Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 735 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N°1 60

Kraków, Poniedziałek 15 Marca 1900.

Rocznik LXII.

(Wydanie iticca»r«ie)

Przed odpowiedzią Serbii.

Sytuacja, która od tzasu interwencji br. For

gaci a w Belgradzie znajdoWala się w zawieszenia,

zbliża się, jak ttiożua sądzić, kn nowej fazie. We

dług zgodnych doniesień, odpowiedź Serbii

na notę austryacką ma dzisiaj być wrę

czona ministerstwu spraw zagranicznych przez

posła serbskiego w Wiednia. W ten sposób ma

nastąpić wyjaśnienie stanowiska Serbii wobec żą

dań austryackich, które streszczały się przede

wszystkiem w zrzeczenia się przez Serbię postu

latów terytoryalnycb i ekonomicznych, oraz w roz

poczęciu bezpośrednich r. kowań miedzy Belgra

dem a Wiedniem — rokowań, mających za przed

miot koncesye ekonomiczno. Jedna tylko depesza,

nie potwierdzona skądinąd, przypuszcza dalsze

jc9zcze odroczenie serbskiej odpowiedzi; wszyst

kie inne określają dzień dzisiejszy jako termin.

Jrśli można wierzyć pogłoskom, zewsząd nadr

chodzącym, stanowisko Serbii w oczekiwanej no

cie będzie konsekwencją noty okólnej do

mocarstw. Seibia — jak twierdzą — oddzieli

ściśle sprawy polityczne od ekonomicznych t. j.

kwestyę aneksyi i żądań terytoryalnych, od spra

wy traktatu handlowego i ewentualnych koncesyj

austryackich. Co :’o pierwszych ma oświadczyć, ze nie

stawiała urzędowo i nie stawia wobec Austro-Wę

gier żadnych postulatów bezpośrednio, gdyż auck

syę Bośaii jakoteż i wszystkie kwestye z nią złą

czone uważa za międzynarodowe, i przedłożyła ]e

już notą okólną mocarstwom, zdając się na ich

dceyzyę. W tym kierunku me widzi więc do bez

pośrednich rokowań powodu. W kwestyach eko

nomicznycb, depesze mówią tylko o zajęcia sta

nowiska wobec groźby hr. Forgacha, że rząd au

stryacki wycofa traktaty handlowe z parlamentn i

sejmu węgierskiego (eo się już w sejmie węgier

skim stsło). Serbia ma zaznaczyć w swej odpo

wiedzi, iż traktat był przed dość dawnym czasem

przez oba rządy, wiedeński i belgradzki, pozy

tywnie zawarły, z warunkiem, iż wchodzi w ży

cie dopiero po zaakceptowaniu przez ciała prawo

dawc/e obu państw kontraktnjąoyoh Otóż Serbia

spolmła ten warunek, gdyż skupsztyna traktat

przyjęła. Jeżeli obecnie Austrya pragnie go co

fnąć i nic przedłoży parlamentom, to Serbia bę

dzie prosiła o podanie puDktów, na które parła

mcnty zgodzić się nie chcą, a to w tym celn, aby

podjąć na nowo rokowania.

G’dyby nota serbska istotn)’o zajęła takie sta

nowisko, wynikałoby z niej, iż Serbia nie uznaje

groźby cofnięcia traktaln, jako środka nacisku

czy rcpresyi, lecz uważa, iż po zawarciu go przez

pełnomocników rządów, etfnięcie go przez Au

siryę mogłoby wypływać tylko ze względów rze

czowych, t. j . z nie/godzenia się przez ciała pra

wodawcze na którykolwiek punkt układu. Nako

r.ice, oświmlozenie, iż stosunki między Wiedniem,

a Belgradem uważa rząd serbski za normalne

należałoby tlomaczyć w duchu noty okólnej,

t. j . w ten sposób, że Serbia, nie stawiająe Au

stro-Węgrom bezpośrednio żadnych żądań, gdyż

o aneksyi i wszystkich z nią złączonych kwe

htyaeb ma decydować konfcreneya mocarstw —

sądzi, iż normalność stosunków niczem nie zosta

ła narngzoną. Anormalnymi stałyby się one do

piero wtedy, gdyby Serbia wystąpiła urzędowo

z postulatami do rządu wiedeńskiego.

Odpowiedź w tym dacbn prowadziłaby dalej

formalistykę, rozpoczętą w nocie okólnej. Serbia

Ustawałoby przy przerzuceniu forum dla swych

żądftń z Wiednia przed konferencyę mocarstw.

Gdyby więe nawet nota nie zawierała hezpiśre

dniej odmowy rokowań wprost 7. Wiedniem, od

rzucałaby jc samem stwierdzeniem, i i Serbia ża

dnych żądań wobec Austro - Węgier nic stawia.

Tu też jnż dzisiaj nadchodzi vu i Berlin wiado

mego, żc Austro-Węgry uważając taką o_dpo

wiedź za trwanie przy poprzedniem stanowisku,

ponowiłyby swe żądania, raz już wyrażono przez

hr. Forgacha, a ponowienie to miałoby tym ra

zem charakter ultim atum . W takim razie dzień

dzisiejszy rozstrzygnąłby o pokoju lnb wojnie.

Ws?ystkie inne wiadomości schodzą wobec tej

najważniejszej do roli tła glównycb wypadków.

Zanotować trzeba pogłoskę, jakoby układ turę

cko-bnłgarski co du odszkodowania zbliżał się

ku zawarcia, przez przyjęcie propozycyi rosyj

skiej, aby odszkodowania ściągać z rat in4emui

zacyi, płaconej Rosyi przez Portę. Ugoda taka

zwarłaby silnie węzły między Bnlgaryą, a popie

rającą Serbię Rosyą. Zapewne w związku z tem

kratą pogłoski o przymierzu serbsko - bnlgarskiem

na razie dementowane przez kola polityczne

w Zofii. Znaczenie takiego przymierza byłoby

w obecnych stosunkach jasne.

Niezupełnie wytłomaczoaem jest też stanowisko

Tnrcyi wobec transportów broni i amunicyi dla

armii_ serbskiej. Telegramy o pozwoleniu na prze

wóz ich przez terytoryum tureckie raz potwier

d/ają fakta, to znowu im zaprzeczają, podobnie

jak wiadomości o Btarciach na granicy bośniac

kiej z oddziałami serbskimi. Informacje wreszcie

o zbrojeniach Czarnogóry nie przynoszą nic no

wego o tyle, i e od początku zatarga anstryacko

serbskiego, wszystkie poważne pisma, zwłaszcza

wojskowe, liczyły sic z koniecznością uderzenia

równocześnie na Serbię i Czarnogórę. Zbrojenia

trwają tam od dawna, gdyż Czarnogóra zamierza

stanowczo wesprzeć Serbię w wojnie z Austro*

Węgraini.

Nadmienić trzeba nakoniec o artykule Da n z ers

Armeescitung, wymierzonym przeciw Wio

choro. Artykuł ten, noszący wymowny tylni:

,,Do Belgradu!’*, zawiera — jak pisze Fremden

blati, ,,trudne do «kwalifikowania ataki na Ser

bię", a nadto zachęca do notrząśnięcia się z przy

mierza z Włochami", 7.

,,którymi ro7. trzeba za

prowadzić jasne stosunki". Danzers Armeescitung

była od początku za wojną z Serbią, a

nie cofała się przed jej kcnsckwencyami, za któ

re otwarcie uważała wojnę z Wiochami a nawet

z Rosyą. Artyknły to krążyły po prasie zagrani

cznej, na dowód Dftsfroju wojowniczego w Wie

dnia. Fremdenblalt występuje też przeciw Dan

eers Armeczeitung, podając, że crgan ten byl

wielokrotnie dezawuowany przez ministerstwo

wojny, i zastrzega się przeciw atakom na trój

przymierze. ________

Treść odpowiedzi.

Belgrad. (B kor.) - Odpowiedź Serbii będzie

dziś wręczoną w Wiedniu.

Belgrad. (B. kor.)

—

Odpowiedź rządu

s’erbskiego na notę Austro Węgier, będzie

brzmiała, jak zapewniają w dobrze poinformo

wanych kolach, odmownie przy zachowaniu form

międzynarodowej dyplomatycznej grzeczności.

Berlin. (B. kor.).

—

Z dobrze poinfonnowa

nego żród!a zapewniają, że Austro Węgry, wra

zić gdyby oczekiwana serbska nota na krok hr.

Forgacha nic odpowiedział* cczekiwaniu Anstryi,

hr. Forgach natychmiast ponowi swe przed

stawienia wobec ministra spraw zagranicznych

Milov»nović’a. W razie gdyby do tego przyszło

w rzeczywistości, krok taki równałby się ultima

tum. W obecnej sytuacji nważać by można za

pewne odrzucenie trgo ultimatum.

Belgrad. (Tel. pr.) .

—

Wczoraj wieczorem

odbyło się posiedzenie klubu ataroradykaloego,

które trwało pięć godzin. Minister spraw zagra

nicznych, Dr Milovanović, który był obecny na

posiedzeniu, odpowiada! na pytanie, jaką odpowiedź

da Serbia na najnowszą notę posła austro-wę

gierskiego, hr. Forgacha. W długiej mowie oświad

czył Dr Milovanović, że rząd serbski niema naj

mniej’szego kłopotn z odpowiedzią na notę au

striacką, gdyż zgodnie z umową między Serbią

a Austryą, j a t przed kilku miesiącami przedło

żono skcpsztynie traktakt handlowy, zawarty

miedzy rządami obn państw, i skupsztyna ten

traktat uchwaliła. Obecnie jest obowiązkiem An

stro-Węgier uzyskać w swych ciałach prawo

dawczych zatwierdzenie tego zawartego jnż trak

tatu. W sprawie różnic politycznych, jakie wyło

niły sio między Auetryą a Serbią, nie ma przy

czyny wchodzić w bezpośrednie rokowania, gdyż

Serbia zgodnie z notą okólną powierzyła rozwią

zanie tych kwestyj mocarstwom. W tym sensie

też wypadnie odpowiedź Serbii. Odnośna nota

będzie przedłożona przed wysraniem wszystkim

klubom sknpsztyny, aby rząd był pewien jedno

myślnego jej zatwierdzenia przez ciało prawo

dawcze

Belgrad (Tcl. pryw.). Wedle doniesień z kól

dyplomatycznych, nota, którą Serbia przygotowuje

w odpowiedzi na krok hr. Forgacha, jest już od

k,ilka dni gotowa w ogólnym zarysie. Sądzą je

dnak, że wręczenie noty opóźni się jeszcze, bo

Serbia chce poprzednio zasięgnąć rady Rosyi w

tej sprawie i przedłożyć odpowiedź rosyjskiemu

ministrowi spraw zagranicznych Izwolskiemu. Do

piero po wysłuchaniu zdania Rosyi, które mogło

by nadejść w dniach najbliższych, ma być nota

ostatecznie zcdagowana i doręczona w Wiedniu.

Obecnie Rada ministrów zastauawia gię jeszcze,

czyby nie pomieścić w nocie ustępu, dotyczącego

przyszłego stanowiska Bośni i Hercegowiny. Ustęp

ten byłby zupełnie zgodoy z oświadczeniami noty

okrężnej.

Belgrad. (B. kor.)

—

Jak z wiarygodnego

źródła słychać, serbska odpowiedź, wskazując na

serbską depeszę okrężną z 10 b. m. stwierdza,

że stosunki z Austro-Węgrami są normalne.

W sprawie traktatu handlowego oświadcza rząd

serbski, że Serbia jeszcze w roku zeszłym zała

twi!a go ustawowo. Serbia jest gotową przedłu

żyć prowizorycznie ważność traktatu aż do koń

ca b. r. Gdyby tymczasem ciała ustawodawcze

austryo-węgierskiO odrzuciły traktat handlowy, to

upraszałby rząd serbski o podanie mu do wiado

mości postanowień znkwestyonowanych, gdyż do

piero na podstawie tego zawiadomienia mógłby

zadecydować, czy możnaby podjąć nowe roko

wania.

0 układ bułgarsko-turecki

Konstantynopol. (B. k.) — Ik d a m donosi,

że rokowania w Petersburgu są ukończone, a mia

nowicie na podstawie obniżenia odszkodowania

wojcunego o 125 milionów franków. Znaczy to,

że Porta nie zdołała utrzymać w całości swojego

pierwotnego w tej sprawie stanowiska.

S ab a t dowiaduje się, że onegdaj Rifaad basza

i Izwolaki podpisali ad referendum pnnkta po

rozumienia. Rosya opuszcza 40 rat odszkodowania

Wojennego, jako odszkodowanie Bułgaryi wobec

Tureyi.

Serbia i Bulgarya.

Belgrad. (T. pr.) — Beogradske Nouine ogła

szają depeszę prezesa Tow. słowiańskiego w Mo

skwie, Czerep Spiridowioza, który twierdzi, żekról

Ferdynand bułgarski w rozmowie z nim przyznał

konieczność sojuszu serbsko-bułgarskiego. Miałby

to być sojusz polityczny i handlowy. Król ma

zlecić rządowi jak najrychlejsze zawarcie tego

przymierza.

W kołach politycznych nie przywiązują wagi

do tego telegramu.

Przewóz broni.

Konstantynopol. (B. kor.)

—

Turecki mi

nister spraw zagranicznych miał oświadczyć, że

Turcya na podstawie traktatu handlowego ture

cko -serhskiego zabrania przewozu broni i

materyalów wojennych do Serbii. Wedlng

informacyi z Porty, poselstwo tureckie w Belgra

dzie otrzymało rozkaz stwierdzenia, czy dynamit,

który Serbia chce przewieźć, rzeczywiście jest

przeznaczony do sporządzania min.

Konstantynopol. (B. kor.)

—

Jak słychać,

Rada ministrów zastanawiała się wczoraj nad

postawą, zajętą przez Serbię i n a d niebezpie

czeństwem wojny, oraz nad tem, jakie środ

ki ostrożności na polu wojskowem są ze strony

Tnrcyi potrzebne.

Konstantynopol. (B. kor.)

—

Omawiając

zatarg anstro-scrbski, Ik d a m pisze: Turcya po

winna przestrzegać ścisłej neutralności. Ani Au

strya, ani Serbia n i e mają prawa udziela

nia Turcyi lekcyi co do tego, czy ma ze

zwolić na zupełny czy też częściowy przewóz

serbskiego materyałn wojennego. J e n i Gezeta a

taknjo gabinet z powodu pozwolenia i pisze, źe

sprzeciwia się to obustronnemu trakta-owi han

dlowemu.

Frankfnrt. (B. kor) — Do Frankfurter Ztg

donoszą 7, Konstantynopola: Por!a oświadczyła

ambasadorom, którzy iuterweniowa!i w sprawie

zezwolenia na przewóz materyalu wojennego do

Serbii, że przewóz mógłby się odbywać tylko

wtedy, gdvby parlament turecki ;uchwalił zmianę

traktatu. Bez zezwolenia parlamentu n i e mogła

by Porta przychylić się do tych żądań.

Saloniki (B, kor) - Ładunek amunicyi i dy

namitu, przeznaczony dla Serbii, złożona na ra

zie aż do dalszego zarządzenia w tutejszym ma

gazynie amunicyi.

VI Czarnogórze.

Belgrad. (B. k o r. ) — Według nadchodzących

tu z Cetyna wiadomości, w całej Czarnogórze

odbywają się gorączkowe przygotowania do

wojny. Wszystkie szkoły zamknięto; cala lu

dność męska, począwszy od lat IG, zaopatrzona

została w broń i amunicyę. Duchowieństwo czar

nogórskie bierze żywy udział w agitacyi, zachę

cając ludność do wojny z Anstryą i tłómacząc,

że chodzi tn nietyiko o zatarg polityczny, ale i

o sprawę religii, albowiem Anstrya ma zamiar

wytępić prawosławie w Czarnogórze. Po ai głoszą

przed ludem w kazaniach, że nazwisko każdego,

któryby poległ w ,,świętej wojnie", złotymi głos

kami zapisane będzie w dziejach cerkwi. Rosyj

ski parowiec przywiózł w ostatnich dniach do

Antivari znaczny zapas broni i anuioicyi dla

Czarnogóry. Angielskie firmy dostarczyły również

znacznego zapasu amunicyi. Równocześnie z przy

gotowaniami do wojny, dokonuje się w Czarno

górze organizacya oddziwłów i legionów ochotni

czych pod wodzą Vucatic’a, który z powodu agi

tacyi politycznej skazany byl w Turcyi na dwa

lata więzienia. Książę czarnogórski przy każdej

sposobności z naciskiem zaznacza, że Czarnogóra

w razie wojny z Anstryą wiernie dotrzyma

soj uszu z Serbią.

Przygotowania Serbii.

Belgrad. (B. kor.)

—

Przygotowania wojen

ne w kraju dokonywają się w dalszym ciągu i,

według zdań sfer wojskowych w Serbii, są wyra

zem oczekiwanego tu przez wszystkie koła lndno

ści starcia z Austro*Węg ami. Posiłki ochotnicze

jakie regularna armia serbska w razie wojny

z Rosyi otrzyma, wbrew przesadnym pogłoskom

rozszerzanym przez prasę, prawdopodobnie nie

wyniosą więcej nad 5.000. Do regularnej armii

serbskiej przyłączą się jednak liczne oddziały

powstańcze, które jnż obecnie w Serbii się poja

wiły, a które rząd serbski zaopatrnjc w broń i

amunicyę. pr/.cdewezysjkicm zaś w bomby. Bom

by nadesłani w a n gi el skioui opakowaniu.

Wbrew zapewnienom zc strony Tnrcyi, wydaje

się, żę przewozu materyalów wojennych do Ser

bii dotąd nie powstrzymano.

Zemuń. (T. pr.) Słychać, że królewicz Jerzy

udać się na inspekcye wojsk, stojących załogą na

granicy Staroserbii i Bośai. Minister wojny, jeue

rał Żivković, ma księciu towarzyszyć wraz /.sze

fem sztabu jeneralnego, jenerałem Lutnikiem.

Paryż. (B. kor.)

—

Echo de Faris donosi

7. Belgradu: Serbskie stronnictwo soeyalno-demo

krateozne zamierza, począwszy od dnia 16 marca,

urządzać w całym kraju szereg wieców z prote

stem przeciw agitacyi wojennej w Serbii.

Berlin. (B. kor ) — Do Bariiner Morgenpost

donoszą z Belgradu: Chemik angielski kierujący

w serbskich fabrykach prochu sporządzaniem

bomb, oświadczył żc fabrykacyę już przerwano,

po ,sporządzeniu 50C00 bomb.

Żołnierze trzeciego powołania zaopatrzeni są

w broń i amunicyę; obecnie rozdziela się broń

między żołnierzy drugiego powołaoia.

Starcia na granicy.

Berlin. (B. kor.)

—

Do Lokalanzeiycra do

noszą z Belgradn: Lr. Forgach interweniował u

ministra spraw zagranicznych Milovanovića w spra

wie zajść na granicy, przy których ze stroDy

serbskiej padły strzały przeciw żołnierzom au

stryackim. Wielu z tych żołnierzy odnio

sło rany. Hr. Forgach energicznie zaprotesto

wał i zażądał bezzwłocznego zadośćuczynienia.

0 konlerencyc mocarstw.

Lipsk. (B. kor) — L°.ipziger Neuesle Nach

r ich ten donoszą z wiarogodncgo źród a z Paryża:

Tutejszy ambasador amtro-węgicrski zwrócił się do

ministra spraw zagranicznyc’h Pichona o udziele

nie mu wyjaśnień, czy prawdziwe są obiegające

w Paryżu pogłoski, jakoby Francya w połącze

niu z innemi mocarstwami projektowała przed

sięwzięcie w Wiedniu kroków z celem

przeprowadzenia konfjrencyi, któraby przyniosła

0statc.c7.ne rozstrzygnięcie sprawy serbskiej. Mi

nister Pichon oświadczył, źe przypisywanie Fran

cyi tych projektów nie ma podstawy.

«-7uf

*«a.

Si.any wyjątfcowe w Rosyi.

Petersburg 12 marca.

(S-) Po dyskusyi jencraloej nad budżetem, od

była bię w Dumie państwowej druga — rzec mo

żua - dyskusya jcneralna nad etatem minister

stwa spraw wewnętrznych. Ponieważ przeważna

część tego eta!n należy do tak zwanych p°zycyj

nOpam:erzonycb", przeto przedstawiciele różnych

stronnictw i frakcyj rozpoczęli drugą dyskusyę

jeneralną, zamykając się w obrębie poli yki we

wnętrznej. Przedstawiało to obszerne pole dia wy

powiedzenia tego, co w danejj chwili najmocniej

dolega społeczeństwu w Rosyi.

Mówiono przedewszystkiem o Btanach wyjątko

wych, o nadużyciach władz administracyjnych i

policyi, o bezprawiach i łapownictwie, o repre

syach wobec prasy, a przedstawiciele narodowości

nłerosyjskicb wystąpili także z całą lis’ą krzywd

i żalów. W ciągu dyskusyi dała się zauważyć

wyjątkowa zgoda prawie wszystkich stronnictw —

oprócz skrajnej pra w icy -w zdaniu, że star.y wyjąt

kowe w danej chwili, pa uspokojenia kraju, są

złem i należy je eo rychlej usunąć. Jednakże na

danej podstawie nie zdołano utwurzyć większości

dla jeĄnej formuły, coby nie pozostało bez wpływu

na dalszą politykę gabinetu p. Stołypioa. Każda

fiakeya wystąpiła tymczasem z własną formułą

przejścia do szczegółowych obrad i za nią tylko

glosowała. Skntkiem tego żadna formuła przejść

nie mogła. Upad!a t m razem nawet rezołncya

puździernikowców. Nie glo§ownli za nią ich naj

bliżsi przyjaciele polityczni, z prawicy umiarko

wanej. Pażlziernikowcy potępiali stany wyj tko

we w danej chwili, jako już zbyteczne, a uznali

potrzebę icb w zasadzie, stosownie do czasn, miej

sca i okoliczności. Ponieważ równocześnie wysu

wali zc stanowczością swą konstytucyjność,

prawica umiarkowana z nimi nie glosowała.

—

Postępowcy zaś, oba Koła polskie i grapa mu

zułmańska, zgodziły się na jedną farmn}ę, w któ

rej zasadniczo potępiano stany wyjątkowe i ogra

niczenia praw pewnych narodowości lub pewnych

grup społecznych, nie chciano jednakowi ż odma

wiać budżetu wyłącznie miuisterstwu spraw wew

nętrznych, nważająe środek tea za niezgoday

z praktyką konstytncyjuą na Zachodzie. Godząc

się z temi cstatuiemi grnpami w zasadzie, ka

deci, odrzucając etat ministerstwa spraw wewoę

tr/,nych, dali wyraz swej niechęci du osoby pre

zesa gabinetn, jako ministra spraw wewnętrznych.

W ten sam sposób postąpiła skrajna lewica, zre

dagowawszy znaczuie ostrzej od kadetów swą

formułę potępienia polityki wewnętrznej. Wszyst

kie zatem formuły przepadły przy głosowaniu, a

Duma przystąpiła do dyskusyi szczegółowej nad

budżetem tegoż ministerstwa.

Bądź co bądż dyskusya ta była wielce poucza

jącą. Nietyiko zaznaczyły się, w sposób niekiedy

jaskrawy, przez nsta najlepszych mówców t ażdc

go stronictwa i każdej frakcyi ich opinie polity

czne, lecz dostarczono zarazem cennego materya

łn do zoryentowania się w polityce rządu. Wy

pada zatem przytoczyć niektóre momenta z tej

dyskusyi, grnpując przemówienia poszczególnych

mówców tej kilkodniowej kampanii parlamentar

nej według stronnictw lnb grnp politycznych.

l dziedzinysatyrywspółczesnej.

Dnif)olih/csne przezJózefa W eyssenhoffa

Serya II. Rok I9 0 5 - 190fi. W ogniu. Warszawa.

Nakład Gebethnera i Wolffa. Kraków. G. Gebethner.

Trudni nie pisać satyry, gdy ta sama ciśnie

się pod pióro satyryka. Ostatnie, pełne donio

słych zdarzeń dał polityczne w naszy_m krajn,

pr/y calfj głębi przeniksjącego j e tragizmu, tyle

"jawnily przeróżnych słabostek w duszach i czy

nach ludikich, tyle przeciwieństw, powikłań, za

mętów w łódzkich dążeniach, iż taki, j ak autor

Do(lfUipskiego, urodzony satyryk, uie mógł nie

picbwycić ironicznego ich odbicia na snbtclmc

"rtżliacj kliszy swego talentu.

Oczywistem jest, że pochwycił z nich i prze

tworzył artystycznie to tylko, co odpowiadało na

t"rzo j e gi talentu, jego odrębnej indywidualności

twórczej, co nie sięgało poza przyrodzony jej 7.a

p.r(,s. Owóż pcwnern mi się wydaje, i e w obrę

*’i* tego zakresn nie ma nzdolnienia do satyry*

c*Dego odczucia i odtworzenia głębokich tragicz

nych przeciwieństw życia. Weyssenhoff uie należy

liczby tych satyryków, co, jak Słowacki, eer

cem gryzą, co, jak Cerwantes, w szyderczym

śmieciu kryją bezdeń smntkn i boleści. Nie wi

dać u niego grozy wielkich gniewów ni patosu

wielkich boleści. To typowy satyryk-iQtc!cktca

hs!a o chłodno ironicznem na świat spojrzeniu,

nie sięgający do g!ębi izeczy, ale z przedziwną

prawdą i *dokładnością w sposób niezrównanie

artystyczny chwytającym wierne, żywe, wyrazi

ste odbicie ich zewnętrznej fizyognomii.

W obrazach, powstałych z takiego wejrzenia

«a nbieple co tylko uaszc ndui polityczne" nic

*znkeń stanow;ącej icb podkład tragiki życiowej;

als jak:i tum nadzwyczajna bystrość, przenikli

| wość w pochwycenia snujących się na powierzchni

życia współczesnego kształtów i zjawisk, jaki

wysoki i wytworny artyzm w odtwarzaniu saty

rycznem współczesnych, dobrze nam znanych ty

p’ów i charakterów, w dclikatnem, nie bez odcie

nia pewnej dobrodnszności, ironizowaniu przeró

żnych śmie8znostek, właściwych pigmejom, chcą

cym udawać olbrzymów, małym ludziom, wystę

pującym w roli wielkich działaczy.

Obecna, drnga z rzędu serya Dni politycznych

snnje dalej wątek nawiązany w poprzedniej. Tam

mieliśmy ,,narodziny działacza*, pierwsze wystą

pienie na widowni publicznej męża politycznego,

który z powszedni b nizin swej poczciwej mier

ności, silą zderzeń zewnętrznych, przy współ

uczestnictwie chytrych manewrów agitacyjnych

wyprowadzony zostaje na wyżyny szerokich czy

nów i dążeń, fikcyjnych zasięg obywatelskich i

arcyrealnych du nich pretensyj.

Tera’, widzimy działacza nw ognia" walx po

litycznych 7. glębokicm poczuciem swych domo

slych zadań i z głębokim komizmem swej ne

wnętrznej małości, odgrywającego znaczną rolę,

jaka prtypadła mn w ndziale.

Charakter dzialaczi, pana Apolinarego Budzi

sza w drugiej seryi jego D ni politycznych utrzy

many jest doskonale, rozwinięty kommkwentnie;

sadzę nawet, że ma więcej psychologicznej wy

razistości, aniżeli w sery i pierwszej. W tamtej

stawał się niekiedy karykaturalnie tępym ; w tej

frlowę ma dostatecznie ciasną - jak przystało

na małego człowieka, powołanego do wielkich iu

trre, ów __ Die moiua jednak powiedzieć, aby

ni d tym względem wpadał w karykaturalność,

a niekiedy zdradza nawet sporo zdrowego roz

sądku w ocenie ludzi i stosunków, gdy np. w ,,dum

’czwartym" rozważa stanowisko swoje wobec, ró

żnych stronnictw i prądów politycznych. A już

w uczciwości swych zasad i przekonań, s z ’zero

ści swe°’° patryotyewn gorącego serca poŁkiego1

1i ,,rawcj pi Łkicj dat/y. zacny pan Apolinary ra

czej dodatnio aniżeli njcmnie się przedstawia i

niekiedy nawet wydaje się bardzo sympatycznym.

Nic jego winą, że nie doró3ł do sytnacyi i w

swej głowie nie dość mii krytycyzmu, aby brak

odpowiedniej miary wzrostu w sobie dostrzedz

i stwierdzić. Z naiwnością wielu podobnych mu

prostaczków na duchu zda się mówić: ,jakimś

mię Panie Loże stworzył, takim mnie masz°;

poaejmnje się więc wielkich obowiązków i fuukcyj

obywatelskich, jakie na jego mierność spadają,

jak gdyby do nich był urodzony, nieświadom zu

pełnie rażącej nieproporcyonalności pomiędzy swą

chęcią i możnością, pomiędzy siłami, jakiemi

rozporządza, i zadaniami, jakie ma do spełnienia

W tej* prostocie swego poczciwego ducha, swej

krewkiej fantazyi czy fanaberyi politycznej, pac

Apolinary nieodrodnym pono jest potomkiem

długiego gzeregn przodków, którzy z nie większą

od niego kompeteDcyą i z mewiębszymi zasoba

mi umysłowymi przez całe stulecia rozprawiali

i gardłowali n3 sejmikach, szumieli na Bcjmach

i elercyacb, różnymi sposobami mącili ,narodową

kadź° w Rzeczypospolitej, ani przeczuwając, jak

zgubne fermenty -z tego mącenia mogą wyniknąć.

Zmieniły się czasy, zmienili się ludzie, ale jak

wiele teraźniejszość zachowała przeżytków prze

szloścł. Dzisiejszy pnn Apolinary ntraeil wiele

z bujnej, i butarj faotazyi dawnych panów braci

i ochłod!y gorące animnsze, stępiły się dusze ro

gate; pozosta’a jednak zawsze pewność siebie,

gotowa wszystkiego się podjąć, nigdy nic wąt

piąca o swych gilach i uzdolnieniach wszechstron

nych.

Jednym z takich typów jest walczący w ,c°-niti11

poli:yki wspólczesoej bohater Weyssenhoffa, u wiel

kim artyzmem ironicznie wystylizowana jego po

stać dosadnie się zarysowuje na tle co tylko *y

n:onej doby wetrząśnicń politycznych, w otoczą**. J

wielo ieuyeh lignr bardzo udatnie równiet szki

jcowaiiyelj, w mniej lub więcej ja al

thrru ironizującej satyry. Widzimy ;W p .%)§}i -

narego Budzicza w różnych morcen!acb i w róż

nych sferach jego wielostronnej dzialalntści. Wi

dzimy go na ulicy podczas zebrań i manifestacyj

ludowych, widzimy go uczestniczącego w nara

dach i konferencyaeh pnblicznych, przysłncbujemy

się toczonym przezeń rozmowom politycznym, nie

kiedy wnikamy do głębin jego myśli i refleksy]

nad sprawami publiczneaii.

Otaczające go, rozmaicie z nim zestosunkowane

figury satyrycznej powieści z różnych pochodzą

sfer społecznych, do różnych należą stronnictw i

gruo politycznych. Wszystkie nakreślone gą w ry

sach zwięzłej i dosadnej charakterystyki, z tą

zawsze właściwą Weyssenhoffowi snbtelną deli

katnością dotknięcia, która nic wyfclncza wcale

siły i plastyki rysunku.

Godaern też jest uwagi, że. jakkolwiek te figu

ry wzięte są wprost z życia bieżącego, z najbliż

szej, najbardziej znanej, swojskiej, aktualnej rze

czywistości życiowej, nigdy ani na chwilę, ani

najmniej znaczącym swym rysem nie stają się

oue sensacyjnymi portretami lub ?gola karykatu

rami paszkwilowemu Jest to wielką, we wszyst

kich jego utworach stale występującą zsletą au

tora D ni politycznych. Jego satyra, stosownie do

roznmnej przestrogi Krasickiego występkom (w da

nym razie raczej słabościom i głupstwom) nie

osobom łaje. Nigdy nie wpa:la ona w grubą

sensacyę lub pan fi t, nigdy nie schlebia złośliwym

upodobaniom, szukającym w literaturze materiału

do plotki i obmowy, wietrzącym skandal w saty

rycznych odbiciach tyci3. Jak we wszystkich da

wniejszych swych utworach i w drugiej eeryi Dni

poWycznych daje nam nasz satyryk prawdziwe,

szczere dzieło sztuki, wierny, żywy, dosadny, a

przytem na wskróś artystyczny, w szerokich ry

sach nakreślony obraz r czywistcści współcze

saei.

I Sytnacya i fignry tego obrazu nieraz wydają

I*(j t-u* bliskie, tak dobrze znajome. Ten i ów rys

Jprży(s riiua jakąś określoną osobistość, jakiś fakt

konkretny. Już, j ui wpadamy na trop jakiegoś

współczesnego portretu w wybornem satyrycznem

oświetlenia, a!c eto przyglądamy się bliżej danej

postaci. rozważamy dokładniej dany charakter

w całokształcie odrębnych jego znamion, i wnet

tracimy z oczu wszelkie ślady portretowe — po

zostaje ogólny, szeroko zakreś!ouy typ życia

współczesnego z artyzmem idywidudnie wyodrę

bniony, pełen prawdy realnej i znaczenia idealne

go, jako piatystyczny wyraz myśli satyrycznej

autora, wcielenie wynikających z niej twórczych

jego dążeń.

Tak się przedstawia główny bohater D n i po

litycz ny ch , tak się przedstawiają otaczające go

postaci drugo lub trzecioplanowe, niekiedy zlekka

tylko naszkicowane sylwetki, migawkowe Litogra

fie życia bieżącego, a jak wyraziste, j ak dosko

nale uchwycone w najbardziej charakterystycznych

Bwych znamionach.

Oto miody Demel, agitator uliczny z partyi

przewrotu ze swym fanatyzmem doktrynerskim,

prowadzącym go fatalnie do tragicznej katastro

fy ; oto postępowo-demokratyczDy adwokat, Sar

tor, ze swym dziwnym racyonalizmem i swą pa

tiyotyczną niedokrwistością; oto wielo* i sznmno

mówny, nastroszony frazesami teoretyk-ideowicz

profesor Łokietek; uroczysty, pełen jakowegoś

nicpoebwytnego autorytetu dzialacz-statysta Gwia

zdowski.

Cały tcu tak dobrze nam znany, tak bardzo

nasz własny światek polityczny najświeższej for

macyi przesuwa się przed nami w satyrycznych

obrazkach Weyssenhoffa z muóstwem swych

wielkich zamiarów i małych skntków, góroych

pretensyj i poziomych czynów. Odrębną gruoę

w tym małym świa:ku politycznym stanowią fi

gury z wielkiego świata towarzyskiego, przedsta

wi, me, jak zawsze u Weyssenhoffa, z nieporówna

uą subtelnością odcieni. Wyborny jest szczególnie

m!oly hrabia Tolo Kostka. Bardziej szaicowo

przedstawione są inne figary powieści: korpulen

,,C Z A S** wychodzi z wyjątkiem dni po niedzieli i świętach uroczystych dwa razy dziennie, a mianowicie:

o godzinie 6 rano i o godzinie 6 wieczorom.

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 4 ha!.}

PRENUMEUATA WYNOSI:

...

na cały rok na kwartał Ina tmiesiąc

W K r a k o w . e w m i e j s c u . .................... ..............................................

3 0 koron

7kor 50 ,,g kor50 ,|a,

L o d n o s z e n i e m d o d o m u .....................................

35 koron

9 kor.

Si kor.

Pocztę w państw.o A ustryaektem ..................................

SSG koron

i)kor.

fikor -

/ d w u k r o t n ą _ w y s y ł k a p o c z t o w ą .........................................................

42 koron 10 kor. 50 li. 3 kor. 50 l.ał.

l1’o,

e i ^ ,C ni u j ...................................................

42 koron10kor. 50 li.

3 kor. 50 hal.

Po wszystkich państw, należących dozwiązku pocztowego .

48 koron 12kor.

!kor -

W państwie rosyjsl:icm (abonament przez urzędy pocztowe! .

lGrh.SOlc.

4rli. 05k lrb. 45kop.

"? f"lf ,0 K zagraniezny.il, mającychdebit w państwie rosyjskiem,

Wilnie1Moskwio

vędy Poc.2towe:. "

Petersburgu, Warszawie, Kijowie,

i’../

OdeftiG , A n:n\e.h ini::sr i wsi możn;i ]treuumcrow:ić Czas% posyłając poczt*

1,1lZ

pocztowego tl;ij!)!!Ź3/.Cfj»ł z powyżej wymienionych większych miast.

r!/Tm!riSJ!;nlT^F}0SZCn,ia l’Wjmiijf]: w W a rsz rw ie l.inio ogłoszeń Hngra, L, i J-:. Metal i Syn, Mie.

e B.uro ogłoszeń -- w Kijowie księgarnia L. Idzikowskiego -- w W ilnie biuro dzienni

moT__Ł .j

ków K. Taubcia.

Prenumeratą przyjmują:AdministracyaCzasuwKrakowieiurzędy pocztowe. M iejscową pre

n u m c ra tę księg. S. A . Krzyżanowskiego, handle: St. Kar!iiiskie^o, ł!. Krctsrhmera, Biuro dzień. Łiupcaaa

u^’°°’°°"°"°i’

Gafik". We Lwowie ,,Czas" jest dn nabycia w biurach dzień. ft. Ciszewskiego, S. Sokołowskiego

K. Buchstaba, na stacyac!i kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Są,czu na peronie w księgarni kole

joiscj, tudzież na innych główniejszych stacyach u pcrtyerów kolejowych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem zapierwszy raz20lial., za każdy następnypo 10hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz40l.al,, następny po 10 hal. N adesłane i N ekrologia

od miejsca wiersza drukiem petitowym GOhalerzy zakażdy ra"z. G łosy publiczności po 2kor. -

wszel

kie prywatne komunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p. po 1 kor. od miejsca wiersza

Ogło_szenia i prenum eratą przyjmują: we Lwowie biura dziennikówL. Plohna, A.Olszewskiego,

fet.feoko.owskiego, K.Uuclistaba; wJarosławiu Biurodzienników; wPodgórzu Poturalski; w Prie

myslu A.daszyński księgarnia,O.llcszeles: wRzeszowie M.Weintraub; wStanisławowie Jasiel

Tarnowie _M. ltockaeli, O. Ilant; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

!’t }to Kaczkowski, 14 (Jitć de Trevise; w W iedniu Baaacustciu Sc, Vog!er, 11. Mosse (także wc wszyst

kich filiaclO: U. Sclialek, M. Dnkes, E. Braun, J. Dannebcrg, II. Friedl (tylko prcnnroeratę II. Gold

sclimidtfi.Coinp.); w Frankfurcie n. M.G.L.l)aube * Comp.. w Pradze czeskiej Fr.Efovorka.

Listy z picniądzmi i p rz ek a zy pieniężne na prenumeratę i ogłoszenia przyjmuje Admini

stracya Czasu w Krakowie. Uel;lamacye, nieopiecsętnieane me podlegają opłacie pocztowej. Listów nie

opłaconych nic przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

ża każdą zmianę adresu dopłaca się 40 "hal.

-303

ADRESREDAKCYI: ul.św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction