Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 653 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 49

Kraków, Czwartek 2 8 Lutego 1907.

Rocznik LX .

(Wydanie wieesorne).

Wywłaszczanie Polaków.

Coraz liczniejsze pogłoski prasowe o ustawie,

mającej dać komisyi kolonizacyjnej prawo wy

właszczania Polaków, streszczają się obecnie

w twierdzenia, ie astawa ta nie jest jeszcze go

tową. Równocześnie stwierdzają wszelako pisma

niemieckie, iż prace nad jej sformatowaniem zo

stały już podjęte. Co więcej, poszczególne stron

nictwa sejmu praskiego wypytywano już ze stro

ny rządowej, czy zgodziłyby się ewentaalnie na

takie środki ,,prawne1* przeciw Polakom. Organ

centrnm, Germania, dodaje, że pytanie to było

bezprzedmiotowe, gdyż w sejmie prnskim znaj

dzie się bezwątp:enia większość dła takiego bez

prawia. ,,Narodowe1* stronnictwa pójdą za rządem

bez wahania, gdyż ,,rozumie się samo przez się,

iż są zawsze gotowe współdziałać z każdem głup

stwem rządu. W przeciwnym razie zawiniłyby naj

straszniejszą antynarodow ą aroganeyą.**

Potwierdzenie tej krótkiej notatki przynosi B*r—

Uner Tageblatt, wrogi zawsze Polakom.

,,W cią

ga ostatniego roku — pisze on — w prasie uka

zywały się niejednokrotnie widocznie przez rząd

inspirowane enuncyacye, które zapowiadały nowy

i ostatni środek przeciw ,,niebezpieczeństwa pol

skiemu**, mianowicie rodzaj wywłaszczenia poi

skiej własności ziemskiej. Wiedziano, iż rząd no

sił się z zamiarem uzupełnienia pełnomocnictw ko

misyi kolonizacyjnej w tym sensie, iżby zapewnić

jej prawo pierwszeństwa przy zaknpnie wszelkich

posiadłości ziemskich od Polaków, oraz na przy

padek stawiania bardzo wysokich cen prawo przy

musowego wywłaszczania.

—

Powyższe nadzieje

z jednej, obawa zaś z drugiej strony wzmocniła

mowa tronowa z dnia 8 stycznia, wskazująca ja

ko absolntną konieczność państwową w prowin

cyach wschodnich ,,mocne i uporczywe stosowa

nie środków przez rząd państwowy wprowadzo

nych**, oraz zapowiadająca ,,odpowiedni projekt

prawodawczy**. Jak dowiadujemy się ze źródła

dobrze poinformowanego, owa akcya prawodaw

cza stanęła obecnie bezpośrednio na porządku

dziennym i to istotnie w postaci ,,projektu wy

właszezania**. Frakcya konserwatywna Izby po

słów miała się jnż nbiegłego tygodnia naradzać

w celn zbadania nastrojn członków, na przypa

dek, gdyby w krótkim czasie rząd wniósł nową

ustawę polską do Sejmn**.

Nie trzeba zapewniać, iż organ p. Mossego nie

odstępn]e od zwykłej względem Polaków taktyki

i zapewnia, że ,,liberali będą pod boe prawo wy

jątkowe zwalczali z największą stanowczością**

Oczywiście w sejmie prnskim, gdzie głos icb n

stawie znpełnie nie zaszkodzi. Będzie to nową

próbą gry podwójnej, jak ą liberali niemieccy u

prawiają zwykle: energiczne sympatye w prasie

i w mowach, dzielne popierania hakatyzmn i rzą

dn w praktykach antypolskich Pod tym wzglę

dem Polacy w Poznańskiem złudzeń dawno się

wyzbyli.

Oparcia nowej nstawy wyjątkowej poszuka za

pewne rząd w sprawozdania komisyi kolonizacyj

nej, przedłożonem właśnie Izbie posłów sejmn

praskiego. Podając najważniejsze daty, stwierdzić

trzeba na ich podstawie niepowodzenie działań

komisyi, którego skntkiem jest właśnie myśl n

stawy wyjątkowej, podnoszona zresztą już dawno

przez hakatyzm. Obszar terenu, zaofiarowywanego

komisyi do kupna, zmniejsza się stale. W r. 1903

wynosił on: posiadł ści większych i mniejszych

509 z 229.822 ba; w r. 1904 - 447 z 197612

ha;wr.1905- 325z115.053ba; wr.1906

zaś 368 z 102.464 ba.

Memoryał sam zaznacza, że przeciętny obszar

zaoferowanych dóbr stale się zmniejsza, że w osta

tnim czasie komisyi stale stawiano do dyspozycyi

własności o rozmiarach 100 do 250 ba. Wzmagające

się oferty własności włościańskiej me

morysł komisyi nazywa objawem nniepokojącymu

tembardziej, że z pomiędzy zakupionych własności

tylko 7 majątków — w tem 2 dobra rycerskie

oraz 39 gospodarstw włościańskich - znajdowało

się w rękach polskich; obszar icb wynosił 3.030

ba czyli tylko 10,2 procent całej zakupionej przez

ko,ńisyę ziemi, t. zn. 29 670 ha. Za ziemię pol

ską, zapłaciła komisya ogółem 5 037.000 mk ,

za niemiecką 37.177,000 mk, czyli razem

42.214 .000 mk. Na cały przez komisyę zakupiony

teren złożyło się: 21 dóbr rycerskich, 50 częścią

większych częścią mniejszych własności, oraz 96

gospodarstw włościańskich, oprócz tego 2 domeny

państwowe. Ceny, które komisya płaciła pedskoczy*

ły szalenie, -

mianowicie z 1007 mk. za hektar

w r. 1903 na 1419 mk. w rokn nbiegłym. Liczba

rodzin kolonistów wynosiła przy końcu rokn nbie

głego 1748, podczas gdy przy końcn 1905 reku

było ich 1546 wresz -ie finanse przedstawiają się

następująco: rozchód ogólny (od r. 1886 aż do

końca 1906) wynosił 444 miliony, ogólny docbód

107 milionów, przeto czysty rozchód 337

milionów.

Cyfry te nie zupełnie usprawiedliwiają różowe

wywody Nordd. Allg. Ztg, które w okresie wy

borczym miały służyć za poparcie rządowej po!i

tyki na kresach wschodnich cesarstwa Optymizm

urzędowy nstąpi rychło miejsca przestrogom, peł

nym zwątpienia, gdy przyjdzie agitować za no

wą ustawą wyjątkową. Termin jej przedłożenia,

dotąd nie oznaczony, określają bliżej doniesienia

pism niemieckich, znamienne zresztą i z innych

względów. Charakterystycznym jest n. p. głos

Posener Ztg, która pisze:

,,W kołach poselskich sejmn pruskiego liczą się

z możliwością, iż projekt ustawy antypolskiej

jeszcze przed Wielkanocą nadejdzie do

binra sejmowego. Niektórzy mniemają, iż rząd na

cele kolonizacyjne zażąda tylko kilka milionów.

Poza tem jednakże potwierdzają się podobno da

wniejsze wieści, podłag których odbywają się na

rady nad drogim projektem, mającym na celo

nadanie prawa wywłaszczenia komisyi koloniza

cyjnej względem tych grantów, klóre (,pozostają

jeszcze w rokn Polaków. Sprawa wszakże nie

nabrała jeszcze kształtów projektn nstawy. Mó

wią też na seryo w Izbie poselskiej, że frakcya

polska zdecydowała się na to, aby w razie

przyjęcia takiej ustawy złożyć mandaty i za

lecić rozgoryczonym masom Indu polskiego wybór

s oc ya lny ch demokratów**.

Cel podobnych notatek nie pozostawia pod

względem jasności nic do życzenia. Wywołały

też one surową odpowiedź Dz. pozn., który ,,dziwi

się zuchwałości gazety, która takie zamiary in

synuuje Koła polskiemn. T aka charakterystyka

wystarczy też, żeby napiętnować odpowiednio

chęć znaczenia czegoś w opinii polskiej bez od

powiedniego prawa, a nas zwalnia cd ndzielenła

odpowiedzi takim bredniom**.

Występ Pos. Ztg. świadczy jednak, iż rząd pru

ski przystępuje do pierwszych kroków przygoto

wawczych w kampanii za ustawą wyjątkową. Źe

nie cofnie się przy tem przed żadnym atakiem

i żadnym środkiem nie pogardzi, dowodzi za

równo głos Pos. Ztg., jak żałoba N. f r. Pressa

po ,,nieszczęsnyeh męczennikach ruskich**.

prawnego

skich!

wobec języków nie-pol—

Sprawa studentów niskich.

a!^knle p. t .: nHajdau’4-;Czyzna we Lwo

wie Gazeta Narodowa zaznacza, że najwybit

ciejszą rolę w gwałtach i aw as-;rach ruskich od

grywają zakordonowe żywioły »dykalne, siejące

wśród młodzieży zwłaszcza has!a rozstroją, pro

pagandę przewrotu i walk narodowościowych. Do

ich rzędu należą dwaj główni bohaterowie znisz

czenia auli uniwersyteckiej, K=at i Rachińskij,

z których pierwszy odegrał też główną rolę

w niedzielnej awanturze z balkonu nNarodnej

Hostynnyci** i wygłosił n ajbard ziej ,,czerwoną** m o

wę. Gazeta Narodowa zapytuje, dlaczego ci pa

tryoci ukraińscy nie wszczęli walki o ukraiński

uniwersytet w samem sercn Ukrainy, w Kijowie,

skąd przybyli, poczem pisze:

Niechaj przybysze ,,ukraińscy" z Kijowa, I’ołta

wy, Czerniowiec, Wiednia i t. d. starają się naj

pierw o to, aby przedewszystkiem w Kijowie, Char

kowie, F oltawie , Od esie, Czerniow cach utworzono bodaj

jedną — dwie katedry małoruski« i choćby w naj

mniejszej c ząstce u znano oficyalnie język małoru

ski, jako uprawniony do porozumiewania się z wła

dzami, a polską wszechnicę we Lwowie podadzą im

za wzorowy p rzykład, posuniętej do ostatecznych

granic d obrow olnej tole ran cyi.

Niech młodzi emigranci ukraińscy doniosą uciemię

żonym kolego m-rodako m za k ord onem, oraz tym,

którzy na uniwersytecie bukowińskim nie słyszą ani

jedn eg o słow a ruskiego , że nszlachoćkii werchow o

dy" w ten sposób ,dław ią" akademików ruskich,

iż ustanowili na wszechnicy polskiej we Lwo

w ie: w ykłady zasad kaznodziejstw a, pedagogii,

w prawy homiletyczne, katechetyki i metodyki, dalej

austryackiego prawa prywatnego, austryackiego pra

wa karnego, wykłady z dziedziny historyi, paleo

grafii, ekonomii, k ultury , filozofii, piśmien nictwa i

jęz yk a małoruskiego — wyłącznie w języku

małoruskim. P o nadto usta nowiono d l a Pola

ków lektorat ruski w 2 oddziałach.

Niech dalej pp. K rat, R achińskij, Wesołowskiej

i tow. pocieszą swych upośledzę lyct’ narodowościo

wo kolegów pod berłem rosyjskiem i na Bukowinie,

że przecież istnieje na świecie jedna — i to p o t

s k a wszechnica, w której, mimo uznanego prawnie

języka p o1sk i eg o, jako urzędowego — Rusini

otrzymują świadectwa kol!okwialne, drukow ane

w języku ruskim, że na podania ruskie pol

skie władze uniwersyteckie odpow iadają po

r u s k u, że te władze koramiznją ruskie świa

dectwa i k w i ty, że dziekanaty stylizują w j ę

zyku ruskim rezolucye, dopuszczające Ru

sinów do pierwszego egzaminu rządowego; że poi

skie władze uniwersyteckie n a podania ruskie

odpowiadają po rusku, że wreszcie kartki

katalogowe są dla Rusinów sporządzane w języku

rnskim. I to wszystko praktykuje się na wszechnicy,

Iktóra niema żadnego zgoła zobowiązania

Do Dziennika polskiego donoszą z Wiednia

że ministerstwo sprawiedliwości zamierza wyje

dnać n cesarza abolicyę dla wszystkich

uczestników napada na uniwersytet i wstrzy

manie dals z ego śledztwa.

Dr K. Łnczakowski ogłasza w Dile, że ,drag»

kaueya nie była ofiarowana przez metropolitę

Szeptyckiego, ani z jego fanduszów, ani za jego

wiedzą1*.

Byli aresztanci oświadczają w Dile, że ,strajk

g!odowy wywołali: sędzia Franke i prezydent

Tchorznicki. Na dzień przed postanowieniem straj

ku gł.dowego p. Franke, zapytany, jak dłngo

myśli nas trzymać, z razu nie chciał odpowie

dzieć, a w końcu rzekł: ,,Mniej więcej jeszcze

2 - 3 tygodnie1*. Może to poświadczyć towarzysz,

do którego te s!owa były zwróaone, a może ze

chce sobie przypomnieć to i protokołujący ausknl

tant. My byliśmy pewni(!), źe te 2 -3 tygodnie

przeciągną się aż do końca maja, tem bardziej,

że równocześnie rozeszia się wieść, że Tchorzni

cki misł się odgrażać, że my jeszcze popamięta

my więzienie śledcze, a niejako dla potwiordze

nia tych pogróżek zaczę*o nam odbierać i te nie

znaczne (!) ulgi, jakie już dano,..**

Słowo polskie donosi: ,,Śledztwo toczy się dalej

i prawdopodobnie do 2 marca z stanie nkończo

ne, poczem akty oddane zostaną prokuratoryi

Stanm się to w tym razie, jeżeli do tej rozprawy

nie zostaną wciągnięci studenci ruscy, wezwani

przez sąd jak o obwinieni o wspćładział, a których

dotychczas niezdołano jeszcze wyśledzić. Akt o

skarżenia będzie mógł wobec tego zostać wygo

towany mniej więcej do połowy marca, tak, żc

rozpr awa odbędzie się najpóź ni ej po

świętach Wielkanocnych.

,,Jak wiadomo, studenci ruscy postawiony swo

jego czasu wniosek o delegacyę sądu pozagali

cyjakiego cofnęli natychmiast, dowiedziawszy

się, że zostanie przychylnie Załatwiony. Otóż obe

cnie mają podjąć ten wniosek tntejsze

władze sądowe. Delegacyi sądu wiedeńskiego,

lnb też innego w prowincyach niemieckich, nie

stoi nic na przeszkodzie, wszyscy bowiem oskar

żeni jak i świadkowie, z wyjątkiem dwóch z pod

zaborn rosyjskiego, władają językiem niemieckim1*.

Bank ziemski w Krakowie.

Kwestya parcelacyi, szeroko omawiana w pra

sie, w Sejmie, wogóle w całym kraju, jak to za

znaczono Da ostatnim zjeżJzie ekonomistów i pra

wników, bndzi to zainteresowanie z powodn swej

ekonomicznej i narodowej doniosłości. Zwłaszcza

w ostatnich latach zapanowała prawdziwa gorącz

ka parcelacyjna, w całej Galicyi p dsycana ,,gło

dem ziemi1* ze strony ludności włościańskiej -

jak się jedni wyrażali — ciężkimi warunkami

gospodarczymi dla średniej własności, według zda

ania drngich, a co najgorsze, iiezną rzeszą

spekulantów, uprawiających bandel podstawowym

towarem, ,,ziemią1*. Szkodliwą działalność speku

lacyj nieraz jnż szeroko podnoszono i potępiano.

Ten u ludu ,,głód" ziemi, który się nagle uja

wnił w ostatnich latach, jest niezawodnie w czę

ści wynikiem znacznych zarobków w Niemczech,

a także w Ameryce. Ciężkie warnnki średniej

własności są ogólnie znane. Trudne stosunki za

sinżbą, droższa robocizna i administracya, nie sto

jąca w stosunku do zwyżki ceny ze sprzedaży

zboża, brak kapitała obrotowego, ciężary roz

maitych opłat, a wreszcie pewna trudność zasto

sowania się do stosnnków forsownie pogarszają

cych się, i wiele innych czynników składa się na

zbyt pospieszne znikanie tej średniej własności,

do czego pokusa ze strony spekulantów parcela

cyjnyck się przyczynia. Rozpadanie się tej śred

niej własności jest stanem patologicznym. Dwór

był ostoją cnót, był opieką gromady, był wzorem

i przodownikiem gospodarki. Jeżeli ma niknąć,

niechże się dzieje normalnie, powoli, stopniowo,

aby zwolna mogły powstawać w jego miejsce

normalne i żywotne jednostki gospodarcze.

Na wschodzie parcelacya stała się kwestyą na

rodowościową i wyzbycia się polskiego stanu po

siadania. Niebezpieczeństwo to byłoby się dało

częściowo uchylić przez parcelacyę powolną —

przy równoczesnej bodaj częściowej kolonizacyi

ob8zarn polskiego polskimi osadnikami. Oprócz

narodowego znaczenia miałoby to doniosły wpływ

kulturalny, gdyż wyżej stojący pod względem

knltaraluym i gospodarczym włościanie polscy, a

zwłaszcza wracający z Ameryki, byliby postępo

wym czynnikiem. Niestety speknlacya i lekko

myślność wyrządzają uam w tej części kraju zna

czne szkody w narodowym stanie posiadania.

Patologiczny ten stan, o którym wspomniano

powyżej, potrzebuje lekarza, któryby z ręką ta

pulsie otrzymywał tę jednostkę gospodarczą i ra

t»wał o ile możnoś.i, co się uratować da; w prze

ciwnym razie, aby ten ro?kład średniej własności

następował z możliwą korzyścią tak obecnego po

siadacza, jak i przyszłych jego następców t. j .

parcelantó .v. A korzyść ta obustronna da się nie

trudno pogodzić przez odpowiednie praktyczne i

nmiejętne zajęcie się sprawą.

Liczne próby niendalych parcelacyj, przedsię

wziętych przez właścicieli dóbr, częste wypadki

parcelacyj speknlacyjuych, nie troszczących się

bynajmniej o interesa nabywców ziemi, wł ścian;

niefortunna akcya kilkn dawniej p wstałych sto

warzyszeń parcelacyj nych - oto główniejsze oko

liczności, pod naciskiem których pows!ała w K ra

kowie instytncya Bankn ziemskieg).

Celem jej jest wprowadzić parcelacyę na tory

normalne. Bank ziemski nie dąży do wywoływa

nia parcelacyi a tylko podejmuje ją tam, gdzie

ona jnż dojrzała, gdzie stanowi jedyne niekiedy

możliwe wyjście i jest pożądaną tak dla właści

ciela większej posiadłości, jak \ dla lndnośei wło

ściańskiej.

Te same myśli przewodnie i te same intencje

dały podstawę do stworzenia w Krakowie w 1902

rokn instytncyi: ,,Towarzystwa wzajemnej oby

watelskiej p mocy", obecnie pod zmienioną firmą:

»Bink ziemski w Krakowie".

W sprawozdania za r. 1906 podaje zarząd Ban

kn ziemskiego w Krakowie: w myśl idei, którą

kierowali się założyciele przy jej ntworzenin

w 1902 r., więc bez zamiaru jakiejkolwiek speku

lacyi na zyski, działano w rokn nbiegłym podo

bnie, jak w latach poprzednich, nie wdając się

wcale w poszukiwanie interesów do objęcia, a słu

żąc pomocą i pośrednictwem jedynie tym właści

cielom zarówo większych jak i mniejszych posia

dłości ziemskich, którzy się o to zgłaszali.

DYMITR MEREŻKO WSKI.

ANTYCHRYST.

PRZEKŁAD WALEREGO GO8 TOM8 KIEGO.

(Ul)

------ ^

—

(Ciąg dalszy).

18 lutego.

Carewicz ma zeszyt, w którym wypisuje z Kro

niki świecko-kościelnej Baroniusza u stępy, stosu

jące się, jak mniema, do ojca, do niego, albo do

innych. Dał mi ten zeszyt do przejrzenia. Uwagi

jego okazują umysł badawczy i swobodny. Z po.

wodu niektórych zbyt cudownych legend dodaje

w nawiasie: »porównać z tekstem greckim«, albo:

»to wątpliwe«, »to nieprawdziwe«.

Najciekawsze wydały mi się uwagi, w których

poróvynana jest przeszłość obca z te raźniejs zością

rosyjską.

»Rok 395.

—

Arkadyusz Cezar kazał nazy

wać heretykami wszystkich, którzy choć w ma

łych rzeczach różnili się o i prawosławia.«

pomknięcie o niepraw ow ierności cara rosyjskiego.

»Rok 455.

—

Walentyn Cezar został zabity

za naruszenie ustaw kościelnych i za cudzołó

stwo«. Napomknięcie o zniesieniu patryarchatu

w Rosyi i o małżeństwie cara z Katarzyną, . za

życia pierwszej żony Awdotii Łapuchiny.

»Rok 514. —

W e Francyi nosili długą odzież,

a krótkiej zabraniał Carolus Wielki: pochwala

długiej, a nagana krótkiej«. Napomknięcie o zmia

nie od zieży rosyjskiej.

»Rok 814. —

Leon Cezar, skuszony przez mni

cha pewnego, został Ikonoklastą. Tak samo i u

nas«. Napomknięcie o spowiedniku carskim Teo

dozyuszu, który doradzał pono carowi zniesienie

czci obrazów.

»Rok 854.

—

Michał Cezar bawił się tajemni

cami kościelnemi«. Napomknięcie o ustanowieniu

»Soboru wszech-pijanego«, o błazeńskiem weselu

patryarchy i innych zabawach cara.

A oto jeszcze uwaga :

”Maho metańsk a złość przez baby się rozsze

rzyła. Skłonność bab do fałszywych proroków «.

Całe studya uczone o Mahomecie mniej zawie

ra ją, aniżeli tych kilka słów , 1 godnych wielkiego

sceptyka Bayla.

Tołstoj, mówiąc o carewiczu, powiedział mi ze

swym lisim uśmiechem:

—

Najlepszy sposób kazać się miłować, to przy

sposobności przywdziać skórę najpospolitszego by

dlęcia.

Nie pojęłam tego zrazu; teraz dopiero zaczę

łam pojmować.

W utworze pewnego starożytnego pisarza an

gielskiego — nazwiska zapomniałam — pod ty

tułem : »Trageaya o Hamlecie, księciu duńskim«,

ten nieszczęsny książę, prześladowany przez wro

gów, przybiera pozór ni to głupca, ni to w a

ry ata.

Czy książę rosyjski nie w stępuje w ślad H a m

leta, czy nie przywdziew a skóry najpospolitszego

bydlęcia?

Mówią, źe carewicz pewnego razu ośmielił się

być otwartym i doniósł ojcu o nieznośnych cier

pieniach ludu. O dtąd popadł w niełaskę.

2 3 lutego.

Kocha tkliwie swoją córeczkę Natalkę. Dzisiaj,

siedząc przy niej na ziemi, z kawałków drzewa

budował jej domki, chodził na czworakach, uda

jąc psa, albo konia, albo wilka. Rzucał piłkę,

a gdy wpadła pod łóżko, albo pod szafę, dosta

wał ją stamtąd, walając się w kurzu i pajęczynie.

Nosił dziewczynkę do swego pokoju na rękach,

pokazywał ją wszystkim i pytał:

—

A co ładna dziewczyna? gdzie znaleźć taką

drugą.

Sam podobny był do małego chłopca.

Natalka rozumna nad wiek. Gdy chce wziąć

do rąk coś wzbronionego i gdy jej zagrożą gnie

wem mamy, słucha zaraz, ale gdy jej tylko wprost

nie pozwalają — śmieje się i jeszcze bardziej do

kazuje. Skoro widzi, że carewicz w złym humo

rze, siedzi cicho i patrzy na niego bacznie, gdy

się odwróci, śmieje się głośno i macha rączkami.

Doznaję dziwnego uczucia gdy patrzę na te

jej pieszczoty z ojcem i zda mi się, że mała nie

tylko kocha, ale i żałuje carewicza, jakby coś

wied ziała o nim , czego nikt jeszcze nie wie.

Szczególne przykre uczucie -

jak wtedy gdy

spostrzegłam carewicza z żoną w ciemnem jakby

wróżebnem zwierciadle.

—

Wiem, że mnie kocha — mówił mi care

wicz raz o swrej małżonce — toć wszystko dla

mn ie p orz uciła.

Teraz gdy lepiej zrozumiałam carewicza, nie

mogę go naw et obwiniać za to, że tak źle żyje

ze żoną. Oboje niewinni — oboje w inni; zbyt

różni i nieszczęśliwi; każde z nich na swój sp o

sób. M ała lub średnia nied ola zbliża ludzi, zbyt

wielk a — ro zdziela ich.

Są oni jak dwaj ciężko ranni w jednem łóżku.

Nie mogą sobie pomódz nawzajem: każde poru

szenie jednego sprawia ból drugiemu.

N iektórzy ludzie tak przywykli do cierpienia,

że zda się dusza ich we łzach — jak ryba w wo

dzie, bez lez — jak ryba na piasku. U czucia ich

i myśli raz przygięte do ziemi, już się nie pod

niosą jak gałęzie wierzby płaczącej. K siężna jest

jed ną z tych istot.

Carewicz ma dużo swoich st,rapień; a zawsze

gdy przyjdzie do żony, w idzi; cudze cierpienie,

któremu nie może pomódz. Żałuje jej, ale miłość

i współczucie — nie to samo. Kto chce być ko

ch a ny m , niech się lęka współczucia. Ach wiem

z w łasnego dośw’iadczenia, jaka męka żałować,

a nie mieć siły pomódz. W końcu strach nas

bierze przed tym, którego żałujemy.

T a k oboje niew’in ni, oboje nie szczęśliwi i nikt

im nie zdoła po módz prócz Boga. Biedni, biedni !

Straszno pomyśleć czem się to skończy — a je

dnak lepiej, żeby się już raz skońc zyło .

7 marca.

Jej Wysokość znów w odmiennym stanie.

12 maja.

Jesteśmy w Roźdestwienie, majątku carewicza

w powiecie Koporskim o 70 wiost od Peters

burg a.

Byłam dość długo chora. Sądzono, źe umrę.

Straszniejszą od samej śmierci była myśl, że p rzyj

dzie umierać w Rosyi. Jej Wysokość w zięła mię

z sobą tutaj, ażeby dać mi możność w’zmocn ienia

się na czystem powietrzu.

Dokoła las. Cisza. Tylko drzewa szumią i pta

ki śpiew ają. Bystra, jakby górsk a rzeczka szumi

w dole pod urwistym brzegiem z czerwonej gli

ny, pod nią rosną brzozy, okrywające się pierw

szą zielenią wiosenną. D om nasz z belek, jak

prosta chata. G łów ny pałac jeszcze nie skońc zo

ny. Obok kaplica z dzwonnicą i dwoma małymi

dzwonami, które carewicz lubi sam w ruch wpra

wiać. U wrót stara armata szwedzka i kupka kul

ołowianych, przerośniętych traw ą zieloną i kwia

tami wiosennymi. Wszystko to wygląda iście jak

klaszto r w lesie.

Ściany wewnętrzne z gołych belek drewnianych

pachną ży w icą; wszędzie krople żywiczne sączą

się jak łzy. Na ścianach obra zy z lampkami.

Wszędzie jasno, świeżo, czysto, niewinna mło

dzieńczość dokoła.

Carewicz lubi tę miejscowość. Mówi, że z aw

sze by tu po został. Niczego mu więcej nie p otrzeb a,

byle pozostawiono mu spokój.

Czyta , pisze w bibliotece, modli się w kaplicy,

pracuje w ogrodzie i w sadzie, łow i ryby, chodzi

samotnie po lesie.

Ot i teraz widzę go z okna mego pokoju. Co

tylko k opał grządki, sadząc cebulki tulipanów

harlemskich. Odpoczyw a, opierając się na szpa

dlu : nieruchomy, jakby przysłuchiwał się czemuś.

Dokoła cisza niezmierna. Tylko z oddali docho

dzi w lesie stuk topora i kukanie kukułki. Twarz

carew’icza sp ok ojn a i rad osn a. Coś szepce czy

nuci, może jedną z ulubionych m odlitw : litanii

do swego patrona Aleksego Człowieka Bożego

lub psalm : »Śpiew ać będę Panu po wszystkie dni

żyw ota mego, śpiew ać będę pokąd istnieję«.

Nigdzie nie widziałam takich jak tu zórz wie

czornych. Sz czególnie dzisiaj o sobliwy był zachód

słońca. Całe niebo we krwi. Purpurowe chmurki

porozrzucane jak kaw ałki ok rw awionej odzieży,

jakbv tam na niebie sp ełnio no co tylko zabój

stwo albo jakąś straszną ofiarę i z nieba na zie

mię krew się sączy. Wpośród czarnej jak węgiel

i ostrej szczeliny jodłow eg o lasu, piętna czerw onej

gliny zdały się piętnami krwi.

Podczas gdy patrzyłam w podziwie, skądsiś

z g óry , jakby z tego strasznego nieba, d ał się

słyszeć głos*. »Fraulein Julianna, Fiaulein Ju

lianna !«

Wołał mię carewicz. Stał na gołębniku z dłu

gą żerd zią w rękach, używ aną tu do pędzenia

gołębi. Lubi on bardzo te ptaki.

W eszłam na wierzch po chwiejących się schod

kach. Gdy sta nęłam na małej galeryjce, białe g o

łębie wzbiły się w górę, jak śnieżne p!atki, różo

wiejące na tle zorzy wieczornej i owiały nas wie

wem i szelestem swych skrzydeł.

Usiedliśmy na ławeczce i słowo od słowa za

częliśmy w końc u — jak często zda rzało się ostat

niemi czasy — sp ór o wiarę.

—

Wasz Marcin Luter — mówił carewicz —

powodował się duchem czasu i swą żądzą, a wca

le nie siłą duchowną. A wy nieszczęśni uradowa

liście się łatwemu życiu, które on w am ukazywał;

uwierzyliście mu i porzuciliście wąską i trudną

ścieżkę, przez samego Chrystusa wskazaną. A ów

Marcin był największy głupiec i w nauce jego

uk ryty jest jad węża piekielnego,

Przywykłam do podobnych uprzejmości rosyj

skich i puszczam je mimo usz u. Spierać się

z niemi dowodami rozumowymi, toż samo, co

walczyć szpadą przeciw kijowi. Ale tym razem,

niewiem dobrze dlaczego, wpadłam w gniew i

wypowiedziałam wszystko, co już oddawna wrzało

mi w sercu.

Mówiłam, że Rosyanie, poczytując siebie za

lepszych od wszystkich na rodów chrześciańskich,

w istocie rze czy żyją gorzej niż poganie; w yzna

ją praw o miłości, a czynią takie okrucieństwa,

jakich nigdzie w świecie nie ujrz eć; poszczą, a

podczas postu upijają się jak bydlęta; chodzą do

cerkwi i tam kłócą się i wymyślają sobie od o

statnich słów. Tacy barbarzyńcy, że u nas Niem

ców, dziecko pięcioletnie więcej wie o wierze, a n i

żeli u nich dorośli, a nawet duchowni. Na tuzin

Rosyan jeden zaledwie umie na p amięć Ojcze

Nasz. Na moje zapytanie , kto jest trzecią osobą

Trójcy świętej, pewna bardzo szanowna staruszka

wymieniła Mikołaja Cudotw órcę . Jakoż istotnie

ów Mikołaj, istny Bóg rosyjski, tak, iż wydaje

się, że innego Boga nie mają. Niedarmo w roku

1620 teolog szwedzki, Jan Botwid, bronił w Aka

demii Upsalskiej rozprawy na temat: czy Moskwi*

cini są chrześciana mi ?

Nie wiem na czem bym skończyła, gdyby ca

rewicz mię nie zatrzymał. Słuchał przez cały

czas b ardzo spokojnie i to w tem większy gniew

mię wprawiało.

—

A co, Fraulein, dawno was chciałem zapytać:

w C hry stu sa czy wierzycie?

—

Jakto w Chrystusa! Czyż nie wiadomo W a

szej Wysokości, że my, wszyscy Luteranie?...

—

Nie o wszystkich mówię, a tylko o was,

Mościa Panno. Rozmawiałem kiedyś z waszym

"C Z A S" wychodzi z wyjątkiem dni ęo niedzieli i świętach uroczystych dw* razy dziennie a mi,n__ł_;_

o godzinie 6 rano i o godzinie 6 wieczorem.

’

* t Lwowie ,.C * « i«*t do nabycia w biurach dzienników A. Olszewskiego, S. lokoło wskltai K ftsch .t . s .

,s stacjach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peronie w księgarni ! o l aj o w o itad ? u i

na innych główniejszych ttacyach u portyerów kolejowych.

lunzioi

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 4 h a l . }

PRENUMERA.T.A.WYNOSI’

........................................................... l - r f t t a *

ri-arts

Focitą w państwie A u stry a ckie m .............................................. | 36 koron 9 kor -

’ akńr

z dwukrotną wysyłką p o c z t o w ą ...................................................

42 koron10 kor! 50 h.3 ko r 50 hal

Pooztą w państwie N ie m ie c k ie m ...................................................

42 koron10 kor 50 h 9kol!’?o ?t

Do wszystkich państw, należących do zwi§zku pocztowego . | 48 koron 12 kor

4fcor - -

Prenumeratę przyjmuje się tylko od 1 do ostatniego dnia w miesiącu.

- Listy z Dieniadzmi

i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Administracja Czaru * R rik W u

«to.«»

»W»**.»

Prenumeratę przyjmują: Admiuistracya Czas/t n Krakowie i urzędy poostowe.

M ie j s c o w ą p r e n u m e r a t ę księgarnia S. A Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińskiego H. Kretaohmera,

Biuro dzienników Hop, asa i Salomonowej. Główna trafika.

’

Ceny ogło sz eń : od wiersza petitem za pierwszy, raz 20 l,al., za każdy następny po 10 hal.; układ

tabelaryczny, cyfrowy, skomplikowany pierwszy raz 40 hal,, następny po 10 h a l

N ad esłan e i Nekrologia od miejsc:, wier,sza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz.

Głosy publiczn ości po 2 kor.; wszelkie prywatne komunikaty po kronico i po działo ekonomi

cznym i t. p. p,, 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L. Plohna, A.Olszewskiego

St. Sokołowskiego, K. Buchataba; w Jarosławiu Biuro dzienników: wPodgórzu Poturalski- w P rz e

myślu A. Juszyński księgarnia,D. Heszeles; w R zeszo wie M. Weintraub; w Stanisław ow ie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. 11aut: w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W. Raczkowski, 14 Citś de T re vis e; w W ie d n i u Haasenstein A Vogler, R. Mosse (także we wszyst

kich filiach); H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J . Dan neberg, H. Fri edl (tylko prenumerat« H. Uold

schmidt A Comp.); w Frankfurcie m. M. G. L. Daube A Comp., w Pradze czeskiej Fr. Hovorka.

W T Zi kaidą zalaną adroaa dopłaca aią 41 hal.

”M

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

—

Telefon Nr 50.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction