Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 659 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

r 78.

Kraków, 4 Kwietnia— Piątek.

Kok 1878.

L z a g wychodzi c od zi e n ni e (wyjąwszy niedziele i dnie świąteczne).

Numer pojedynczy w Krakowie kosztuje 1 0 centów,

Prenumerata wynosi:

]ttlejHCOwa w Krakowie ,

rocznie złr. 20 ct.— kwartalnie złr. 5 c t . — miesięcznie złr. 2 ct___

« Lwowie: w Ajencyi ,,CZASU"

B24

6.—

225

» państwie austryackiem

24’’ -

2"25

do całych Niemiec

tal. 16sgr. 20

tal. 4 sgr. 5

tal. 1ser. 15

do Francyi i Angin

frank. 108

frank. 27

frank. 10

do Belgu, Włoch i Szwajcaryi

,,20

0 i ł y z pieniędzmi prenumeracyjnemi i na ogłoszenia (inseraty) przesyłane być winny franco do Admi

g tracyi ,,CZASU" w K rakowie, przy ulicy Mikołajskiej pod 1. 444.

Listy reklamacyjne niezapieczę

towane me ulegają frankowaniu. - Listów niefrankowanych nie przyjmuje się.

HCkoplnma nadsyłane R edakcyi nio zwracają się i byw ają niszczone.

CZAS

)

Przedpłata na ,,GZAS"

od d. 1 Kwietnia 1873 r.

W Krakowie — w całejAustryi:

rocznie

złr. 20 złr. 24

półrocznie n

10»12

kwartalnie ,,

5n6

m iesi§cznie »

2» 2c.25

y Prenumerat§ prz}jniiiją i

w TVtedniu: A. Oppelik, Wollzeile 29;— w Paryżu

(na Francyg, Belgię i Anglię) pułkownik Winc. Racz

kowski, Faubourg Poissoniero 33, wreszcie wszystkie

urzędypocztowe w kraju i zagranicą.

Uprasza się o wczesne zabawianie i wyraźne wypi

sanie nazwiska i miejsca odbioru, albo nadesłanie da

wnej opaski drukowanej z adresem.

Prenumerataliczy sięodkażdegopierw szego

dnia miesiąca.

*Prenumeratę najdogodniej przesyłać prze

kazem pooztowym.

Cena nGzasuu za granicą ogłoszona jest w tytule

każdego numeru.

Kraków iJ-kwiełnia.

Wjednym z dzienników czytamy wiado

mość, jakoby rząd rosyjski wokólnikudomo

carstw europejskich przedstawił, iż teraźniej

szy rząd hiszpański nie może być uważanym

za wyraz woliluduhiszpańskiego, aprzetogdy

przedstawiciele Rzeczypospolitej hiszpańskiej

nie mogą za takich uchodzić, należy więc z

nimi tylko warunkowo utrzymywać stosunki.

Okólnik taki z daty 12go marca r. b

. miał

poseł rosyjski p. Nowikow wręczyć wprze

szłymtygodniu hr. Andrassemu.

Pomimo daty i szczegółów przytoczonych,

wiadomość ta wydaje nam się nieco wątpli

wą, nie tyle co do istnienia samejże notyro

syjskiej, ile codopomienionej jej treści. Wia

domo bowiem, że rządy porozumiewały się z

sobą nad wypadkami hiszpańskiemi, i niemo

gło być zresztą inaczej. Znanąjest nota mi

nistra sprawzagranicznychp. Rćmusata wod

powiedzi na notyfikacyę ogłoszenia rzeczy

pospolitej wHiszpanii; wiemy również o o

świadczeniu lorda Enfielda wparlamencie an

gielskim, ż e Anglia uważać może rządhiszpań

ski jedynie jako prowizoryczny. Byłobyzatem

rzeczą naturalną, gdybyRosyazapytanaprzez

inne mocarstwa lub z własnego nawet popę

du, wystosowała notę wtymprzedmiocie do

innych mocarstw.

Prowizoryumrządu hiszpańskiego wypływa

już z samego faktu, że kortezy znowychwy

borów mają być zwołane jako konstytuanta.

Iune atoli ma znaczenie, jeżeli rząd hiszpań

ski uwążany jest za prowizoryczny, aniżeli

gdy mu się odmawia cechy ,,wyrazu ludu

hiszpańskiego", co miała zawierać notarosyj

ska. Prowizoryum może być ,,z woli ludu",

tak jak niem jest niezawodnie we Francyi;

w razie przeciwnymnota rosyjskatak dobrze

dałaby się zastosować do Francyi jak do

Hiszpanii, a może nawet lepiej,ijmstan rze

czy wHiszpanii nastąpił po dobrowolnej ab

dykacyi Amadeusza, a we Francyi po rewo

lucyi 4go września, wchwili, kiedy ,,wolalu

du" najmniej miała sposobności się objawić.

Z tego też powodu zwróciliśmy uwagę na

wiadomość o nocie, która zdawała powoły

wać się na ,,wolę ludu" jako na kryteryum

rządowe wobcem państwie. Byłaby to za

prawdę całkiemnowapolityka, abyjedenrząd

o drugimorzekał, czy jest on ,,wyrazemlu

du" albo nie. I najakiejże podstawieopierał

by się sąd podobny, a raczej wyrok? Nie

pojmujemy. Czy na wyborach powszechnych?

Zdawało namsię, że po doświadczeniach, ja

kie Francya za ostatniego panowania przeby

ła, wybory powszechne, które były zawsze

utopią wteoryi, okazały się zupełnymfał

szemwpraktyce. Łamie sobie właśnieThiers

wtej ehwili głowę ze Zgromadzeniem naro

dowem, aby skoro fałszu tego pozbyć się nie

można, udałosięzorganizować luburegulować

wybory: zdaje się jednak, iż napróżno. Trze

baje będzie podobno zostąwić takiemi jakie

są, dopóki ich sama społeczność nie odtrąci.

Gdzież więc szukać owego ,,wyrazuludu" dla

rządu?

Widzieliśmy,jak,,wolaludu"uznanazapod

stawę przyanneksyach była szanowaną; stała

się ona czystą ironią wpolityce. Czemżeby

dopiero była wola ludu nałożona, jako

warunek rządom wich wzajemnych stosun

kach, i to w czasach, w których jedynem

źródłem prawa jest fakt dokonany, na zasa

dzie: siła przed prawem; i to wpolityce,

która głosi ciągle nieinterwencyę, niemię

szanie się żadnego państwa wsprawy we

wnętrzne drugiego!

Nie wdając się wcale wocenianie spraw

hiszpańskich, mniemamy, że jeżeli rzeczona

nota istnieje, inne jej musi być znaczenie.

Wprowadzenie bowiem ,,wyrazu ludu" jako

warunku dla rządu, wjego stosunkach mię

dzynarodowych, zapowiadałoby nową erę w

polityce. Wprawdzie byłaby to polityka in

terwencyi, którą Rosya wprzeszłym wieku

praktykowała, a niestety z wielkimskutkiem,

dobrawszy sobie wspólników; lecz wątpimy,

pomimo braku wszelkiej moraluej podstawy

wdzisiejszym politycznym kierunku europej

skim, aby znalazła odgłos dla tej innowacyi.

Chyba, że zamierzono przyspieszyć przepro

wadzenie wszędzie fałszu wyborów powsze

chnych, na co się i tak zanosi.

M;ORHŚPOŃDKNCYA »CZASflł

Lwów 2 kwietnia.

(E.) Donosiłem wam, że na ostatniem walnem

zgromadzeniu klubu postępowego przyjęto wniosek

zaproszenia Dra Smolki,jako delegata lwowskiego

do Rady państwa, ażeby zdał sprawę z ostatnich

czynności delegacyjnych wobec mającego się zwo

łać zgromadzenia wyborców. Na poufne zapytanie

jednego z członków klubu oświadczył Dr Smolka

gotowość do zdania sprawy przed wyborcami, je

żeli go wyborcy do tego zawezwą. Otóż kilkunastu

tutejszych wyborców postanowiło zaprosićDrSmol

kę i zwołać zgromadzenie wyborców na pierwszą

niedzielę po świętach.

W naszej Radzie miejskiej jutro mają sięodby

wać dalsze obrady nad wnioskamikomisyi, zajmu

jącej się rewizyą budżetu. Spodziewają się, że

budżet przez tę komisyę okrojony, w całości lub

z małemi zmianami będzie przyjęty.

Bardzo niechętnie przyjęlinasiprawnicy wniosek

obecnie Radzie państwa przedłożony o zniesieniu

t. z . przymusu legalizowania podpisów na doku

mentach tabularnych. A nietylko u nas przeważa

to zdanie, że zniesienie przymusu podkopie całą

dobroczynną doniosłość nowej ustawy tabularnej

z d. 25 lipca 1871. Prawie wszystkie bowiem pi

sma fachowe austryackie tego samego są zdania.

Nowaustawatabularna, zaprowadzeniem przymusu

legalizacyjnego podniosła materyalną wiarcgodność

ksiąg publicznych, co oczywiściejest nietylko zko

rzyścią właścicieli, ale i wszystkich tych, którzy

wchodzą z nimi w stosunki prawne. Obecnie po

jednorocznem zaledwo trwaniu ustawy hipotecznej

znosząprzymuslegalizowania, który co do naszego

kraju, o ile wiem, żadnych ,dotąd skarg niewywo*

łał, owszem nade::dobroczynnym się okazał, nie.—

dopuszczającwpisów na podstawiedokumentów pod

robionych i według powszechnegoprzekonania czy

nią niewątpliwą krzywdę krajowi. Żałować tylko

wypada, że niezDalazł się żadendeputowany, coby

podobnie jak p. Tomaszczuk przy ustawie o po

stępowaniu upomniczem, wyjednał wykluczenie na

szego kraju od zwolnienia z obowiązku przymusu

legalizacyjnego.

______

W łctlcń 2 kwietnia.

Dziś zebrały się obie dełegacye. Delegaci gali

cyjscy pp. Grocholski, Zyblikiewicz, Wodzicki, Ja

worski, Smarzewski, Horfdyski byli obecni nadzi

siejszem posiedzeniu i znajdą sięjutro na recepcyi

u N.Pana. P . Gzerkawski również dziś przybywa

do Wiednia ijutro to sarnó razem zinnymidele

gatami będzie na przyjęciu u Cesarza. Udział za

tem wszystkich delegatów galicyjskich jest faktem

dokonanym. Niektóre dzienniki wieczorne zapisują

nieobecność p. Smolki na posiedzeniu delegacyi,

ale zapominają, że p. Smolka nie jest członkiem

delegacyi. Delegacya przedlitawska rozporządzając

większością, nie wybrała żadnego Polaka dokomi

syi z wyjątkiem ks. Jabłonowskiego. Nie dzieje się

to zresztą po raz pierwszy. Stronnictwo wierno

konstytucyjne ciągle pracuje nad tem, aby dopro

wadzić do unieważnienia mandatów posłów galicyj

skich. Delegaci galicyjscy, zdaniem naszem, mają

drogę wytkniętą, to jest wytrwać na stanowisku

swojem w delegacyi, nie oglądając się na to, co Izba

uczyni z ich mandatami. Zdaje się wszelako, że

nie przyjdzie do unieważnienia ich mandatów.

Dełegacye dokonawszy wyborów do komisyi, od

roczyły się na czas niepewny. Zdaje się, żo nawet

komisyę odpoczną przez wielki tydzień, a następne

posiedzenie delegacyi odbędzie się dopiero około

I8go b. m . Delegaci galicyjscy jutro wieczór za

tem wrócą do kraju.

Presse dzisiejsza pisze o jakiejś agitacyi wybor

czej prowadzonej w C-ah-y

na. korzyść żywiołu

polskiego przez urzędników i starostów powiato

wych, ,,przywdziewających naten celmundur cesar

ski."

Wy tam lepiej musicie wiedzieć o tej agita

cyi, która zapewne istnieje tylko w wyobraźni lub

tendeneyi wspomnionego pisma.

Rzym28marca.

Trzeba być szczerze przywiązanym do liberal

nych zasad, albo też mieć nieporównaną żądzę wła

dzy, by chcieć dzisiaj stać u steru rządu we Wło

szech i zasiadać wparlamencie na ministeryaloych

fotelach. Miękkie one wprawdzie i pokrytekarma-v

zynowym aksamitem, ale nie jedną ciężką chwilę

sprowadzają dzisiejszym swym właścicielom. De

putowanijeżeli nie przybywają często do Iżby, to

za to kiedy raczą powrócić do swych zajęć umie

ją rząd napawać goryczą i gryzącemi słowami

mszczą się przynajmniej, za powoływanie ich do

obrad. W tych dniach p. Sella tak gwałtownemi

wyrazami przemówił do deputowanego Coste, a

ten tak znowu odpowiedział mu obelżywie, że

prezydujący musiał i ministra i posła wezwać do

porządku, od obu zażądać wyjaśnień i cofnięcia

nieparlamentarnych wyrażeń. Lecz po skończonych

obradach p. Coste czując się obrażonym wyzwał

na pojedynek ministra skarbu. Że nie przyszło do

krwi rozlewu nie potrzeba mówić. Nicotera i

Cesarini zjednej linzii Tenani z drugićj

jako sekundanci po długich naradach zawyroko

wali, że honorowi zadośćuczyniono odwołaniem

słów obraźliwych w Izbie i wydalipiśmienny edykt

uroczyście przez siebie podpisany, którym ogłasza

ją zpowagą wszem wobecikażdemu zosobna, iż

p. Sella bić się nie będzie z p. Coste. Chciałbym

wam pokazać kilka przynajmniej twarzy prawdzi

wych Rzymian komentujących ze zwykłym tutej

szej ludności dowcipem ten rządowo-opozycyjny

skandalik, któremu każdy dziennikpoświęcił kil

kaset przynajmniej wierszy, czy to z trójnoga ga

zeciarskiego rozbierając tak ważną kwestyę, czy też

humorystyczne wyprowadzając wnioski. My tu się

skandalikamilubimy bawić, kiedy położenie kraju

niejest bardzopomyślne, ale teżbyćmoże, że nie

koniecznie jasne niebo nadpółwyspcm się rozcią

gające kwasi humor ludzikierujących sprawami

Włoch, a psuje także krew lewicy za długo już

wyczekującej śmierci ministerstwa.

Tymczasem ministerstwo nie ustępuje ibyćmo

że, że wcale nie ustąpi. Położenie zmieniło się

nieco od pewnego czasu. Rząd znajduje trudności

w zagranicznych gabinetach w przeprowadzeniu

prawa o zniesieniu zakonów. Dyplomacya podobno

domaga się utrzymania domów jeneralnych,

chociaż ministeryum głosi w swych organach, że

nie dopuści nigdy mieszania się obcych rządów

do wewnętrznych spraw królestwa, to jednak in

nym podobno językiem przemawia w Wersalu,

Brukse]li, Wiedniuprzez swych ambasadorów. Rząd

włoski wie dobrze, źe nie znajdzie silnego w Eu

ropie oporu, kiedy będzie chciał przeprowadzać

swe widoki przeciw kościołowi, że nawet znalazłby

w niektó:ych gabinetach poparcie; ale czuje ze

zwykłą sobie przezornością, że co wolno Bismar

kowi, to nie wolno Lanzy, że trzeba sięrachować

z tysiącznemi okolicznościami. Położenie rządu w

tej chwilijest nie do pozazdroszczenia. Z jednej

strony party nietylko przez lewicę, ale i przez

własnych popleczników, którzyby z kassaty zako

nów mogli coś skorzystać, z drugiej powoływany

do odpowiedzialności przez dyplomacj’ą i związa

ny prawem rękojmi (garan:ie) lawiruje między

skałami omijając o ile niebezpieczne miejsca, idąc

dwa kroki naprzód,dwa kroki w tył, ale nie wy

chodząc całkowicie na otwarte morze. Poprostu o

szukuje ijednych i drugich, wszystkim obiecuje,

wszystkich uspakaja, od wszystkich częściowe wy

zyskuje ustępstwa. Deputowany Restalli przygoto

wałjuż projekt zniesienia zakonów, alo przejść on

musi przez komitet i nie może być wniesiony do

do Izby jak po świętach Wielkanocnych. Wido

cznierządpragniezwłoki,abyoddalać oile możności

glosowanie, a ponieważ feryo wielkanocne zabiorą

kilka tygodni, prawo możo przyjść pod ,rozbiór

parlamentu zaledwie w końcu kwietnia. Izba nie

będzie chciała utrzymania domówjeneralnych, mi

nisteryum postawi zaś w tym względzie kwestyę

gabinetową, a wtedy pozostająjedynie dwie drogi:

albo podać się do dymisyi, albo rozwiązać Izbę

Zdawało się, żeśmierć ministerstwu. Lanza-Scl

lajuż za wyrokowana, tymczasem dzisiaj położe

nie rzeczy się nieco zmieniło i mamy pewne po

wody sądzić, że rząd nawet rozwiązanie przedsię

weźmie Izby, a nie ustąpi z placu. Ilardy to śro

dek, niebezpieczny, nawet przydzisiejszem usposo

bieniu kraju ihiszpańskich zamieszkach, ale może

dla rządu będzie konieczny.

Nie stawiam jednak żadnej alternatywy. Nie

trzeba zapominać, że jesteśmy we Włoszech, tu

nigdy przewidzieć nie można jutra, ani być pe

wnym najdrobniejszej rzeczy. Za kulisami pracuje

się silnie, sekretnie wchodzi się w układy,Izba nie

składa się zsamych katonów, a sumienie poselskie

nie jest znowu tak nadzwyczajpewne, by rząd nie

mógłjuż na pewne liczyć na żaden kompromis

Być jeszcze może, źe w ostatniej chwili najbardziej

przeciwni, przekonani żarliwie głosować będą

za utrzymaniem domów jeneralnych. Być może,

że nic się nie zmieni, ani ministeryum do dymisyi

się nie poda, ani królIzbynie rozwiąże, rejtera

da pójdzie z chwałą i prawo wedle woli

rządu przejdzie spokojnie, bez wielkich wstrząśnień

i niewielką mniejszością opozycji, lu bynajmniej

nie ma mowy, by domyjeneralnepozostały. Mogę

zaręczyć zgóry, że zakony wItzymio będą znie

sione i śladu z nich prawic uie zostanie, irzeeiwm

im są całą duszą tak dobrze ministrowie, jak

iskrajne stronnictwa i nieodwołalny wyrok zapadł

już od dawna. Tu nie idzie bynajmniej o zakony,

tu idzie tylko o prawo. I’rawo i wykonaniejego

są dwie rzeczy odrębne. Prawo się tworzy dla

Europy, a wykonywa się dla własnych widoków,

leżeli więc nawet domy jeneralne utrzymane zo

staną, jeżeli Izba większe nawet ustępstwa zrobi,

to położenie rzeczy nic się w tej mierze nie zmieni.

Walka to nie o klasztory, ale o kościół cały, nie

o pojedyncze jego instytucye, ale o treść, o całość,

0zasadę, o bytjego. Piotrpanuje w Rzymie nad

katolickim światem, Piotr nie uważając na groźby

1 niebezpieczeństwo głosi prawdę, potępia błędy,

Piotr pewną ręką idzie pierwszy do boju i społe

czeństwu jedyną, prawdziwą postępowania drogę

ukazuje, Piotr się ani nie uniży, ani nie podda,

ani ustępstw nio uczyni, Piotr jest epoką, więc

trzebają wysadzić zjej siedliska, rozbić, na dro

bny piasek zmiażdżyć; jedność włoska ma nerwy

nadto słabe, by się czepiać środków gwałtowych,

jej mistrz Machiavelli dawno ją swemi nakarmił

iwypieścił zasadami i nauczył ją jak pełzać po

ziemi i nurtować cicho, skrycie, powoli, a skute

cznie. lir. Cavour, którego głosi się książę Bis

marktak wielkim admiratorem ipowolnym uczniem,

pozostawił też po sobie całą szkołę.

Jest jeszcze powód jeden, który może wpłynąć

na podtrzymanie ministeryum. Traktat Francyi

iPrusami o wypłatę piątego miliarda i nadzieja

opuszczenia przez Niemców francuskiej ziemi wy

warły tu niesłychane wrażenie. Podziałałyonenie

tylko na ministeryum, ale więcej jeszcze może na

skrajne stronnictwo. Wszystkim się na raz przy

pomniało złamanie konwencji wrześniowej, które

jak cień Makbeta nie dozwala zasypiać ojcom oj

czyzny. Przestraszono się tej żywotności Francyi,

która pobita przez zewnętrznego nieprzyjaciela, wy

uiszczoua przez komunę i domowe usterki, złama

na, schorowana tyło siłjednak pokazuje, i tak się

prędko z materyalnego przynajmniejpodnosi upad

ku. Pomimowoli przychodzi na myśl porównanie

z półwyspom. Czynilijo widocznie ministrowie, se

natorowie, deputowani, wielcy imalijedności bo

gowie ido smutnych przyjśćmnsieli rezultatów, bo

znać iw dziennikach i w parlamencie i wbiórach

rządowych przyspieszonego gorączkowego ruchu tak

różnego od niedawn go spokoju i pustej sali na

Monte Citorio. Perseverama chwaliFrancyę, cieszy

się z jej powodzeń, ale jakże słowa jej nie chcą

,z ust wychodzić, jak zimne te serdeczne życze

’nia , które czyni sąsiadce Bwej najbliższej. La

Libertd tłumi prawio swój gniew, z widocznym

żalem przemawia, poważnie niby, ale niechętnie,

mby obojętnie, ale z tajoną rozbiera zazdrością.

W całej niemal prasie czuć strach, jakby już nie

bezpieczeństwo wisiało, jakbyśmy byliw przed dniu

wypowiedzenia wojny.

Ukończyło się nawet bezrobocie deputowanych

irządowe i opozycyjne ławki zapełniać się zaczę

ły, a codawniej napięciuset dwudziestupo

słów składających Izbę przychodziło ua obrady

uiędziosięciu czterech (atti ufficiali delta

Camera 5.3P)), od kilku dni mamy wystarczają

cą liczbę do wotowania legalnego. Nicotera

wystąpił natychmiast z wnioskiem, by wszystkie

prace odłożyć na bok, a zająć się jedynie organi

,zacyą wojska ,,musimy mieć siedemkroć piędzie

siąt tysięcy uzbrojonychludzi, koniecznie siedmkroć

piędzicsiąt tysięcy".

Siedmkroć piędziesiąt tysięcy

stało się kabalistyczną liczbą od dnikilku. W Izbie

o niczem nie słychać tylko o uzbrojeniach, ażdzi

wno zkąd ten wojenny zapał. Kiedy przed trzema

tygodniami minister błagał by porzucili karnawa

łowe zabawy dla projektów reformy wojskowej,

nikt go słuchać nie chciał, dzisiaj zasypują go li

teralnie wnioskami o szybkie uzbrojenie. Jednego

dnia wniosekNicotera, drugiegoGriffini,trze—

Częśó literacko-artystyczna.

X Wystawy

Towarzystwa przyjaciół sztuk pięknych

w Krakowie.

Odkąd gazety u nas nastały, zapisywano w ru

bryce miejscowych wiadomości wszystkie festyny,

assamble, obiady wydawane w stolicy. Wyliczano

obecnych gości z wszystkiemi ich tytułami, niekie

dy liczbę półmisków, czasem i wiwaty, ale z bar

dzo krótką przemową, czyto z życzeniem dla sole

nizanta lub solenizantki, czyingratiamnowego do

stojeństwa lub orderu, czy zwykłe: kochajmy się!

Już za naszych czasów, kiedy nie ma obiadów ani

u X.Prymasa, ani uhetmana, lubktórego z wo

jewodów, nastały składkowe biesiady ku uczczeniu

jakiej uroczystości, pamiątki lub osoby, i te do

starczają obfitego materyału w przemówieniachprzy

każdym kielichu, tak że zebrawszy je razem, mo

żnaby przypuszczać, że przemowy więcej czasu za

brały niż sam obiad. Możnaby je zatem nazwać

,,gadającemi ucztami."

Nie wiem do jakiejby z tych dwóch^ kategoryj

policzyć naszego artystę p.Kossaka, który w tych

dniach wyprawił w salach wystawy bardzopiękną

ucztę? Sam ją bowiem podjął własnym sumptem,

a z drugiej strony, pozwolił się wygadać swoim

gościom. Zdaje się więc, że połączył oba te ro

dzaje, a jeszcze w dodatku zaprosił publiczność,

żeby się delektowała i ucztą i gośćmi i gospoda

rzem.

Uczta to prawdziwie artystyczna. Dziesięć akwa

rel wyszłych w ciągulat kilku z pod pędzla ma

larza dało sobie rendezvous w Krakowie, żebysię

pokazać, nim wyruszą na wielkąrcprezentacyępo

wszechnej wystawy wiedeńskiej. Obrazy te, jak się

spodziewamy, dobrze zalecą i artystę i sztukę na

szą, wobec tego zbiegowiska płodów, wyrobów, li

tworów całego światailudzi wszystkich strefikra

jów; mają one bowiem piętnosobie właściwe, a ra

czej właściwe naszemu krajowi, naszemu polskie

mu światu, nietylko w fizonomii ludzi,ich ubiorze,

zwyczajach, leczjeszcze w tych rysach dziejowych

czytowarzyskich, z których wyczytaćmożna, w czem

się kocha ten naród, i w czem się najwybitniej

charakter jego objawia. Malarz bowiem podobnie

jak poeta, wybiera zazwyczaj tylko te przedmioty

któremi wie, że najlepiej potrafi przemówić do

uczuć, czyli poruszyć tajną sprężynę wrodzonych

upodobań. Gdyby malował morze zjego burzami,

okręty, bitwy na nich, rozbitków wyrzuconych na

brzegii tym podobne sceny; mógłby wzbudzać ad

miracyę znawców, lecz nieznalazłby takiego odgło

su między ludem który morza niewidział. Niechże

natomiast przedstawi oracza, łany pszenicy i bły

skające sierpy, stada wołów, tabuny koni hasają

ce swobodnie, lub pojedyncze rumaki pod bogate

mi rzędami toczone przez dziarskich jeźdźców,

dość rzucić okiem aby powiedzieć: artysta wyo

braził życie rolnicze i rycerskie.

Wszystkie obrazy Kossaka noszą ten właściwy

naszemu narodowi charakter; mają inne zacięcie,

mówią odmiennym językiem niż utwory Włocha,

francuza, Anglika, Niemca. Nie już sama kompo

zycya, zazwyczaj wielkiej prostoty i naturalności,

a przytem pełna życia i ruchu — ale i ton obra

zu powiada, że kwiatki te powschodziły pod nie

bem, które niewiele liczy dni słonecznych — są

kolory, lecz nie ina w nich tego kolorytu, jakim

się odznaczają biegli akwareliści u których takowy

jest przyrodzoną własnością. Myśl, uczucie, ducho

wośćżetakpowiem, leżytu w rysunkui ma ca

łą przewagę nad tem co w oczy bije, olśniowa

zmysłowio. Czyby artysta nasz użyłtak samo czar

nej kredki jak Artur Grotgier; nicby na tem nie

straciła wartość jego kompozycyi nosząca w sobie

te warunki, które idą na karb właściwej twórczo

ści. Być też może, że tacy co sję kochają w wy

łącznych przymiotach malowania akwarellowego,

choćby to niewiele mówiło do umy.słu i ser

ca, znajdą, że Kossak niewyrównywa głośnej sła

wy akwarelistom angielskim lub lraucuskim; atoli

niepodobna żeby sąd ich nieabdykował wobec tych

wyższorzędnych przymiotów jakie stanowią główną

zaletę dobrze skomponowanego obrazu.

Mamy więc niezłomną nadzieję, że szereg akwa

relli Kossaka w korzystnem świetle i z poważnej

strony przedstawi się na wystawie wiedeńskiej.

Jakaż bo tu rozmaitość treści! Wysoki ton boha

terski idzie obok z potocznem życiem, a niekiedy

z groteską: rzewna legenda szlachecka, ze sceną

ludową — czyn na polu bitwy, z powszednim ży

wotem ryeerza-rolnika. Znajdziemy tu i znane da

wniej kompozycye, które i rylec powtórzył- jak

Mohorta pokazującego stado księciu Józefowi, jak

Sobieskiego błogosławiącego karawaką chorągiew

hussarską rzuconą w obóz turecki pod murami

Wiednia — jak znowu w humorystycznym rodzaju

wyborny Omnibus i targ na Kleparzu. Z najnow

szych utworów jest ReweraPotockijadący w wspa

niałej kolasie doLwowa, a zatrzymanyprzez orzą

cego chłopa, który wyorałhetmańską buławęiofia

rowałją przejeżdżającemu panu jakby przepowie

dnią przyszłych jego usług dla, Rzeczypospolitej....

Jest to największa z akwarelli. Artysta usiłował

w niej rozszerzyć skalę swego zwykłego kolorytu

idoprowadzićją do pewnej mocy, co w znacznej

części osiągnął; aczkolwiek nie uniknąłpewnej ja

skrawości psującej ogólną harmonię tonów. Oko

zbyt się zatrzymuje na czerwonym płaszczu i na

niebieskiej delii dworzan, otaczających kolasę, co

przeszkadza interesowi jaki przedstawiona scena

obudzą. BitwapodCustozzą lubo przed kilkulaty

wykonana, dopiero teraz dostępną jestpubliczności

do oglądania. Jakie tu życie! Natarciepułku jazdy

którą dzielnyRodakowski dowodził ua włoskąpie

chotę, unosi ze sobą widza, któremu serce bije

jakby i on z nimi razem leciał na ten czworobok

ziejący ogniem. .. Z:iać tu w każdym calu artystę,

który kłębom dymu każe wzbijać się w górę, aby

nie zasłaniały ani nóg końskich, ani ludzkich.

Dym u niego niejesttą zasłoną, którama pokryć

zachodzące trudności....

Charakter wielkiej prawdy nosi scena pcd Gro

chowem, w której niedawno zgasłyhr. Leon Rze

wuski ówczesny oficer artyleryi, pod gradem kul

moskiewskich przybywa z kanonierami wyciągać

na polu zostawioną polską armatę.... postać tego

dzielnego oficera przedstawił artysta z taką wier

nością, że każdy go pozna, kto go znał wówczas.

Z wielkim talentem oddał artysta ten ruch ipo

śpiech koni i ludzibędących pod ogniem bateryi

nieprzyjacielskich. Scena familijna przed pałacem,

kiedy towarzystwo wybiera się na konny spacer

zawiera grupy portretowane; z tych niektóre od

znaczają się przemawiającem podobieństwem.

Najnowsza akwarella: Bialonożka jest piękną

i]lustracj’ą znanej herbowej legiendy Sreniawitów.

Podupadłyszlachcictego rodu zmuszony był sprze

dać ulubioną klacz naWęgrzech, ale ta nie zapo

mina o rodzinnem gnieździe i przyprowadza swe

mu dawnemu panu całe stado koni.... Speuę tę

przedstawił artysta o zmroku. Przed bramkę ubo

giego dworku wyszła cała rodzina i domownicy,

Białonóżka poznaje swego pana a ten ją głaszcze.

Za nią widać całe stado koni, które przyprowa

dziła za sobą.

W ogóle we wszystkich utworachKossaka konie

grają wielką rolę; znać że temu zwierzęciupoświę

cił się artysta z całem zamiłowaniem; studiował

je pilnie, zbadał nietylkojego rasy, lecz iwłasno

ścii obyczaje. Koń - to godło rycerstwa, wplata

się we wszystkie koleje życia rycerskiego narodu;

artysta dając mu miejsce w swoich kompozycyacb,

podniósłgo do historycznego znaczenia, czego by

najmniej nie można powiedzieć o sławnych nawet

malarzach zwierząt przedstawiających takowe —

dla sztuki.

Nowych olejnych obrazów nie wiele przybyło

na wystawę. Jestjednakże wcale ujmujący rodza

jowy krajobrazp. Lipińskiego, oddający nocną sce

nę wianków puszczanych na wodę w wilię Św.

Jana. Blask od kaganka płynącego z wiankiem

wróżebnym pada na trzy stojące nad brzegiem

dziewczątka i sprawia dobrybo naturalny efektna

tle nocnego krajobrazu. P . Lipiński znakomiterobi

postępy, i jeżeli tak dalej pójdzie, można obiecy

wać sobie, że zajmie niepoślednie miejsce w rzę

dzie malarzy. Ma on wiele delikatnego uczucia, a

przytem sielską prostotę, która jednak nie porzuca

rzeczywistości dla jakiejś konwencyonalnej sielan

kowości.

Portret Cygankip. Maleszewskicgo, jest w tym

rodzaju, co dwie inno fantazyjne kobiety z kwia

tami, które już przedtem przysłał był na wystawę

a z których jedna szczególniej pełną jest wdzięku,

inajmniej czuć w niej maniery.

Między rzeźbami p. Stattler znany zaszczytnie z

wielu prac rzeźbiarskich, dał model swójdo po

piersia ś. p . hr. Adama Potockiego. Podobieństwo

rysów w sposób przemawiający schwycone. Nikogo

nie ma, ktoby za pierwszym rzutem oka nie po

znał tego nieodżałowanego męża. Artysta z wielką

znajomością rzeczy wymodelował wyższą część

twarzy -- atoli w ustach i brodzie nie dość silnie

wyraził ową męską energią, jaka si,edziała w tem

obliczu. Jest to tylko ebosza, którejpotrzebakilka

szczęśliwych dotknięć, aby nie tylko podobieństwo

ale i charakter duszy wlać w tę piękną głowę.

Prenumoratę przyjmnją:

W KRAKOWIE: Bióro Administracyi «CZASU" przy ulicy Mikołajskiej, w domu pod 1. 414; Księgarnie

PP S V Krzyżanowskiego przy ulicy Floryańskiej, Juliusza W ildta przy ulicy Grodzkiej, handel Maryana

Dworskiego w kamienicy księcia Jabłonowskiego i handel papieru Z. J . Wywialkowskiego w Rynku głó

wnym tudzież wszystkie urzędy pocztowe austryackie. -

O K lo s z e n l n (Inseraty) wszelkiego rodzaju

przyjmują się za op ła tą: za miejsce wiersza drobnego (petit) za jednorazowe umieszczenie 8 centów, za

następne po 5 cnt., oraz za opłatą należytości stemplowej po 30 cnt. od każdorazowego ogłoszenia. Wy

płata w Krakowie. Prenumeratę i Oslo**enla F -yim uią: we LWOWIE w Ajencyii «CZASU .

p. A ntoni Piątkowski, przy placu Katedralnym pod 1. 31. W WJEDNI U p. A . Oppehk, WoUzeile i w P r a ^

dze Ferdinands-Strasse Nr. 38. Na FRANCYg i ANGLIĘ w Paryżu Wny pułkownik Winc. R a cztm oslf’i

F aubourg Poissoniere Nr. 33.

Zaś tylko Ogłoszenia: w Wiedniu Wallflschgasse Nr. 10, w H a n * ?

burgu, F rankfurcie n. M,, Berlinie, łapsku, Bazylei (Szwajcarya) i Wrocławiu pp. U a a , m s M ^ r

i YouUr -

w Wiedniu P. U b, Wolizeile Nr. l , i li. Mont, Seilcrstatte 2.

w Bcrhme, Hamburgu, M o-\

nachium i Norymberdze p. Rudolf Mont - w Frankfurcie nad Menem p. G. L . Daubt et Comp,

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Завантажити файл

Завантажити файл

Видалення коментаря

Розширений пошук

Повідомити про помилку