Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 670 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 185

Cena 1 0 hąiersy.

Kraków, Sobota 3 Kwietnia 1915.

Rocznik LXVM

Wy«laMie wieczorne.

Prenumeratę przyjmują: Adminlatracya Czata w Krakowie i urzędy pocztowe. M iejscową pre

n u m e r a tę księg. S, A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karlińakiego, trafika w Sukiennicach, Biuro dziens

Hopcasa i Salomonowej, G l Trafika. We Lwowie ,’ C m i " jeel O nabycia w biurach dzień. A. Olazewekiej«,

S. sokołowskiego, K. Buchstaba, na tucyacb kolejowych w Ternnwit, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na peroni*

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portyerhw kolejowych.

Ceny o gło sz eń : od wiersza petitem za pierwszy r«z 20 hal, za każdy następny po 15 hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal, następny po 15 hal. N ad esłan e i Nekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 60 hal. za każdy raz. Głosy publiczn ości po 2 kor, komunikaty handlów*

po kronice i po dziale ekonomicznym; komunikaty prywatne, ślub y, zaręczyny itp. po 1 kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenumeratę przyjmuią: we Lw owie biura dzienników L. Plohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; w Podgórzu Poturalski; w Prze

myślu A. Juszyński księgarnia 1 E. Bi!let; w R zeszowie M. Weintraub; w Stanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M, Rockach, O Haut, w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłączni*

p. W. Raczkowski, 14 Citć de Trevise; w W ie d n i u Haasenstein 6 Vogler, R. Mosse (takt« we wszyst

kich filiach): H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, J Danneberg, Bock 6 Herzfeld, H. FnecH (tylko pre

numeratę H. Goldschmidt (S Comp.); w Frankfurcie n. M. G. L. Daube (S Comp, w Pradze cze

s k i e j Fr. Hovorka. L i sty z pieniądzmi i p r z e k a z y pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyj

muje Administracya Czasu w Krakowie. R ekla ma cye nieopieczęlowa ne nie podlegają opłacie p o c zto w a ^

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie z w ra ca się.

Za każdą zmianą adresu dopłaca sią 40 bal.

"3W3

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 10.

Atraków 3 kwietnia

I tak przezywa Polaka w wojnie drugie wiel

kie święto roku kościelnego. Inne , szczęśliwsze

kraje, nie słyszące huku armat, spędzają

Zmartwychwstanie Pańskie tak samo, jak

spędziły Narodziny: w radośniejszem ’może

lub smętniejszem oczekiwaniu, z m niejszą niż

wtedy lub większą troską o przyszłość, lecz

przy niewygasłem ognisku domowem, w nie

naruszonej świątyni, wśród pól, które ziele

nią się i plon obiecują. N am te trzy mie

siące, które dzielą Boże Narodzenie od Wiel

kanocy, przyniosły tylko nowe smutki. Zgęst

niała chmura, wisząca nad naszą ojczyzną,

niszczeje dzisiaj od jej piorunów to, ez^go

oszczędziły pierwsze chwile. Gdzie spojrzeć

klęska i ruina. Skraw ki tylko ziemi polskiej

ostały się cało, reszta pokrywa krwią i do

bytkiem koszta tej najstraszniej-izej może z

wojen, jak ą pamiętają dzieje ludzkości.

Mamy jed n ak i pociechę. Myliłby się,

kteby sądził, że z taką klęską przyszedł na

nas upadek ducha, słabość i beznadziejność.

Przeciwnie. Przenosimy mężnie i wytrwale

tę niedolę, tak okrutną, jakiej niktby sobie

wyobrazić przedtem nie zdołał. Grozie wy

padków możemy przeciwstawić objawy siły

żywotnej i okazuje się, że mamy prawo spoj

rzeć z dumą za siebie i z nadzieją w przy

szłość. Społeczeństwo polskie wydobyło ze

siebie moc ducha i czynu taką, jaką rozwi

jają tylko narody wolne, rządzące swym lo

sem, wychowujące się same do własnych

celów. Wszędzie samopomoc, która płynie

z energii o rganiz mu społecznego i wszę"dzie

myśl o braciach z za kordonów, która pły

nie z poczucia jedności narodowej. Każda

dzielnica z osobna ma siłę wewnętrzną,

wszystkie razem czują się całością, Jesteśmy

Polską.

Objawy to pełne pociechy i nadziei. Oto

Królestwo ratuje się ze zdumiewającą energią

chociaż wiekowe pęta musiały — zdawałoby

się —; doprowadzić do zaniku mięśnie, wła

dające jego ruchami. Galicya idzie z p. mocą

za kordon, ma w opiece swych nieszczęśli

wych tułaczy i przygotowuje swe powstanie

z popiołów, choć jeszcze dymią zgliszcza i pa

dają coraz nowe gruzy. Wielkopolska, aby

wesprzeć braci, otwarła serce i skarbiec, na

pełniony mądrą pracą, a daje dziś przykład

ofiarności, tak samo, jak dawała przez t,yle

lat przykład hartu i potęgi ducha w od})o

rze. Z Ameryki płynie strumień ofiar od

»czwartej dzielnicy«. Jesteśmy jedni. Jedno

serce rozprowadza nam krew po żyłach, je

dnym rytmem biją pulsy. Tak z najstra

szniejszej niedoli wypływa myśl krzepiąca,

że półtora wieku kordonów nie rozdarło nas,

że czujemy się Polską mimo wszystkie męki

i wszystkie pokusy, które miały nam tę je

dność z serc wyrwać lub wygrzebać. Prze

trwamy. A tą siłą czynu i wspólnością my

śli legitymujemy się przed światem, ze

steśmy narodem dojrzałym, pełnym sił ży

wotnych : ogłaszamy swe prawo do wol

ności.

Niema Polaka, któryby tego nie czuł. Idzie

przez nas wszystkich wielki prąd myśli na

rodowej. K rąż ył on zawsze pod powierzchnią

codzienności, a dziś wypłynął na światło,

uwolniony kataklizmem, wywalającym pod

staw y owej sławionej równowagi europejskiej,

co była naszą trumną. Siła tego przewrotu

wprowadziła kwestyę polską na świat i te

raz już nikt, żadnym egzorcyzmem nie zaże

gna tego widma, które stanęło przed sumie

niem cywilizacyi. Dziś każdy dyplomata ro

zumie , źe gdy zacznie robić się bilans woj

nJ ł gdy geometrzy polityczni zasiądą nad

mapą Europy — że wówczas będzie mu

siała byc mowa o Polsce. Nietylko o Pola

kach, ale o Polsce, którą duchowo byliśmy

zawsze, którą jesteśmy, naprzekór papierom

urzędowym i wbrew formułom biurokraeyi

politycznej, dla której quod non esl in actis,

non est in mundo. Wojna drze papiery i

przepędza syty spoczynek kancelaryj dyplo

matycznych. Jesteśmy, żyjemy. To przesłan

ka, z której muszą wypłynąć konsekwencye.

Ufamy, że tak będzie. Dyktuje to nam

nietylko uczucie, ale rozum. Wszystko, co

się dotychczas dzieje, mówi nam, źe korpusy

wojsk, ustawione od Flandryi po Daklę, to

jak gdyby człony wielkiego zrównania, któ

rego rozwiązanie musi pomieścić w sobie kwe

styę polską. Słyszymy to codziennie ze wszyst

kic-h stron. Polska przeszła ze sfery naszych

wyłącznie ideałów w krąg realnego politycz

nego myślenia całej Europy. Myśl nasza u

cieleśnia się siłą konieczności, odczuwanej

przez innych. Świat nietylko przypomniał so

bie, że Polska była, ale oświadcza, źe być

powinna, że jest mu potrzebną. O formie

rozstrzygnie przyszłość, ale myśl jest tą sa

mą, która żyła w nas zawsze, krzepiła w nie

woli, przeprowadzała pod skrzydłem aniel

skiem przez żywe piekło naszego bytu. Nigdy

jeszcze nie byliśmy ta k bliscy jej spełnienia,

nigdy nie mieliśmy tyle praw a ufać i wie

rzyć, źe się ziści.

Jutro zapełnią się kościoły polskie, bo Chry

stus zmartwychwstał. Ci z nas, którzy ko

ściołów nie mają, tylko gruzy, modlić się bę

dą w domach; ci, co domy stracili, na zgli

szczach podniosą k u niebu okr zyk: Ojczyznę,

wolność racz nam wrócić Panie! Mamy wia

rę naszych ojców i mamy ich nadzieję. Silm

niemi, powtarzamy sobie w tym duiu Zmar

twyckws;ania Pańskiego, źe przyszedł kres

naszych prób, źe kamień grobowy zadrgał,

usunie się i w proch pokruszy — że idzie

Dzień Trzeci.

Wojna w Polsce.

I w rozpoczynającym się obecnie dziewiątym

miesiącu wojny polem krwawego zmagania » ę

na wschodzie są zawazs jeszcze ziemie polskie,

diii nawet, niemi! wyłącznie, ponieważ z Prus

wschodnich i z Bukowiny wyparto Rosyan już

prawia zupełnie, a z terytoryum węgierskiego

znsjduje się w ich posiadaniu mały tylko.skra

wek .-na p; łudnse od przełęczy dukielskiej. Ni

szcząca stopa wojny kroczy dslej po tych zie

miach, gdzieniegdzie zatrzymuje się d!użej na

jednem miejscu, gdzieindziej znów nowe nawie

dza przestrzenie, a wszędzie pozostawia po so

bie puste, poryte pola, zgliszcza oraz ludność

przetrzebioną, w nędzy i głodzie.

Linia frontu.

Front bojowy ciągnie się dziś po przez ziemie

polskie następującą linią: Zaczyna się na Żm u

dzi koło Taurogów, poczc-m równolegle z grani

cą Prus wschodnich dochodu do Sudarg na le

wym brzegu Niemna w gubemii suwalskiej.

Stamtąd zbacza w kierunku południowo-wscho

dnim ku Szakom, następnie bu Piiwiszkom nad

Szeszupą, skąd idąc wzdłuż tej rzeki, przecina

całą gubernię suwalską obok miast Maryampola,

Salwaryi i Krasnopola x kończy się — w kie

runku południowym w okolicy Sztabina nad Bo

brem. Tu zwraca się w kie.runku południowo

zachodnim na lewym brzegu tej rzeki ku Osow

cowi, twierdzy ostrzeliwanej przez wojska pru

skie, a położonej już w gubemii łomżyńskiej.

Następnie koło wsi Mocarze, również jeszcze nad

Bobrem, na południe o i Osowca zakreśla ostry

łuk ku zachodowi, biegnie polem po przez ca*ą

gubernię łomżyńską i cz.ęść płockiej równolegle

z granicą pruską i w oddaleniu mniej wię’oj 12

d) 20 kim. od m edzy gr/micznej, na południe

od miart Kolna, Myszyńca, Cno zeli i Mławy

aby na pó!noe od Cieehauowa znów zboczyć

więcej ku południowi, bu Wiśle, do której do

chodzi na wschód od Płucka, a na południe od

Bodzanowa. Tam c fa się ka wschodowi aż do

ujścia Bzury, wzdłuż której biegnie jut w kie

runku niemal *ptostopadle południowym przez

Sochaczew do Rswki, a wzdłuż tej rzeki przez

Bolimów i Rswę do Tomaszowa nad P)!icą, stain

tąd między Sulejowem a Opocznem obo* Mama.

Łopuszna i Midgos?;ozy do Nity, a wraz z nią

-,nów do Wisły naprzeciw uiśeia Dunajca.

Tu zaczyna się front galicyjski, bit-gną y

wzdłuż Dunajca i Białej ku Gorlicom nasięoni*

do K arjat pod Konieczną. Po zboczeniu na te

rytoryem węgierskie na południe od przełęczy

dukielskiej zwraca się zr.ów ku ws bodowi i od

Łupkowa ciągnie się wszędzie na północnych

galicyjski h «tokach Karpat aż do Wyszkowa w

powiecie dołióskun. W tern miejscu po-1nosi się

ku północy, idzie ponad Nadworną i Kołomyją

ku Dniestrowi gdzie na ziemi polskiej kończy

s-ę koło Zaleszczyk, stykają : się tam z frontem

bukowiń;k m,

Cała ta linia fro :t. iwa, dług: Soi przeszło 1200

kilometrów, czyli 160 mil, j«ąt zupełnie zwartą,

wszędzie inemal obsa,dzona wojskiem, obwsro

wzna okopani, rowami i zasiekami. Zmagają e

«ię na niej *iły zbr,ime oblicza.,ą na 3 do 4 a

nawet do pię:iu milio,,ó:w, urn że na jeden met»

przestrzeń przypsda trzech do c/.tłre h ż irne

rzy. Wygięta znacznie ku zachodowi, tworzy o

grcm ’.e półkole,, którego ramiona sięgają daleko

ku w,chodowi. Centrum tsgo półkola znajduj«

się nnędzy Warszawą a Dęblinem W ciągu woj

ny olbrzymi ten front bojowy rozmaitym ulegał

zKiia!)O u, tatr samo jak p!;iny strategiczne, które

g.-, stworzyły. Pierwotnie, w sierpniu i wrz«śmu

walki toczyły się właściwie tylko ua obu skrzy

dłach, w Pra :ach wsoh dnich i we wschodniej

Galicyi, pod.zis gdy w centrum, w zacbodniem

Królestwie o,.erowały tylko mniejsze siły. Da

p:oro w października silniejsza armia niemiecka

podsunęła s ę bu Warszawie. Gdy przeciw niej

wysunęły sę olbrzymie masy wojsk rosy skico,

wówczas d piero ściągniętych zgłębi państwa,

półso!e wygięło się j?szeze dalej ku zachodowi,

bo ni*, m%! pod samą gra-rcj Poznańskiego i Ślą

3ka. Webee tego w październiku i listopadzie

tam przeniósł a,ę punkt ciężkości ojeracyj wo

jennych, p dczsa gdy oba skrzydła zamieniły się

na teren drugorzędny. Rozbiwszy groź lą z po

czątku ofenzywę rosyjską, armie sprzymierzone

ru tęły Całą siłą za c fającym się nieprzyjacie

lem ku Warszawie i Dęblinowi. Lecz p )bite jego

masy zdołały się jeszcze zatrzymtć i okopać nad

Bzurą, Rawką, Pilicą i Nidą. Przełsmaaie ich a

Ukauii frontowymi okazało się na razie niemo

żliwern, walna zamieniła się z ru-sbemej w dłu

gotrwałą pozycyjną i stanęła na jedaem miej

scu. Od trzech miesięcy w tern centrum frontu

oojowego żadna ważniejsza nie zaszła zmiana,

a jego oddalenie od Warszawy jest takie samo,

jskiem było w grudniu, wynosi zawsze jeszcze

40 do 60 kilometrów.

Obecnie, od przeszło miesiąea, puukt ciężkości

operacyi przeniósł się ponownie na oba skrzy

dła, północae i południowe. Przewidywania, ż*

operujące na tych skrzydłach armie sprzymie

rzonyeh rychło już ujmą centrum rosyjskie w że

lazne kleszcze i albo zgniotą je, albo ztous)ą

do cofnięcia się za Wisłę, do tej chwili się nie

spełniły. Armii niemieckiej powi)dło się wpra

wdzie gwałtownym rozmachem wyprzeć Rosyan

z Prus wschodnich, armii austryackiej zaś oczy

śeić z inwazyi nieprzyjacielskiej Bukowinę i część

południowo-wschodniej Galicyi, lecz w dulszei)

;»r suwaniu się naprzód napotkały znów na wie!

kie siły rosyjskie, » któremi walczą po d:iś dzień

Ogólna sytuacya strategiczna jest koraystniejsz*

dla sp zymierzonycb, niż dla Konyan, kiedy a oh

a.,stąpi osiatecz 1« przechylenie się s.ana na stro

nęsp zymiersoaych d:iś jaszose prww i iz ećtrudn v

W miarę falowania walki, p zesi,WBnia aię ol

brzym;ego frontu ze wschodu na zachód lub n*

odwrót ulegtła znaczniejsze( *onanie także prze

strzeń, zajmowana przez obie strony wojujące

Dla dotkniętych wojną z!em b«ło to klęBką po

iwójoą, ponieważ przez niektóre z nich płomień

wojny przechodził kilkakrotnie, inne znów są

już od miesią:y bez przerwy straszną jego wi

downią. To też *traty, wyrządzone na tych zie

miach, przeważnie rdzennie polskich, pizez woj

ię docbod?ą już dziś, jak to szczegółowo wy

Kaz*ł komitet p lski w Szwajcaryi, do trzech

miliardów marek.

Rozdział obupanyi.

Obecny rozkład zdobyi zy. względnie ubytków

terenowych obu stron tak się przedstawia, Z Ga

iicyi, obejmującej 78.500 kwadratowych kil )mo

rów, znajdują się w posiadania armii amtro

węgie skiej w całości na»tępu ąse dow iaty: N wy

:z, Limanowa. Nowy Targ, Myślenice, Wado

wice Żywiec, Biało. Carzaoów, Kr ków, Podgó

rze, Wielic ka, Boehaia B:zes o, Pcczeniżyn i

Kosów; dalej powiat Grybów cienił cały, z ko

łom /jarego i boborodczańsk ego mniejwięcej po

towa, z nad wórniań*kiego «;tory piąte z powia

tów kałuskiego, doliń kiego i tryjS iieg » tnaiej

*. e częśc-i, a z powiatów turcz*ńa .iego 1liskiego

oasv graniczna Ca y ten obs ar obejmuje około

18 500 kwartałowych kilometrów, tak, że tn iej

więcej 62 000 kwa dniowych kdomet ów znajduje

się chi-ilowo, da Bóg wie na d!ugo, w sękach nie

przyjam la.

Z 10 guberaij Król stwa, których obszar łą

czny, a więc cał g) Królestwa wynosi 126 950

kw kio,, zajęte ną pr/,ez ar aie « rzymierzoae,

gubernie kaliska i ot t ko w ;ka nie na! w całości,

bo z piotrsowskiej jest w rę och Rosyan ;y!ko

skrawek mały na wschód od Tomaszowa, dalei

oubecnie warszawska, kielecka i suwalska n e

mal w p ło vie, płocka w jednej trz )dej, łomżyń

ska w jednej cz«a t-j, a rad.omska w jednej dz e

siątej. Dwie ty!k) gube nie w całości estcze *o

ł;iżoie są po za frontem rosyjskim, lubelska i sie

dlecka. CAy obizar Królestwa, zrjęty przez ar

mie niernie:ką i austrysctą, obejmuje raniejwię

cej 52.000 ’kw. kim.,

czyli m niej więcej dwie piąte

*Cról stwa. Teren niemiecki, czyli pruski, jest

w tej chwdi zupełnie jut wolny od rawazyi nie

przyjacielskiej.

Co n*m p)zynioaą najbliższe dni i tygod lie,

trudno przewidzieć Straszliwe zmagania 8ę na

ziemi polskiej du tej chwili, jak się zdaje, nu

doszło jeszcze do punktu kulminacyjnego. Na ob

siarze przeszło 100 000 kw. kilometrów wiosna

tegoroczna bęlzie smutna i ponura, nie uj»zy buj

nych, zwykle zieleniejących oziminami łanów.

Ciężką jest i będzie na dtugo jeszc.e d)la ludno

ś;i tej części zemi polskiej Oby przyszłość za to

była weselszą i bogatą w owoce!

Z Wielkopolski.

Poznań 1 kwietnia.

Pomoc dla braci. - Półmiliona. - My a wojna. - 1

Położenie rolnictwa. — Trudności w przemyśle. — Dro

żyzna. - W kładki wracają. - Pomagać dalej.

Akcya zapomogowa zaboru pruskiego dla Kró

lestwa, z które in już przed wojną łącz)ło nas

jiócz uczuć bratnieh, tyle anal)giczaych stosuu

ków, przybrała, jak wam jo2 wiadomo, większe

rozmiary. Ze wszystkich na tea cel stworzonych

organizacyi pospieszyliśmy pierwsi braciom tam

teiszym z czynaą doraźną pomocą. Lec* to 00

dotychczas u nas uczyniono w tvm kierunksr,

jest wobec ogromu nieśiczęścią Kiólestwa ledwie

kroplą w morzu. Zdajemy sobie z t^go sprawę

i bynajmniej nie pojrzest«niemy na ten, co już

uczyniliśmy, na zebraniu pół miliona marek. —

S!uiznie też zazn)Cła Dz. Poz., że *akc ata tyl

ko włedy liczyć b rtzie m gła na p lue nowo«

lżenie, jeśli «połec:.eńsiwo nasza nie ustania

w swej ofiarności i w dla sił swych dostarczać

będzie Komitetowi ś odków miteryalnycb do

talszej owocnej działalności. Nie w Ino nam

stanąć w połowie drogi, nie wolno zadowolić się

jednorazową jałmużną, rzuconą na odczepne dla

uspokojoaia sumienia. To za mało. O n erający

z gt )du rodacy nasi potrzebują więce , wię :ej

my im dać winniśmy, jeśli poczuw(ray się do

obowiązków krwi. Dzielić się m m trzeba z na

szymi głodaymi braćmi tern ca sani posiadumy,

iziel ć tuk długo, aż sami n e bęią mogli na

chleb dla siebie eaoracowuć aż cblebi tog» nie

oędą mieć tyle, ile do życia potrzebują Dawać

w nniśmy ciągle, ai-snit «a lie O :o nasz per wszy

i kofiyn lny oboznąz k na diiś*.

Csuja to zresitą dobrze cała soo^eosedstwo

polok e w n iszy n zaborze, tej jelyiaj ozęśń

PoUki za hodnieu która p )d wzgl d;m matery*

aln-/m dotrliw:ej nn ucierp ala wakutes W)jiy,

przez k órą poł)ga wojeiaa niep enła Gn)0

tarstwo spie:(ne sr uaazy:h dzielnica h olczi

to wpaawdz*» także skutai niebywi;ej zawieru

chy woieaae, leczzna:zaejszyn witrziśii aon

aie uległo. Wykazują to spraw )ttana u szy:k

instytucy: fiaam:)wych zj rot u)i gł . Perwne

wśród nich miejsca «ajmtija sprawozdanie 8 n ta

Związtu Sp)łat; żarob ow/co, met/tko iU ta

g», żc dotyczy nai)f-ętsrai naszej initytu:yi fi

n n.owe), lec: i %tej orzy zm y, żs dyr:kc^a

dała w aim d )kład iy po.!ąi ni ca(okszta^ na

szych stosunków g )sp .da;czych polezą* W )jny.

Przy aczatn z teg) so awozdm a nujważneszs

s:czegóły, bo jeźb kiedy, to dziś ogół aasz wie

dz eć p )wini-n , jiki(a«tl s i by kiżdeg) odła

ni uarotu kiżioj p*lskiej dzielnicy.

Zaczynan ol olictwi, które i w naszyna

zaborze itlii* jeiz:ze pi;ti) życu gosiotar

ctamu O g)inie biorąc niemi ono jcss:ze o )W)

do d) uskarzan * się nu p)ł)żeae N)gł/ wy

buchwojny- nzyanywsorw»d10u

(kocz ?ł rolników mszycb wś’ód żnw. które też

opóźniły się wskutek S)owo l wanego mnb iza

cyą i rskwizycy \tni brak i Iu1 i i koni. Zabra.no

nietylko inwentarz po;ąg)wy lecz p zeważoie

także kolejki polne, k ’óre w wie u nnzych wię

kszych ma ątka :h ziemskich tak ważną odgry

wają rolę S anęły dalej również pług parowe i

m)torow« dla mroku kierowuików węgla i ben

zyny. Sprzęt zn?mopt dów u:ierpi».ł . D ut) ziar

na wykruszyło się w odu lub porosło. Urodzaj

nvł zresztą mniej d)bry, niż w roku poprzetn m.

Uoytek p)watowa’y jed także wya kie ceny

za ziemiopłody, o ił* natur*lne

gosp* darze

w pierwszym p)ptochu nie pozbyli sę i ;b po

:enach jeszcze oiski :h, co zd.rziło sę zwłaszcza

w pasie nadgranicznym. W ększość rolaisów aa

szych zdołała jednak pokryć nietylko straty,

lecz ponadto jeszcze osiągnąć dość znaczne

zyski.

Chów i utrzymanie bydła były i są utrudnione

Na ćwiczenia.

Marsze okrąż ające.

Z fantazyą i

humorem.

Do Rony Polany.

Niema j uż Rosyan! -

Okres drugi.

Do kraju! - Wzorem turystów.

,Czortowy ditki*.

Zwy cięskie potyczki.

Bitwa p od

Molotkowem. -

Pod karabinami maszynowymi. -

W Zie

lonej.

Ani kroku dalej.

Na podstawie ustnych relacyj uczestników ofi

cerów i żołnierzy można sobie wyrobić dość do

kładny, choć oczywiście pobieżny pogląd na do

tychczasowy przebieg operacyj wojskowych le

gionów na Węgrzech. Źródła podstawow’e, t. j

rozkazy koineudy i akty sztabu są oczywiście

jak na teraz niedostępne. Zatem obraz walk wy

tyczyć tylko może lioie zasadnicze Wśród w alk le

gionów polskich na Węgrzech odróżnić można

mianowicie pięć oddzielnych okręgów. Okres

pierwszy, to wypędzenie Rosyan z komitatu Mar

marosz Śziget.

Pułk drugi i trzeci wyjeżdżał z Krakowa, jak

wiadomo z tein, że na Węgrzech ma uzupełnić

swe wyekwipowanie, zorganizować się ostatecz

ne, a pizedewszystkieiB nauczyć się robić bro

nią i poznać technikę wojenną. Wypadki «łożyły

się inaczej. Rosyanie wtargnęli na Węgry do ko

mitatu M armarcsz Sziget. To też gdy pułki pol

skie po tygodniowej blisko podróży dojeżdżały

granicy zagrożonych komitatów, wydano im

rozkaz stoczenia walki z Rosyanami. W poc ągu

haucsono nowizaciężnych (znaczna część legio

listów była wyćwiczona) obchodzić się z ksra

’) Na podstawie informacyj, zebranych przez współ

pracownika C ta s u w objeździe po Węgrzech.

birem. Nasirój i anirr.usz był doskonały. W kil

ku punktach pogranicznych zajętego komitatu

wysadzono bataliony legionowe. Rozpocząć się

m iały marsze i ataki, których celem było osa

czcnie Rosyan w granicach całego komitatu Mar

marosz Sziget i wyparcie ich po za granice Wę

gier. W akcyi tej brało oczywiście udział także

wojsko aueiryaekie.

II pułk legionów przyjechał kolej’ą od strcny

Nsgy-Banya. 4 października wysadzono legioni

stów u wozów w Felszo-banya. Zadaniem pułku

drugiego był atak na Marmarosz Sziget od stro

ny południowej oraz obejście i osaczenie tych

wszystkich odziałów, które znajdowały się w po

łudniowej części komitatu, lit pułk legionów do

jechał koleją do Huszt, skąd pieszo msszerowa

no przez Dolfcę do Rokamózó, do Sustopu, do

linii Ksrpat. Tym marszem zamknął III pułk

granicę zachodnią komitatu. M bł on ponadto za

zadanie przez marsze poprzeczne, t j, nie wzdłuż

doliny, lecz wpoprzek przez góry posuwać się

z zachodu na wschód, obchodzić i osaczać Ro

syan i opróżnić północną część komitatu.

II pułk mi»ł pierwszą potyczkę z Rosyanami

w Bartfalu. Ten pierwszy chrzest ogniowy

odrazu wykazał niepospolitą wartość żołnierza

polskiego. Niewyćwiczeni chłopcy bili sę bar

dzo dobrze. Odtąd zaczynają się nieustanne

drobne potyczki. Wśród lrgionów panuje ZDako

m ity duch, faotszya, humor niebywały. Zdawa

łoby się, źe ci młodzi żoł nerze polscy nie ro

zumieją co to znaczy niebezpieczeństwo. Idą ua

przód wesoło z niepowstrzymaną ochotą. Dla

osiągnięcia swego Z)dania pułk drugi zmuszony

jest odbywać kolosalne, wyczerpujące maraze

3 i 4 batalion dociera do Farfaaszef i !u zatrzy

muje się. 1 i 2 batalion od Bartfalu i od Rona

szek: idzie przez Barczanfalu, Szurdok, Rozalia.

Stąd różnemi drogami różne oddziały pizedo

st»,ją się przez góry w dolinę ciągnącą się od

Peltroy do Fcls?.ov:szo. Przedarłszy się przez ol

brzym:e zap ry śjieżae idą e.d Alsowicso przez

Petrową ku Roni« Polanie. Rona Polans leży o

kdkadziesiąt kil/m etrów dalej wzdłuż linii ko

lejowej za Marmarosz Sz;gct. Giy więc w jska

austryackie wrcz z częścią Legionów wyparły

już Rosyan z Marmarosz Sziget, przez marsie

te miaco wz:ąc Rosyan w kleszcie pod Roną

Polaną. 3 i 4 batalion Legionu oraz wojaka au

stryackie m ały atakować Ronę Polanę z kie

runku linii ko ejowej, to jest od zachodu 1pół

nocy, zaś bataliony 1 i 2, które wykonały sza

loi em tempem kolosalny m*rsz w kształcie o

gromnie w,ydłużonej litery ,U * miały uderzyć od

południa. Pod Roną Pclaną nie rozwinęła się je

dnak większa bitwa. RoEyaaie wobec koncen

trycznego rtaku nie dotrzymali tu placu i cof

nęli się aż K8 o,imozb, to jest na samą granicę

Węgier. Za nimi do Ko.osmSió pcsiły wojska

austryackie.

II połk po niesłychanie forsownych marszach

i mnóstwie potyczek dostał jeden dzień wypo

czynku w Marmarosz S?.iget Tymczasem III pułk

oczyszczał północna WTęgry z Rosyan wśród cią

głych potyczek, niesp d,iewanycb a częstych

napadów. Rosjanie pobic:i wycofali się przez gó

ry du Galicyi W ten sposób komitat Marmarosz

Sriget był oczyszczony z Rosyan, a przez to

sarno i Węgry uwolnione od inwazyi.

Atak legionistów był wszędzie prowadzony z.

takim rozmachom, z taką pewnością siebie, że

Ro;yanle choć niejednokrotnie liczniejsi, vm ę

ozifc cofali się. Atak przychodził niespodzianie.

Kampanię wygrała dzielność, duch poi(kich żoł

nierzy i ich nogi. Forsowno marsze tak prosto

z wsgonu wyczerpały a oli słabych, których nie

brak bjło wśród ochotników legionistów.

Okies drugi przyniósł wkroczenie do Ga

licyi.

II pułk z Marmarosz Sziget koleją przyjechał

do Tarac?k5z, gd *ie ściągnął także pułk III.

Z Taraez’ 5z doje«haao jeszcze koleją do Ney

reubaza. S ąd cała kolumna wojsk pohk;ch wy

ruszyła szosą wp;ost na półnec przez D mbo i

Kouigsfeid. Legiony mhły przsjść K(rpaty, we

(drzeć się do Galicyi i z atckować Rosyan w

punkcie, gdzie się tego najmniej mogli spodzie

wać. Aby to osiągnąć, leg ony musiały prze

drzeć się przez łańcuch gór w mie;scach takich,

gdzie Rosyanie nie przypuszczali możnożci pizej

ścia. A więc nie przez wąwoiy i utarte szlaki

polsko-węgierskie, gdyż ie strzeżone były przez

wojsko rosyj(ikie, lecz W’prost przez szczyty, tak,

jak na w’ycieczce awanturniczy turysta.

Poszedł więc III pułk (czy też część jego) ua

lewo od KS(iigsf,Idu pizsz Nemet Mokra przez

góry koło Popa iwana w kierunku na Osra do

dę. Ctlom tej ascyi było dostaaie się na lewą

flankę doliny Ru,fajłowej i Zielonej, w której

prowadzona być miała ofensywa. Równocześnie

gros oddziałów mia?o przedostać się w dolinę

Rafajłowej. Wyruszyły więc przez Brusturę do

Hoizschlnghausen, te wzięły s;ę na prawo wprost

na lesisty szczyt góiski, zwany Paaterpass Przsz

ten Bz:zyt wysoki na 1270 m , gdiie nie było

żadnej d ogi, miały przejść legiony wraz z wo

zami i trenem Aby ten niesłychany matss prze

prowadzić zbudow ano poprostu drogę. K»erGwat

ctwo całej budćwy objął por cznik Słasskiewiez,

inżynier z Bochni Droga pięła się pod gó:ę miei

-c a r;i bardzo stromo, bo spadki dochodziły do

GO°/,, a zsk- sy nie mńły więcej nad 20m Aby

uzyskać na s;)a(lkach tak wielkich gzyms - dro

gę, budow’ano ją jak most z ok ągiaków, które

tkwiły z jednej strony w ścianie góry, a z dru

giej spoczywały na palach, wbijanych w pochy

łość stoku. Drogę robiono z ogromnym peśple

cherfl a legiony posuwały się w miarę po-tępu

robót. W kilkau śi ie etui, które zajęły roboty

przeprawiły się legii;jBy na drugą stronę.

Rosyanie zdumieli się, zobaczywszy wojeko

wychodzące z czsir ej ściany lasów. BCzortowy

ditki", nazwali późni:j legionistów.

Wuj;ka ro

sy:sde były tak zaskoczone atakiem oddziałów

poi(kich, ie nie próbowały stawiać .\iększege o

pcru

Zresztą legiouiści szli z tak m zipałem,

raduś ią i fantazyą że zdawało się, że nikt ich

nia powstr’yma, Przez zw,cęskie potyczki zda

byto R;.fajłowę, zaję,o i Ziel mą. Zaatakowano

Nadworną od połnduia i z flanki od zacoodti.

Atak z flanki przeprowadziły odd.iały pnłkn III,

które przyszły przez Jasień, Sołotwinę, Hwozd i

w decydującym momencie uderzyły na Rosyan.

Wojska roayjssie cof ięły się. Legiony w tryum -

fe zajęły Nadwó nę Część posżł» dalej w kin

mnku Nazawizr/iwa F,ikowa a równoległe z tą

linią, idącą już wprost na Stanisławów, tylko już

znacznie dal*j

północy, wrsunął się batalion

kap, Roji. docierając aż do Bo orociczan, odle

głych ed Slanisławowa tytko o 16 kilometrów.

Tymczasem Rusyame opamiętali się, jak niewiel

kie siły idą przeciw nim, z drugiej strony po

trafili ściągnąć olbrzymie pasiiki i przeszli do

ofenzywy. Ich marsz szedł przeż Bohorodczany,

krore mraęli w nocy, p«zez Źuraki, Sołotwinę na

Mołotków. Tea n» cny marsz został tak szybko

przeprowadzony, żs nagle potężne siły rosyjskie

zoa asły się z b ku legtouów. Posuw;ły stę one

ciągle napruód i groziły odcięciem legionów od

gór i oto zmiem Aby tego umknąć 29 paździer

nika wydano rozkaz zastakowania Rosyan. Atak

szedł ciągle na lewo od Nad«ó nej z flanki do

tychczasowego frontu. Rozwinęła gę bitwa na

pizestizeni Hwozda, Mołotkowa, Sołotwiny. Naj

zaciętszo wołki toczyły się pod Mołotkowem, tak

że caią tę bitwę nazywają: bitwa pod Mołot*

ko we:«.

Legiony znalazły się w sytuacyi niesłychanie

trud iej. W p ęć tysięcy mu«iały walcifyć prze

ciwko 30 kilku tysiącom Rosyan, których ciągle

»CZAS" wreirerUi x wyjątkiem dni po niedzieli i świętach

ZTT

° godzinie 6 rano i . ŁdJu?łSSSSE"*

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 10 ha! 1

r.««*

prenumerata

w ynosTrZ°rnyUhaL’raMy6^

W Krakowi§ W miejscu

«* cały rok na kwartał na 1 miesiąc

z odnoszeniem do

domu

........

o?, on

7kor-50 b. Zkor.50hal.

Poc z tą w państwie A nstrya ckiem

........................

dfa koron

9kor.—

3kor. -

Z dwukrotną wysyłką pocztową . . . . ]

.......................

* foron

9kor. -

3kor. -

Pocztą w państwie Niemieckiem . . .

*" koron

10kor. 50 h. 3 kor. 50haL

Do wszystkich państw, należących do związku ńorrłńnrńnń le 1 011 10k°r .50n.

3 kor. 50 haL

W państwie rosyjskiem (abonament przez u r z e d ? n nii

to v°o0n 12 kor- -

4kor. -

Według urzędowego wykazu pism z T ^ Z lZ l °Z

u hJ°J

70^ 1

60 kop.

abonament Czasu przyjmują urzędy pocztow ą. J°kjących debtt w państwie rosyjskiem

Moskwie i Odesie. Z ino" h mi,°t f°=,fS ’ " ,? ° f .sr?ur3uAWarszawie, Ki]owieJWilnii,

kin,o o*«,*

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction