Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 406 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 289.

Kraków 18 Grudnia - Wtorek.

Rok 1860.

Dzien nik wychodzi codzień rano wyjąwszy poniedziałki i dni nastepuiace do

świętach .

Dodatek Miesięczny wychodzi z ostatnim dniem każdego miesiąca.

Przedpłata na Dziennik ,,Czas1*

Krakowie:

w Paiistwie Austryackiem (poczt§)

foc*.

/%*** *11-**a-20

’

r o c z n i e .................................. z ł a . 2 4

półro *nip "

...........................B

10 ] p ó ł r o c z n i e .................................B 1 2

kw;

jjij. . n

5 I k w a r t a l n i e ................................ B 6

rnies^

. . :’."n

m i e s i ę c z n i e ...........................n

2 cen. 25

airnbfi r.n tV TA NA OziENNIK nCzAS1* Z DODATKIEM.

w Krakowie:

I w Paiistwie Austryackiem (poczt§)

........................... zła. 30 I r o c z n i e .................................... z ła . 34

............................. n 15

półrocznie.......

B17

............................. r

8 k w a r t a l n i e .............................. B 9

Na sam nD odatek1* prenumerować nie można.

rocznie

półrocznie

kwartalnie

CZAS

Przyjmuj§ się do umieszczenia w Inseratach

ogłoszenia, odezwy, uwiadomienia, doniesienia wszelkiego rodzaju, ty

cz§oesię przemysłu, handlu, rolnictwa, sprzedaży, kupna, itp. za opłat§

Od wiersza drobnego za jednorazow e umieszczenie po 7 centów, za następne

po 3 V, centów. Do każdego inseratu zał§czone być winno 30 centów na

opłatę s\dLbw§ za każdorazowe umieszczenie.

L is t y z pieniędzłhLj}renumeracyjnemi i inseratoweiai przosyłaue być wiuuy

franko do Bióra E kspedycyi ,,Czasu1*.

L is t y reklamacyjne nieopieczętowane ni- ulegaj§ frankowaniu.

L is t y niefrankowane nie przyjmuj§ się.

Rękopism a nadesłane Redakcyi nie zwracaj§ się.

S^5T Numer pojedynczy dziennika kosztuje 10 centów.

OD REDAKCYI.

Gdy w skutek zapowiedzianego przeobra

żenia monarchii i towarzyszącej mu koniecznie

wolności druku, sprawy krajowe zajmować

będą wiele miejsca w dzienniku naszym; gdy

oraz niewątpliwą jest rzeczą, że współoby

watele nasi w tak żywotnych kwestyach i

w tak ważnej chwili zabiorą głos nierównie

liczniej aniżeli to dotąd czynili;

gdy nadto polityka zagraniczna tak wiel

kie przybiera rozmiary i tak olbrzymią wagę,

że dziennik polityczny nietylko coraz obszer

niej zdawać z niej w/inien sprawę, ale prócz

tego aby powołaniu swemu zadosyć uczynił,

musi akta, dokumenta, noty nie już w treści

ale w całćj podawać osnowie;

gdy nareszcie interesa materyalne coraz

większego nabierają znaczenia i wpłyum

w kraju, naszym złączonym z całą Europą

kolejami żelaznemi, telegrafami i systemem

cłowym, a potrzeby kraju zarówno moralne

ja k m ateryalne w coraz ściślejszym z ogólnym

ruchem handlu i przemysłu w Europie zo

stając stosunku, wymagają rozleglejszego a

nie dorywczego traktowania tychprzedmiotów;

przeto Redakcya, aby obowiązku swego

dopełniać mogła, postanowiłaform at Czasu

stósownie do potrzeb dziennika krajowego i

politycznego znacznie powiększyć.

Od Nowego Roku dziennik Czas wychodzić

będzie wjormacie zwiększonym o połow ę

dzisiejszej swojćj objętości.

Pomimo tak zwiększonegoformatu prenu

merata niezmienia się i zostaje jak

przedtćm:

W KRAKOWIE:

rocznie

złotychreń.w .a. *O

p ó ł r o c z n i e ....................................................... n

k w a r t a l n i e ..................................................... n

m i e s i ę c z n i e .................................................. n

W PAŃSTWIE AUSTRYACKIEM (pocztą):

rocznie................................złotych reń. w . a . 2 4

p ó łroczn i e ...........................

n12

k w a r t a l n i e ...................................

m i e sięczn i e .........................

2c.25

Dodatek miesięczny odNowego

Roku wychodzić przestaje.

PP. Abonenci odbiorą zeszyt wrześniowy

iv przyszłym tygodniu. Zeszyty zaś paździer

nikowy, listopadowy i grudniowy, otrzymają

razem bądź z końcem roku bieżącego bądź

z początkiem przyszłego,

Do dzisiejszego Numeru dołączają się listy

prenumeracyjne powrotne, dla ułatwienia Sza

nownym pp. Abonentom wczesnego przesyłania

prenumeraty.

Kraków 17 g’rudnia.

Przez cały prawie ubiegły tydzień trwa

ło w ’Wiedniu przesilenie ministeryalne, na

nie tez szczególnie zwróconą była uwaga

w Europie. Opinia bowiem powszechna

przywiązywała do zmiany gabinetu zmianę

w systemacie politycznym państwa austry

ackiego. Przeszłość nowego ministra stanu

p. Schmerlinga uprawniała ai, do pewnego

stopnia takowe przewidywania. To też lubo

zmiana ta ograniczyła się dotąd na nim sa

mym, nominacya jego jest wypadkiem w po

lityce ogólnej. Jakkolwiek bowiem p. Mi

nister programatu swego naprzód nie ogło

sił, jednakow’oż osobiście przedstawia on

w oczach całego liberalnego stronnictw’a

europejskiego systemat rządu na konstytu

cyi i wolności druku opartego. Jakie zna

czenie w Niemczech m oże m ieć systemat

ten przez Austryę przyjęty i popierany, ła

two sofcie wystawić. Dzienniki pruskie na

pominają też ciągle rząd księcia Rejenta,

aby się nie dał wyprzedzić. Antagonizm

państw niemieckich mógłby się przenieść na

pole liberalne. Ruch jakiby ztąd w środko

wej Europie powstał, niebyłby dla całego

położenia politycznego obojętnym. A nadto

przypuścić również nie można, aby się kie

runek wewnętrznej polityki austryackiej

zmienił bez wywarcia zarazem ważnego

wpływu na zewnątrz’ a systemat konstytu*

cyjny w Austryi na należytem uwzględnie

niu autonomij narodowych w krajach m o

narchię tę składających oparty, musiałby

w końcu zmienić także kierunek polityki

zewnętrznej, tego państwa i zmienić jej sta

nowisko obecne nietylko co do państw nie

których ale także i co do niektórych kwe

styj i zasad.

To też owa ministeryalna zmiana i przy

puszczalne jćj następstwa są najważniejszym

punktem w chwilowćm polityki europejskiej

położeniu. Z innych stron niema nic wybi

tnego. Utrzymują, że tak sprawa rzymska, jak

sprawa neapolitańska weszły na drogę ne

gocyacyj. Jak dalece to prawda — niewia

domo. Nic pewnego w tym względzie po

chwycić się nieda. Może się sprawdzi co do

noszą o mającćj w tych czasach wyjść w Pa

ry:bi broszurze

z tego samego źródła co

słynne broszury ,,Napoleon III i Włochy’”,

tudzież ,,Papież i Kongres.14 Nowa ta bro

szura ma podawać stanowcze rozwiązanie

sprawy włoskićj. Pomnąc, że obie pierwsze

broszury wyszły w epoce bliskiej Boże

go Narodzenia, jedna w r. 1858 a druga

w 1859; że zawierały w sobie programa

ta polityczne, a każdy z nich, zwłaszcza

też drugi w przeciągu jednego roku wyko

nanym został, łatwo pojąć, z jakićm zaję

ciem przyjęłaby Europa tę nową publikacyę,

któraby jćj zapowiadała koniec kwestyi bę

dącćj dotąd w zawieszeniu, a grożącćj cią

gle wojną i nieprzewidzianemi wypadkami.

Czytamy w Constitutionnelu z 13go gru

dnia :

W skazaliśmy ostatniemi dniami niepokojące w ia

domości jakie dochodzą z Węgier. Wiadomości

z Galicyi nie są wcale dziś lepsze: prywatne na

sze korespondencye zawiadamiają nas o intrygach

(manoeuw es ), które wskazać należy. Winniśmy gło

śno potępić dążności demagogiczne dobrze znane

go stronnictwa, które się tam objawiają w tej

chwili.

Wedłng wyrażenia, które słynnem się stało,

,,Francya jest mniej niż kiedykolwiek kapralem

na rozkazy wszystkich utopij." Miejmyż więc na

dzieję, że uczciwi Indzie, którzy w Galicyi, równie

jak wszędzie, są w niezmiernej większości, potra

fią oprzeć się tym ruchom sztucznym i dowieść

raz jeszcze jeden, że prawdziwy patryotyzm nie

zależy na awanturach, ale na wytrwałym duchu

mądrości i umiarkowania.

Nie wchodzimy, jakie Constitutionnel mógł

odebrać wiadomości z Węgier.

Co do nas, gdyby wiadomości swe czer

pał był z gazet niemieckich, jak to czynić

zwykła niestety większa część europejskich

dzienników, gdyby za źródło służyła mu

szczególnie Gazeta Augsburska, nie dziwiłyby

nas bynajmniej powyższe wyrazy. Nieustan

na to bowiem ich piosnka owe ,,intrygi" i

,,demagogiczne dążności”, które się według

nich zawsze u nas objawiać mają. Starają

się one utrzymywać ciągle w Europie ów

fałsz, na którym opierają sw e oszczerstwa,

że każdy ruch w Polsce to intryga, każde

dążenie Polaków to demagogiczna dążność.

Żałujemy atoli i bardzo, że Constitutionnel

owych ,,manewrów”,które powiada, że ,,wska

zać należy”

nie wskazał. Bylibyśmy mu

mogli szczegółowo na zarzuty uczynione

Galicyi odpowiedzieć. Ogólnie więc tylko

zapewnić go możemy, ie o żadnych ,,intry

gach" w kraju naszym nie wiemy, że ich

niema, a gdyby były, toby kraj cały głośno

je potępił, jak to czyni Constitutionnel. Wiemy

tylko, że Galicya żąda narodowej autono

mii w przeobrażeniu całej monarchii zapo

wiedzianem przez dyplom cesarski z 20go

października r. b.; że żąda, aby język pol

ski był wykładowym i urzędowym, żąda

własnej administracyi i sądownictw’a i sej

mu krajowego, coby jej gminy i powiaty

we właściwym duchu urządził. Tej autono

mii żąda Galicya otwarcie, szczerz.e i śmia

ło na drodze legalnej, a żądanie to jest na

polu narodowem, i żadnej z jakowyjnś ru

chem demagogicznym nie ma styczności.

Nie znamy również owego stronnictwa,

które tak dobrze zna Constitutionnel. Mogą

być, a nawet muszą być różne w opiniach

odcienia, inaczćj nie byłoby życia w na

szym kraju; o tem wie wybornie Conslitu

tinnnel, on który ciągle z różnemi opiniami

wojuje. Ale zaręczyć mu możemy, że pomi

mo tych wszelakich różnic opinij, jedno jest

tylko w kraju naszym stronnictwo — stron

nictwo narodowe. Stronnictwo to usiłuje o

trzymać autonomię narodową, a jeżeli ży

czeniem jego i nawet nadzieją jest otrzymać

ją jak najspiesznićj, to właśnie i dla tego

po części, aby nadużycia i nieukontentowa*

nie jakie brakowi owego /samorządu zwy

kle towarzyszą, przy ogólnym zamęcie który

w tćj chwili w Europie panuje i przy nie

dostatku organizacyi w G alicyi, nie zrodziły

w końcu jakowych obcych krajowi naszemu

intryg i niewywołały również niepolskich

bo demagogicznych dążności.

Galicya bowiem stanowczo niechce ta

kowych; żądania zaś autonomii narodowćj,

Constitutionnel, dziennik półurzędowy w pań

stwie, którego naczelnik ogłosił politykę na

słusznem uznaniu narodowości opartą, nie

policzy, pewni tego jesteśmy, do rzędu ,,o

wych utopij, na których rozkazy—jak mówi

—

Francya nie jest kapralem44. Przeciwnie,

uważać on będzie to sprawiedliwe miesz

kańców kraju naszego żądanie, za nowy

dowód owego ,,prawdziwego patryotyzmu,

który nie zależy na awanturach, ale na wy

trwałym duchu mądrości i umiarkowania.44

Spodziewam y się po bezstronności Con

stitutionnella, że przez sam wzgląd na wa

żne swoje stanowisko we Francyi, a słu

szne wzięcie jakiego używa w Europie, ze

chce albo wypowiedzieć wiadomości jakie

mu korespondencye jego przyniosły, aby

nam podać sposobność do sprostowania ta

kowych; lub też zamieści tych słów kilka

w swoich kolumnach, niechcąc przyczyniać

się do rozpowszechnienia fałszu, już i tak

zbyt wiele powtarzanego przez dzienniki

nieprzyjazne narodowości polskićj.

Korespondencya C*asu.

Wiedeń 16 grudnia.

D Z długich narad, które sprowadzić miały, jak

powszechnie myślano, zmianę całego ministerinm

i spełnić a rozszerzyć program zawarty w dyplo

mie cesarskim z dnia 20go września 1859 r., w y

szła jedna tylko zmiana, tojest, że p. Schmerling

wszedł na miejsc* hr. Gołuchowskiego. Jest to

zmiana ważna, gdyż w ręku ministra państwa miał

spoczywać od 20go października, jak się domy

ślano, przeważny, jeśli nie stanowczy wpływ na

politykę przynajmniej wewnętrzną monarchii. Ze

wpływu tego hr. Gołuchowski nie miał, to wątpli

wości nie podpada, j ak również pewnem j e st , że

go nie miał ani dla tego iż niechciał, ani że się

nie czuł na silach, lecz dla tego, że tak w syste

mie politycznym,, jak administracyjnym, jak nare

szcie w składzie samego ministerium były sprze

czne, różnorodne kierunki i żywioły. Czy z wystą

pieniem hr. Gołuchowskiego i wejściem do władzy

p. Schmerlinga, ten stan się zmienił? Co do sy

stemu, niewiadomo: gdyż program o którym mó

wiono, ogłoszonym przez nowego ministra nie zo

stał. Lecz co do osób, widzimy, że nietylko wszy

scy inni ministrowie pozostali na swych miejscach,

ale że nawet tak hr. Gołuchowski występujący,

jak hr. Rechberg zatrzymany przy władzy, wyna

grodzeni zostali najwyższą za swe przeszłe dzia

łania oznaką zanfania i zadowolnienia N. Pana.

Zarznty, jakie przeto robią dzienniki hr. Golucho

wskiemn za to właśnie postępowanie, mogą być

przynajmniej tak przesadzone, jak przesadzone są

może nadzieje, które przywięznją do wstąpienia

p. Schmerlinga na pole działania. Dopóki program

nowego ministra nie wyjdzie na jaw, i dopóki

skład ministeryum będzie ten sam co dawniej, o

bawiać się raczej wypada, żeby p. Schmerling nie

miał do walczenia z innemi wprawdzie, ale może

jeszcze większemi trudnościami niż te, których

pokonać nie mógł hr. Gołnchowski. Ten ostatni

jako Polak, miał poczucie dla wszystkich zarówno

dotąd cierpiących i uciśnionych narodowości, a j a

ko urzędnik wychowany w szkole cierpkiego do

świadczenia, znał, choć może w szczupłym zakre

sie, główne potrzeby i życzenia każdej prowineyi.

Dzienniki niemieckie potępiając wszystko co zro

bił jako minister, są niesprawiedliwe. Połączenie

prowincyj w ich dawniejszą narodową całość, przy

wrócenie autonomii administracyjnej, wprowadze

nie język a narodowego i oddanie Węgrom tych

praw o które upominały się napróżno od lat dzie

sięcin, są dziełem, które bez hr. Gołuchowskiego

możeby nigdy, albo przynajmniej nie tak prędko

było dokonanem. Czy z tej strony hr. Gołncho

wski nie miał w samem ministerinm wielkich tru

dności? To pewna, że pod względem narodowo

ści zdobył dla państwa to stanowisko, na którem

ono trwało od wieków, i na którem jeszcze z no

wą siłą stanąć może. Dla czego nie zaspokoił

dążeń pokazujących się niemniej otwarcie w in

nym kierunku, tojest w kiernnkn liberalnym? Dla

czego wydał statnta, na które tak słusznie po

wstał głos opinii publicznej? Czy jego tylko w tćm

była wina? To się pokaże teraz. P. SchmerliDg

był w 1850 rokn za konstytucyą, która wtedy

zniesioną została. Z tego powodn wystąpił on

wówczas z ministerium. Od owej chwili pozostał

wierny swym zasadom. Czy zechce i będzie mógł

wprowadzić je teraz w życie? Okoliczności są in

ne i pod każym względem trudne. Ogólna konsty

tucya nie mogłaby jnż objąć Węgier. Prowincye

dawniej połączone z koroną, węgierską, są za po

wrotem do tej korony z utrzymaniem swej autono

mii. Weneeya stoi zupełnie na boku. Życzenia Ga

licyi muszą być w zgodzie z jej potrzebami i jćj hi

storycznem przeznaczeniem. Same dzienniki tutej

sze to przyznają. Wczorajszy W a n d e r e r zamieścił

list barona Zay, który szlachetnie i otwarcie w y

powiedział stanowisko, na jakiem stawiają Galicyę

uczucia całej ludności polskiej. Nazwał podział Pol

ski moralnem i politycznem bezprawiem, odwołu

jąc się do pamiętnych słów Maryi Teresy. List ten

oburza dziś inne dzienniki. Gniewały się one da

wniej, kiedy ten sam bar. Zay przemawiał za Wę

grami. W sferach rządowych sprawa węgierska

Iwidzimy że lepiej niż w dziennikach zrozumianą

została.

Hr. Gołnchowski pozostanie tu jeszcze dni kil

kanaście. W Galicyi zdaje się, l e tymczasowo na

miestnictwo nie będzie obsadzonem. Jest to ważna

chwila dla prowineyi. Trzeba przedewszystkiem

organizacyi moralnej; trzeba zgody w pojęciach,

i rozsądnej miary w postępowaniu. Są to pierwsze

warunki dojrzałości politycznej i najlepsza to droga

dojścia do cela. Pobyt nawet dłuższy hr. Gołu

chowskiego w Wiednin mógłby pod tym w zglę

dem być krajowi bardzo pożytecznym, gdyż jak

mówiłem w ostatnim liście, nikt tu dotąd prócz

niego Galicyi niereprezentował.

Węgry oświadczają się coraz śmielej i ogólniej

za powrotem do praw z r. 1848. Jeżeli konferencyą

w Gran uzna to żądanie za słuszne i przemówi

w tym duchu, co pocznie w tedy ministerynm?

Mówią powszechnie znowu, że kwestya Wenecyi

weszła na drogę dyplomatycznych układów.

Paryi 13 grudnia.

Cesarz posunął o jeden krok dalej reformę li

beralną zdejmując z dzienników odebrane ostrzeże

nia. Zdaje się, że Cesarz zdejmie także z dzienni

ków kary, na które one zostały skazane w ciąga

ostatnich dwóch l a t Proces dziennika Unio n o po

wtórzenie artykułu Opinion N ationale ,,casus belli"

został odłożony i być może, że się nie wytoczy.

M or ning Post pochwalił najzupełniej okólnik hr.

PersigDy co do druku. Uczynił to z pobudek pj-

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction