Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 605 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 232.

Kiakiiv; 11 Października — Niedziela.

Rok 1803.

Wychodzi ofta’ennie i.»no, wy)»vi *y pjnicJ«ialki i dnf Ywłątecł,ne.

*OCZTĄ (w paAßt*.. Ie An?fe.,sek.’r*):

. oczn!e ...... *1. fcus*r. ZA

półroaa?b................... B 15»

kwar*-finic.......................

miW§eznie .. . . B

8 ’»nt, M

Nrmer pojedynczy bcastnje 10 centów.

PKENUMEBATy BRZT,TiOJĄ:

r*jro Admln?ctr icyi nC/aiu* w rynku pod L. 39 ^ Comu p. łUrcbinajcr* n» do!«,

tndc:ei wszyatklj Ur»edy pocztowe snst:-yaokle.

V kbakowie:

.jcznie . * , ......

ah *astr. ZU

pótrcasnle .

kw ? aś!n ie ...................................... »

SEAS

Frzjdmtiją bjAqs

OOłÓsZeŃia ’ ODEZWY] DwlADOMi^NIA, DONTEBIENIA WSr kfegO rüJ»jn , z* Opłatą:

*er *a drobnego z» jöinoi»*o-« umiehsorame 8 centów ł

następne po § centów.

Do każde,;o ol* feszozonia ił§osyć ndo*y S0 centów na opłato -tfplową «I k»tdormaowr

umieszczenie.

LISTY z pieniędzmi przesyłana być w?nny fra n co dojidra Adnin:Btraoyi ,iu*Ji ,

listy reklaiBO,cyjnw mMpric«fos«u nio ulegaj^ *rankowaaiu.

LiETY uiefrankowane nie \ rzyjmują e!§.

BOjKOPlSió* nadsyłano Redakcyi nie -w rw ają a?? i nLraezone będr»

Irako"i., (kia 10 października.

Chwua obecna wydaje nam się zbyt

ważną, abyśmy nie poczuwali się do obo

wiązku wj powiedzeif całój prawdy o po

łoiem u Austryi w kwestyi polskićj, stwo

rzoneiu przez posiadanie Galicy Zbyt stro

na ta kwestyi obchodzi nas bezpos"redrio,

zbyt czujemy całe jej znaczenie vr teraźniej

szości, a doniosłość w przyszłości, abyśmy

mogli zamknąć się w wygodnym n ieceniu.

Nie dc n3s należy pytać, azali przedstawie

nia nasze skutek odniosą, ale przysłużą

nam prawo przestrzedz i oświecić pod tym

względem

rząd cesarsk ,

a przytem

chcemy szczere :n wypowiedzeniem prawdy

zrzucić z siebie t§ cząstkę odpowiedzialno

ści, która by na nas _spadła, gdybyśmy za

poznając nasze zadanie, milczeli dzisiaj;

wątpliwość bowiem co do praktycznego skutku

naszych usiłoweó, nie starczyłaby za wy

m ówkę. W dwćch poprzednich artykułach

n ie cofnęliśmy się przed dotknięciem najdeli

katniejszych kwestyj, a każdy odda nam tę

słuszność, -ż przemówiliśmy z całą możli

w § szczerością. Dziś przystępujemy niejako

do rozwiązania zad*nie chcąc rozpoznać

spokojnie, jaką drogę obrać winien rząd

cesarski, aby’wyjść z szkc diiwćj dla, siebie i

dla nas sprzeczności.

Właś ;e dla tego, że Austrya jestjedrem

z państw podziałowych, właśnie, że posia

da Galicy§, dwie tylko stoją przed rządem

austryackim w kwestyi polskićj drogi: mo

że on być za Polską lub przeciw nićj, lecz

nigdy nie może pozostać obojętnym lub

neutralnym. Austrya graniczy z teatrem wy

padków, a tak jak zmiany, które w ich

skutku nastąpią, dotkną całego jćj organi

zmu polit:ycznego, tak samo codzienne tam

zdarzenia oddziaływał§ bez przestanku na

w szystkie jćj stósuaki. .»oko państwo podzia

ło w e i posiadi-jące jedną z prowincyj pol

skich, Austrya musi albo wziąść śpiesznie

inicyatywę dla zatarcia skutków rozbioru,

albo też wszelkiemi siłami i równie śpie

sznie winna dążyć do usunięcia tego wszy

stkiego, coby m ogło zmienić lub narazić

fakt rozbioru, tak dobrze na polu walki

jak na poln dyplomatycznem. Austrya liczne

w składzie państwa swego posiada ..dy sło

wiańskie, aby m ogła obojętnie przypatry

wać się walce, która rozstrzygnie o losach

pamlawizmu. Zresztą, nio będzie,my tu po

wtarzać tyle razy wskazywanych już przez

nas przyczyn, dla których sprawa polska

jest dla Austryi kwestyą pierwszorzędną.

Neutralną tutaj Austrya nie może pozo

stać, bo neutralność tam tylko może być

korzystną, gdz e nie ma wmieszanego bez

pośredniego inteiesu; inaczćj staje się ona

zawsze zgubną, w końcu niepodobną, a jest

tylko dowodem niemocy lub nieudolności,

Dwie jak powiedzieliśmy, stoją otworem

drogi: za Poiską lub przeciw Polsce, za

Moskwą lub przeciw Moskwie. Że rząd au

stryacki nie m ógł pozostać obojętrym i

bezczynnym, czuł cn to sam wybornie od

początku; to też nie małą zaraz rozwinął

działalność. I _cz działalność jego była do

tćj chwili złudną, pozorną, jałow ą , a łudzi

się on ogromnie jeżeli mniema, że wyszedł

z niepodobnćj i zgubaćj neutralności. Tak

jest, działanie jego wzięte w cal( ści, w y

równywa neutralności, działanie bowiem

jego dyplomatyczne znosiły czynności jego

administracyjne w Gal:c /i i na granicy, a te

ostatnie znoszone były znów tem co na polu

dyplomatycznera prźedfeiębraf, ta»s jak dwie

równoważące sie siły znoszą się wzajem nie i

dają jsko wyoadek zerę, Tem zerem dla Au

stryi w kwestyi polskiej jest jćj nijak:e sta

nowisko, jest ta neutralność, któia zgnbne

muoi przynieść owcce, bo zapoznaje pier

wszorzędne ateresa państwa, a którćj naj

gorszym już skutkiem jest sprzeczność,

w jakiej znajduje się rt,ąd cesarski w Ga

licyi. Neutralność jest niepodobne, a więc

wyjść z niej trzeba bądź co bądż, i trzeba

albo zastósować słowa do czynów, albo też

czyny do słów.

Zastósowanie słów do czyr.ów doprowa

dziłoby do przymierza z Rosyą, do zapar

cia rię dotychczasowćj dyplomatyca.nćj ak

cyi, do opuszczenia mocarstw zachodnich,

do utraty korzyśc:i, które w skutku tćj ak

cyi i w przymorzu z zachodem odniosła

już Austrya. Czy zwrot w tym Kierunku jest

jeszcze możliwym, czy byłby dla Austryi

korzystnym? m»»g§ w Wiedniu rozważyć, lecz

niech rozważą śpies:?nie. Miałby on w każ

dym rar.3tę wyższość nad dzijiejszym ei3nem,

iż wyprowadziłby rząd z sprzeczności, z fał

szywego tak politycznie iak moralnie po

łażenia. Zastosowanie zaś czynów do słów

wymaga przedewszystkiem zmiany postępo

wania rł-ądu w Galicyi i na granicy. Jeżeli

Austrya posunęła się dość daleko, aby me

módz powróc.ę do polityki św. przymierze;

jeże’! względy, którs od początku nie po

zwoi ły jćj iść w tym kierunku, byty ra

cyonalne i rzeczywiste; jeżeli mężowie

stanu którzy do t*j chwili kierują polityką

Arstryi, w kwesty polskiej r;ie popełnili

wielk ego błędu; jeżeli korzyści dotąd od

niesionych nie chcą utrac.ć; ?żeli w Wie

dniu mniemają, iż przymierze z Rosy§ prze

ciw P olsce jest niepodobnem, to zaiste także

niema chwili do straceniu.

Skoro Auati-ya prawnie i zasadniczo u

°-.nała słuszność uczucia narodowego pol

skiego i jeżeli nie myśli wypierać się swo

jego zdania; skoro więc tem samem o

świadczyła i nieprzeałanie oświadczać, iż

usprawiedliwionym jest ruch umysłów w

Galicyi wzn econy walką toczącą się w z:e

mic»:*h polskich pod panowaniem moskiew

skiem : nie może ona nadal krępować tego

ruchu wię?,ami administracyjnemi i więzam i

konwencyi z Rosyą. Lecz nie dość na tem:

rząd jako rząd n.a obowiąze-k przewodni

czyć mchowi umysłów. Jeżeli w Frankfur

cie Austrya ujęła ruch narodowy niemiecki

staj§e na jego czele, dla czegóż nie miała

by tego samego uczynić w obec Polaków.

Dla czegóż ma się dobrowolnie zrzekać tej

świetnej tutaj roń, dia caogo miałoby tu za

poznać obowiązki cywilizowanego i libe

lalnego rządu?

Lecz pojmujemy doskonale , iż zależy to od

postanowienia, jakie rząd weźmie w kw estyi

polsK jjjako kwestyi europejskiej Wniej więc

trzeba wziąść stanowcze postanowienie, tak co

do zasady jak co do czynu, tak wteoryi jak w

wykonaniu, a dziś iuż od tego postanowienia

nie zdoła się uchylić Austrya. Wszystko

bowiem nagli do niego, wszyotko zmusza

Austryę, skoro mech :e łączyć się z Rosyą,

do uchwycenia w ręce sprawy polskie-j

przeciw Moskwie. Nakłaniaj§ ją do tego

względy ludzkości i sprawiedliwości poczu

cie moralne i przeważny wzgląd poparcia

cywilizacyi walczącej z barbarzyństwem,

prawa z gwałtom, względy relig’jr.e, a na

reszcie przezorność nakazująca, chwycić si§

jedynego środka zabezpieczenia się. N akła

niaj§ ,,§ równia nta«*fesa polityczne; koniecz

ność finansowa, nietylk »pozostan.ą w przy

mierzu z Zachodem, ale także stósownie

do adresu Rady państwa, postępowania krok

za krokiem z Francy§ i Anglią, koniecz

ność zacliowania w polityce austryackiej

charakteru liberalnego, kió»y już i to głó

wn,e z powodu kwestyi polskiej taki rzu

ciły blask na Austryę i dom panujący;

dalej niebezpieczeństwo utorowania Rosyi

drog do szerzenia panówjapia i wpły w u swego

na Słowian i ciężenia tym sposobem bespośre*

daio na Austryi. Nareszcie ; prz3dewuzyst

kiem skłaniać winien Austryę do spiesznej

decyzyi wzgląd na przyszłe usposobienie Ga

licy* jako kraju polskiego, tudzież rzeczy

wiste trudności, które by z niego fatalnie

wypłynęły dla rządu cesarskiego, gdyby za

parł się lub nie podjął kwesty* poLkicj.

Postanowienie wi§c staje się meuiiiknio

nem, aby nrzywieść kwestyę polską do mo

żliwego i na prawdzie opartego rozwiąza

nia. Przedew3zystkiem jednak trz,eba, żeby

rząd cesarsKi zastosował do togo programu

działanie i post§powar*e swoje w G«licyi.

Nic do n* s należy określać bi-żej jakie

będzie to rozwi§za, e , lecz nie przesądza

jąc przyszłości, dziś już powiedzieć może

my i powinniśmy, że rozwiązan.e to winno

koniecznie zawierać w sobie zadośćuczynie

nie prawom Polak* oraz zabezpieczenie praw

i zadosyćuczynienie futeresom cesa *stwn.

ZU3SP05W *ŻA

i* i*

W lecleA 9 października.

Jakkolwiek prawa strona w Izbie niższej Ra

dy państwa jali gdyby nie istniah, og*-snicza

li-g bowiem do delegacji gilicyjsk’ej, k t ó r a jeszcze

na różne względy baczyć ronsi, to przecież rzadko

przedstawia się taka kwestya, żeby się wniej nie

starły c!ioć na chwilę dwie zasady: ceutralizacyjiia

: autonomiczna. Starcie owo w różnych następnje

formach, ale niemniej to, a nie co innego bywa

jego żródteo.

Podobnież i dzisiaj podczas obrad nsd proje

ktem nstawy o prawie osiedlenia, do którego Za

raz po odczytaniu protokółu i kilkn petycyj przy

stąpicno, dało się słyszeć i bardzo wymowne zda

nie, aby odroczyć całą rzecz o osiedleniu jako na

leżą :ą do gminy, az do chwili, gdy ustawy gmin

ne w calem państwie otrzymają nankcyą cesarską.

Deputowany Kais^.sfeld wyborrie ćowocził, że się

o tein nie da decydować, dopóki sprawa co do

gminy nie jest rozstrzygniętą; takowa zaś wyme

ga sejmów krajowych, zgolą cala jego mowa

zmierzała na korzyść antoncmii prowiucyonahj

Tej zaś ustawy, jaką rząd przedłożył, i którą z n a

lemi odmirnami przyjęta już Izba wyższa, bronił

minister Laster i sprawozdawca. Wom-adach ogól

nych zabierał głts jeszcze deputowany Ryger i żądał,

aby całkiem sprawę osiedlenia odłącząć od k- resty,

obowiązku wspierania swoich ubogich w gminie,

lecz wuiosekjego nie utrzymał się, jak również wnio

sek Kaiserafelda, za któ,ym wetowali deputowani

nasi. Naturalnie, że skoro wotu wali, aby ustawę

calą odroczyć aż do urządien a gm ny, nic mają

jnż potrzeby w ciągu całych obrad aui głosować,

ani nawet przemawiać. Zresztą nie bardzo z adę

cie szła dybku°ya. Około godziny pierwszej przy

stąpiono do obrad szczegółowych : przy "ęto 8 pa

ragrafów zi zmianr,mi nic prawie nie znaczrcemi.

Jutro dalszy ciąg otoad m d tym przedmiotem.

Kwesty_ polska w dyplomatycznej sferze ciągle

na tym samym obraca się punkcie, pom*mo niby

nowości pod»wanycb w dziemika?li. Jest to za

wsze jedna i ta sama propozyeva augiel«!ia, aby

oświadczyć Ropyi, ze utraciła prawa do Polski;

zawsze jedna i ta sama odpowiedź Austryi, że to

ula niej to samo co wojna. Anglia wojny prowa

dzić nic chce, Austrya bez Angin nie chce nic sta

ncwczego ułożyć z Francyą. Bo jakkolwiek o

ćwiadczeaia dotąd stanowczego o w Juie nie ma

ze strony FraLcyi, wszakże, jak wam ;,i.°°,łem i

powtarzam, myśl zmiany karty europejskiej, czyli

przemiany, remaniement, bardzo jest przez gabinet

tui ieryjski popieraną. Co większa, zapewniają mnie,

że gabinet tutejszy coraz więcej z tą myślą oswa

jać się zdaj o, tak dalece, że prawdziwa trudność

byleby może w ułożeniu się o kompensacyę, to

jest o to, z której ją wziąść strony. Dość na tern,

iż Francya mów. bardzo wyraźnie o wojnie w pro

pozycyach jakie czyni, iż otiu,ruje połowę w toj

"półce;— lecz tu znowu n oż e wypadałoby powie

dzieć, że Austrya jako więcej narażona, więcej

niż w połowie wymagałyby udziału. Podobno j e

dnak g!ówna trudność zawsze wtem wymawiana

się Anglii od wojny i od wszelkich jej następstw.

Należy to zaprawdę do nieszczęść, z jaki :m» nam

walczyć wypada, aby Anglia, naróu najpraktycz

niejszy, skoi o o nas chodzi, samami miała zby

wać sprawę frazę°:,mi. Dla Włochów nie miała

ona wprawdzie ani jednego żołnierza ani jednego

fan!a szterling.°,, ale też n e miała frezesów, dopó

ki nie przyszła wyprawa Guribałdcgo, g,afie się

nagle rzrd angielski zbawcą Włoch ogłosił. D!a

nas podobnież ;ak dla, Włochów, niema żołnierzy

i pieniędzy, ale ma frazesy, które od czasu do

c zast puszcza w świat Lid Russell i mami tych,

co w Anglii zawsze najwyższą upatrują dobrej

wiary rękojmię.

W Jcdcń 9 października.

—

r. W ostatnich czasach krąźjła po dzienni

kach wiadomość o nieporozumieniu mięuzy Pru

sami a Rosyą, do ktorego n iato dać powód nie

zręczne pośredniczenie Prus w sprawie polckiej.

Jeżeli wiadome ść zawierała trochę pi aw dy, to Lie

porczumiep e dziś już zaikło, i było tylko nowem

stwierdzeniem starego przysłowia: Kto się kocha,

ten się kłóci. Teraz ujmuje się jnż Rosya bardzo

stanowczo za Prasami — w sprawie lełormy Związ

ku niemieckiego. Każe ona popierać w Fraufetur

cio i Wiedniu pretsnsye Prus, oświadczając zaia

zem, że stawiane przez Prusy żądanie równości

w prezydyum równ-,e jest słusznem, jak żądanie

bezwarunkowego veto, jeśli cbodzi o wypowiedze

nie wojny. Próiz tego zawiadomiouo Austryą, iź

w Petersbutgu uważają za bardzo nibstósowne po

ruszenie sprawy reformy Związku w chwili, w któ

rej pokój europejski tak bardzo jent zagrożony.

PoiLuąc na inicyatywę i znakomity osobisty udział

Cesar:a w tej sprawie, jego stocuuek do kongresu

i stanowisko ne nim, pojjąć łatwo jakie wraże

nie podobne oświadczenie rosyjskie sprawić m i

siało w tutejszych kołacb. Wrażenie to byłoby tem

skuteczniej wpłyręlo na dalszy rozwój sprawy

polskiej, gdyby prawie równocześnie lord Rt:ssel

nie był wystąp«1 z przedstawieniami na rzecz ży

czeń prujldcb.

Warszawa 8 października,

O Puted kilku dniami donosząc wam o potyczce

w okolicy Piaseczna, właściwie pod wsią Przy

pkami, pisałem o morderstwach pope’aionych przez

Mookali na spokoju»1eh mieszkańcach, o zabiciu

barona Dorgla i opewnym obywatelu zannrdowa

nym przez żołnierzy moskiewskich na drodze gdy

jeebał z Warszawy. Był to Kłosowski, urzędnik

Komisyi skarbu, jadący zs lormalaym paszpur

teko moskiewskim do majątku swego i i do fa

milii. Zabili go kozacy na drodze i ohdar!i W bi

twie pod ?rzypkami ponieśliśmy znaczne stra

ty; oto nazwiska uwóoh poLgły_h rotmistrz jazdy

Glogier, były oficer z wi j ?ka pru ikieg i, który n m

zginął czterech kozaków tropem pcłoźyl; Kocha

nowski, uczeń s z kdy głównej warszawskiej. W po

tyczce pod Ossą zginął dowódzca kosynierów Pi

sanecki, mężny i poważany zarówDO ud podko

mendnych jak przez kolegów, w skutek otrzy

manych ciężkich ran pi zostawiony był we dwo

rze w Ossie; na;tępnego dnia, po ustąpieniu od

działu, zabrany przez moskwę umarł w 4» godzin

nym przewozie w skutek zerwania bandaży z ran

przez barbarzyńców moskiewskich potyczce pod

Bryuicą zginął podoficer żuawów S!aski, były u

czeń szkoły sztuk pięknych, ojciec kilkorga dzie

ci, mężny, waleczny, wzór żołnierza; Dalecki 17to

letui młodzieniec pizybyl z Petersburga, bil się za

wolność kraju; w kilku utarczkach mężnie prowa

dzij kosynierów. Cześć ich pamięci.

Że hotel Europejski nie uległ szczegółowi mu

rabunkowi to według wiarugodnych opowiadań,

zawdzięczać należy pułkownikowi Hempel, który

na hałas sprawiony eg; ckucyą Berth idego, wy

biegł na ulicę, strzałem z rewolweru zwoła! wuj

sko, kazał natychmiast otoczyć hotel i zajął się

śledztwem i,ew ną rz. Na pierwszą wiećc o popeł

nionem zabiciu, wpadło do hotelu pięciu oficerów

gwardyi , _,uż zc,cz|to łapać co kosztowniejsze, ale

ów pułkownik wstrzymał ich gorliwość. Następnie

dwóch żołnierzy obładowanych różnemi przedmio

tami przytrzymał na krrytarzu i odebrał pokradzio

ne rzeczy. Długi czas nie można było znaleść tru

pa, z nantępaej okoliczności: Barth»ildi, czy jak

dę tam nazywał, bo miał nazwisk bardzo wiele,

Hermann, Herm ini, Benedei( ; Matnszewicz itd. bę

dąc ranny, biegi za tym co go zranił, aż do wiel

kich drzwi oszklonych, zamkniętych, za któremi

bylo wyjście jedno do cukierni Contego, drugie

na podwórze i na ulicę. Otóż sprawca wybił szkło

we d; z vi ch i umknął nie wiadomo w którą stronę,

a oslał iony Bethoidi nie mógł jnż przejść pizez

ten otwór; padł podedrzwiami drewnianemi n do

la, tak że zupełnie był w cienia i nie mógł być

łatwo dostrzeżonym. Bertholdi miał zwyczaj, iż gdzie

tylko przybył, sprowadzał umyślnie na siebie

pozorną rewizyę policyi, aby nchodzic za czło

wieka niebezpiecznego dla Moskali. Otoż, właśnie

w nocy przed tym wypadkiem wpadła do niego

policya moskiewska, przetrząsnęła wszystkie ką

ty, powylamywała szuflady, ale zbyt jnż był zna

ny naszej policyi t niezabezpieczył się tym mane

wrem. Pułkownik Hampel za nadejściem woj

ska zajął się prowadzeniem śledztwa, a rastępt i

mianowany został prezesem komiayi adhoc złożo

nej. Sprawcy niewykryto i gdy raz uciekł, trudno

będzie wy!,ryć. Mebli z hotelu Moskale brać nie

pozwalają. Hotel skonfiskowany jak już doniosłem.

Aresztowań tą ratą nie tyle jak przy rabnnku do

mów hr. Zamoyskiego.

Wielką trudność mają Mońki le z pochowaniom

Bartni *aiego, no mewiauomo jakiego był wyzna

nia. Przy obdukcyi pokazało się, że przynajmniej

kiedyś był żydem, ale oczywiście kompromitowa

łoby moskali pochowanie go na żydowskim smen

tarzn. Wczoraj więc wpakowano go na skromny

karawan, za którym szło tylko dziesięciu tak zwa

nymi żałobników i odwieziono do kaplicy na emen

tarza ewacgielickim. Następnie czy równocześnie

posiano zażądani|jj do prezesa gm:ny ewangielickiej

aby trnpa tego pochować na jej cmentarna. Pre

zes udai się z prutestaoyą w imienia gminy do je

nerała Minkwiiza, świeżo mianowanego prezesa

konsyctorza ewangielickiego, niewiem jaką fam o

debrał rczolucyą.

Transport wojsk moskiewskich koleją warszaw

sko wiedeńską od kilku dni się odbywa. Między

nimi znajomych z Warszawy spotykają bardzo

wiciu. Wydali Moskale świeżo rozporząazenie że

by rewidować ściśle na rogatkach poczty przyby

wające z prowineyi i osoby niemi jadące i oficerów

do tego powyznaczali. Nakazano także, żeby are

sztować tej osoby, na czyich paszportach będą wizy

władz narodowych, życzyćby należał »,iżby w i d i e

te wstrzymywały się oddawaia naznaczanie

wiz na paszportach, aby nie naraża; podróżnych.

Także wydano policyi rozkaz, ażeby wpadać na

rewizye do tycb dcmow, gdzie zobaczą światło

w oknach po godzinie dziesiątej. Najwięcej więc

ucierpią chorzy, bo obok przypadku choroby»

niemożuości sprowadzenia do domu dobtoia w o

cy, jeszcze Dędą mieli plagę rewizyi policyjnej,

Zabroniony mają przyjazd do Królestwa: Ehe

mann Włodzimierz, Jan Kirszbanm, WilheimHej—

KtziW*ktor Czerwonka. Aresztowano Tańskieg».

Wczoraj była rewizya w caiym gmach i teatrai

nym, szukano aż po piwnicach; a kilka dni temu

w fabryce żelaznej hr. Zamoysk*ego na Solon.

Berlin 7 październik u

f) Szkocka bankietowa m or lorda Rusoelbs

rzuciła na pastwę praeic europejskiej teim t dość

Część literacko - artystyczna.

Pi§rna jfg sprawie Polskiej.

Jeden z najgorliwszych naszych obiońców w pi

śmiennictwie fran .-nokiem, znary z wiciu uczonych

i serdeczny ch artyknłćw o uprawie naszej, p. Eliasz

Regnault, wydał niedawno tom dcść spory pod ty

tułem* Kw estya europejska niewłaściwie nazvyuia

pohkq *), Choć to dz.oio niejest skreślone podług

,,ani, całość stanowiącego, zsLca się wszakże je

dnością myśli celu, a wszystkie jego częśoi, przy

toczone poszukiwania uczonych, nawet i prace na

ssych nieprzyjaciół, dowodzą tego waŻLego faktom

hiótoiycznsgo, że Moska’e »ą nieproszonymi gość

mi w Europie, i że się bezprawn!o podszyli pod

imie Słów* an.

Na wsiępie pr: ypomina autor ałowa Talleyran

da do Mcternicha w czasie febra( w Wieanin:

»Kwestya polska je st r.e wszystkioh najmocniej

caropeisl ą", i owe niemniej ważue z stu Pozzo

di Borgo dc Aleksandra: ,,Zniszczeni_ Polski iako

narodu stanowi praw’"e c ałą nowożytną historyę

*) La questicn europćenne improp toieut appelłće

pol iuaise. (Dentu, 228 stronn!e’1.

Rosji. * Bezpieczeństwo Europy wymaga niepodle

g!ości Polski, równie ;««k byt Rosyi jej uciemiężę

nia, — czyli Polska w ręku Moskali jest rozbio

rem Europy,§tak ak niepodległa jest zniszczeniem

Rosyi despotyczne), Rosyi Piotra, Katarzy’nj’ i

Mikołaja. Rosya musi wrócić do Azyi, a nawet

złożyć iinie Rnsy: które jest przywłaszczeniem ga

binetu petersburskiego.

Aż do 18go w eku Moskale się nie wypierali

pochodzenia azjatyckiego. Ale gdy Piotr I i jego

następcy zapragnęli posuwać się ku Zachodowi,

historycy ich zaczęli dowodzić, że Moskale są Sło

wianami. Katarzyna w ukazie: ,,rrzepisy do nowe

go kodeksu" rozdz. lsz y stanowi, że: ,,Rosya jest

państwem europejskiem." Coż lepiej od potrzeby

takiego ogłoszenia dowodzi, że sam rząd moskiew

ski nie był tego pewnym? Pisarze 18go wiekc,

jak Voltaire i encyklopedyści, w’idząc w Katarzy

nie podporę przeciw katolicyzmowi, popierali jej

kłamstwa. Jednak Rousseau, Mirabeau i Napoleon,

nie dali się im omamić. Mirabeau mówi: że Ro

syanie są Europejczykami jedynie w skutku woli

ich monarehii_i; sławne zaś wyrażenie Napoleona:

.,podrap Rosyanina a znajdziesz Tatara" oznacza

z treściwością geniuszn prawdziwy charakter na

rodu. Aie godnem jest podziwieuia, że sąjm polski

w r. 1831 dal się ui eść tym kiamstwom, mówiąc

w swym manifeście, ,,Nie unosimy się żadną nie

rawiścia przeciw Rosyanom, którzy są }ok my po

u itfn

chodzenio. słowiańskiego.°

Trzeba wyświeci( błąd

takie,; wagi i ta nauka wyda wyrok.

Od bardzo niedawna zaczęto poznawać Rosyę

w jej mieszkańcach. Jejzcie temu lat 20 znar.o

tylko jej rząd i urzędową reprezentację !władcy,

które sformowane podług wzorów Zaebcdn, i do

syć im podobne, sprawiły, iż zdało się Zachodowi,

że może nowych gości przyjąć do familii europej

skiej. Ale lud francuski nie dat się omamić, i wi

dząc icb w r. 1814, ochrzci! icb imieniem koza

ków, to jest Azyatów. Trzeba bylo ćwiorć wieku

uwagi, a ty świat eświ ;eony poznał, iż lcd miał

słuszność. Dopiero po roku 1840 ’uczeni zaezęli się

zajmować tym przedmiotem A d a m Mickiewicz u a

kursach w S ol bonie dowodził, ż e Moslwa nie ma

nic europejskiego, a baron Hastbausen, ż e lad mo

skiewski żyje w komunizmie Indów koczującycb,

i nie ma nic spólnego ze rłjvnanatui roln*kami.

W tejże myśli p.sal Bbsius i inni. Ale do rozwią

zaria kwestyi najglówniej się przyłóż! 1 p. Ducbiń

ski z Kijowa, który drogą poszukiwań naukowych

doszedł do tychże wyników

Odtąd p. Renault bierze Ducbińshiego za prze

wodnika, rocb.er: jąc jego prace i odkry :ia. I my

pójdziemy tym śladem.

Szalona polityua Katarzyny i Mikołaja chciała

gwałtem połączyć dwa światy odrębne, moskiew

ski i polski, któryr aatuia oznaczyła kiernnel

wprost przeciwny, Frócz języka są inne żywioły i

1/iI’”*i

I"’TF

,i*

II’’jfA1"i

liĆ”*

stanowiące o charakterze rarodu, wylkmęte przez

przyrodę na ziemi, pod ziemią, biegi(m wód, a

wszystkie te °tosnnki w tym tn razie sprawują

zapalną dwóch ras niezgodność. Nie tylko źli;

nie ich jest niepodobnem, ale jakakolwiek ugoda

po zawojowaniu. Dia Dolski rie ma innej przy

SZ.OŚ- i iak zupełna niepodległość lub zagł°da.

P. Ducbiński opiera się na następnych żyw’o

lach makowych: 1. Geologia, szczególniej ze

względu na rolnictwo. 2. Hydrografia 3. Forma

powierzchni ziamt. 4. Stosunki hi itoryczne mie

szkrńców. 5 . Fizyologia socy?Ina co dn usposobie

nia ludu do życie koczującego lub rolniczego. 6.

Etm grafia czyli pochodzenie.

Jakie są granice tych dwóch Indów P. Di

chińs!ii odpowia,da geografią. Europa gcogra« w

dzieli się korytem Dniepru pra* ie n; dwie równe

części. Zachodnią ?amiet,z,knją ludy Indo urope

skie: Łacini, Germanie, Sh wianie; wseh unią za»

plemiona Turańskie, Turków, Fint w , Moska i i

Mo o i w . Temu 20 Irt, trzech uczonych, jako

ko:uh,/a między-narodowa, r óiło z ecenie geolo

gioznh rozpozn tć pok!rdy ziemi tałej Rosyi tu

ropejiKiej. Byl o pp Vermuil gech g irancuski,

?lurchisou angielnki i K se.hrg rosyjski. Staran

ne ich prace doprowam,,’y ich do ogłoszenia, iż

pod całą Moskwą nw wschód Dniepru j_st jeden

i tenże sam nieprzerwany p ołdud peruwki,— do

piero w bliskoś :i Dniepru poczyna się pokład ju

rasowy, a na zachód Dniepru rzwoński, przery

wair jnnei»i. Tam monotonność, to rozmaitość

bogactw, stanowiąca różność Indów. Montesquien

wiada, że r klimat wpływa na historyę Indów1*, ale

i geologia niemniej ma wpływu, bo pokłady naj

g bsze sfamwią o powierzchni, która należy do

rulnirtwa, o biegu wód, i sformowaniu ziemi.

Te nwagi pro wadzą p. Dc h hi kiego do podzia

łu Europy na dwie kramy, z przyłączeniem do za

chodniej prowincyj bal.ycknh i polskich. Natura

sama zakreśliła teu rozdział dwóch plemion. nW i

stocie, charakterem ziem w Europie germano-ła

cińskiej jest rozmaitość. Kraje słowiańskie tę sa

mą noszą *;e»-bę różności produktów i bogach od

Bi,lą"ka aż do Dniepru, a ku północy aż do Smo

leńska i Nowogrodu. Dowód jasny, że te kraje

gruntowni? słs_wiańsLie, należą dr składu Indo

europtjskicb. Przeszedłszy Dniepr napotyka się

lednośc monotonna aż do Uralu, ledność ze wszy

stkieiui uroczystemi ,°miitkami, orzrstrzeń wciętą

za wielkość. Ztąd wypada, ze potrzeby inati?rya

ue i umya!owe mieszkań( ów prowincyj Bałtyckich

i łoża Dniepru, ich usposobienia socyaln c, ich pra

gnien’a polityczne, zbliżają ich tyle 1 i ludów g».

mano łacińskich, ile ich odd alają bd mieszą uc w

Moskwy. Czyli innemi wyrazami: układ zr :mi c. y -

maga połączenia łoża Dniepru z sy,st icm Eu

ropy zachodniej, a wyłącza

*ó Moskwę.

Hydn rafia prowadzi do tychże śamyoh wyn* * i

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction