Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 688 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

N" 179

Kraków, Czwartek 14 Maja 1914.

Rocznik LXVII.

Wydanie popołudniowe.

Ostateczny wynik wyborów we Francyi.

Wybory ściślejsze do nowej francuskiej Izby

deputowanych odbyły się w niedzielę, a już na

zajutrz ministerstwo spraw w ewnętrznych ogło

siło zestawienie ogólnego w ynika wyborów Tak

przy wyborach głównych jak i ściślejszych wy

brano 81 konserw atystów i liberałów, 59 pro

gresistów, 31 członków zjednoczonej lewicy, 60

republikanów lewicy, 236 socyalistycznych ra

dykałów. 30 socyalistycznych republikanów i 102

zjednoczonych socyałistów, (pod w odzą Jaureaa).

Konserwatyści i liberali zyskali 7, socyalistyczni

radykałowie 23, zjednoczeni socyaliśei 27 man

datów; natomiast stracili: progresiści 24, zje

dnoczona lewica 16, a republikanie lewicy 14

mandatów. Pięć nowo utworzonych okręgów wy

borczych zdobyli socyaliśei.

Tak brzmi urzędow’e sprawozdanie o wyniku

wyborów. Różni się ono w niejednej cyfrze od

biuletynów wyborczych poszczególnych stron

nictw, które znów różnią się między sobą. Tło

maczy się to tem, źe kilkudziesięciu posłów k an

dydowało i wybranych zostsło nie aa podstawie

partyjnego, lecz na podstaw ie osobistego pro

gramu. Nie o w szystkich tych ,,outsiderach" wia

domo, do której przyłączą się partyi, więc k a

żda w swoim biuletynie anektuje z nich naj

większy procent dia siebie. Lecz chociażby cy

fry, podane o relacyi rządowej, uległy jeszcze

pewnej faktycznej zmianie, wynik wyborów jest

już jasny i wiadomy, a wyraża się w znacznem

zwycięstwie stronnictw skrajnej i najskrajniej

szej lewicy oraz w dotkliwej porażce paru stron

nictw umiarkowanych. Rezultat wyborów ści

ślejszych był innym, niż po wyborach głównych

przewidywano. Sprawił to ścisły sojusz, zawarty

w ostatniej chwili między skrajnymi radykałami

a socyalistami, obowiązujący obie strony do bez

względnego wzajemnego popierania kandydatów

przy wyborach ściślejszych. Sojusz ten spowo

dował upadek kandydatów, których zwycięstwo

uchodziło za zupełnie pewne.

Mimo więc bolesnej kompromitacyi, jaką zgo

towali Franeyi przy końcu kadencyi poprzedniej

Izby skrajni radykali pod wodzą Caillaux, mimo

intenzy wniejszej tym razem, niż dawniej agitacyi

wyborczej katolików francuskich w wyniku w y

borów niema spodziewanej reakcyi moralnej,

przeciwnie są one tylko dowodem wzmagającego

się moralnego znieczulenia i spotęgowanego ma

teryalizmu. Widoku tego nie łagodzi pewien su

kces, odniesiony przez stronnictwo konserwa

tywne — bo sukcesowi temu przeciwstawić trze

ba klęskę grupy progresistów, popieranej

przez żywioły katolickie, oraz umiarkowanych

republikanów.

Nie dziw też, że refleksye powyborcze praw i

cowej prasy francuskiej, przepełnione są goryczą,

ale równocześnie także nadzieja, że to już kres

zdeprawowania publicznego życia we Franeyi, że

już gorzej być nie może, że z tego pogromu

uczuć i wysiłków szlachetniejszych musi się te

raz wyłonić jakiś odruch uzdrawiający. Figaro

nie wątpi, że przeciw wzmocnionej jeszcze sde

bloku najskrajniejszej lewicy, musi teraz pow

stać blok drugi, ,,obejm ujący wszystkie żywioły,

które hołdują jeszcze zasadom niezbędnym do

utrzym ania życia i godności wielkiego kraju i na

rodu".

—

Gaulois wyraża nadzieję, że przeciwko

tryumfującym dziś socyalistoin i skrajnym rady

kałom powstanie nowa, inua Francya, «Francya

narodowej chwały i narodowego honoru".

Tak

ten organ jak i Eclciir głów ną winę porażki

umiarkowanych partyi, składają na republikanów

z obozu Brianda i Barthou, zarzucając im, że

odłączywszy się od najskrajniejszych żywiołów,

nie zdobyli się na odwagę zwrócenia się wy

łącznie przeciwko nim — lecz, że równocześnie

usiłowali także zniszczyć prawicę. W tea sposób

dostali się m iędzy dw a ognie, niczego nie osią

gnęli, tylko sami sobie zgotowali klęskę.

Rzecz naturalna, że organa zwycięskiej skraj

nej lewicy, Radical i socyalislyczna Humaniie

uderzają w ton najwyższego tryumfu i zapowia

dają nową erę rozwoju Franeyi, opaitego na zu

pełnem zradykalizowaniu i «laicyzacyi" całego

życia państwa i narodu. Zdaje się jednakże, że

przewidywania prasy prawicowej okażą się traf

niejszemi, niż tryumfalne horoskopy skrajnej le

wicy. Zwycięstwo zjednoczonych radykałów by

najmniej jeszcze nie daje im pewności, że w no

wej Izbie będą naprawdę panami sytuacyi. Po

moc udzielona im pizez socyałistów uzależniła

ich w większej jeszcze, niż dotychczas, mierze,

od tej partyi. A między obu tymi obozami nie

brakuje także kwestyj spornych. Samo już wysu

nięcie na plan pierwszy sprawy trzyletniej służ

by wojskowej wystarczy, aby sojusz ten podko

pać a może rozbić. P. Jaures nie będzie zapewne

tak bezwzględnym, aby zaraz na wstępie ,,nowej

ery" rzucić ten kamień pod nogi swoim przyja

ciołom - iecz zbyt długo z ciosem tym nie bę

dzie mógł zwlekać, ponieważ jego partya głów

nie przecie opozycyi przeciwko trzyletniej służbie

wojskowej i krzykliwemu antymilitaryzmowi za

wdzięcza obecny sukces wyborczy. Humciniłć

dziś już zapowiada «rychły upadek" trzyletniej

służby wojskowej. Perspektywa ta niemałą za

pewce obawą napełnia członków gabinetu Dou

merguea. Obok niej czeka go zaś jeszcze jedna

ciężka próba : zbliżający się proces pani Caillaux,

o którym przewidują, że pod względem «siły bu

rzącej" stanie godnie obok sprawy Dreyfusa.

Jest też rzeczą znamienną, że np. korespon

denci pary scy liberalnych pism niemieckich nie

przepowiadają gabinetowi Doumergue’a dłuższego

żywota, jak do lipca r. b , a nowa Izba zbie

rze się dopiero 1 czerwca. Dla Kościoła i kato

lików wy’bory te wytw orzyły poniekąd sytuacyę

nową. Nie ulega wątpliwości, że tryumfujące dziś

najradykalniejsze ży’wioły, ożywione duchem prze

śladowczego sekciarstwa, zwrócą się z większą

jeszcze zaciekłością przeciw i,nstytucyom i o rg a

nom kościelnym. Z drugiej atoli strony ważnym

jest fakt, że socyaliśei podczas tej walki wy boi -

czej jako jeden z głównych swoich postulatów

wysuwali bezwarunkową swobodę wyznania i

nauczania. Jeżeliby tak było w praktyce, rozpę

dy radykalnych sekciarzy do ostatecznego znisz

czenia szkolnictwa prywatnego katolickiego, nie

miałyby widoków doraźnego sukcesu.

Zaznaczyć jeszcze wypada, że przy wyborach

ściślejszych padł cały* szereg wybitniejszych par

iamentarzystów francuskich, znanych także za

granicą. I tak stracił m andat poselski były rnini

bter marynarki Lanessan, dalej p. Józef Reinach,

jeden z inicyatorów wznowienia tizyletniej służ

by w’ojskowej i Buisson, jeden z głównych sek

ciarzy i «laieyzatorów" szkoły. Padł także Lepi

ne, były prefekt policyi paryskiej, natomiast po

nownie wejdzie do Izby, wybrany w Paryżu,

najżarliwszy z bojowników naeyonalizmu, Lasies,

który przepadł był przy poprzednich wyborach.

Autonomia narodowa.

Po przedstawieniu podstaw’, na których opar*

tem jest rozumowanie, zdąża prof. Courtenay do

pozytywnego ujęcia wniosków swych o autono

mii. Przewodaie ich myśli opiewają :

Praktyczne rozwiązanie kwestyi

autonomii i jej zastosowanie. Z po

wyższego wywodu nabraliśmy przekonania, że

narodowość sama przez się nie może być pod

stawą do rozwiązania kwestyi autonomii tej lub

innej prowineyi. Gdzież więc szukać tej podsta

w y? Autor żąda, aby przy wprowadzaniu auto

nomii kładziono nacisk na dwa następujące w y

mogi : Po pierwsze.: ludzie nie są tylko żywym

inwentarzem, któryby można klasyfikować we

dług naturalnych lub sztucznie wymyślanych

cech. Oby’watele, to nie niew olnicy lub żołnie

rze, którychby można dowolnie umieszczać w tych

lub innych oddziałach i pułkach. Pow tóre:

większość nie powinna gwałcić praw mniejszości

co do samookreśleuia, i odwrotnie, mniejszość

nie powinna teroryzować wię)kszości.

Aby uniknąć wftini i walk między różnemi

narodowościami w danym kraju, powinny ogólno*

państwowe ustawy Zabezpieczyć prawa wszyst

kich dowolnych ugrupowań narodowościowych,

i t. p. zrzeszeń. Kwestyi zaś granic terytoryal

ny’ch autonomii nie można rozwiązać ani przy

,biurku uczonego, ani biurokraty, czy na wiecach lu

dowych. Próbowano różnych zasad. A więc na

przód zasady historycznych praw danego kraju

(prowineyi), lecz przekonano się — mówi au

tor — że na ,,zasadzie historycznych praw nie

można zbudować autonomii". Bo jak zastosować

ię zasadę n. p . do autonomii Polski, lub kraju

Nadbałtyckiego albo Zakaukaskiego? i wreszcie

co począć z ,,historycznem prawem" teraźniej

szej samodzierżawnej i zcentralizowanej Rosyi,

które nie da się pogodzić z m yślą zautonomi*

zowania poszczególnych prowincyj.

W takim razie może wysunąć na pierwszy plan

zamiast ,,historycznych praw" zasadę «praw e

tnograficznyeh"? Niestety — mówi autor — z wy

jątkiem chyba kilku czysto wielkorosyjskich o

kręgów, taka narodowo-terytoryalna autonomiza

cya państwa rosyjskiego, w ścisłem tego słowa

znaczeniu, bezwarunkowo nie da się uskutecznić".

Żądanie koniecznie etnograficznej i narodowo

ściowej podstawy autonomii doprowadza do ab

surdu i zwraca się przeciw tej idei.

W takim razie może wysunąć na pierwszy

plan fizyczne albo ekonomiczne warunki poszcze

gólnych prowincyj Rosyi, które m ają otrzymać

autonomię ? Wówczas zamiast ,,historycznych

praw" i ,,etnograficznych pra-w" wystąpią zle

wiska mórz i rzek łańcuchy górskie i t. p. Lecz

takie przedstawienie kwestyi wyklucza z niej e

lement narodowościowy i zastępuje go wyłącz

nie terytoryalnemi kombinaeyami. Co do ,mnie,

stwierdza autor, to «na czele praw człowieka

umieszczam z jednej stiony prawa ludzkiej go

dności i prawo wolnego samookreślenia jedno

stki, z drugiej zaś strany prawa ekonomicznego

dobrobytu i zgodnego współżycia wszystkich o

bywateli zarówno całego państwa, jak i jego

części. A zatem scholastyczne i krwawe «prawa

historyczne" zastępują prawami danej historycz

nej chwili, t. j. prawami przekonań i dążeń mie

szkańców administracyjnie określonej prowineyi.

Zamiast zaś «etnograficznych praw ", proponuję,

aby brać pod uwagę ogóluy etnograficzny wy

gląd danego terytoryurn" .

«Nadzwyczaj ważną, a niekiedy naw et roz

strzygającą

rolę w kwestyi autonomii, mają

prawa nieusuwalnych sił danej historycznej chwili.

Do takich sił należą przedewszystkiem dane po

lityczne i administracyjne granice, panujące w tych

granicach odrębne ustawodawstwo, oraz uw arun

kowane tem wszystkiem współżycie całej ludno

ści danego kraju" .

Federalizacya Rosyi. W rozdziale tym

autor, omawiając kwestyę sfederalizowania Ro

syi przychodzi do wniosku, że gdyby Rosya rze

czywiście rozpadła się na pewną ilość federa

cyjnie związanych z sobą jednostek, to byłaby

to nie federalizacya narodowości, lecz federali

zacya poszczególnych prowincyj.

Zabezpieczenie praw mniejszości

i większości. Omawiając tę kwestyę, autor

iwysuwa na czoło tezę: Powinno się zabezpie

czyć prawa mniejszości i większości ,,we w szeL

kich kierunkach życia publicznego" (społeczne

go). I da’ej twierdzi: Prawa większości i mniej

szości składają się z praw poszczególnych je

dnostek, zaś prawa tych ostatnich składają się

z następujących elementów : l) Samobytowanie

człow’ieka, jako konieczny w arunek jego energii

społecznej; 2) osobiste powinności i usługi oka

zywane przez jednostkę społeczeństwu (służba

w wojsku i t. p .); 3) bezpośrednie pieniężne

wpłaty, podatki, na rzecz państwa lub poszcze

gólnych sp ołecznych grup.

Zabezpieczenie praw narodowej i wszelkiej in

nej mniejszości zarówno w calem państwie, jak

i w poszczególny ch prowincy’ach ob jaw ia się w

dwóch kierunkach: l) w politycznem przedsta

wicielstwie w rządzie, w ustawodawstwie i t. p.

2) w szkolnictwie. Zabezpieczenie praw mniej

szości przy politycznych wyborach... da się po

myśleć tylko przy bezpośredniem głosowaniu.

«W dziedzinie szkolnictwa — pow iada au

tor — zabezpieczenie praw mniejszości wyobra

żam sobie w sposób następujący: Każda grupa

ludzi i naw et każda jednostka, żyjąca w pewnym

kraju (prowineyi) ma prawo zakładać szkoły

wszelkiego typu i stopnia wykształcenia ze swoim

rodzinnym ji wogóle z jakimkolwiek językiem

wy’kładowym, i zarazem ma prawo do materyal

nej pomocy ze strony fiskusa (państwa) odpo

wiednio do swych osobistych praw, które okre

ślają się trzema powyżej przytoczonymi elemen

tami".

Korzyść i szkody. Straty z powodu nie

zaspokojenia żądań narodowej i terytorya!nej

autonomii, oraz korzyści z zaspokojenia tych żą

dań, omawia autor, na szeregu państw wykazu

jąc straty, jakie ponosi państwo, gdy odmawia

żądaniom pewnych grup społecznych, łub całych

krajów i narodowości, a ilustrując to rozmaitymi

przykładami z życia Austryi, Niemiec, a właści

wie Prus, Węgier a nawet Włoch (powstanie me

dyolańskie w 1848 r.) Korzyści zaś z zadośću

czynienia tym wymaganiom — powiada autor —

są widoczne: «Schodzą z porządku dziennego

kwestye wyznaniowe i narodowościowe, a w ten

sposób oczyszcza się drogę do rozwiązania kwe

styj ogólnopolilycznych i ekonomicznych" . ,,Unie

możliwiwszy za pomocą odpowiednich ustaw

wszelkie zachcianki supremacyi jakiejkolwiek na

rodowości n ad innemi, jakiejbądź klasy społecz

nej nad innemi takiemi samemi klasami, jednej

miejscowości nad innemi, zarazem wzmacniamy

pokojowe współżycie narodowości i innych grnp

kulturalnych zarówno w całem państwie, jak

i w jego poszczególnych częściach (prowincyach),

tak bardzo konieczne dla postępu i rozwoju we

wnętrznego i dla powagi i znaczenia w stosun

kach międzynarodowych" (międzypaństwowych).

W dalłzych swych wywodach o korzyści au

tonomii futor dochodzi nawet d) twierdzenia, że

«korzyści te (t. zw. udzielenie autonomii) obja

wiły się na międzynarodowej, śc-iślej na między

państwowej arenie. Ludzie jednego i tego same

go języka i plemienia, wchodzący w skład róż

nych państw nie będą już powodem waśni mię

dzy niemi (państwami), ale przeciwnie nawet,

będą łączącem je wiązadłem. Tak np. Litwini

w Rosyi i Prusieeh mogliby być rękojmią poko

jowego współżycia Rosyi i Prus, tak samo Pola

cy w Rosyi, Prusieeh i Austryi, Słowianie połu

dniowi i Włosi w Austryi i Włoszech i t. p ."

W ostatnim rozdziale formuje autor minimum

żądań, jakie należy w najbliższej przyszłości za

spokoić w Rosyi. «I tak, powiada autor,jednem

z najbliższych konkretnych zadań... powinno być

ukrócenie_zdeprawowanych satrapów orazjzastąpie

nie ich «samodzierżawija" obszernym samorządem

poszczególnych okręgów i krajów. Równocześnie

i równorzędnie powinno się przeprowadzić znie

sienie wszelkich przywilejów i ograniczeń, w y

pływających z pochodzenia danej jednostki, ogło

szenie zupełnego równouprawnienia wszystkich

bez wyjątku obywateli i obywatelek oraz usta

lenie zasady absolutnego sam ookreślenia w dzie

dzinie kulturalnej. Zatem powinno się uznać za

obowiązującą zasadę, że państwo, zarówno w ca

łości, j ak i w poszczególnych swych częściach,

powinno mieć na uwadze ty’lko ziemskie, ekono

miczne i ogólno-polityczue interesy, i że powia

no być pozaw yznaniow em i pozanarodowościo

wem. Tylko po przyjęciu przez Dumę tych za

sad można będzie zabrać się do wprowadzenia

autonomii w poszczególnych k rajach, a przede*

wszystkiem w Królestwie Polskiem " .

Tu nastę

puje ustęp bodaj że najciekawszy z całej pracy

prof.’Baudouina jasno chaiakteryzujący jego umy

słowość i metodę myślenia.

,,Za nic — pisze

autor — nie można pozwolić, aby kwestyą auto

nomii Królestwa Polskiego była rozwiązana na

sposób austryacko-węgierskiego dualizmu: Króle

stwo ,,Polskie" oddaje się niejako na zjedzenie

nacyonali8tom polskim , a re sz ta Rosyi — nacyo*

na)istom rosyjskim. Pod tymi warunkami być

m oże pogodziliby się nareszcie «istinno -ru ssk ije

ludi" z «istinno-polskimi lud’m i" . My jedn ak nie

możemy na to pozwolić nietylko dlatego, że ta

kie rozwiązanie kw estyi jest niespraw iedliwe i

niemoralae, ale także i dlatego, że byłoby ono

zgubne i dla Polski i dla całej Rosyi. (Polacy

na Litwie i Rusi! Przyp. red.).

Z naszego bowiem punktu widzenia przy roz

w iązaniu kw estyi autonomii Królestwa Polskiego

um awiają się między sobą nie przedstawiciele

polskiego narodu z przedstawicielami rosyjskiego

narodu, lecz wyłącznie przedstawiciele pozanaro*

dowościowego, terytoryalnego Królestwa Polskie

go, z przedstawicielami pozanarodowościowej, te

rytory aln ej pozostałej Rosyi.

Wdelegacyj.

(Telegramy ,Czasu").

Budape.szt 14 maja.

Budżet m inisterstwa sp raw zagranicznych.

W spraw ozdaniu o budże’cie ministerstw a

spraw zagranicznych zaznacza referent margr.

Bacąuehem -

iż komisya z zadowoleniem

stwierdziła, że ministerstwu udało się utrzym ać

dla monarchii dobrodziejstwo pokoju. Sojusz mię

dzy Austro-Węgrami a Niemcami okazał się ta k

że podczas przesilenia bałkańskiego ostoją poko

ju światowego. Sojusz z Włochami zyskał na

serdeczności. Demonstracye studentów włoskich,

którym w ładze włoskie energicznie przeciwdzia

łają, nie mają znaczenia. Zupełna harmonia, z ja

ką trójprzymierze w swoich pokojowych dążeniach

postępuje, upoważnia do nadziei uregulowania

wszelkich jeszcze nie załatwionych spraw wscho

dnich. Stosunek do Anglii przybiera znów formę

tradycyjnej przyjaźni. We Franeyi wybitni mę

żowie stanu występują za przywróceniem do

brych stosunków z Austro-Węgrami. Pewne prze

ciwieństwa interesów, jakie dzielą monarchię od

Rosyi, już nie istnieją. Ludy odczuwają wielką

potrzebę pokoju, i Europa mogła w pełni zeń

korzystać, gdyby pewne zajścia nie wywoływały

znowu obawy. N:e ma wrażenia bezpośredniego

niebezpieczeństwa, pozostaje jednak wrażenie, że

Rosya pragnie swe kroki dyplomatyczne poprzeć

zarządzeniami wojskowemi i że to hałaśliwe wy

stępowanie na zewnątrz potrzebne jest Rosyi,

by dla draźliwości wewnątrz państwa stworzyć

ujście na zewnątrz. Mężowie staau powołani do

kierownictwa spraw zagranicznych Rosyi w chwi

lach niebezpiecznych zachowywali się wszelako

z rezerwą i pokojowo. Oświadczenie hr. Berch—

Itolda, że w liniach wytycznych polityki wobec

Serbii nie zaszła zmiana i że monarchia utrzy

STANISŁAW WIGURA.

OMAN STEPOWY

(9)

Powieść.

(Ciąg dalszy).

Tajemnicę dziwnego zachowania się Waryala

wyjaśnił Nowicki. Pokazało się, źe, przyzwycza

jając go do jazdy pod siodłem, nakładano nań

siodło i goniono na linewce. Chcąc go zatrzymać,

Nowicki trzaskał z bicza. Koń istotnie nauczył

się stawać w miejscu na jedno trzaśnięcie z bi

cza, ale nauczywszy się, to samo robił z jeźdź*

cem : w polu szedł dobrze i równo, ale jak tyl

ko w jechał na dziedziniec i gazon miał przed

sobą, tak długo wraz z jeźdźcem obiegał go do

koła, aż póki Nowicki nie wyszeoł i z bicza nie

trzasnął. Stąd też nazywano go waryatem.

Czechowicz, który mocno de la Val’a nie lu

bił i zwał go błaznem francuskim, namówił w ta

jemnicy Nowickiego, aby mu tego figla wypłatał

i ośmieszył Francuza.

Przed wieczorem męskie towarzystwo zebrało

się na tak zwanej górnej werandzie. Zeszli się

tam sam gospodarz, Berber, Orłowski, Włcdzi

mirski, Wadiewski, hr. Okniński i wreszcie de

la Val.

Była to olbrzymia weranda na kilkadziesiąt

osób, jak sala balowa, na wysokość pierwszego

piętra, prawego skrzydła domu. Jedną stroną

zwracała się do Rośki, z dalekim widokiem na

srebrzystą taflę wody, ca pola, ciągnące się na

prawo za rzeką, z drugiej, od frontu, miała prze

sobą cały park z drogami, wiodąceini w rożne

jego strony. Wejście na werandę było od tej

wielkiej płaszczyzny, która ciągnęła się wzdłuż

całego dworu od strony parku, i na której zwy

kle podwitczorki spożywano przed pierwszą w e

randą.

Dokoła górnej werandy widać było, w rów

nem od siebie oddaleniu, klomby pachnących

lewkonij, gwoździków, heliotropów, które two

rzyły niby różnobarwne kobierce o różnej woni.

Weranda z jednej tylko strony, przez wielkie

schody była dostępną, zresztą tworzyła sama

przez się zamkniętą przestrzeń. Z żadnej strony

nie można było słyszeć co się tam mówiło.

—

Zdaje się, że z tego właśnie powodu p. marsza

łek zaprosił całe towarzystwo na górną weran

dę. Zebranie było niby przypadkowe. Gdy się

chwilka ciszy zrobiła, odezwał się gospodarz.

Pozwoliłem sobie zaprosić szanownych pa

nów dla wysłuchania wiadomości, których mają

nam udzielić panowie Berber i De la Val.

Skinął głową ku Berberowi, jakby prosząc,

aby głos zabrał.

Berber po chwilce skupienia odezwał się :

—

Muszę przedewszystkiem szanownym pa

nom zakomunikować, że w Warszawie utworzył

się Tymczasowy Rząd narodowy.

Rzuciwszy te słowa, zamilkł, jakby czekał, ja

kie one sprawią wrażenie. Przyjęto je w milczę

niu poważnem i skupionem.

Berber mówił dalej, wyrażając się o T. R. N

tak jakby sam stanowił cząstkę tego rządu.

Imieniem T. R. N. pozwolę sobie przedsta

wić panom pogląd T. R. N. na rolę, jaką nasza

prowincya — zjednoczenie do wspólności akcyi

będzie dalszem zadaniem rządu naszego — ma

zająć wobec sprawy polskiej i zasięgnąć w tym

względzie opinii panów , którzy stanowiskiem

swojem i powagą tę opinię reprezentujecie.

Potrzeba utworzenia się T. R. N. okazała się

niezbędi ą wobec tego charakteru, jaki przybrał

rozwój wypadków na całym obszarze dawnych

ziem Rzeczypospolitej polskiej. Wynika ona z ko

nieczności zjednoczenia wszystkich sił naszych

ku wspólnemu celowi — wyzwolenia się z pęt

moskiewskich. Uprzedzić muszę, że rząd porożu

miał się już z Podolem i Wołyniem, pogląd swój

i dezyderaty przedstawił. Teraz muszę ten po

gląd i życzenia przedłożyć panom, ażeby można

było jednolitą akcyę wytworzyć. Każda prowin

cya musi do pewnego stopnia posiadać władzę

autonomiczną i tylko za jej pośrednictwem

z T. R. N w Warszawie porozumiewać się.

Wypadki, zarówno w kraju, jak i zagranicą

rozwijają się w kierunku możliwości wyw ołania

wojny z Rosyą. Jeże!i nie o Polskę przedewszyst

kiem będzie szło w tej wojnie, to Polska musi

być najważniejszym atutem w ręku państw euro

pejskich, które sobie uie życzą dalszego rozwoju

i ekspanzyi Rosyi. Musimy wobec tych państw

okazać więcej niż dobre cbęci. Musimy stanąć

przeciwko Rosyi z bronią w ręku. Trzeba, ażeby

widziauo nas na placu boju. Zatem powstanie

być musi. Do tego idzie. Napięcia uczuć narodo

wych niepodobna powstrzymać. Ukraina nie mo

że być obojętnym widzem. Dziewięćdziesiąt pro

cent wielkiej własności jest w ręku Polaków

Tam musi być przyszła Polska, gdzie jest ziemia

polska, gdzie o tą zięmię będą walczyć, gdzie

granice będą krwią naznaczone. T. R. N. jest

zdania, że Ukraina, jak Podole, Wołyń, Litwa

musi w walca z Rosyą wziąć udział. Musi zatem

przygotować się do niej.

Zamilkł.

Jakież są życzenia T. R. N.

odezwał

się marszałek - musimy je znać, aby opinię

własną sformułować.

Życzenia te - mówił dalej Berber - ma

ją charakter przedewszystkiem przygotowawczy

z takim charakterem , ażeby, gdy przyjdzie chwila

akcyi, wyzyskać m ożna było dla niej wszystkie

sity miejscow e.

Prosimy o szczegóły.

Najprzód — potrzebne są pieniądze, jako

najważniejszy nerpus rerum każdej wojny. W

tym celu niezbędne jest opodatkowanie się do

browolne. T. R. N.

względnie kom isarz p eł

nomocny R. N.

przeznaczył do tej funkcyi p.

Czechowicza, z którym panowie, po stworzeniu

własnej organizacyi, porozumiewać się będziecie.

Jaką skalę opodatkowania przyjmiemy, o tem

porozumiemy się później. Zadaniem tutejszej or

ganizacyi będzie: obliczenie sił zdolnych do orę

ża, zaopatrzenie ich w proch, amunicyę i broń,

wynalezienie ludzi fachowo w żołnierskim rze

miośle wyćwiczonych na dowódzców oddziałów

i do niższej szarży; na podstawie znajomości

kraju, ludzi i stosunków miejscowych znaleźć

odpow iednie miejsca do skupiania się oddziałów

i zastanowić się nad planem, w głównych zary

sach, łączenia się oddziałów, w celu wytworze

nia większej siły i przerąbywania się z nią ku

Królestwu. Będą to oddziały pomocnicze, że tak

powiem, i tylko w wypadku nadzwyczajnego po

wodzenia, gdyby mogli powstać równocześnie

z nam i chłopi ruscy ...

—

Właśnie o tem miałem mówić!...

—

wyr

wał się de la Yal.

—

Przepraszam... po ukończeniu mego expose,

pan wypowie swoje uwagi.

De ła Val zamilkł.

—

Otóż, gdyby chłopi ruszyli się przeciwko

rządowi, o co T. R. N. usilnie starać się będzie,

gdyby w Królestwie na polu bitwy osiągnięto

znaczne sukcesy, oddziały ukraińskie, w całości

lub częściowo, mogłyby w kraju pozostać, jako

kadry przyszłego w ojsk a polsko-ruskiego.

Powiedziawszy to, podniósł głowę i spojrzenie

jego spotkało się w zimnym stalowym wzrokiem

Włodzimirskiego i ironicznera skr zyw ienie m jeg o

tw arzy jak rzemień gładkiej i zim nej. Mimo to

ciągnął dalej:

—

Obywatelska akcya nasza w tym kraju mu

si z konieczności rze czy r ozdwoić się. Panowie

obywatele ziemscy muszą działać w kierunku,

który miałem zaszczyt naszkicować. My, młodzi,

którzy mamy łatwiejszy dostęp do ludu, pracu

jemy oddaw na, ażeby go pozyskać dla naszej idei

i nadal będziemy w tym kierunku pracować —

aż do chwili wybuchu powstania. Weźmiemy na

siebie zjednanie chłopów tam, gdzie jeszcze żyje

pamięć tradycyi kozackich, drobnej szlachty i

szlachty okolicznej w Owruczyźnie : Niewmierzy*

ckieh, Lewkowiczów, Wykowakicb, Bołsumow

skich. Będziemy sobie wzajem nie udzielać wia

domości o postępie robót... Na to, ażeby lud po

ciągnąć za sobę mamy środek niezawodny... Te

raz nie czas o tem mówić. Ażeby wszystkie sprę

żyny poruszyć, któreby na korzyść naszą współ

działać mogły, mam zaszczyt panom zakomuni

kować, że T. R. N. nawiązał stosunki z partyą re

wolucyjną rosyjską i małorosyjską i spodziewa

się odnieść z tego stosunku duże bardzo korzy

ści polityczne.

Zdawało się, że Berber skończył, ale po chwilce

ogólnego milczenia odezw ał się znow u.

—

Zanim w ysłucham opinii panów i będę miał

zaszczyt zakomunikować ją T. R. N.t pozwolę

sobie prosić p. De la Val, jako delegata emigra

cyi, ażeby poinformował nas, jak się układają

stosunki polityczne, o ile przychylnie dla nas.

Jest to rzeczą niezmiernie ważną, gdyż tylko,

opierając się na układzie tych stosunków, może

my swoją akcyę powstańczą zainicyować.

De la Val przybrał pozę trochę teatralną.

Od roku 1831 - zaczął - w rodzinie

księcia Adama Czartoryskiego skupiły się w szyst

kie nici polityki polskiej w Europie. Z początku

kierow ał niemi sam ks. Adam, teraz za szc zyt ten

spadł na najstarszego syna. Polityka hotelu Lam

bert rozwijała się w dwócli kierunkach: na dwo

rach Anglii, Franeyi, Turcyi i w Watykanie, ja

koteż na Słowiań8zczyźuie południowej, w śród

Serbów, Bułgarów i kozaczyzny naddunajskięj.

Dwory, zarówno Anglii jak i Franeyi, gotowe są

najprzód dyplomatycznymi, a gdyby potrzeba

było z orężem w ręku poprzeć sprawę polską.

Austrya nie stałaby także w tym wypadku na

uboczu. Przyłączyłaby się ona nietylko do ak cyi

dyplomatycznej, ale pozwoliłaby w Galicyi stw o

rzyć rodzaj stałego punktu oparcia dla akcyi po

wstańczej. Akcyady plomatycztia zdążałaby do te .

,CZAS" wychodzi z wyjątkiem dni po niedzieli i świętach uroczystych dwa razy dziennie a mianowicie:

o godzinie 6 ra no i o godzinie 3 popoiudniu.

Numer wieczorny 10 hal., ranny 4 hal.)

PRENUMERATA WYNOSI:

t,t rr

!i Y%

roli \na kwartał |lna 1 miesiąc

W Krakowie w miejscu

:30koron |7kor.50h. 2kor.53hal

z odnoszeniem do domu

36koron j]9kor. -

ii3 kor -

Pocztą w państwie A u stry a ckiem ........................................................ j 36 koron j! 9 kor. -

!i3 kor! -

Z dwukr otną w y syłką p o c z t o w ą .........................................................i 42 koron ! 10 kor. 50 h. ’!3 kor"’50 hal

Pocztą w państwie Nietnieckiem

; 42 koron ii 10kor.5011.;i3kor. 50 hal!

1)0 wszystkich pań stw, n ależących do związku poczto wego i 48 koron j! 12 k or .

i*4kor. _

W państwie rosyjskiem (abonament przez urzędy pocztowe) I 18rb. 80 k. ;j 4rb. "Ok. j1 rb. 00 kop

Weding urzędowego wykazu pism zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem

abonament Czasu przyjmują urzędy pocztowe: w Pe.tersburgu, Warszawie, Kijowie Wilnie’

Moskwie i Odesie. L innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą naieżytość

do urzędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W arszawie biuro ogłoszeń Ungra, L. i E. Metzl i Syn,

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń - w Kijowie księgarnia L. Idzikowskiego - w Wilnie biuro

dzienników K. Taubera.

Prenumeratę przy)mują: AdministracyaCzasuw Krakowie i urzędy pocztowe. Miejscową p re

n u m e r a tę księg. S. A. Krzyżanowskiego, handle: St.Karlińskiego, trafika w Sukiennicach, Biuro dzień.

Hopcasa i Salomonowej, Ot. T rafika. We Lwowie ,’ Czas" jest do nabycia w biurach dzie». A. Olszewskiego,

S. Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jaśle, Nowym Sączu na p a r n ie

w księgarni kolejowej, !adzież na innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Ceny ogło s z eń : od wiersza petitem za pierwszy raz. 20 hal,, z.a każdy następny po 15 hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40 hal., następny po 15 hal. N ad e sła n e i N ek rologia

od miejsca wieisza drukiem pelit. 60 hal. za każ.dy raz.. G ło sy p ublic z n oś ci po 2 kor.; komunikaty handlowe

po i:ronice i po dz.iale ekonomicznym; komunikatyprywatne, śluby, z.aręczyny iip.po 1kor.o d miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują: we Lwowie biura dz.ienników L. Plohna, A. Olszewskiego,

St. Sokołowskiego, K. Buchstaba; w J a ro sław iu Biuro dzienników; w P odgó r z u Poturalski; w Prze»

myślu A. Juezyński księgarnia i E. Billet; w Rzeszowie M. Weintraub; wStanisławowie Jasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Rockach, O. Haut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W. Raczkowski, 14 Cite de lrevise; w W ied ni u Haasenstein (S Vogier, I?. Mosse (także we wszyst

kich filiach): H. Schalek, M. Dukes, E. Braun, .1. Danneberg, Boc-k «S Herzfeld, H. F riedl (tylko p re

numeratę H. Goidschniidt «2 Comp.); w Frankfurcie n. M. G. i,. Daube A Comp., w Pradze cze

sk iej Ir. HoYorka. Listy z. pieniądzmi i p rz ek azy pieniężne na prenumeratę i ogioszeuia przyj

muje Adminisłracya ( zasu w Krakowie. R eklam acy e nieopieczętowane nie podlegają opłacie poczto wej

Listów nieopłaconych nie przyjmuje sie. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

g t B T Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

- Tpąk

ADRES REDAKCYl: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Pobieranie pliku

Pobieranie pliku

Usuwanie komentarza

Wyszukiwanie zaawansowane

Zgłaszanie błędu