Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 606 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

S" 54

Krakd*, Środa 3 Marca 1920.

Kncnik ŁXX1L

Miniiter skarbu przy sposobu jśń obrad nad

nitawą o dwóch pcżyczkacli: dJugotenoiuownj i

krótkoterminowej, wystąpił przed sejm em z dłoi

szeai przemów en era, w którem rczw ipął dokła

doiejszy program lw ojej działalności na uajbliż

stą przysfł,ść. Nie ograniczając się do eaniej

kweatyi pożyczek, starał się umotywować ich po

trzeb§ przes dokł idne oświetlenie całego naszego

połońen a fioansow egi Uprzedzając wniesienie bu

dżetu, pndał już teraz główne cyfry nasz?ch do

chodów, oraz zapowiedział wniesienie wielu w aż

nych przedłużeń w sprawie podatków, ceł, dłu

gów państwowych, ndoskonalenia skarbowości,

iinportn z zagranicy i poskromienia szalonej zwyż

ki walnt obcych.

Na ogół zrob ło to przemówieuie dodatnie wra

żenie. Cyfry naszego deficytu są pozornie olbrzy

mie. ale minister objaśnił ich znaczenie trafnie i

przekonywująco wskazał powody, d!a których one

hyanjmnią nie są rozpaczliwemu Licząc nawet

i ęałą przezornością, że roczny nasz deficyt

w zakresie w ydatków zwyczajnych wzrośnie do

kwoty 8 miliardów, uiet^lko musimy, ale i mo

żemy go pokryć przez odpowiednie podwyżjzeoie

dawnych a zaprowadzenie nowych podatków.

Z zadowoleniem należy podkreślić, że minister

konieczność tę rozumie i — jak zapewnia —

jest zdecydowany wejść pa tf drogę. Liczy on,

że nowe podatki dadzą mu okej i dwó:h miliar

dów, a stare źródłs, czterokrotnie podwyższone,

dadzą okcło sześciu miliardów. W teu sposób

zwyczajne, normalne wydatki państwa w kwocie

rocsnej 8 m ,liardów byłyby pokryte.

Ujemną uatommst stroną planów p. Grabskie

go jest przyznany jasno zamiar m echanicznego

(4 krotnego) podwyższenia dawnych podatków

aostry%ckicb i rosyjskich, a natomiast zreeygno

wani* (jakby się zdawało wynikać z jego mowy)

zm yśli wp:owadzenia jednakowych podatków,

któreby rów nom iernie obciążyły Galicyę i Króle

stwo Droga, przez niego obrana, jako czysto me

cóauiczna, jeat niewątpliwie łatwiejszą, ale wy

ooce niesprawiedliwą. W ten bowiem sposób Ga

łicya, posil cając* podatki co najmuiej dwukro

tnie^ dotkliwsze jak Królestwo, będzie i uada!

dużo więcej obciążona, jakeśmy to zresztą wy

kazywali W jednym z poprzednich artyknłów.

Podnosząc też nasz gł)s przeciwko tej czyśc

wy’wodów pana ministra, musimy równocześnie

zaznaczyć, że z całem uznaniem jesteśmy dla od

wagi« t jaką społeczeństwa wskazał na nienchron*

ność nowych, ciężkich ol.ar na rzecz państwa.

To;sam o nznanie odnosi się zresztą do jego wy

wotfów o budżecie nadzwyczajnym Wynosi ten

budżet — przeliczając w szystkie cyiry ua okre»

całoroczny — 14 miliardów w rubryce wydat

ków, a społeczeństwo mnsi na tę olbrzymią sn

mę znaleść pimądze! Przecież to buds;et na ce

le bonowy potężnego, m ocarstwowego stanowiska

nasze? ) państwa, budżet, który ma charakter in

westycyjoy w najściślejszym ziacztuiu tego sło

wa. Ustawa obecns, upoważniająca rząd do po

życzk. 3 miliardowej i to długoterminowej na te;

cel. jest tjlko — jak słnsznie pan minister po

wiodział — pierwszym wstępnym krotńin, po

klórym m uszą pójść dalsze, aby wydobyć te 14

miliardów z kas prywatnych

Wywody ministra, dotyczące polityki ekspor o

wej, są w zasadzie również ołuszne i niepodobua

ich nie podpisać. Istotni a, ty iko wzmożenie eks

pórtu, B «*tamowanie importu nietylko towarów

abytkownych, ale naw et iooporta zboża, moż

poprawić naszą w alntę i podnieść uasz kredyt

Trzy tylko rzeczy m ogłyby nas w tej chwili po

stawić Iinansowo na rogi: podniesienie i należy

ta wyzyskanie produkcyi nafty, zorganizowanie

Wywozu drzew a polskiego i osiągnięcie przy prc

dnkcji zboża przy najmniej przedwojenuego po

eioiuu. Sam już wywóz drzewa i nafty może u

czynić z łatwością uasz bilans czynuym; zboże

zaś własne uchroni nas cd finansowej za!eżoości

od zagranicy. Złotemi są słow a ministra, kiedy

mówił: »Wojna dla polskiej waluty mniej zł«g

zdziałsła, me mąka amerykańska, i w tym roku

będzie to st»mo. My me mn.ej wydamy na za

spokojenie braków wytwórczości rolnej, niż na

środki techniczne dla wojska. Jeżeliby tak iść

dalej z rokn na rok, to nie mielibyśmy żadnej

przyszłości. To drzewo, ta nafta, nie będą słu

żyły naszej walucie, to wszystko pójdzie na zbo

że. My zupełuie *ubożejemy«.

Z tych słusznych i doniosłych słów ministra

wynikają jednok poważne konsekwencje, których

ou n i e powiedział. Może zresztą być, że nie

mógł powiedzieć 1 Wynika kcnsekweucya, że

wprost antypaństwową byłaby wszelka tegu rodzaju

reforma rol ,a, któraby groziła lakiem obniżeniem

prodokcyi rolnej, jak tego zdają się wym *gać

plany niektórych radykalnych stronnictw. W al

cząc z niesprawiedliwymi i nienmiarkowanymi

projeU stri rt formy rolnej (umiarkowanym nik

się w Po’aca ua prawdę nie sprzeciwiał), wyka

zywal przedstawiciele i nanki i sfer rolniczych

rozamiejących wam oki produkcyi agrarnej, całi

niebezpieczeństwo, którego groźba zawisła nad r a

sw m społeczeństwem prze* uchwsły lipcowe

Test rzeczą ważną, że rząd przez usta p. (Jrab

«kiego przyznał, iż rozumie doniosłość, czern gro

zi Polsce zabicie wszelkiej produkcyi rolnej, mu

gącej wytwarzać ua zbyt i żywić uietylko wieś

de i miasta polskie. Przyznanie takie obnwiąen

ie, a obecny minister finansów nie pow n;en tel

zachować takiej iście stoickiej obojętności w spra1

wie reformy rolnej, jak ta, którą zachował -

niestety

jegi poprzednik z lipca, p. Karpiński

1Jrngą doniosłą homekwencyą jest zmiana po

ityki w sprawie prodokcyi nafty i eksporta drze

wa. Oba lo produkty ziem m ałopolskich są, ja!

aię poiaenjo, podstawą i nadzieją dla ukazt-łto

wania czynnego naszego bilansu hnudtowego.

A jednak polityka rządn wobec niob zasługuj«

doprasrd? ua gorące potępienie! Proinkcyi ua!tc

wej nie tylko nie otocsył rząd należytą opieką

a(e uczynił ją polem ua dziwaczniejszych, wprosi

iyletanckich eksperymentów rządowych. Wystar

czy przypom nieć zachowanie zię jrgi w ubiegłym

roku w tak doniosłej sprawie, jak kweatya roz

winięcia przemysłn gazów ziemnych; albo wy

starczy wskazać tło ustąpienia p. Klobasy.

W sprawia eksportu drzew a galicyjskiego roz

chodzą się również bardzo uiepokojące pogłoski ]

Słyszymy o pow staw ania konsorcjów prywata

tycn, obiecujących sobie zmonopcl zować bandę

drzewem i zgarnąć miliardowe wprost zyski, z

iceącycb na poparcie ista tiie bardzo obecnie

wpływowych stronnictw polityceuycb. Jeśli »n?

eksport drzew a m a być jedną z podstaw polep,

seenia n»szej «.sloty, musi mii ister, skarbu

0 de istotnie chce wyciąg %ć doniosłe konsekwen*

cye se swoich doniosłych słów — położyć swojt

energiczne i k itłczce vcto przeciwko wszelkim

jróbom wzyskaoit przewagi pol tycznej ’dla ce

lów prywatnych. Cboćhy m ał przez to naraził

się ua gniew nawet najwpływowszych p;n\\j su

werennego sejmu !

Cieszymy się też na koniec, źe p. minister skar

bu, oceuiwsey tak wysoko znaczenie nafty i drze

wa galicyjskiego m usiał też tem samem , oho(

późno i łaciłe (ale lepiej późno i tacite, niż ni

/Oy) uznać znaczenie gospodarcze Małopolski

Może za tem jego uznaniem pójdą zwolna i czy

ny a mianowicie otoczenie opieką dzielnicy, tal

doniosłe dla finansów Po!ści po%i°da ącej znaczę

ui%. Dotychczas była ona w jego oczach pasier

bicą a on dla nas rodzajem męskiej macochy

Opieka zaś macossa ma bardzo ujemną w śeie

cie sławę! W sprawie korony wyrządził nan

dotkliwą szkodę,* podobnie w sprawie ceł, a, ja!

się można nie bez podstaw o’a wiać także w spra

wie ukształtowania podwyższonych podatków. Ho

żo teraz po zamknięcia budżetu dojdzie do prze

conania, że pomijając jnż inne, moralnej uatnr

względy, to także i wzgląd c§ysto m ateryalny ni

znaczenie Galicyi, jako pierwszorzędnego źfódłi

rag ctw i skarbnic? dla finansów, nakazywatb

c najmu,ej równą życzliwość dla nazzej produk

;yi, dla naszych kaoitełow , organista y IioaoM)

wycb i związków ekonomicznych, jak zy.zliw s

dla produkcyi Królestwa. Z wielkiem uaorężenieo

czekamy też na ów zapowiedziany, 700 stronni

;owy budżet, który został już oddany dn draki

i za doi uiewiele ma się pojawić. Budżet ]e:

tein dla polityki rządu, czera rachunek oumieui

dla penitenta. W szystkie błędy, om yłki, grzech

i zaniedbania wy hodzą przy tej sposobności n

wierzch. Przedstawiając swój budżet w chwi

bardzo symbolicznej, bo »około Wielkiej Nocy«

będzie miał pan minister skarbn spost bność roi

ważyć nie jeden zwój błąd i nie jeden przesą

dla naszej dzielnicy nieprzyjazny. Cieszymy si

żę,ta przedTstępna mowa budżetowa, za jak

można poczytać ostatnie jego przemówienie, krj

je w sob«e chnć moczące przyznanie, iż polityk

fioaosowa państwa me powiną kroczyć i nad:

toratni zw alczania M ałopolski.

Oględziny lekarskie kobiet.

Warszawa 2 marca.

(PAT) Zanulowany został rozkaz

poddania przeglądom kobiet człoi

nów rodziny poborowych przez leki

rzy komisyi przeglądowe j, a ministe

stwo spraw wojskowych zwróciło się do mm

sterstwa zdrowia o wydanie zarządzeń, aby li

1 karze powiatowi ua żąd§nie powiatowych komer

1 uzupełnienia lnb staroitow , wydawały kobieto

i członkom rodzin poborowych wymagane swii

i declwa lekarskie dla przedstawienia icb koaisyoi

; przeglądowym.

Wydanie porann*.

O pokój z bolszewikami.

Paryż 2 marca.

(P. A . T .) Ajencya il;rasa doaosi:

7. Londyn« donossą: Sekretarz atanu dla spraw

zagranicznych oświadczył na ioterpelację, że Pol

s k a nie przedłożyła projektu odpowiedzi na bolsze

wickie propezycye pokojowe państwom sprzymie

rzonym i że rżąd brytyjski jest zdanis, iz Polska

powinna sama zadecydować w spraw io pokoju lub

wojny z Roiyą sowiecką

Warszswa, 2 marca.

(P. A. T). W sobotę odbyła zię pod przewo

du« tweni ministra opraw zagranicznych Rada

międzyministeryalna celem zorgani

zowania prac państw, bezpośrednio

zaintereoowaoyćh w sprawie ewentu

alnego zawarcia pokojn z Rosyą, oraz

w sprawie oduośnycn i kuwań z rządem sowiec

kim. PosUnowion» ntfroizęnie szeregu specjal

nych komisyj, mających za zadanie ześtodkowanie

przy ministerstwie spri.w zagranicznych w szyst

kich, rozpoczętych przez ince ministerstwa prac

przygotowawczych i zgromadzenie potrzebnych

materyałów.

Warszawa 2 ma"rca.

(PAT). W sobotę i niedzielę odbyła się pod

przewodnictwem miaisUa przemysłu i band!a na

rada ministeryalna, poświęcona nątalenio postu

latów gospodarczyob dla rokowań z państwami

bezpośrednio zaini°ręsowanemi podczss ew entual

nego zawarcia pokojn z Rosyą.

Poldhun 2 m arca.

(P. A . T . Radi )telegram stacyi krakowskiej),

Z Waszyngtonu donoszą, śe zarząd sowiecki Ro

syi przygotowuje dla kosl!cyi oową propozycję

pokojową.

Warszifa 2 m arca.

(P. A. T . RaćioteL stacyi watsz,). W edług tele

gramu Assodet:d Press z Was%yugfoou oblecuju

rząd sowiocki w nowej propozycyi pokojowej, skie

rowanej do wielkich mocarstw, zastosować polityką

demokratyczną, zwołać kesstytuntą, uznać dług

I austwow? do 60% nomicaJoie, zapłacić zale

głe proceuta. Jako gwarancję wykonania przy

rzeczenia obiecu,e Lnu. sęe góraicz* i inne d!a

gtnp finansowych amerykańskich. Do iządu cze

skiego zw rócił s ę rząd scwiecki również z pro

pizycyaui pokoj me ni.

Lyon 2 marca.

(PAT. Radiotę!, stacyi pozn.) Z Bukaresztu da

noszą, te rząd rumuńska w odpowiedzi na rosyj

skie propozycye pi stanowił dom ag;ć aię od Ro

sili zrzeczenia się na rzecz R u u cmi wszelkich

pretensjj do Besarabii.

Lyon 2 mar"a.

(PAT Radiotę!, stacyi krak) Rada wy«tuuaw

c«a Ligi *arooów zebrała 8ę w Paryża dn. 1 bm.

Przedmiotem obrad była organizacja ankiety w

Rosyi według decyzyj, powoiętych niedawno przez

najw ższą Radę w Lo dynie

Moskwa 2 man-a.

(PAT Radiotel. stacyi krak,) L twinow, k lo n

orowadi i rokowania t, Anglią w s ra-wie wymia

ny j«ń: ów, oświadczył przedstaw ce lom prasy, że

z ostatniego postanowienia najwyższej Rady, by

nie rozpoczynać rokowań z R osją sowiecką, od

i.osi się wrażeuie, jakoby koalicja rozmyślnie od

wlekała tę sprawę, chc.,e zys ae n czasie i zmia

nie ewentualnej sytuacji p litycznej.

Zmiany w ministerstwach

Warszawa 2 lu teg o

(Tel. wł.) K mnniknją, ź% były starosta pi tr

kowski Dnnikowski desygnowany został ua wic -

ministra spraw wewnętreoyca. Szef sekcyi mini

sterstwa spraw zewnętrznych liskow ski podał się

do dymiayi; podobno i trz.eb innych szefów se

kcyi pod ało się dn dyroisyi.

Przed plebiscytem na Spisze.

Cieszyn 2 m aica.

(PAT.) Wczorajsze pisma śląskie donoszą z No

wego Targn :

Nadeszła tutaj wiadomość, że wsjska czeski(

na Spiszu i Orawie otrzymały poleceniu opróż]nienia

terenu plebiscytowego w ciągu .4 dni po telegra

mie międzynarodowej komisji w Ciaszyide, om a

wiającym termin ewakuacyi. Oddziałom wojsk;

francuskiego n ają towarzyszyć tłum§eto franco

sko-czescy, ua razie w liczbie czterech, do poro

zumienia się z ludnością i czeskiemi władzam

wojskowemi i cywilnemi. O tłomaczach francusko

polskich rozporządzenie komisyi nic nie wspo

mina. Podobno komisya cieszyńska zaniechani(

pierwotnego zamiaru w . słania osobnej podkowa

syi spisko-orawskiej na stały pobyt ra Łamtejsc]

teren plebiscytowy.

Wybór zarządcy Węgier.

Wiedz?, 2 m arca.

(P. A . T . Radiotel. stacyi krak ) Zgromadzen!i

narodowe w Budapeszcie wybrało Horibyego zarządc:

państwa.

^ digitalizacja- mbc.malopolska.pl

Plebiscyt a Zagłębie Karwińskie.

Oąbrowa 29 lntego.

Od korzzpondznta Ceasu.

Krajobraz ir,towy jest w całej Polsce szary

i sm otny; w Zagłębiu Śląskiem jego poaępność

powiększa i jakby stylizuie dym, wydobywający

się nieoataonie gęs(yn i kłębami z dziesiątków o!—

brzyn ich kominów, wzniesionych jak wieże stra

żnicze, nod otworami azsbów. To też powietrze

w tych stronach nigdy uie posiada pełnej prze

zroczysta ści, a błękit nieba naw et w dnie pogo

due jeat przyćmiony mgłą oparów węglowych. Je

dnostajny widok zabudowali kopaloianych i ko

lonii robotniczych nuży oko i przygnębia umysł

Węgiel pożarł i zniszczał oa ogromnej przestrze

ni wi°ś, a ludo-ść, która połowę życia przepę

dza pod ziem-ą, przeobraził w typ etnologiczny

i społeczny tak odrębny, że jnż prawie nie przy

pomina poLkiego cbłopa, owego protoplasty —

i dopiero kiedy się trochę pozna życie górnika

i jego stałe ctoc*enie mo§na daleko lepiej zro

enm itć jego ca *troje i dążenia. Z%głębię karwió

skie alauowi właśnie znaczny konglomerat ludD0

ści gór-lic»ej. od której przedaweaystkieon zależy

rezultat plebiscytu.

Z Cieazyna jedzie się dobrym gościńcem prze

prowadzonym wzdłuż doliny Olzy, która ma je

stcze dłogo kapryśny charakter górskiej rzeki

Krajobraz jest monotonny; ziemia wybornie upra

wiona, zabudowania gsate, w oddali sylwetki ko

minów i smogi dymów zapowiadają bliskość Za

głębia. Miiamy Fi y»etat, stare schludne rniaste

c tko o wąskich i krętych uliczkach, przejeżdża

my most na Olzy i dostajemy aię (drazn poza

linię demarkacyjną, obecnie już nie strzeżoną przez

czeskie żołdactw o Jesteśmy w Dąbrowie, pierwszej

w tych sironaah osadzie górniczej.

Ale należy najpierw zapoznać się z topografią

Zagłębia Ośrodkiem jfgo jest Karwina, li.żąca

Obecnie, wedłog kurtek ctlebowych, 21 000 mie

szkań ów, z których */io 00 najmniej należy do

narodowości polskiej. Jest to głów na ostoja

i twierdza polskrśi’i, która posiada ludność gór

niczą najlepiej uświadomioną pod względem na

rodjwym , doskonale zorganizowaną i cdporoą na

wszelkie zam achy i agiiacye czesko niemieckie.

Naokoło Karwiny grupują aię od północnego

wschodu ku zachodowi Dąbrowa, Orłowa, Lazy

i trzy Suche, d )u§, średnia i gór°a , otaczając-e

z trzech stron Karwiuę, Wszystkie te miejscowo

ści stanowią razem Zagłębie karw oskie, obszar

sporny, główny przedmiot walki i cel czeskiej po

żądliwości Karwma, jak już wsoomuiatem, jeit

czysto polska; w Dłbrowie istniała dawniej wię

kszość polska, która po najściu Czechów tua

cznie spadła; w O !owej większość m aią Czesi,

w Łazach siły obu narodów równoważą się mniej

ęcej, Socha górna jest całkowicie polska, śre

dnia i dolna do połowy.

Na zachód od Orłowy zaczynają się już osady,

w którycb Czesi mają przewagę. N*sze usłowa*

nia m uszą być zstem skierowane do utrzymania

całego Zagłębia ,k§rwióskiego z K arwiną, która

§arna produkuje 26 milionów cetnarów metr. wę

gla rocznie Praw ie wszystkie tamtejsze kopalnie

mają węg el k° k§n ą«-y, najlepsry jednak k kf

proinnuą M ryańsKfe góry pod Ortruwą. W sz:st

kie szfby su Własnosc ą ż;dń« i Niemców ; inży

n ierow ie i sztyftŁrzy prz-’Wnżnie Niemcy i Ct%si;

int-ligenc a polska n elicz a , s

łf !era» pol

skie, dawniej utrskwi°tyczne; w O łjwie istnieje

pol °kie gmoaE§nm realue.

W Dąbrowie «dsznkujemy wil-ę pp. iożyniero*

stw a Kiedroniów, którzy od sz%rogu lat stoją w

pierwszym rzędzie SEerańerev polakiej spraw y na

tym trodoym poatercuko. Po na.eździe cz%skim

oboje byli uwięzieni prz%z Cz°chów, któr y zmu

s-h dyrekcyę szybów Gntmana *b% n u ął p Ke

dronia cd ki%rów« ict» a ko aloi Chwdowo jest

!.ieobc. nr. orryimoje n°s zatem z |«n ją ą g ś

iorsiąj%uużona, so tra p

’ś ła ly°ława i

Stan ława G ahsk’ch Ol «l%j i od Ieka«za m ej

« ow g Dra Baska, ttrzymn.e(nr na dokładniej

sze mf *rmacye o sto8n«i*acb Z asłęóia:

Dibrow a mi%ła zawsz-’ więsszość polską i

była nadzieja, ż*’ gł sy tnte)see zaw ażą knrzyat

nie na szali p)et-is ytn. Obecoie stosunki się co

kolwiek zmieniły. Po najeźdź e czeskim zaczął się

systematyczny terror prze iwko P. lakom; me

mozoa odbywać polskich zgromadreń, gdyż każde

zostaoie rozbite przez creikicb bojoweow. Część

Polaków osunięto z «z\bjw, a pewna część uie

stety mniej odpurna, nległa czeskim wpływom.

Nie brak i tutaj górników uświadomionych i od

ważnych, ale i ci musieli zachować zię biernie

podczas czeskiej oku?,acyi pod grozą surowych

repreiyj. Jeżeli żandarm erya czeska zostaoie usu

nięta, jeżeli powstanie władza, która zapewni bez

pieczeństwo lud noś i, wówczas i polska propa

ganda rozwinie się lepiej. Szanse głodowania tru

dno już teraz obliczyć. Przypuszczalnie połowa

ludaości oświadczy się sa Pol*ką, chociaż nie

trzeba zapominać, że kobiety są bardzo cenłe na

argumenty aprowieacyjne, a obecnie ł.prowizacya

inajdnje się w rękach czeskicn. Poaobne zlosunki

panują w Łazsch. W Orłowie pacami zytuacyi

są na razie Czesi. Natomiast w Karwiuie c%ła

ludność opowie się za Polską, a tam będzie naj

większa liczba głosów.

Cały więc problem at rednku e aię do zapewnie

m a ludcości polskiej bezpieczeńatwa przed gwał

tami czeskimi. Jeat to zadaniem i obowiązkiem

komisyi, która właśnie objęła zarząd Zagłębia

ustanawiając centrnm administracyjne w Karwi

nie. Bodzi jednak wątpliwości mianowanie Czecha

Heyrioka jedynym o-gaoem wykonawczym na

c«ły okręg administracyjny; zachodzi obawa, że

jego urfędow anie nie będiie dość bezstronre,

tymczasem w Zagłębiu potr.eba koniecznie ener

gicznej ręki do poskromieria czeskiej bojó§ki.

która jak świadczą jej zamachy, oporuje środkf mi

anarchicznemi, prsy pomoay terroru i dynamitu.

Z Dąbrowy jedziemy krętą drogą, salaną

ctarnem , węglowem błotem, przes Łasy do

Karwiny. Towarzyszą nam olbrzymie »hurby«,

wały, usypane z rnm owiska wydobywanego ze

szybów, szaro porośnięte jakąś mizerną trawą.

Karwiaa wygląda jak jedno wielkie kretowisko.

Teren jeet falisty i na ksżdem w sgórsn sterczą

kominy szybów, czerwienią się ««budowania ko

palniane. Osada rozrsucona na zn"cznej przestaw

ni, ralndniona niemal wyłącznie prsez górników«

żyje i istnieje tylko przez węgiel. Prodnkcya nor

uia’ua wynosi 26 milionów c. ra. Obecnie nieco

mniej. Sąsiednie Łazy, posiadają koksownię, urzą

dzoną na wielką skalę i pcodukoją 6 mil. węgla.

Orłowa około 4 milionów, Dąbrowa od 4 do 6

Sucha dolna i średnia około 3. R asem Zagłębie

Karwińskię może dostarczyć około 45 milj. c. m . Geo

graficzne n ależ; do tegu obseara jeszcse Piet*

wnłd z produkcyą około 10 mil., ale ludnością

nraewaź-iie rześką, i Poręba (około 6 miL) po

siadająca polską większość.

Zagłęb e Ostrawskie, które prawdopodobnie

preypsdnie Czechom, produknje rasem a Piet

wałdnm około 40 miL c. m . Ale węgiel tam wy

dobywany dostarcza koksa daleko wyższego ga

tunku, niż Zagłębie Karwińskie. P retensje satenz

czeskie do Karwiny eą i pod względem eko(no

micznym zupełnie bezpodstawne.

Zawsza eaś trzeba pamiętać, że cały Śląsk

Ci szyński, razem z powiatem frydeckim, był jesz

cze przed 50 lety wyłącznie polskim Polszczyzna,

tj. juyk polski eięgał nawet północnych Moraw; a

do iero rozwój górnictwa sprowadził iażynieiÓw,

sztygarów i urzędników admi^iotracyjnych z Cw cb

i z Moraw, którzy zoali, według nom enklatury

auitr;acfrej eine slavische Sprache t j. język

czeski i w nim poroanmiewali się z polskirai

wyłączcie górnikami Tą drogą dostała zię cśz

az?ei a do Zapłębia Śląskiego, w sparta następnie

przez szkolnictwo czeskie, nprzywilejow ase na

Sląskn ra rządów anstryackich.

Ctesi, któ-ry tak troskliwie rozwinęli a siebiz

*zkoluictwo zawodowe, zaczęli zwo’na w ypietać

Niemców w kopaloiach i fabrykach zachodnio

śląskich, i w ten oposdb elem ent cseski zdobył

nobie dominnjące stanowisko w cnacznej części

Zagłyb a. Dopiero w ostatnim dziesiątka lat i

w m iarę wzrostu polsko czeskiego antogonisma«

polscy inżyoierowie górnicy zaczęli napływ ać n a

S ask, chętnie przyjmowani przez właścicieli ko

palń. gdyż łatwiej mogli się porozumiew ać s ro -

ootoikami, i w stcsnnkn do górników nie posła

l(iwali się brntalnymi sposobami Czechów. W ła

ściwie więc Czi-si są w calem Zagłębia żywiołem

oapływowym, i osadnictwo czeskie m a wybitnie

sztuczny charakter.

Mimo to, dzięki solidarności, w ydatnej pomocy

państw a czeskiego i swojej społecznej przew adze,

stali się Czesi gr źoyini współzawodnikami na

wet w tycb gminach śląskich, którycb ludność

lest pr*ew-żnie pi!ska. Główne zai swoje o«iło

w*u a skier iwa i oa Zag(ębie, którd przeistaw is

olbrzym ą wart sć nioaomiczną przez swoje na

turalne b gsctwa

Z nastei etrony napotykamy

na trudaos i z puwolo sjrł-i zoego nkładn La

ra ści tawo o-szaju n łaśc .ifelami kopalń są wy

fą-*nieNiemcyiżydzi abjdlaaasob|ęni albi

oaw. tii ejrzYchylaegouSDOiohiema D re(turo * ie ,

«ierow icy,sta sioadzurcy,iztygarzy, przeiew ssyst

iciem Niemcy i Ctesi ci ostami liczniejsi i Uar

dziej oiebnzpiei z’ii. O i nieb z%leżą m asy polski ;b

górników a *ę swo,ą przewsgę umieją wyzyskać

z całą Deew?ględaośctą. Na szcsęicie znak im iti

większość gór ikow jest pod wglęlem narodo

wym tak uświad mioija źe żadoa prssya czeska

oie powstiz-m ’a kh od g(-sowa da za Polską.

Prz duj* p d tym w alędem Karwina, gds’e

ruch p-osti wór d ó n-zów jest tak lut nzyway,

że agitacya . z-«ka obracaiąca *groma mi faa

duszt mi, jest a*j*upełniej bezsilna i nie może się

nawet sozwiuąć G -rz--j jest w przyległych gór

niczych osadach, gdzie stabtzy elem ent stanowią

robotnicy, nap! mający z Gali y* i którzy łatw »

podlegają wpływom czeskim T a a właśnie jest

potrzebna silna i system atyczna polska propagan

da, obecnie prawie uniemcż!iwiana przes czotkie

bojówki. Dlatego to najpilniejszym polskim po

stulatem jest takie zorganizowanie słażby bezpie

czeństwa w calem Zagłębili, aby Polacy mogli

bez przeszkody odbywać swoje zgromadzenia

t narady.

Bardzo ważne jeot dopnszczenie pism poUk ch

po»a imię demarkscy,ną, które nakazała komi

sya koalicyjna; ponieważ jednak pocstmistaami

są przeważnie Czesi, polskie dzienniki dochodzą

bardzo nieregularnie, albo też naw et w opaski

polskie wsnwane bywają czeskie agitacyjne wy

daw nictwa! Tym sztuczkom czeskim trzeba także

tapobiedz.

Mimo to wszystko Karwina jrst dla nas zupeł

nie pew na; o resztę Zagłębia będziemy m usieli

walczyć, a w tej walce całe polokie społeczeń

stwo mnsi dopomódz Śląskowi.

Dr A. BeauprŁ

Cieszyn 2 marca.

(PAT) W czoraj zjawiły się w konisyi Między

narodowej deputacya wójtów i g nia z paza linii

demarkacyjnoj, należących daw niej do powiata

cieszyńskiego . W ó jto w ie zażądali przyłączeaia ty«b

gmin napowrót do powiatu cieszyóskiego i nunnię

c-a żandarmeryi czeskiej. Hr. de M annerille odpo

wiedział, że komłiya niu chcn stwarzać enwycfe

porządków, pouieważ chce przeprowadzić plebi

scyt jak najszybciej. Na to wójtowie Oświad

czyli, ż e będą słncłuli rozkazów tylke z Cieszyna

J-,

Numer pojedynczy 70 fen.

PBlSOklBU* W?NOSI.

«.»i.

’

T,i

1n) 1

oduMM oi.ni l o domu

),g0’,j_

’

,’IL

W Polsce

*-He°»-f.SO»_f

x innych państwach

i144*_f.72\ZV14*ZE

Dameratę Binr’^ zie^fków

Mf.ei8Cową P"

ul. Ku-mplicka, trafik» w Sukiennicach, k«ięB»rni« Poturalskiero w ’ P r ^ A

i" " * - Hltdowie

je,t do nabycia w biurach dzień. S. Sokołowskiego, R ekla m, pr asowa K

”*

Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu, Zakopanem, w k».ęgami4ch,P0rai u p o rty e ,K Ł ^ c h ’"wfoST,^

kantor pism »Praca,. Bium d,ienników °Rekord.

* WARSZAWIE: Biuro dzłonnlkAw Promień, ulica Widok 19.

,,Czas" wychodzi codziennie o godzinę 6 rnno.

Biura przyjmują ogłoszenia w cenie od wierna nonpareilem ca kajety ras 8 Mk., układ tabelaryczny

cyfrowy, skomplikowany 8 Mk. Nadesłane od miejsca wiersza drukiem nonp. 5 Mk. Nekrologia oa

miejsca wiersza drukiem nonp. 4Mk. K o m u n ik a t y handlowe po kronice i j)o dziale ekonomicznym, ko

munikaty prywatne, śluby, zaręczyny i t. p, po 7 Mk. od miejsca wiersza nonp. Cena podana za jeden r;i*.

Ogłoszenia przyjmują;

W W a r sz a w ie główna reprez%nlacya L. i B. Metzl i Ska ulica Marszałkowska 130; nadto ogłoszenie

przrjmują Reklama Polska Jasna 10, (także w Gdańsku) 1. Buchweitz Marszałkowska 120, B. Buehweitz

Fredry *, T. Pietraszek Marszałkowska 116, M. J Freid Rymarska 16, I Steinglas Walców 3, Jon Apta

Zi«-lna 26, Międzynarodowe biuro ogłoszeń Galerya Luxi-mburg, L. K. Straszewicz (dla ogłoszeń amery

kańskich); w W iln ie S. Jutan Niemiecka 4, Jankowski-Gradowski Wielka 96; w e L w o w i e St Soko

łowski, biuro dzienników H, Ruchslaba, M. Briicka; w e W ied n iu R. Mosse, M Dukes Nachf. Haasen*

sten et Yogler, H. Schalek Bock et Herzf%ld, E Braun, J. Dannenberg, J. Rafael, Oest. Anzeige Gez.

Łia ty z pieniądzmi i p r z e k a z y pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyimuje Administracya »Cza

su«. W Londynie Agence Hrtm Cheapside. W Paryżu Agence Havas Place de la Bourse. W Krakowi*

ogłoszenia przyjmują wszystkje biura dzienników.

Reklamacye nleopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowej

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

gm ° Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 haL "NMI

AdreB Redakcyi i Adm!nlatracyl ul. św. Tomasza Nr. 82.

TeŁNr. 60.

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction