Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 701 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 386

Kraków, Piątek 22 Sierpnia 1913.

Rocznik LXV1.

CZAS

W yda n ie popołudniowe»*

Prenumeratę przyjmują: Administracya Czasu-w Krakowie i urzędy pocztowe. Miejscową pre

numeratę księg. S. A . Krzyżanowskiego, handle: St.Karlińskiego, trafika w Sukiennicach, Biuro dzień.

Hopcasa i Salomonowej, Gł. Trafika. We Lwowie ,’Czas" jest do nabycia w biurach dzień. A. Olszewskiego,

S. Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peronlt

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz 20 hal,, za każdy następny po 15hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40hal,, następnypo 15hal. Nadesłane i Nekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 60 hal. za każdy raz. Głosypublicznościpo 2kor.; komunikatyhandlowe

pokronicei podziale ekonomicznym;komunikatyprywatne,śluby,zaręczynyitp.polkor. od miejscawiersza.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmują: we _Lwowie biura dzienników L. Plohna, A . Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K . Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze

myślu A. Juszyński księgarnia i E. Billet; w Rzeszowie M. Weintraub; w Stanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W . Raczkowski, 14 Cite de Trevise; w Wiedniu Haasenstein A Vogier, R. Mosse (także we wszyst

kich filiach): H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J. Da_nneberg, Bock A Herzleld, H. Friedl (tylko pre

numeratę H. Goldschmidt A Comp.); w Frankfurcie n. M . G . L. Daube A Comp., w Pradze cze

skiej Fr. Hovorka. Listy z pieniądzmi i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

muje Administracya Czasu w Krakowie. Reklamacye nieopieczętowane nie podlegają opłacie pocztowe,j.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

P 5 J - Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

"%J

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

Zjazd katolicki w ft!etzu.

Doroczny kongres katolików Rzeszy niemie

ckiej, sześćdziesiąty z rzędu, odbywa się w Me

tzu. Jak wszystkie poprzednie, tak i obecny jest

wspaniałą manitestacyą siły katolickiej w państwie

urzędowo prolestanckiem, usiłującem siłę tę usz

czuplać przez szereg ustaw wyjątkowych, zwła

szcza przez ustawy skierowane pizeciw zakonom.

Tegoroczny zjazd katolicki więcej może jeszcze,

niż kilka poprzednich, w-ykazał jak niepożytą

energię przeciwstawia siłom atakującym duch

Kościoła i wiary, przejawiający się na zew-nątrz

w potężnych organizacyach katolickich. Do zja

zdu w Metzu wyjątkowe znaczenie przywiązy

wały jednak nie tylko sfery katolickie, ale i

protestantyzm w ojujący niemiecki. Na zjeździe

tym miał się rozstrzygnąć spór od dłuższego

czasu nurtujący w łonie centrum, spór między

związkami berlińskimi a kolońskisni, wywołany

odrnienaemi interpretacyami celów i orgaaiza

cyi w związkach zawodowych robotniczych. Spór

ten — ku ubolewaniu całego świata katolickie

go — w ostatnich czasach przybrał nieco ja

skrawy wyraz w polemikach dziennikarskich,

dając tem samem niepotrzebny temat dla Schct

denfreude protestanckiego obozu. Dzienniki libe

ralne z góry też sobie obiecywały, że zjazd

w Metzu pogłębi jeno rysę, ukazującą się na

organizacyi katolicyzmu niemieckiego, że na

zjeździe tym właśnie przyjdzie do zdecydowa

nego rozbratu między «berlińczykami" a

«ko

lończykami".

Kongres zadał dotkliw y cios tym życzeniom.

Spójnia duchowa sumień katolickich, oparta o

niewzruszoną jedność Kościoła, a poddana sto

licy Apostolskiej, przezwyciężyła i tym razem

chwilowe różnice zdań, ponad osobiste sposoby

pojmow-ania tych lub owych zagadnień, przeno

sząc decydujące rozstrzygnienie sprawy, zawarte

w Encyklice papieskiej z dn. 24 września 1912

roku. Encyklikę tę odczytał na zjeździe przewo

dniczący kongresu książę Loewenstein, poczem

wezwał zebranych, by moment ten stał się ha

słem do bezzwzględnej zgody między oboma

spierającemi się odłamami centrum. Słowa prze

wodniczącego p okryły długo niemilknące oklaski

zebranych, świadczące wymownie, że zgoda za

warta została nie tylko formalnie, lecz zapadła

w głębie przekonań obu stron walczących. Pod

auspicyami podniosłego wrażenia i z uczuciem

owocnego aktu przezwyciężenia swoich chwilo

wych rozbieżnych opinij odbywają organiz:cye

katolickie tegoroczny zjazd w Metzu.

Prace kongresu miały następujący przebieg:

Pierwszego dnia obrad po uroczystem nabożeń

stwie, które celebrował arcybiskup Benzler, od

było się zebranie wstępne, dla wyboru prezy

dyum. Do przewodniczenia obradom powołano

księcia Alojzego Lówensteina, pierwszym wice

prezesem został poseł Hoehn,’ drugim adwokat

Trunk. Wysłano telegramy hołdownicze do Ojca

św. i cesarza. W godzinach popołudniowych odbył

się wspaniały pochód towarzystw robotniczych ka

tolickich, w którym brało udział 400 towarzystw

i 20 do 25 tysięcy osób. Potem odbyły się w 14

salach zebrania robotnicze, na których przema

w iali przywódcy katolickiego ruchu społecznego.

Największe zebranie zwołano do hali uroczystościo

wej, gdzie przewodniczący Centralnego Komite

tu Zjazdów katolickich hr. Droste-Vischering wy

głosił referat o potrzebie szkół katolickich w Rze

szy niemieckiej. Sprawa szkolnictwa katolickiego

była jedną z najważniejszych momentów obec

nego kongresu, znalazła się też na porządku

dziennym i w drugim dniu zjazdu, kiedy o po

trzebie szkolnictwa wyznaniowego referował prof.

Cuny. Uczony nie-miecki występował przeciw

szkole bezwyznaniowej a domagał się dla kato

lików szkół katolickich z nauką religii pod do

zorem Kościoła, zaznaczając, że właśnie na szko

ły zwraca się główny atak przeciwników katoli

cyzmu, liczących na to, że w szkołach bezwy

znaniowych potrafią w młodocianych umysłach

wytępić przywiązanie do Kościoła, a tem samem

osłabić przyszłość katolicyzm u w Niemczech.

_ Ale z tych sa,mych powodów katolicy nie

mieccy dopominają się i dopominać się będą

szkolnictwa wyznaniowego. Żądanie szkoły kato

lickiej pozostanie zawsze fundamentalnym pun

ktem programu Zjazdów katołicków niemie

ckich.

Drugim punktem porządku dziennego było

spraw-ozdanie z działalności komitetu centralne

go zjazdów katolickich, wygłoszone przez pre

zesa kom itetu hrabiego Droste-Vischering, poczem

przyjęto rezolucyę w kwestyi rzymskiej przeciw

ko uciskowi i ograniczeniu wolności Ojca świę

tego. Uchwalono nadto wniosek, żądający znie

sienia ustawy wyjątkowej przeciwko Jezuitom.

Wniosek uzasadnił w dłuższym referacie dyre

kto r sądu Giessler.

—

Na wieczornem posiedze

niu drugiego dnia zjazdu, książę Alo jzy Lówen

stein wygłosił dłuższe przemówienie. W pierwszej

części wywodów swych omawiał sprawę Jezui

tów, potępiając szczególnie ostatnią uchwałę Ra

dy związkowej z 28 listopada r. z,, która jesz

cze bardziej zacieśniła prawa Jezuitów. W dru

giej części przemówienia przeszedł do sporu w

katolicyzmie niemieckim między kierunkiem ber

lińskim a kolońskim, wygłosiwszy na zakończe

nie uroczystą ecuncyacyę, o której mówiliśmy

powyżej.

Po odczytaniu odpowiedzi telegrafi

cznej Ojca świętego z błogosławieństwem dla

prac zjazdu, arcybiskup Metzu Bentzler wygłosił

odczyt o Edykcie Medyolańskim cesarza Kon

stantyna.

Trzeci dzień zjazdu, rozpoczął śię walnem ze

braniem Towarzystwa ludowego katolików Nie

miec (Volksverein fiir d a s katholische Deutsch

land), jest to bow-iem jedna z najpotężniej

szych organizacyi niemieckich. Obradom przewo

dniczył poseł Trimborn. Dyrektor Tow. Brauns

zdawał sprawozdanie, z którego wynika, że li

czba członków wzrosła w ostatnim roku o 47.240,

tak, że ogólna ich cyfra wynosi 776 tysięcy.

Działalność Tow-arzystwa, kierowana z głównej

siedziby Miinchen-Gladbach, rozciąga się na spra

wy społeczne i oświatowe. Prawdziwą chlubą

Towarzystwa jest zwłaszcza działalność oświato

wa. Cała sieć organizacyj lokalnych dostarcza

rzeszom ludowym stałej strawy naukowej, pro

wadzonej w duchu umoralniającym. Tematem

tegorocznych obrad była .sprawa zużytkowania

kinematografu dla zadań oświatowych.

Kwestya misyonarstwa katolickiego wywoiała

żywe zainteresowanie. W sprawie tej referat wy

głosił poseł Erzberger. Przemawiali zaś msgr.

Richen, który polecał zebranym Towarzystwo

niemieckie Ziemi świętej i O. Franciszkanin Vol

ling, który przedstawiał pracę misyonarską w

Chinach. Przyjęto trzy wnioski, wzywające ltato

tolików niemieckich do popierania misyi i mi

syonarzy, pracujących nad nawróceniem ludów

pogańskich.

Na popołudniowej sesyi drugiego dnia zjazdu

biskup luksemburski Koppes przedstawił w wy

mownych słowach niebezpieczeństwo, grożące ka

tolicyzmowi w Luksemburgu ze strony bloku

liberalno-masońskiego. Blok ten uchwalił ustawę

szkolną, która godzi w katolickie wychowanie

dzieci. Biskup zwrócił się z gorącym apelem do

katolików niemieckich, aby uciśnionym swym

współbraciom w Luksemburgu przyszli z pomocą.

Po skończeniu przemowy zebrani zgotowali

biskupowi entuzyastyczaą owacyę.

W trzecim dniu zjazdu zebrani wysłuchali w

rannych godzinach nabożeństwa żałobnego za

dusze zmarłych członków, poczem w wielkiej hali

obrad nastąpił wykład Dra Piepera o ,,Opiece

nad ludnością wiejską, emigrującą do miast" .

Mówca zalecał cały szereg środków i instytucyi,

a szczególnie tworzenie biur informacyjaych oraz

ustanawianie mężów zaufania, celem zajęcia się

ludnością, przybywającą do miast i skierowania

przybyszów do katolickich organizacyi i towa

rzystw . Dalszym niejako ciągiem powyższego re

feratu była dyskusya i rezolucyą w sprawie o

pieki socyalnej nad dziewczętami. Uchwalono

wnioski, dążące do realizacyi i praktycznych sto

sowań postulatu o religijnern wychowywaniu

młodocianych pracownic.

W trzecim dniu zjazdu stanęła znowu sprawa

szkolnictwa katolickiego. Biskup Dr Hoehling v.

Lanzenauer mówił o «Położeniu niemieckich ka

tolików w diasporze".

Referent wskazał na to,

że w Prusiech 80 tysięcy dzieci katolickich zmu

szonych jest uczęszczać do szkół protestanckich.

Mówca zakończył gorącym apelem do popierania

Towarzystwa św. Bonifacego, które zajmuje się

katolikami, żyjącymi w diasporze. Następnie re

daktor J003 mówił o ,,Położeniu robotników ka

tolickich w przemyśle nowoczesnym", przyczem

wzywał do wielkiej akcyi przeciwko radykaliz

mowi społecznemu. Wreszcie ostatni mówca, po

seł hr. Galen, wygłosił odczyt o «Zakonach ka

tolickich w czasach dzisiejszych".

Mówca bronił

zakonów przeciwko napaściom protestantów i żą

dał zupełnej swobody działania dla zakonów. Na

tem zakończył się przedostatni dzień zjazdu.

Obecny zjazd w Metzu jest jednym z najlicz

niejszych, jaki dotąd zorganizował świat kato

licki w Niemczech. Niektóre referaty zdołały zgro

madzić do dziesięciu tysięcy słuchaczów. Jest to

oczywiście tylko część ogólnej całości uczestni

ków. Episkopat niemiecki przybył na zjazd nie

mal w komplecie. Imponującym jest też udział

sfer robotniczych.

Miejscem przyszłego zjazdu katolickiego w y

brano Monaster.

§pitkihodowlane.

W dzisiejszym handlu gospodarczym mamy do

czynienia z silną organizacyą handlarzy mniej

lub więcej niesumiennych, z organizacyą, która

strzegąc swoich własnych interesów, działa na

szkodę rolników. Zwróćmy uwagę na handłarzy

nierogacizną, Oiganizacya ta składa się z naj

rozmaitszych żywiołów, które, nie przebierając

w środkach, walczą z powstającem uświadomie

niem wśród włościan. Widzimy tam rozmaite ka

tegorye ludzi, spotykamy jakby pięć różnych

grup, pośredników handlarzy, którzy (dadzą się

podzielić na tak zwanych: «naganiaczy", «zgon

ników", « handlarzy", ,,kupców" i «komisyone

rów".

Pierwsza kategorya, to przeważnie ludzie, któ

rzy uprawiają wbrew istniejącej ustawie pań

stwowej handel domokrążny, włóczą się oni po

odległych zakątkach wiejskich, gdzie wykupują

za bezcen trzodę chlewną, wyzyskując nieraz

gospodarza o 40 prc. i więcej na jednej sztuce.

Druga kategorya to zgonniey; ci zazwyczaj wy

kupują trzodę chlewną po drogach, któremi pro

ducenci jadą na jarmarki lub po porozumieniu

się wspólnem, czynią zakupna na ry nkach po

wiatowych, gdzie, formalnie naigrawając się

z rolnika, ofiarują mu taką cenę, że często nie

raz cena ta nawet kosztów produkcyi nie po

kryje. Trzecia kategorya, to więksi handlarze;

ci skupują nierogaciznę przeważnie po jarm ar

kach, najczęściej za pośrednictwem swoich «cze

ladników" lub też, gdy chodzi o większe za

kupna, załatwiają je osobiście. Czwarta kate

gorya, to kupcy; ci, sortując już zakupiony to

war, rozsyłają go w różne strony monarchii już

to do zakontraktowanych przez siebie rzeźni, już

to na wielkie rynki zbytu, odstępując ostateczną

sprzedaż nierogacizny piątej kategoryi handlarzy

tak zwanym «komisyonerom".

Widzimy tu cały szereg pośredników pomię

dzy producentami a głównymm rynkiem z b ytu -

pośredników, którzy starają się płacić jak naj

lichsze ceny producentom, a brać jak największe

od nowej falangi pośredników od rynku do kon

sumenta. W pośrednictwie tem spostrzegamy

wyzysk, popełniany zarówno na gospodarzu jak

i na kcnsumencie. To samo spotykamy w han

dlu bydłem i cielętami, mając do czynienia

z trzema żydowskimi pośrednikami. Pierwszy, to

ajent, który zazwyczaj ma sobie oddane dwie

lub trzy, a nieraz i więcej wsi, zależnie od u

zdolnienia i sprytu. Ajent ten zna doskonale

okolice, wie zawsze z góry, gdzie i u którego

gospodarza jest na sprzedaż bydle, zakupuje je

i odstawia drugiemu handlarzowi, który tak do

stawioną sobie sztukę bije w rzeźni powiatowej,

rozsyłając mięso częściowo do jatek okolicznych,

a głównie eksportując je do wielkich hal targo

wych, gdzie powierza cały ten towar trzeciemu

pośrednikowi i ten dopiero sprzedaje go konsu

mentowi. Na podstawie sprawozdań targowych

śmiało możemy stwierdzić, że przeciętnie pośre

dnicy ci zarabiają od cieląt 8 tygodniowych po

20 koron na sztuce.

W handlu jajami ta sama historya, co i w

handlu trzodą i bydłem, jakkolwiek wśród in

nych odbywa się warunków ze względu na od

mienność organizacyi o skomplikowanej giełdzie

targowej. Pomijamy tu prywatne różne dostawy,

wszelkie umowy pośredników, działających na

własną rękę, obchodzi nas znowuż organizacya.

Organizacya ta to czterech nowych pośrednp

ków żydowskich, dysponujących milionami ko

ron.

—

Pierwszy handlarz jajami, to ten, który

włóczy się po sklepikach wiejskich, po chatach,

po drogach i jarmarkach, wykupując jaja po

możliwie najniższych cenach. Odstępuje on je

następnie zbieraczowi powiatowemu, który w wiel

kiej ilości odsyła te jaja do sortowni, utrzymy

wanej przez trzeciego pośrednika, który m jest

spółka bankierska, złożona z właścieli banków,

banczków, kantorów, giełdziarzy i całej armii

doradców, wystających pod gmachami giełd w

wielkich miastach. Sortownia, skrupulatnie sor

tując wszelkie dostawione jej jaja, przeznacza

z nich część na konsumcyę miejscową, żądając

możliwie najwyższych cen od konsumentów, a

większą część co najdorodniejszych jaj wysyła

na wielkie rynki zbytu do Londynu, Paryża,

Wiednia i Beriiua.

W jednem ze sprawozdań ministerstwa rolni

ctwa czytamy, że Galicya wywiozła w którymś

roku za 42,000.000 k. jaj. A więc wartość sa

mego eksportu galicyjskiego wynosi 42,000.000

koron. Wiemy także, że wartość ogólnej pro

dukcyi jaj w Galicyi wynosi przeszło 86,000.000

koron. Jeżeli tak jest, to powstaje pytanie,

w czyich kieszeniach tyle pieniędzy tonie? Ł a

two się domyśleć. Chłop,.producent jak nic nie

miał, tak i nic niema, owszem wydaje mu się,

że produkeya jaj, to «konieczne zło w gospo

darstwie", rzecz, która się nie opłaca. Tymcza

sem widzimy, że jest inaczej, że dochód z sa

mej produkcyi jaj, to suma tak pokaźna, iż war

to iść w zawody o nią, tem więcej, gdy domy

ślamy się, że cała praca nasza gospodarcza, ca

ły ciężki nasz zarobek idzie w kieszenie gieł

dziarzy i niesumiennych kupców. Taksamo dzie

je się w handlu ze zbozern, taksamo z paszą,

tak z wszystką naszą produkcyą wiejską! Dla

tego trzeba organizować się co rychlej, dlatego

trzeba mówić o tej organizacyi rolniczej, która

oparta o najzdrowsze podstawy, o obywatelskie

poczucie, jest zdolna usunąć niemoralność w tym

handlu, zdolna do wytworzenia nowych warun

ków życia i nowych drogowskazów w pracy

nad podniesieniem k ra ju i gospodarstwa, ona

jedna może i jest zdolną do przeciwstawienia

się organizaeyom pośreduików.

Otóż jedną z licznych organizacyi gospodar

skich są taką ostoją rolników Spółki producen

tów bydła, trzody chlewnej, jaj i drobiu. Spółki

te właśnie kładą kres nadużyciom, slają się o

chroną gospodarzy, zmierzając do uregulowania

cen, zniesienia giełd targowych, podniesienia pro

dukcyi i wyzwolenia handlu bydłem, trzodą chle

wną, jajami i drobiem z pod dominującego dziś

wpływu handlarzy, krzywdzących z jednej stro

ny producentów a z drugiej konsumentów. Krzyw

da ta bowiem nietylko że jest materyalną, ale

i moralną, bo handlarze ci podtrzymują z całą

uporczywością hasło, że przyczyną drożyzny w

miastach, to rolnicy. I z hasłem tem idą na wie

ce drożyźniane, z hasłem tem dominują na po

siedzeniach rad miejskich, hasło to rzucają mię

dzy robotników, hasło to podnoszą coraz gwał

towniej w sejmach i parlamencie. Będzie zada

niem Spółek producentów wskazać społeczeństwu,

kto kogo tu krzywdzi, będzie ich zadaniem roz

wiązać zarówno własną kwestyę gospodarską ja k

i głośną kwestyę drożyzny.

Bez pomocy rolników nie da się rozwiązać ża

dnego z tych dwóch zagadnień społeczno-ekono

micznych.

Zadaniem Spółek producentów bydła, trzody

chlewnej, jaj i drobiu * jest przeto : uświadomić

producenta o wartości jego produktu, to znaczy,

że chodzi tu o to, aby ten gospodarz wiedział,

jaką wartość przeds’awia jego towar. Regulami

ny Spółek i sposoby prowadzenia ich uczą tego

uświadomienia każdego z członków swoich. Po

wtóre Spółki winny zetknąć producenta najpierw

z wielkim rynkiem zbytu, unikając wszystkich

pośredników, a tem samem zapewniając mu le

pszą cenę za dany produkt. Już tem samem, że

ma się możność uzyskiwania lepszych cen, mają

Spółki podnieść stan produkcyi, zachęcając człon

ków swoich do racyonaluej hodowli bydła, trzo

dy chlewnej i drobiu. Celem ich jest dalej w y

zw olić producentów z pod zależności handlarzy,

umoralnić ten handel w powiecie i kraju, uregu

lować spędy na targach, aprowizując miasta

w taką ilość towaru, jaką istotnie każde z miast

zapotrzebowywa, znosząc tym sposobem giełdę

targową i normując ceny; tworzyć własne ma

sarnie i rzeźnie eksportowe, znosząc nową fa

langę pośredników od rynku do konsumenta, i

osiągając zetknięcie producenta z konsumentem.

Gdy zrozumiemy wartość tej organizacyi, zro

zumiemy też do gru ntu słowa, wypowiedziane

przed laty trzydziestu kiiku przez jednego z w iel

kich pisarzy ekonomicznych, Józefa Supińskiego,

że «organizacya gospodarcza, że spółki rolnicze,

wszystkie stowarzyszenia nasze niosą przytułek

opuszczonym, chleb zgłodniałym, poprawę ze

psutym, zapomogę początkującym, opiekę osie

roconym, naukę zaniedbałym. One podnoszą tem

peraturę społeczną, przywołują do życia uśpio

nych, niepoprawnych samolubów znaczą piętnem

pogardy powszechnej, wydobywają z inałoletno

ści, oduczają szukać łaski i opieki, podnoszą go

dność jednostek potęgą ciała zbiorowego. One

tworzą nowe życia społecznego prądy, dawne

zasycają życiem nowem. One połączonemi siłami

wznoszą olbrzymie dzieła, one pokrewnieniem

pracy z wiedzą, wolnością i uczuciem przebudo

wują zwolna świat pogwałcony, a szerząc się i

gęstniejąc, zdusić raz muszą między sobą to, co

jest kłamstwem lub pogwałceniem praw Bożych".

Stanisław Jasiński.

Jeneralny inspektor armii.

Jak z depesz wiadomo, arcyksiążę następca

tronu Franciszek Ferdynand został zamianowany

jeneralnym inspektorem armii. W uzupełnieniu

wczoraj podanych szczegółów należy dodać na

stępujące informacye :

Stanowisko jeneralnego inspektora armii od

śmińrci śp. arcyksięcia Albrechta było nieobsa

dzone. Obok naczelnego dowództwa na lądzie i

morzu w wojnie i pokoju, zastrzegł przeważnie

sobie cesarz prawo przedsiębrania inspekcyi we

wszystkich oddziałach armii i obrony krajowej,

jakoteż osądzauia wyższych komendantów. Syste

mizowanym wkrótce po śmierci śp. arcyksięcia

Albrechta jeneralnym inspektorom wojsk, używa

LEW TOŁSTOJ.

HADZI MURAT.

POWIEŚĆ.

(Przekład Konrada Rakowskiego),

(C)

(Ciąg dalszy).

IV.

O rannej godzinie, gdy było jeszcze ciemno,

dwie roty z siekierami pod komendą Połtora

ckiego w yszły z obozu przez Szachgiryńskie wro

ta i przebywszy przestrzeń dziesięciu wiorst, po

rozstawieniu straży, przystąpiły do rąbania lasu.

Około godziny ósmej mgła poczęła wznosić się

ku górze i rąbiący las żołnierze, którzy przedtem

nie widzieli się nawzajem, choć stali o kilka

kroków od siebie, i słyszeli tylko miarowy stuk

toporów, mogli już dostrzedz zawaloną drzewa*

wami drogę, prowadzącą przez las. Słońce to

przebłyskiwało na chwilę przez chmury, to zno

wu kryło się za niemi. Na polance, opodal cd

drogi, siedzieli na bębnach: Połtorackij, podwła

dny mu oficer Tichonow, dwaj oficerowie trze

ciej roty i były rotmistrz gwardyi, zdegradowa

ny za pojedynek, kolega Połtorackiego. z korpu

su paziów, baron Freze. Dokoła bębnów roz

rzucone były po ziemi kawałki papierów, niedo

pałki papierosów i puste butelki. Oficerowie wypili

wódkę, zjedli przekąski i pili obecnie porter

Dobosz odkorkowywał trzecią już butelkę. Poł

torackij, mimo, że się nie wyspał był w podnie

conym nastroju i odczuwał ową wzmożoną ener

gię sił wewnętrznych i lotnej, wesołej swobody,

która owładała nim zawsze gdy znajdował się

wśród swych żołnierzy i towarzyszów w miej

scu, gdzie mogło mu zagrażać niebezpieczeństwo.

Między oficerami toczyła się rozmowa o osta

tniej nowinie — śmierci jenerała Sliepcowa.

W zgonie jego nie upatrywał żaden z nich tego

najważniejszego momentu, w którym się życie

kończy i powraca do tego źródła, z jakiego po

czątek wzięło — zastanawiała ich tylko wa

leczność dzielnego oficera, który z szablą w rę

ku rzucił się na górali i walczył dopóki go nie

zabili.

Chociaż wszyscy oficerowie, zwłaszcza ci, któ

rzy już uczestniczyli w bitwach, mogli wiedzieć

i wiedzieli, że wśród prowadzącej się obecnie na

Kaukazie kampanii, jak zresztą wszędzie i zawsze,

nigdy niemal nie przychodzi do bezpośredniej

walki na pałasze lub karabiny, o jakiej czyta

się zawsze w opisach, a jeśli kiedy nawet wal

ka taka się przydarzy, to rąbią i kolą tylko u

ciekających — to jednak fikcya tej walki bez

pośredniej powszechne wśród nich znajdowała

uznanie, i wywoływała w nich uczucie spokoj

nej dumy, z jaką siedząc na bębnach palili, p ili

i żartowali, nie dbając o śmierć, mogącą w każdej

chwili tak jak na Sliepcowa spaść na każdego

z nich. I w rzeczy samej, jakby dla stwierdze

nia tego, w pośród rozmowy rozległ się nagle

na lewo od drogi grom wystrzału, i kula z we

sołym poświstem przeleciała przez powietrze i

odbiła się od drzewa. Na strzał wroga odpowie

działy natychmiast strzały żołnierskich karabi

nów.

—

Ehe! - krzyknął wesołym głosem Połto

rackij - ot i zaczyna się. No, mój drogi -

zw rócił się do barona Freze, masz szczęście.

Wracajże do swej roty. Zaraz ci tu urządzimy

taką bitewkę, że radość będzie patrzyć... Wspa

niałe przedstawienie.

Zdegradowany baron zerwał się na równe no

gi i szybkim krokiem udał się do swej roty.

Połtorackiemu podano konia. Wsiadł nań i po

spiesznie ruszył w kierunku strzałów. W lesie

szumiał wiatr, a cała strona, do której zmierzał

Połtorackij, była zupełnie widna.

Gdy Połtorackij zbliżył się do żołnierzy, słoń

ce zajaśniało z za chmur. Z przeciwnej strony

za polanką, pośród drzew zaczynających się tam na

nowo, z rzadkiego lasu widać było kilka jeźdźców.

Byli to ci sami Czeczeńcy, którzy ścigali Ha

dżi-Murata i chcieli widzieć jego przyjazd do

rosyjskiego obozu. Jeden z Ćzeczeńców strzelił

w stronę rosyjską, kilk u żołnierzy odpowiedziało

również strzałami. Czeczeńcy cofnęli się i wy

strzały ustały. Ale gdy Połtorackij zbliżył się

z rotą, kazał znowu strzelać i skoro tylko prze

brzmiała komenda, w całym łańcuchu rosyjskich

żołnierzy rozległ się nieprzerywany, wesoły, o

chotny trzask strzałów, któremu towarzyszyły

ładnie się zarysowujące dymki. Żołnierze, cie

sząc się z rozrywki, spiesznie nabijali karabiny

i wypuszczali strzał za strzałem. Czeczeńców

również ogarnął zapał walki; kilku z nich wy

sunęło się naprzód na koniach i dafo strzały do

rosyjskich żołnierzy. Jedna z kul trafiła żołnie

rza. Był to tensam Awdiejew, który chodził do

rosyjskiej kwatery. Gdy towarzysze podeszli do

niego, leżał na wznak, trzymając rękami ranę,

otrzymaną w brzuch i kiwając się równomiernie,

cicho jęczał.

—

T ylko co zaczął nabijać karabin, sły-szę, trza

sło, — m ówił żołnierz stojący obok niego. Pa

trzę, a on wypuścił karabin z ręki.

Awdiejew należał do roty Połtorackiego. Zo

baczywszy gromadkę żołnierzy, Połtorackij pod

jechał do nieb.

—

I cóż bracie, — dostało ci się? — powie

dział.

—

Gdzież ?

Awdiejew nie odpowiadał.

—

T ylko co zaczął nabijać, — odezwał się

żołnierz stojący obok Awdiejewa, — słyszę trza

sło, — a on wypuścił karabin z ręki.

—

Te—te,

—

mlasnął językiem Połtora

ckij.

—

Cóż, boli cię, Awdiejew.

—

Nie boli, ale wstać nie mogę. Możeby wódki,

panie komendancie.

Wódka, t. j . spirytus, którą pili żołnierze na

Kaukazie, wnet się znalazła i Panów srodze się

zasępiwszy, podał Awdiejewowi do ust kubek

spirytusu. Awdiejew począł pić, ale zaraz odwró

cił głowę i odsunął kubek ręką.

—

Nie, —

nie mogę, — rzekł, —

wypij ty

sam.

Panów dopił resztę wódki, Awdiejew znowu

próbował powstać i znów bezsilnie opadł na zie

mię. Rozesłano szyuel i położono na nim Awdie

jewa.

—

Panie komendancie, pułkownik jedzie, —

zwrócił się feldfebel do Połtorackiego.

—

No dobrze, — daj tu na niego baczenie, -

odrzekł Połtorackij, i spiąwszy konia, kłusem ru

szył na spotkanie Woroncowa.

Woroncow jechał na swym rasowym, angiel

skim wierzchowcu. Towarzyszył mu adjutant,

żołnierz kozacki i przewodnik, Czeczeniec.

—

Cóż tu u was słychać ? — zapytał Połto

rackiego.

—

Oddział górali napadł na naszych żołnie

rzy — odpowiedział Połtorackij.

—

No, no, z pewnością wyście zaczęli.

—

Ależ nie — uśmiechnął się Połtorackij.

—

Z ich strony padły pierwsze strzały.

—

Słyszałem, że jeden z żołnierzy jest ranny?

—

Tak, wielka szkoda. Dobry żołnierz.

—

Ciężko ranDy ?

—

Zdaje się ciężko. Kula tra fiła w brzuch.

—

A wy wiecie, po co tu przyjechałem ? —

zapytał Woroncow.

—

Nie wiemy.

—

I nie domyślacie się ?

—

Nie.

—

Hadżi-Murat tu przybywa i wkrótce spotka

się ze mną.

—

Nie może być !

—

Wczoraj przybył wysłaniec od niego —

rzekł Woroncow, nie mogąc opanować radosne

go uśmiechu. Za chwilę tu się spotkamy. Ustaw

cie straże na odpowiednich posterunkach, a póź

niej przyjeżdżajcie do mnie.

—

Słucham - odrzekł Połtorackij, salutował

i odjechał do swej roty. Sam zajął się komendą

prawego oddziału, lewy powierzył feldfeblowi.

Zajęło to niewiele czasu, tak, że Połtorackij po

chwili, sprawiwszy swą rotę, udać się miał do

Woroncowa, gdy Dagle zobaczył zbliżający się

ku sobie orszak jeźdźców. Zatrzymał konia i o

czekiwał ich przybycia.

Na czele orszaku na białogrzywym rumaku,

jechał w białej czerkiesce, z kitą na turbanie,

człowiek wyniosłej postawy. Był to właśnie Ha

dżi-Murat. Podjechał do Połtorackiego i przema

wiać doń zaczął po tatarsko. Połtorackij, pod

niósłszy brwi, rozwiódł ręce, na znak, że nie ro

zumie, i uśmiechnął się. Hadżi-Murat na uśmiech

odpowiedział wzajemnym uśmiechem, a uśmiech

ten uderzył Połtorackiego swą dobrodusznością.

Połtorackij nigdy nie spodziewał się, że takim

okaże się ten straszliwy góral. Mniemał, że zo

baczy przed sobą ponurego, suchego, obcego

człowieka, tymczasem stał przed nim na koniu

człowiek pełen prostoty, uśmiechający się tak ży

czliwie, jakby był dawnym jego przyjaciele m, Je

dno było w nim tylko niezwykłe: szeroko roz

stawione oczy, które uważnie, przenikliwie i spo

kojnie patrzyły na ludzi, z którymi się spotykał.

Świta Hadżi-Murata składała się z czterech ludzi.

Znajdował się_ w niej ten sam Chan-Mahoma,

CZAS"wychodzi z wyjątkiem dnipo niedzielii świętach uroczystych dwa razy dziennie, a mianowieie:

o godzinie 6 rano i o godzinie 3 popołudniu.

Numer wieczorny 10 hal., ranny 4 hal.}

PRENUMERATA WYNOSI:

IIna cały rok na kwartał na 1 miesiąc

W Krakowie

w m i e j s c u ................................................... ]J 30 koron

7kor.50h. 2kor.50hal,

zodnoszeniem do d o m u

i 36 koron

9kor. —

3kor. —

Pocztą w państwie A ustry ackiem ...........................................

36koron

9kor. —

3kor. -

Z dwukrotnąwysyłką p o c z to w ą ..................................................| 42 koron

10kor.50h. 3kor.50hal.

Pocztą w państwie N ie m ie ckie m ..................................

koron

10kor.50n. 3kor.50haL

Do wszystkich państw, należącychdo związku pocztowego 48koron

12kor. —

4kor.—

W państwie rosyjskiem (abonament przezurzędy pocztowe) I 16

rb.20k. 4rb. 05k.

1rb. 45 kop.

Według urzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem,

abonament Czasu przyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie, Wilnie,

Moskwie i Odesie. Z innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyła,jąc pocztą należytość

do urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w Warszawie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E . Metzl i Syn,

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń — w Kijowie księgarnia L. Idzikowskiego — w Wilnie biuro

dzienników K. Taubera.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction