Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 609 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

M" 141

’S%i%« INI M k

Krak*w, PśąteS 13 Września I5Hn

B n pny]nsją e§IWMzl« w srała tl włiina paBUn aa kmlfy rai I ker. (i Mk.) aklal lafcala»|-ł

eytrewy. akr.apUkewaay1*60k.(160Ml.; Ba!n i n ,lakroległa od niejaaawlama iraUan pedS

I Km. (l !!k) aa kał!y *sz. Kearoaikaty handlowa po kroniee i jo !uaie ak^mratsa«yn| ksna

«tkały fiywataa fahy »***c iy i Lp. po k. 6 k. (6 !fu) a! ałajaaa wianaa.

%Im i—ila prr»j«nją:

(B WARSZAWIE wyłąezM* Oaai Haadiewy L i E. Matzl i SpMka alica Marazałkawaka III«

Wp Kwrowlw Biura dzienników SL Sokołu**kiego, Olwewikiego, K, Bachstaba; w la ra ałs w H

Binrodzienników; w Podgórni Polor«liki; w P n - ,f i lc A. Jnazyńaki księgarnia iK, Biilat* W

Bnnosle M.Weintroub; wStanisławowi«lasielakiiSp.; wTanowi« IL Rockach; w Wtr

(y ta wyłącznie p. W. RacsKowaki ld Citi de Treirce, w W lodnłn Haaaenatein ATogłer, R. Mo n

(takie we waiyitkich filiach); BL Bchalek, l(. Dakiea IL Braun, I .

Oannenberg, Bock A Herzteli,A ,

niedi, g Laaz’o (trlko prenumeratę H. fiolazchmidt, A CowpJ; W

Prnnkłnrelo m, IL A. V

A Oawp.’

%rad*«

leokiej Pr. Hororka. Li(ty a pieniądzmii przekazy płanifSa* ai

m antę I egicnenia ?izyjmuje Adauniatracya Omam, w LondynieAgence Harta Chcąpaida, W Pary!«

Agence H araa Place de la Bonrse.

w Knkawte. Aahla maepa w(aop(eBsytowom «ie podlegają epłacie pemiewaj;

6 wW* «łw|i?apraprk «ia prsyjmuje ałę. Mjkopitt* aadzytaayah «la m m Mfl

mtr

Zatatdi nhH a!naadapłacaUa41bal. W |

AOMBS REDAKCYI I ADMINISTRACYI aL iw. Tomana Nr. SS. - Tal. Hf . ML

Pyiania*

Od paro tygodni zapanowała w wewnętrzne,

polityce polskiej głucha cisza. Sejm się odroczył,

prezydent ministrów wyjechał z krajn, zapowia

dana rekonstrukcja gabinetn utknęła Da j?ktchś

nieznanych nam przeszkodach. Czy wśród tej

zewnętrznej ciszy prowadią się jakiej prace przy

gotowawcze nad sanacją wewnętrznych naszych

politycznych stosunków, czy też przeciwnie jestto

cisza marazmu i bezradności, nie omiemy powie

dzieć. Obawiamy się, aby ta cisza nie była zwia

stuni ą drup’ego !akta.

Stosnnki ur*ks wewnętrzne domagają się nie

wątpliwie sanacyi, jak to cała prasa zgodnie po

dnosi i wszystkie stronnictwa przyznają. Sejm

bez większości a rząd bez woli nie mogą bowiem

wytworzyć innej sytnącyi, jak tylko znpełnie nie

zdrową i anormalną. Taką też była, niestety,

sytnacya nasza w ubiegłym półroczu, a jeśli ta

kie stosnnki szczęśliwie przetrzymaliśmy dotąd,

nie doprowadzając do poważniejszych wewnętrz

nych zawikłań, to jestto szczęśliwy trał, na któ

ry niebezpiecznie byłoby nadal rachować. Nasz

rozwój wewnętrzny w przyszłych miesiącach nie

mytrzymałby z pewnością dalszego obciążenia

takiemi ciężarami, jak dotychczasowy rząd i do

tychczasowy sejm. Oba czynniki domagsją się

zmiany.

Po atodetj)i)-ko, a więc teoretycznie kwestyę

stawia,ąc, niuzliweby były dwie drogi takiej sa

nacyi. Pierwsza polegałaby na zamacha stano,

któryby zmiótł dotychczasowy rząd z widowni

zarazem rozwiązałby sejm, a na ich miejsce

wprowadził jakiś rząd cktrojowany przez autorów

zamachu. Od czasn do czaan rozchodzą się isto

tnie pogłoski o rzekomych przygotowaniach do

takiego zamacha, mającego wyjść bądź to z pra

wicy, bądź to z lewicy; pogłoski, które, jak do

tąd, okazywały się zawsze bezpodstawnemu Ale

widocznie plany takie kołatają się w niektórych

głowach, skoro np. na zjeździe fornali i bezrol

nych, organizowanym przez socjalistów, grożono

sejmowi tego rodzaju zamachem, mającym być

zapewne powtórną edycją zamacha lubelskiego,

Tego rcdzaja drogę nzdrowienia dzisiejszej

anormalnej istotnie sytuacyi, w której nikt nie

rządzi i nikt nie chce ponosić za władzę odpo

wiedzialności, uważamy jednak za chybioną i

niebezpieczną. Jestto droga awantnrnicza, nie

wiadomo dokąd na prawdę mcgąca zawieść,

wciągająca z konieczności do polityki wojsko —

bez którego współudziału zamach nie dałby się

przeprowadzić — słowem i dla spokoju we

;wnętrznego szkodliwa i narażająca na szwank

opinię Polski poza jej granicami. Potępiając więc

tę drogę całkiem stanowczo i wyrażając zadowo

lenie, że chyba nikt o tej drodze na prawdę oie

myśli, a jeśli ktoś nią grozi, to nie na aeryo -

wyzoajemy, że dis nas jedynie racjonalnym, je

dynie trafnym, jedynie bezpiecznym sposobem

Wyjścia z obecnej sytnacyi jest droga legalna :

zreformowania obecnego gabinetn i stworzenia

większości w sejmie.

Zbliżająca się pora zebrania sejmn na nową

ąesyę — więc miesiąc październik — powinien

być tym terminem, w którym sanacya rządu i

sejmn zostanie przeprowadzona. Sanacja rządu

powinna polegać na wprowadzeniu do niegoludzi,

politycznie wyrobionych, mających jasny i zde

cydowany program polityki zarówno wewnętrz

nej jak zagranicznej i zdolnych do zdawania so

bie sprawy ze środków, do realizowania takiego

progromu prowadzących, względnie przeszkód,

_ną jakie co napotyka.

Sanacya sejoou musi pol%ać na wytworzeniu

" w nim większość’, chcącej pewien program po

dpierać i dookoła Indzi realizujących go skopio

:nej. Dokonanie takiej sanacyi jest niewątpliwie

;dziełem trudnem, ale nie niemożliwem. Jest kilka

spraw zasadniczych, jak sprawa konstytucyi, zre

formowania waluty, polityki zagranicsnej, które

*"dojrzały jnż dzisiaj do tego stopnia, że powinaa

się dla jednego ze sposobów ich rozwiązania zna

leźć w sejmie większość i znaleźć silny rząd.

Ale rzecz taka wymaga przygotowania, a jeśli

czynniki polityczne, odpowiedzialne obecnie za lo

sy narodn, sprawę tę zaniedbały i przygotowania

do zmiany obecnego systemu bezplanowości nie

przedsięwzięły, to tezy«iście mitsąc październik

zastanie naszą sytuacyę wewnętrzną równie anor

malną i niezdrową, jak ją koniec Iipca pozosta

wił.

Wypowiedzieliśmy oa początkn artykułu oba

wę, czy cisza, panująca ebecoie na widowni poli

tyki wewnętrznej, nie oznacza Waśnie w dalszym

ciąga bezradności i bezpUnowości u mając-ych

kierować nami czynników politycznych. Gdyby

tak było, kryłoby się w niej poważne niebezpie

: czeństwo. Wejście na drogę sanacyi legalnej -

przez rekonstrukcję rządn i skupienie sojmn -

hędiie i każdym tygodni i m i % trodaiejszą, » .

awanturnicze pomysły rozcięcia zawikłań polity

cznych drogą zamachu mogłyby wówczas nabrać

większego prawdopodobieństwa i żywotności. Ci

sza obecna byłaby też nietylko ciszą marazmo,

ale i ciszą przed bnrzą. Ale być mcże, że obawy

nasze są płonne i że w rzeczywistości instynkt

polityczny zadrzemał tylko chwilowo w odrodzo

nej i niepodległej Polsce, ale nie zamarł.

Do obowiązków prasy należy nświadamiać i

stawiać pytania zarówno społeczeństwu, jak rzą

dowi. Otóż do takich pytań, natrętnie cisnących

się na nsta, należą w tej chwili w pierwszym

raędsie następujące pytania : Czy jest w Polsce

czynnik polityczny, dostatecznie rozumny i od

ważny, aby zerwać z dotychczasowym systemem

»jakoś to będaie«? Czy robi się cokolwiek wsfe

rach decydujących, aby dojść do kreacyi rządu

o świadomej woli i silnej ręce? Czy najbliższs

sesya sejmowa będzie charakteryzować aię znown

rozbiciem na atomy, czy też podsiałem na więk

szość rządzącą i mniejszość krytykującą ? Czy —

lednem słowem — Polska wejdzie jut raz na

Irogę racjonalnego, europejskiego parlamentary

zmn, czy też i dalej kroczyć będaie po omacku,

dążąc wbrew swojej woii w kierunku jakichkol

wiek przewrotów.

Przed zwołaniem sejmu.

Warszawa 18 września.

(Tek wł). W związku z uchwałą służby fol

warcznej, proklamującej strajk powszechny na

wypadek, gdyby reforma rolna nie zoatała na

tychmiat wprowadzoną w życie, gdyby nie za

przestano parcelacyi większych obszarów i gdyby

uie unieważniono wszelkich sprzedaży i wogółe

transakcyj ziemi dokonanych po 10 Iipca —

powstała w klnbie sejmowym Wyzwolenia, bę

dącego, jsk wiadomo wyrazicielem bezrolnych

włościan, myśl przyspieszenia sesyj sejmu,. W

tym cela. prezydynm kl aba rozesłało telegraficzne

wezwanie do swoich członków, aby w piątek 19

września zebrali aię w gmachu sejnowym, gdzie

przedłożoną im zostanie odpowiednia rezolucja

do nchwały.

Wyzwolenie liczy na pomoc socjalistów i Pia

stowców, którzy również oświadczają się za

przyspieszeniem zwołania sejma. Natomiast Zwią

zek lndewo-nsrodowy i Zjednoczenie narodowe

nie przywiązują do nchwały służby folwarcznej

poważniejszego znaczenia i uważają ją jedynie za

środek agitacyjny.

Wiceminister rolnictwa Chmielewski oświad

czył, iż powodem ożywionego rucha p?rcelacyk

nego jest wśród wielkiej i średniej własuości

obawa przed bezwzględuem wykonaniem uchwa

lonej reformy rolnej a wśród chłopów osiadłych

obawa, żł pp przeprowadzeniu reformy roluej,

uh bądą mogli kapować ziemi) w większych

ilościach. Stąd powstała z jednej strony dnża

podaż ziemi na parcelację a z drugjej strony

równie wielki na nią popyt. Wiceminister przy

puszcza jednak, że ogłoszone już rozporządzenie

o obrocie ziemią powstrzyma nadmierny rucb

parcelacyjny.

Koalicya a Węgry.

WiedeA 18 września.

(PAT.) N. F , Presse podaje, że rząd rumnA

ski postanowił wycofać wojsko z Bldapesztu. Ko

alicya z Rumunią utworzy w Budapeszcie naro

dową żandarrceryę węgierską, celem utrzymania

porządku i tłumienia ewentualnych zaburzeń

bolszewickich.

WiedeA 18 wrieśnia.

(PAT.) Tel. Cotnp. podaje z Bukaresstu pod

dalą 17 bm.:

Rumuńskie Biuro prasowe podaje z Wielkiego

Werażdynu: Wszystkie wojska francuskie, znajdu

jące się na Węgrzech, mają powrócić do ojczy

zny. Stoi to w związku z demobilizacją armii

francuskiej. Aż do rozstrzygnięcia kwestyi w ę

gierskiej pozostaną na Węgraech tylko małe od

działy francuskie, które będą podlegały komen

dzie rumuńskiej.

WiedeA 18 września.

(PAT.) Binro kor. donosi z Paryża pod datą

16 bm.:

Najwyższa Rada na wczorajszem posiedzeniu

postanowiła wyatosować do rządu budapeszteń

skiego wezwanie, by ustanowił lokalną żaudar

meryę na wypadek ustąpienia Romanów.

WiedeA 18 września.

(PAT.) Z Bukaresztu donoszą 17 hm,:

Romańskie Bioro prasowe donosi: Komendant

koalicyjnej armii wschodniej Franchet d’Esperay

przybył do beigradn. O cela jego odwiedzin za

chowują w kiłach oficjalnych milczenie.

Kongres a Rosya.

WiedeA 18 września.

(P. A. T.). Wied. Biuro koresp. donosi z Pa

ryża pod datą 15 b. m,:

Najwyższa Rada zajmewała się sprawą resyjską,

wyraziła aua zapatrywanie, że Risyanie muszą sa

mi ukształtować swoją przyszłość pod waronkiem,

że będą respektowali prawa swaich sąsiadów .

Porażki bolszewików.

Warszawa 18 września.

(PAT.) Komunikat sztabu jen. z 17 bm. :

Front litewsko-białornski: Na odcin

kn północnym w rejonie na pcładniu od Kra

cławki wzięto dotychczas tysiąckilkuset jeńców,

w tem 18 cficerów. Zdobyto dwie armaty, 29

karabinów maszynowych, oraz wielką ilość broni

ręcznej, amunicji i taborów. Ilość jeńców wzra

sta przez wyłapywanie kryjących się po lasach

odciętTcii oddziałów bolszewickich. Na odcinku

północno wschodnim toczą się walki dla nas po

m yślni.

Na odcinko wschodnim spokój. N a odciaku Ł n

nłóca rozbiły oddziały aaszej piechoty batalion pie

choty oieprzyjacieiskloj, biorąc do niewoli wielką

ilość JeAców, między nimi dowódcę pałko i do

wódcę batalionu.

Front wołyński: Ponowne ataki bolszewi

ckie na Soszczany (na półDoc od Olewska) zo

stały odparte.

Zast. szefa ntabo jen. H alle r pułk.

Londyn 18 września.

(P. A

T.). Radiotel, stacyi pozn. donosi z Hel

singslorsu:

W ubiegłą środę zdobiły wojska rssyjskie miasto

Jamburg, położone 80 mii na póludniowy zachód

Od Petersburga. Korespondent Timesa dowiaduje

się od rządu półQocuo»rosyjskiego, że zwycięstwo

to zawdzięczyć należy rejrganizacyi frontn nad

Narwią i pomocy misyi amerykańskiej, która w

ostatnich czasach dostarczyła znaczoych ilości

środków żywności.

WiedeA 18 września.

(PAT.) Wied. Biuro kor. donosi z Bukaresztu

pod datą 16 bm.:

Tel. Comp. donosi: Wojsko belszewickio nad

Dniestrem znajdsją się w zupełuym rozkładzie. Z

powodu klęski w okolicy Pieskowa, Turska i Ki

jowa uczuł się Trocki zniewolony objąć komeDdę

uad bolszewikami.

Praga 1S września.

(PAT.) Czeskie Biuro prasowe donoai z Lon

dynu na podstawie Biura Reutera:

Komunikat urzędowy wojenny z dnia 13 bm.:

Nieprzyjaciel w sile dwóch pułków wykonał silny

atak na pozycye nasze nad D ż winą, został jednak

odparty z ciężkimi stratami. W dniu 10 bm.

wcjska angielskie zdobyły Onegę. Rosjanie konty

nuowali swoją ohuzywę ua !roncie wzdłuż linii

kolejowej.

Przed plebiscytem na Śląsku Cieszyńskim.

Przygotowania wojenne Niemiec.

WiedeA 18 wrześuia.

(P. A

T.) Wied. Biuro koresp. donosi z Pa

ryża :

Wskutek sprawozdania Focha oczekuje siq tu

ultimatum entemy do Niemiec o opróżnieni* Litwy

Warszawa 18 września.

(WBK.) W Warszawie otrzymano wiadomość

następującą: Ponieważ traktat pokojowy zmnsza

Niemcówdozredukowaniasiły zkrojnej do100.000

niemieckie czynniki wojskowe postanowiły zorga

nizować straż obywatelską (Burgwebr) która u

trrymaną będsie przez bogate obywatelstwo. Streż

rozpoczęła już swe czynności, a to od zestawiania

list podejrzanych o sprzyjanie i czynny udział w

mchach rewolucyjnych przeciwko obecnemn rzą

dowi. Wszyscy podejrzani noają być aresztowani

i wywiezioni do Francyi, gdzie będą zatrudnieni

przy robotach przy odbndowie zniszczonych te

rytoryów. W ten sposób rząd niemiecki spełni

zobowiązanie, zaciągnięte wobec eDt nty w kwe

styi dostarczania kontygentn robotników dla Fran

cyi, a zarazem pozbędzie się niewygodnych sobie

elementów. Rząd akcyę Burgwebr akceptuje i

poprze ją.

Warszawa, 18 września.

(W. B

K.) Z Berlina donoszą:

Szel korpnsn Lichtscblsga wydał odezwę do

rezerwy tego korpusu, która powiada : »Wkrótce

nastąpią czasy, gdy ojczyzna będuepotrzebowała

lndzi zdecydowanych i wypróbowanych. Korpus

posiada rezerwę, złożoną z najlepszych jednostek.

Gdy tylko będzie potrzeba, wstąpią one z po

wrotem do korpusn«. Trwała siedziba korpnsn

nie jest jeszcze wiadomą. W odpowiednim czasie

nkaże się w pismach wezwaniedo rezerwy. Rżąc

wyznaczył im specyslną pensyę, odpowiadającą

warunkom obrony krajowej (Reicbswehr), jednak

z czternastoduiowem wypowiedzeniem. Każdy

członek korpnsn podpisuje odpowiednią deklara

cyę, wyrażając w niej, że na wypadek rozruchów

lub rewolncyi obowiąeoje się wstąpić do korpnsn

ua ogólnych warunkach. Korpus 1ichtschlaga po

siada charakter wybitDie antypolski i jest rzeczą

więcej niż pewną, że wrazie jakiegokolwiek kon

fliktu ł Polską będzie on skierowany przeciwko

polakom.

3cia: mbc.maloDolska

Pr?ga 13 września

(PAT,) Jako przedstawiciele klubu narodowo

demokratycznego zostali wydelegowani do komi

ayi cieszyńskiej, ustanowionej dla przygotowania

plebiscytu na Śląsku, posłowie Spa cek, Nobel

Siai jako zastępca Wikto* D y k.

WiedeA 18 września.

(PAT.) Neues Wiener Tagblalł donosi z Mo

rawskiej Ostrawy pod datą 16 bm :

Z powodu nowego położenia, powstałego skut

ciem zarządzenia koalicyi w sprawie Cieszyna,

rnstłilz czynności mię9»y-ko»l;cyinrj kfinrnsyi wę

glowej w Morawskiej O«trawie przerwane. Pa

wycofanin się delegatów niemieckich, opuścili kot*

fereuc?ę, biorący w niej odział ttzej przedstawi»

ciele Polski i wrócili do Warsrawj. Dwaj ao

;udftcy delegaci powrócili do Paryża, a państwo

czesko-słt!wackie, po odwołaniu swojego przed

stawiciela. nie zamianowało dotychczas nowego

JolegMa G..łoukowie ściślejszej komisyi pułkow

nik !l At, major Brandt, kapitan Stnrtesan udali

s ę w międzyczasie do Katowic, zamierzają je

dnak wkrótce powrócić do M. Ostrawy. W Mo

rawskiej Ostrawie pozostał delegat włoski, który

w najbliższym Czesie wróci do oicryzoy.

O spadek po Turcyi.

Załatwiwszy się dość sumarycznie z traktatem

anstryackim, kouferencya pokojowa ma przystą

pić do rozwiązania problematu tureckiego, o ile

sprzymierzeńcy dojdą pomiędzy sobą do porozu

mienia w tej zawiłej sprawie.

Militarny upadek Turcyi datuje się właściwie

od chwili, kiedy wojska angielskie zajęły Bagdad,

a następnie Jerosolitnę. Już wtedy byłowidoczne,

że nadmięrrny wysiłek wojskowy, dokonany przez

paóstwo otomańsk»e pod naciskiem i po części

kosztem Niemiec, wyczerpał całkowicie jego i:ły

żywotne, że teraz mnsi nastąpić katastroficzay

npadek. Istotnie dalsza kampania, przeprowadzo

na w Azyi przez Anglików, nie wymagała więk

szego natężeoia i niebawem wojna skończyła się

kapitnlacyą Turcyi. Było to zwycięstwo stosun

kowo szybkie i łatwe, o wiele łatwiejsze, niżeli

uregulowanie losn obszarów, podległych dotąd

władzy stambulskiego Kalifa, co do których po

wstało natychmiast ostre współzawodnictwo po

między Anglią, Francya. Włochami i Grecyą. Bo

cz w obrębie dawnej Turcyi krzyżowały się jnż

dawno iuteresa ptńslw koalicyi, a oprócz tego

wytworzył się tam cały szereg narodowych za

gadnień, tłumionych sztucznie przez rząd tnrecki,

które teras swycięicy muszą uregolować i roz

strzygnąć.

Naczelne miejsce zajmuje kwestya arabska. —

Flistorya i kultura arabska są o wiele starsze i

bogatsze, niżeli tureckich zdobywców, i panowa

nie Tnrków nad Arabami miało zawszecharakter

barbarzyńskiego podooju. Tnrcy, którzy okazali

wogóle wiele toleraucyi p«d względem naro=io

wym, nie dążyli do wytępienia Arabów, ale zruj

nowali ich materyalnie i zniszczyli arabską cy

wibzacyę, oie dając w zamian innej. Najdotliwiej

odbi|p się panowanie tureckie na Mezopotamii,

która s raju ziemskiego zmieniła się w bezpłod

ną i bezludną piaszczystą pustynię. W krajo,

który dawniej żywił znaczną część Azyi, prowa

dzą teraz nędzny żywot koczownicze plemiona

arabskie, żyjące przeważuie z rabunku karawan,

^ozoztał jedoak język arabski, który, zaniedbany

w Azyi południowej, rozwijał się i kształcił w

Syryi, Egipcie i Tnuetauii i stanowił zawsze po

teżny łącznik dla olbrzymiej- przestrzeni odojścia

iutratu, aż do zachodnio- północnych brsegów

Afryki. To też, gdy potęga militarna Tnrcyi ru

nęła bezpowrotnie, oddzielenie od pańitwa ture

ckiego prowincyj arabskich lnb arabiznjących,

mogło się odbyć bes wstrząśnienia i bes oporu

zs strony lndności; trodności powstały dopiero,

gdy koaiicya przystąpiła do podziała tareckiego

spadka.

Pierwszy pomysł, rzucony na konferencyi, zmie

rzał do wykreślenia Tnrcyi z rzędu paóstw nie

zawisłych i do pozostawienia pod władzę snłtana

jedynie środkowej części Azyi mniejszej z wąskim

dostępem do morza; kiedy jednak przyszło de

cydować o loaach Konstantynopola, wyszła na

aw taka rozbieżn ść zapatrywań i aspiracyj, że

jako najlepsse wyjście z tego zawikłania nznano

pozostawienie status guo, które przy tem salwo

wało interesy mabometańskiego świata. Zresztą

Francya, zgodnie z swoją tradycyjną polityką, wy

stąpiła w obronie tureckiej niezawisłości i zdanie

jej przeważyło w głównej Radzie kongresn, zaw

sze skłonnej do załatwień kompromisowych. Prócz

tego wiadomości, asdcbodzące z Asyi mniejszej,

nakazywały sprzymierzeńcom pewuą względność

wobec Turcyi. Oto wojsko tureckie n e rozbiło

się wcale wzorem rosyjskiej armii, ale zorgani

zowało aię na nowo na podstawie programn po

lityczno-narodowego, pod kiernakiem kilkn wybi

tuych jenerałów. C%ła Anatolia, t. j. etnograficzna

Tnrcya poszła za tymimnnlsem, a walki, stoczo

ne w okolicach Ajdinn z Grekami, którzy tam

bezprawnie wylądowali, dowodzą, że w danymra

zie Turcy gotowi są stawić czynny opór próbom

podziała.

Dj krajów Azyi mniejszej roszczą sobie prawa

Grecy i Włosi. Pierwsi mogą się przynajmniej

powołać na historyczne tradycye i na kolonie

greckiego jęsyka, rozrzucone nad morsem Czar

nem i Sródeiemnem; Włosi opierają się tylko na

prawie zdobywcy i chcą sobie zabezpiecsyć do

stęp do Asyi dla celów osadniczych i handlowych.

Interes ich koliduje prawie wszędzie z greckim,

zwłaszcza, że nie mają zamiaru odgać Dodeka

nezu, obsadzonego podczas wojny bałkańskiej,

którego ludność jest czysto heleńska. Wyrówna

nie tych przeciwieństw ma być jednem z zadań

konlerencyi, która jednak ociąga się a decyzyą,

wciąż w nadziei, że strony bezpośrednio intere

sowane dojdą wkońca do jakiegoś porozu

mienia.

Daleko niebezpieczniejsze jest współzawodni

ctwo angielsko-lrancuskie w dawnej Syryi.

Kraj teD podlegał oddawna wpływom kultural

mn i ekonomicznym Francyi, która jeszcze za

asów Lndwika XIV uzyskała tam protektorat

id gu?jscowinu chrześcijanami, azwłaszcza nad

tol

wojowniczem plemieniemMaron!tów, która w swo

ich Górskich siedzibach zdołało zachować szeroką

autonomię. Głównymi pionierami francuskie««

oddziaływania byii misjonarze, których szkoły,

utrzymane środkami prywatnymi w głównych mia

stach Syryi od Rejsnto do Damaszka, bytyrosz»*

daikami francuskiego języka i francuskiej obycza

jowości. Nawet w najgorszychczasachwalki zko

ściołem w republice francuskiej, rząd nie odej

mował subwencyj misyjnym szkołom, nie chcąc

tracić oparcia dla zwej politycznej akcyi To też

gdy Turcja przystąpiła do wojny po ztronie mo

carstw centralnych, stanął układ pomiędzy Fran

cyą i Aoglią, mocą którego przy podziale łupów

Syrya miała przypaść Francyi, Palestyna i Mezo

potamia Aoglii. Na tej podstawie, natychmiast po

upadku Tarcyi, wojska francuskie zajęły miasta

nadbrzeżne Syryi i wprowadziły tam włazną ad»

miuistracyę; na obsadzenie Damaszku przez Fran

cuzów nie zgidziła się jedoak Anglia i z tego

powodu przyszło do pierwszego zurcia pomiędzy

aliantami

Konflikt teu zaostrzjł aię zri icsnie w ostatnich

czazach, gdyż okaznje się coraz wyraźniej, i«

Anglia Diema zamiarn dotrzymać układa i zmie

rza jawnie do opanowaaia Syryi. W tym celo

rząd angielski wysauał nagle kandydaturę emira

ajssla, syna króla Hedży, na sułtana Damaszka,

a jego ajenci rozwinęli bardzo ożywioną agitację

wśród Indności syryjskiej przeciwko Francuzom.

W Damaszko i innych miastach Syryi przyzzło

do pnblicznych demonstracji i do zgromadzeń

ludowych, na których nchwalono rezolucje, do

magające aię uznania przez konferencję niepo

dległości syryjskiej pod protektoratem Anglii. Mi

sja amerykańska, która bawiła niedawno w Sy

ryi, wyraziła nrcędownie taki sam pogląd, tak,

te Francya znalazła się zapełnię odosobnioną a

3wojami żądaniami.

Powody, które zkłoniły Anglię do tego zwrotu,

są natury handlowo-politycznej. Polityka jej zmie

rza zawsze do uzyskania lądowego połączenia «d

Egiptu do Iudyj i wojna ostatnia spełniła to pra

gnienie; ale dostęp od morza jest możliwy «tylko

przez porty syryjskie, gdyż Palestyna nie posia

da ani jednej przystani, któraby mogła odpowie

dzieć wymaganiom międzynarodowej żeglugi. Dro

ga do Mezopotamii prowadzi zatem przez Bejrut

i Damaszek, a gdyby te miasta znalazły się w

obcych rękach, Aoglia byłaby znowu odcięta od

połączenia z swymi najbogatszymi posiadłościami,

gdyż wielka pustynia El Hamad, zajmująca ol

brzymią przestrzeń pomiędzy Palestyną a dorze

czem Eufratu uniemożliwia stworzenie normalnej

Komunikacji pomędzy morzem i Mezopotamią.

Oprócz tego żyzna i kulturalna Syrya ma dale

ko większe politycsue i gospodarcze znaczenia,

aniżeli zaniedbana kamienista Palestyna. Prakty

czni i bezwzględni Anglicy, obliczywszy wszyst

kie szanse, doszli do przekonania, że wyrzecze

nie się Syryi byłoby dla nich zanadto niekorzy

stne i bez uajmuiejszych skrupułów postanowili

usunąć stamtąd swoich najlbiiżuych sprzymie

rzeńców.

Tak się przeditawia obecnie ten zatarg, który

może mieć poważue następstwa dla okłada sił

europejskich Da lądzie azjatyckim, i doprowadzić

di ciężkiego starcia włonie konferencji. Przewa

ga leży niezawodnie po stronie Aagjii, która roz

porządza w Syryi ailnym oddziałem wojskowym

i przez swą zręczną taktykę umiała posyskaó

-dla siebie syro-arabską inteligencję. Gdyby za

sada samostanowienia narodu była za-loaowana

do Syryi, lud iość tamtejsza opoeietL lełaby sif

prawdopodobnie przy Anglii, która oprócz innych

korsyści zapewnia jej połączenie z całym świa

tem arabskim i pozorną przynajmniej niezawi

słość. Natomiast żądania francuskie są prawnie

u asadnione i słanianie układa zyryjskiego było*

oy prawdziwą krzywdą dia IranuUikiego prestiżu

w Atyi. Być może, żeAnglia obmyśli jskąś kom

pensatę, albo zgodzi się na koDdominium, coby

przynajmniej do pewnego stopnia warowało sta

nowisko Francyi.

Sprawa nie została jessczo rosstrzygni(ta i

jest dopiero przedmiotem dyplomatycznych per

traktacji. W tonie prasy francuskiej, omawiają

cej kwestyę Syryi, przebija się wielki żal do

Aogii i ocena angielskiej polityki na wschodzi«

nie jest pozbawiona surowych akcentów, wido

czne jest jednak usiłowanie, aby konfliktu nie

zaogniać i me utrudniać rządowi jego stanowiska.

WiedeA 18 września.

(PAT.) Wiedeńskie Binro korespondencyjne

donosi z Paryża dnia 16 bm.:

,Najwyższa Ra]da koali]cyjna przyję

ta układ francusko-angielski odnoś

nie do Syryi.

*fehaieJ Mfekack, t geisfaSe, I RN§r

Kotar NfrdpMay M bat

rUsMula «a siswts* u t EBafedhtf

w MNJM

»,

54 kra.

k«9k*s,» kiekm.

k,*

* aśsłeswsOMi Sto ««MM

i =ł},

5«** -

»ie ,

S h m m ::::::::’ .;c:

*"fe :*?te

fc:rf W KHUMmm =

J§ot»«* MUJuwwą pr«.

gj»

aL LreUoózkn, Braci. Hildowi.

tóitS

kroHk» w Bukiauicnch, kzifgarnia Poturalsktege w Bodjórau. We Lwowie ,Ora.=

*norach dzień. S, Sokołowskiego, A. OlszewsUego, K, BoehsUba, na (tac) ,eh kolejo ’yck

« *n ow ie, łaile, Mowym Sączu na peronie w kzięgarni kolejowe], tadsieł n . lnnTcb głów.

eiejłayea (IM/Mbu portyerów kolejowych, kiięg.m i. Podhalzńeka Zakopane, Kantor dzienników »Fr»«a.

Lublin, Binro dzieńpków »Rekord« Radom.

W WARSZAWIE: Biorę dzienników Prawie«, a lld Widsk II.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction