja nie mogłem temu przeszkodzić,

bo najmniejszy krok poza krzaki byłby mię sa pe

wną śmierć poprow adził.

Potem, kiedy ju ż wszystko było gotowe, zauim

podłożyli ogień, zawołał na mnie kapitan:

—

Obywatelu Fćnestranges, poddaj się!

Nie odpowiedziałem nic. M yślałem co t u począć?..

—

Poddaj się powtórzył oficer — poddaj się,

albo zostaniesz żywcem spalony!

—

Daj mi pięć minut czasu do namysłu — od

powiedziałem.

Był to po prostu wybieg, bo nie myślałem się

wcale poddać ale wymknąć mu się raczej, i już za

cząłem się był rozbierać po cichu.

Zdjąłem ze siebie wszystko prócz butów, ze su

kni zrobiłem zawiniątko, przy którem uczepiłem

szkatułkę, a następnie, gdy gwardya narodowa za

bierała się wezwać mnie po raz trzeci, abym się

poddał, krzyknąłem:

—

Z drogi!

Na ten k rzyk , sami nie wiedząc co się dzieje,

dwaj czy trzej gwardziści strzelili w kierunku mo

jej gęoty, ale mnie tam jnż nie było. Ja skoczyłem

już był tymczasem w wodę wraz z Medorem wy

strzeliwszy dwa razy z pistoletu, i raniwszy, jak

mi się zdaje, jednego z gwardzistów.

Ale i ja nie byłem szczęśliwszy, choć nie zosta

łem ranny . Medor, mój przyjaciel, mój wybawca

padł trupem w chwili gdy kładł przednie łapy na

przeciwnym brzegu. Zabolało mnie serce, że nie

mogę mu ani pomódz, ani oddać o statniej posługi,

gdyż nie miałem czasn, a moi nieprzyjaciele, pu

ściwszy się w górę rzeki aż do mostu pod Trami

se, o ćwierć mili zaledwie ztamtąd odległego, mo

gli mię z łatwością dognać i schwytać. Trzeba pa

miętać, że byłem całkiem nagi, i że musiałem

chwileczkę zatrzymać się poza drzewami, żeby się

ubrać.

Ztamtąd, nie będąc widziany, słyszałem całą

rozmowę gwardzistów i widziałem ich poruszenia,

gdyż Torion nie jest w tem miejscu szerszy jak na

trzydzieści metrów.

—

Ja upadam od snu — rzekł Jacquet.

—

Fć—

Destranges poszedł spać. Zróbmy i my tak samo.

Dobranoc, obywatele, ja id§ spać.

—

On nie może być daleko - odparł kapitan. —

Rozdzielmy się na dwa oddziały. Jeden pójdzie

w dół Torionu, a drugi w górę. Ty, Durant, siadaj

na konia i każ po wszystkich Wsiach dzwonić na

gw ałt Trzeba gwałtem wziąść tego rozbójnika.

(s) digitalizacja: mbc.malopolska.pl

Kilku gwardzistów próbowało protestować prze

ciw temu, ale większa część poszła za zdaniem k a

pitana, i postanowiono ścigać mnie c ałą noc.

—

Co się tyczy Jacqneta - rzekł kapitan z i

ro nią — obejdziemy się bez niego; niech idzie spać

do domu Fćnestranges.

Ale Jacqnet, przywołany do porządku temi sło

wami i żartami kolegów, zdecydował się pójść wraz

z drugiemi.

Niebawem wyruszy» gwardziści podzieleni na

dwa oddziały według rozkazu kapitana. Postano

wiono starannie przeszukać całą okolicę po obu

brzegach Torionu.

Ja ze swej strony, znając dokładnie cały plan

ich kampanii, a upadając od znużenia, powziąłem

zamiar, którego wykonanie wymagało niemałej roz

tropności i odwagi. Zamiar ten polegał na tem,

żeby po prostu iść przespać się u siebie, w swo

jem własnem łóżku, podczas nieobecności gwardżi*

stów narodowych. W edług wszelkiego prawdopodo

bieństwa przypuszczałem, że tam mniej szukać mię

będą niż gdziekolwiek indziej. Zresztą bądź co bądź

potrzebowałem koniecznie kilku godzin snu, i by

łem gotów okupić je jakąbądź ceną.

To też, j ak tylko gwardziści odeszli, przepłyną

łem napowrót rzekę, nie dbając już o to, że za

maczam ęobie suknie, wdrapałem się na pagórek,

przeszedłem przez ntur nie spotkawsży nikogo, i

obudziłem delikatnie starą Joannę. 11

Zobaczywszy mnie, przelękła się niezmiernie.

—

Ah! moje dziecko, cóż ty tu robisz?! Gw ar

dziści wrócą niebawem i zastrzelą cię albo zapro

wadzą pod gilotynę. Nieszczęsne dziecko, coś też

ty zrobił! Po co ci było zabijać tego ło tr a Dumonta?...

itd. itd.

Łatw o sobie wystawić możecie co poczciwa ko

biecina mogła jeszcze gadać w tym sensie; ale ja

nie miałem czasu rozprawiać z nią ani słuchać jej

gadaniny.

—

Łóżko moje posłane? — zapytałem.

—

A! już było i posłane, i zburzone znowu. Te

gałgauy już sp ały ; obudzili się dopiero, żeby gonić

za tobą... Ale ty musisz być głodny, spragniony?...

Powiedziałem jej, że jadłem niedawno i położy

łem się.

Około piątej z rana usłyszałem odgłos bębna

w dolinie, oznajmiający z d aleka powrót wyprawy.

Gwardziści wracali w bardzo złych humorach. J o

anna napełniła moje kieszenie rozmaitą żywnością

i poszedłem.

—

Żebyś poczekał choćby do jutra do rana —

mówiła poczciwa kobiecina - u piekłabym ci wy

bornego indyka.,

ty to tak lubisz.., .

Ale zbliżający się odgłos bębna przypomniał jej,

że czasy indyków pieczonych minęły, i że p rzede

wszystkiem trzeba było myśleć o ocaleniu mego

życia. Ucałowałem ją serdecznie.

—

Ty wrócisz —

rzekła — wrócisz i będziesz

znów mieszkał w zamku Fćnestranges. Idź, idź, te

rozbójniki nie długo cieszyć się będą swojem szczę

ściem.

Pożegnałem ją i puściłem się drogą do Saint—

Julien, gdzie, jak się domyślałem, musiano złożyć

ranną Klelią. Mimo niebezpieczeństwa, na jakie się

narażałem, nie chciałem opuścić tych stron, nie

widziawszy jej. Nieprzeparty jakiś instynkt pchał

mnie do niej jak zająca do kotliny.

(Dalszy ciąg nastąpi).

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction