Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 686 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Nw180

Kraków, Wtorek 10 Sierpnia 1909.

Rocznik ŁX1I.

(Wydanie wieczóriie)

Kongres eucharystyczny.

Pierw.sze posiedzenie kongresu eucharystycznego

w Kolouii odbyło się we środę, dnia 5 b. m.,

w tumie, udekorowanym krzewami i draperyami.

Poprzednio przeprowadzono Sanctissimum do in

nej świątyni, tak, że wspaniały kościół stał się

rodzajem sali zgromadzeń, którą zapełnili po brze

gi uczestnicy. N a urządzonem podwyższeniu za

siadł legat papieski, kardynał Vanutelli, nadto

uczestniczyło w pierwszych obradach dwóch jesz

cze kardynałów , X. Fischer, arcybiskup koloński

i X. Ferrari, arcybiskup medyolański. Długim sze

regiem zasiedli biskupi, kanonicy, kaw alerow ie

maltańscy i Joannici, tworząc obraz barwny, pe

łen uroczystego nastroju. Obrady rozpoczął prezes

stałego komitetu kongresów eucharystycznych, bi

skup Heylen z Namuru, poczem odczytano pismo

Ojca św. doręczone przez legata kardynała Vanu

tellego, nakoniee zabrał głos sam legat, witając

zebrauych w języku łacińskim. Na wniosek bisku

pa IJeylcna w}ysłano do Ojca św. telegram hołdow

niczy, poczem przemówił ka rdynał arcybiskup Fi

schcr, wreszcie imieniem miasta w itał zebranych

burmistrz D r Wallraf.

Pie rw szy referat wygłosił profesor teologii z Bonn

Dr Fsser, p. t. ,,Eucharystyą, jako tajemnica wia

ry", kończąc streszczeniem działalności św. Toma

sza z Akwinu, jako ,,doktora E ucharystii*. Rad

ca sądu wyższego z Dusseldorfu, p. Marx, refe

rował na temat ,,Wyznawanie św. Eucbarystyi

w życiu publicznecu*, zajmując się głównie du

chem religijnym, który objawia się w życiu co

dzicnncm, jak o działalność społeczna, jako mężna

obrona wiary i stwierdzanie jej przykładem. Wspól

ne przyjmowanie Komunii św. umacnia jednostki,

które potem życie cale czynią niejako jed ną con

fesio }idei, praktykują katolicyzm nietylko w du

szy, lecz uczestniczą w obrzędach publicznych i

śmiało stwierdzają przed światem, że są katoli

kami. Trzecim i ostatnim mówcą był mons. Thel

lier de Ponchevillc, były deputowany, który w ję

z yku francuskim omawiał społeczne znaczenie

Eucbarystyi, jako Sakramentu miłości, zachęcając

do jak najczęstszego krzepienia się nim.

Na tcm zakończono pierwsze publiczne posiedze

nie. Posiedzenia zamknięte odbywały się w starej

sali Gfirzenicha dla członków, mówiących językiem

niemieckim , podczas gdy członkowie z innych

krajów odbywali narady osobno. W sekcyi nie

mieckiej wygłoszono referaty między innemi o

historycznym rozwoju kultu E ucharystyi, o co

dziennew przystępowaniu do Stołu Pańskiego, o

pierwszej Komunii młodzieży szkolnej. W sekcyi

włoskiej, gdzie zebrała się cala pielgrzymka,

przybyła umyślnie z Włoch na kongres, zagaił

posiedzenie kardynał Ferrari, witając licznie zgro

madzonych biskupów włoskich, redaktorów pism

katolickich i prałatów. Centralny komitet eucha

rystyczny w Turynie przedłożył przez usta O.

Yallo, Franciszkanina, przebieg swych prac. Roz

poczęła się dyskusya nad organizacya związków

eucharystycznych i nad złączeniem z nimi stowa

rzy’szeń ekonomicznych oraz społecznych. Myśl to

popierał głównie biskup tryesteński, Nagi.

Równocześnie odbyw ało się posiedzenie sekcyi

francuskiej, zagajone przemową francuską kardy

nała Fischera z Kolonii, który stwierdził wśród

oklasków, że kult Eucharystyi i porozumiewanie

się na gruncie tej czci katolików między sobą,

jest objawem zbliżenia na gruncie ogólno-ludzkim

i może stać się niejako szkołą przyjaznych sto

sunków między ludami różnych narodowości. W y

głoszono kilka referatów francuskich. Sekcya a n

gielska zostawała pod przewodnictwem arcybi

skupa Westmiusteru D ra Bourae, obecni byli dwaj

inni biskupi i liczni prałaci. Margr. Brown wy

głosił między innymi referat o znaczeniu kongresu

londyńskiego w ubiegłym roku.

Wieczory były poświęcone nabożeństwom sakra

mentalnym. I ’rócz niemieckich, odbywających_ się

w tumie, odbyw ały się francuskie, a ngielskie i

polskie. O tych ostatnich donosi jede n z uczestni

czących księży polskich szereg, szczegółów. W e

środę spotkali się mianowicie polscy kap!ani na

nabożeństwie wieczornem w kościele św. A ndrze

ja , gdzie zgromadzają się wychodźcy polscy. Na

bożeństwo rozpoczął X. biskup Klunder z Pelpli

na wystawieniem Najśw. Sakramentu, przyczem

kapłani polscy zaintonowali suplikacyę «Święty

Boże!* odśpiewane przez wszystkich obecnych.

Na nabożeństwo przybył niespodziewanie X. bi

skup Nowak z Krakowa, którego spodziewano się

dopiero we czwartek. Kazanie wygłosił we środę

X. Okoniewski z Bnina. N a cześć kapła nów pol

skich wydali Francuzi we czwartek przyjęcie, na

którem był także kardynał Ferrari z Medyolanu.

W piątek kapłani polscy zostali przyjęci na au

dyencyi u kardynała Yanutellego, który udzielił

im błogosławieństwa. We czwartek przybył na

kongres X. arcybiskup Teodorowicz ze Lwowa,

poprzednio zjechał X. prałat Skarżyński z W ar

szawy.

Drugie publiczne posiedzenie w tumie obej

mowało referat włoski kardynała Ferrariego, któ

ry mówił o znaczeniu kongresów eucharysty

cznych, jednoczących ludy we wspólnej idei.

X. kanonik Mayenberg, profesor teologii z Lu

cerny przemawiał na temat «Eucharystya i je

dność Kościoła", po francusku referował p. Emil

Brum z Clervaux, wspominając o prześladowa

niach, jakie cierpi Kościół we Francyi. Po dwóch

jeszcze niemieekich referata ch posiedzenie zakoń

czono. We czwartek odbyły się też posiedzenia

sekcyj obranych dla poszczególnych kw estyj i

tak: sckcyi dla duchowieństwa, dla kobiet i se

kcyi opieki duchow nej nad młodzieżą.

Drugie serye posiedzeń sekcyjnych przyniosły

w sekcyi niemieckiej między innemi referat X.

księcia Maksymiliana saskiego, profesora uniwer

sytetu z Fryburga o nauce eucharystycznej Cy

ryla z Jerozolimy, dalej przemawiali O. Blnme

T. J . o pieśniach do Najśw. Sakramentu, X. Kauf

mann o pamiątkach z pierwszej komunii, demon

strując zbiór tych pamiątek od połowy wieku

XVIII. Z powodu wielkiego napływ u uczestni

ków musiano równocześnie urządzić drugie zebra

nie w kościele Wniebow stąpienia N. M. l ’. Zajmo

wano się głównie opieką duchowną nad robotni

kami i rekrutami, oraz nad młodzieżą rękodziel

niczą. Na posiedzeniu w!oskiem podnoszono po

trzebę organizacyi katolików, takiej, jaką prze

prowadzić się powiodło w dyecezyi medyolańskicj,

oraz dyskutowano nad referatem o pierwszej Ko

munii św. dzieci.

Trzecie publiczne posiedzenie odbyło się w pią

tek w tumie, rozpoczęte przemową arcybiskupa

paryskiego A mette, który przedstaw ił prześlado

wania, jakim ulega Kościół we Francyi z powodu

rządów sekty wolnomularskiej. Arcybiskup wska

zał na męstwo, okazywane przez kler francuski

i zapewnił, że w a lka w ypowiedziana Kościołowi

musi zakończyć się zwycięstwem myśli chrześeiań

skiej. Burzliwe oklaski i okrzyki przerywały prze

mówienie, po którem arcybiskup był przedmiotem

demonstracyjnej owacyi. Dalsze referaty zajmo

w ały się między innemi Eucha rystyą a miłością

chrześciańską, Eucharystyą i sztuką kościelną,

wreszcie Eucharystyą a wyznaniem wiary, poczem

legat papieski kardynał Vanutelli zamknął trzecie

publiczne zgromadzenie i obrady kongresu wo

góle. Poprzednio jeszcze odbyły się zgromadze

nia poszczególnych narodowości w sekcyach,

zgromadzenie angielskie, francuskie i osobne zgro

madzenie Irlandczyków . Nadto obradował związek

księży-abstynentów , sekcya dla kle ru i sekcya

opieki nad młodzieżą.

W niedzielę odbyła się na zakończenie w ielka

procesya, w której wzięło udział kilkaset stowa

rzyszeń katolickich przez swych licznych reprc

zentantów i dziesiątki tysięcy pobożnych; proce

sya trw ała trzy godziny, postępując z trudem

przez zbity szpaler. Nigdy może Kolonia nie w i

działa ta k wspaniałej manifestacyi religijnej, któ

rej przewodziło trzech arcybiskupów, czterdziestu

biskupów, czternastu opałów, 17 w ikaryuszów

apostolskich i biskupów tytularnych, w otoczeniu

setek kleru świeckiego i zakonnego, kawalerów

maltańskich, szambelanów dworu Ojca św. i t. d.

Ze wszech stron zbierały się deputacye i ducho

wieństwo n a Neumarkt, gdzie ustawiono ołtarz

i podynm dla chórów. Tantum ergo i śpiewy li

turgiczne wykonał chór z 1500 osób, poczem ka r

dynał -l eg a t udzielił dziesiątkom tysięcy poboż

nych błogosławieństwa Przenajświętszym Sakra

mentem. Na tem zakończył się największy z do

tychczasowych kongres eucharystyczny.

Petersburg 7 sierpnia.

Zjazd pażdziernikowców.

—

Projekty rządowe.

Stanowisko rządu.

—

Blok p. Stołypina.

—

nMło

doturcy4, — Zapowiedzi zmian?

(S.) Pażdziernikow cy przygotowują się już do

sesyi jesiennej Dumy. Przed jej zebraniem się

odbędzie się w Moskwie zjazd pażdziernikowców*

opracowujących w chwili obecnej program tego

zjazdu. Pierwsze miejsce w programie, dotąd jesz

cze nieopracowanym, zajmą kwestye, omawiane

w Petersburgu na zebraniu komitetu wykonaw

czego słowiańskiego zjazdu praskiego. Po nich

idzie polityka zagraniczna, a właściwie chęć zu

żytkowania następstw wycieczki parlamentarzy

stów rosyjskich do Anglii i Francyi, a następnie

podróży cesarza Mikołaja II do tychże krajów.

Naturalnie, że w kompleksie kw estyi słowiańskich

naczelne miejsce zajmie uregulowanie stosunków

narodowościowych, a zwłaszcza ułożenie jakiegoś

modus vivendi z Polakami. Na sesyi bowiem

jesiennej, oprócz ustawy tolerancyjnej, na porzą

dek dzienny wysunie się, w ysunąć się naw et

musi, kw e stya stosunków polsko-rosyjskich. Tego

nikt nie może już uniknąć, ani rząd, ani stron

nictwa dumskie. Wypadnie ją w ten lub ów spo

sób rozstrzygnąć. Dosyć przypomnieć, żc rząd

z nadzwyczajnym pośpiechem opracowuje memo

ryał, mający posłużyć za substrat do wniosku

rządowego o zaprowadzenie samorządu ziemskie

go na Litwie i Rusi. Na podstawie zaś samorzą

du ziemskiego będzie opracowany projekt zmia

ny ordynacyi wyborczej do Rady państwa z 9

gubernij litewsko - ruskich. Projekt wyłączenia

Chełmszczyzny z Królestw a Polskiego otworzy

znowu szerokie pole do dyskusyi polskiej.

W przewidywaniu tego wszystkiego wybitniejsi

pażdziernikowcy porozumiewają się, się aby należy

cie przygotować do jesiennej kampanii parlamen

tarnej. D. M. Lewszyn, sekretarz Towarzystwa

wzajemności słowiańskiej, w t,ych dniach wyjeż

dża do Syczewki1 (gub. smoleńska), wsi prezy

denta Dumy państwowej p. Chomiakowa, w celu

omówienia kwestyi rozszerzenia dotychczasowy!ch

stosunków rosyjsko-angielskich, któremi, od cza

su pobytu w Anglii, prezydent Dumy państwo

wej żywo się zajmuje. Następnie D. M. Lewszyn

razem z Chomiakowem udadz ą się do Gerasimo

wa, byłego towarzysza ministra oświaty, gdzie

rozstrząsać będą, zarówno kwe styę narodowościo

wą w zw iązku ze sprawami słowiańskiemi, jak

i kw e styę ściślejszego zbliżenia się Rosyi z An

glią. Po tych wstępnych naradach *mężów zaufa

nia stronnictwa, będzie dopiero ułożony program

zjazdu pażdziernikowców.

Trudno zaprawdę przewidzieć, jakie ostate

cznie będą wyniki poufnych narad notablów stron

nictwa październikowego, oraz wyniki zjazdu te

goż stronnictwa. Są jednak pewne wskazówki

w tym w zględzie w prasie partyjnej, a także i

s kądinąd dochodzą wieści o kierunku akcyi pa r

lamentarnej pażdziernikowców podczas sesyi je

siennej. Pażdziernikowcy, ja k już uczynili krok

śmiały naprzód w kwestyi wyznaniowej, głosując

w ogromnej większości z kadetami i lewicą, tak

we dług wszelkiego prawdopodobieństwa poczynią

w kwestyi narodowościowej jak najdalsze ustę

pstwa językowe, o ile na to program i stosunki

stronnictwa pozwalają. N acyonalista Mienszikow

zapewnia w ostatnim swym artykule w Nomoje

W rcm i a , że nGuczkiniści" (stronnicy A. J . Gucz

kowa), jak nazywa pażdziernikowców, w kwestyi

narodowościowej zajmą stanowisko ,,w duchu ży

dowskim", co według jego terminologii znaczy:

liberalno-kadeckjm.

Stanowisko rządu będ?ic w jesieni bardzo fru

dnem. P . Stołypiu przyszedł pono — jeżeli mamy

wierzyć prasie prawicowej — do przekonania, że

dla ułatwienia sobie dalszych rządów rzeczą jest

niezbędną utworzenie bloku stronnictw : prawicy

umiarkowanej, październikowców i kadetów. Dw a

ostatnie zgodziły się na|blok podobny, lecz stawiały

jako warunek poczynienie pewnych zmian w u,—

stawach zasadniczych na korzyść Dumy państwo

wej. Pierw szym krokiem, w iodącym do utworze

nia podobnego bloku, jaki istniał do niedaw na

w parlamencie niemieckim z inicyatywy księcia

Blilowa, było przedłożenie przez rząd Izbom usta

w odawczym wniosku o etacie sztabu morskie

go - którego uchwalenie w Radzie państwa

byłoby np. nicmożliwom bez nacisku zc stro

ny rządu. Innym jest los tego projektu, którego

korona wprawdzie nio sankeyonowała, ale też i

nie przyjęła dymisyi gabinetu. P . Stołypiu na

swem stanowisku pozostał, a z nim razem pozo

stała aktualną’ i kwestya utworzenia bloku parla

mentarnego. Probierzem jego możliwości będą naj

pierw losy ustawy tolerancyjnej na sesyi jesien

nej Dumy państw owej, a w dalszym ciągu obrad

tejże w jesieni — kompleks kwestyj narodowo

ściowych, wysuwanych na plan pierwszy przez

październikowców.

Do tych kombiuacyj przychodzimy także i na

innej drodze, a mianowicie z a rtykułów pół-urzę*

dowej Ro.ssii. Ta ostatnia zwie się wprawdzie

organem «prywatnym*, ale preuumerata jej jest

tak niską, że bez znacznych subwencyj zc strony

rządu egzystować by nie mogła. Są pewne oznaki

wtendencyi tego dziennika z dni ostatnich, które

z dają się świadczyć, że rząd gotów przechylić się

w interesie pożądanego przez się bloku, w kie

runku bardziej liberalnym. Tak np. Rossia po

święciła a rtykuł patryotyzmowi, w którym zajęła

w danej kwestyi stanowisko słuszne ji całkiem

racyonalnc. Palryotyzm — twierdził organ póL

urzędowy — nie polega na tcm, aby siać wzajem

ną nłenawiść, badać antagonizmy, zjadać się wza

jemnie, lecz na umiłowaniu tego, co własne, a

poszanowaniu tego, co cudze; wyrazem prawdzi

wego patryotyzmu - według Rossii — jest żyć

samemu i pozwolić żyć innym. Tego rodzaju s ą

dy były oczywiście czemś nowem w dziejach tego

dziennika. Lecz znalazło się tam coś jeszcze ta

kiego, co w ywołało niesłychaną złość w prasie

reakcyjnej i nacyonalistycznej. L e ad er pażdzier

nikowców, A. J . Guczkow, bawił po pierwszem

zwycięstwie stronnictwa młodotureckiego w Kon

stantynopołu, starał się bliżej rozpatrzyć w tanie

cżnyck stosunkach, za powrotem do Rosyi zachwy

cał się tem stronnictwem i nazwał październikow

ców «rosyjskimi Młodoturkami*. Potem nastąpiły

znane wypadki w K onstantynopolu: zamach na

konśtytucyę, zwycięstwo powtórne Młodoturków i

nareszcie detronizacya sułtana. Naturalnie, że A.

J, Guczkow podobnych następstw przewidzieć nic

mógł, bo w takim razie nie użyłby porównania

w łasnego stronnictwa z młodoturcckiem. Odtąd

przydomek «Młodoturków* towarzyszył stale pa

ździernikowcom w pra sie skrajnej praw icy i na

cyonalistycznej.

Tymczasem, całkiem niespodzianie, R ossia po

święca Młodoturkom artykuł nad e r sympatyczny.

Przytaczam jeden z niego ustęp.

,,Stronnictwo

młodotureckie — pisze R o s s ia — posiada mnó

stwo stron dodatnich, dających mu pierwszeństwo

w oczach Europy przed jego przeciwnikami,

stronnikami dawnego stanu rzeczy. Syrapatye

ogółu europejskiego dla programu młodotureckiego

dają się wyjaśnić tylko tem przekonaniem, że spo

kój polityczny w Turcyi, jak i jej rozwój ekono

miczny możliwemi są tylko pod warunkiem, że

jTurcy a całkowicie, elioć stopniowo zrezygnuje

!z tej przeszłości historycznej, która tworzyła nie

; przebytą ścianę pomiędzy cesarstwem ottomań

’skiem a Europą chrześciańską. Osunąć tę ścianę

’m ogą tylko przedstawiciele tego stronnictw a,

którzy przejęci są ideą ściślejszej łączności Tur

!cyi l Zachodem i przejęcia się przez nią temi

zasadami i ideałami, które w danej chwili stano

wią ogólny dorobek całego świata kulturalnego*.

0 kilka zaś wierszy dalej powiada Rossia o Mło

doturkacb, co następuje: «Przedewszystkiem T u r

cya posiada bardzo potężny czynnik, na któ

rym mogą w pełnej mierze oprzeć się reforma

torowie tureccy przy zrealizowaniu swego skompli

kowanego i trudnego programu. Czynnikiem tym

jest armia turecka, której oficerowie są tym

zarodkiem inteligencyi tureckiej, z której w edług

wszelkiego prawdopodobieństwa, w yjdzie cały

szereg utalentowanych administratorów we w szyst

kich kierunkach działalności politycznej*.

Powyżej przytoczone ustępy podkreśla p. Mien

szikow w Nowoje Wremia, «bard nacyonalistów

rosyjskich*, jak zwie go prasa opozycyjna. Otóż

p, Mienszikow z artykułu pół-urzędowej Ro ssii

w ysnuw a daleko sięgające kombinacye. N ajpierw

wyśmiewa z w łaściwą sobie sołisteryą patryotyzm

Rossii, polegający na tem, aby samemu żyć i da

wać żyć innym, zwąc go «patryotyzmcm żydow

skim", a nie rosyjskim. W artykule zaś o Młodo

turkach podkreśla kombinacye i zamiary gra ni

czące z zachętą armii do rewolucyi i... detroniza

cyi. Tego p. Mienszikow w prawdzie nie mówi

wyraźnie, ale zwraca ua nic uwagę przez icb

podkreślanie.

Pomimo złośliwych insynuacyj p. Mieuszikowa,

dwa powyższe artykuły nie są pozbawione zna

czenia symptomatycznego, mogącego rzucić pe

wne światło na przyszły kierunek polityki w e

wnętrznej gabinetu p. Słolypina, Dodajmy jeszcze

do tego nacisk parlamentarzystów rosyjskich

1 uprzejmych gospodarzy angielskich na ustrój

konstytucyjny Rosyi, czyniony z w yraź ną apro

ba tą posła rosyjskiego w Anglii, oraz wdzięczność

wyrażona w słowach cesarza Mikołaja dla narodu

angielskiego za gościnne przyjęcie przedstawicieli

narodu rosyjskiego — wszystko to razem zdaje

się układać w jakąś całość, zapowiadającą zmia

ny w polityce wewnętrzuęj Rosyi.

Wrażenia x JBarcclouy.

Pewien francuski inżynier, stale mieszkający

w Barcelonie, w liśeic do krew nych kreśli swe

wrażenia, odniesione podczas «czarnego tygodnia*

rewolucyi w Barcelonie. List pisany jest sposo

bem pamiętnika i zaw iera dokładny obraz w y

padków. Czytamy w nim, co następuje:

28 lipca. W poniedziałek nagle zaprzestano

pracy, we w torek ogłoszono stan oblężenia w B a r

celonie, a dziś we środę nie podobna pokazać się

na ulicy bez niebezpieczeństwa. Musiałem obcho

dzić daleko naokoło, by wogóle dostać się do

domu. Wielką liczbę kościołów i domów podpa

lił motloch. Straż pożarną, gdy przybyła z ratun

kiem, zasypano gradem strzałów i nie dopuszczono

do miejsc pożaru, tak że z niczern odjechać m u

siała. Dachy i balkony domów wypełnione są

ludźmi: miasto przedstaw ia obraz straszliwy, ale

zarazem pełen wspaniałej grozy. Całe ulice w o

gniu i dymie, wszędzie oddziały wojskow e, ten

tent kopyt końskich, tu i ówdzie wozy ratunkow e

z białemi chorągwiami. W odległości pięćdziesięciu

kroków odemnie, oddział wojskowy ob,lega sklep,

w którym schronili się rewolucyoniści. N a ulicach

kolo mego laboratoryum pobudowano ba rykady.

Prac ę oczywiście musieliśmy przerw ać. I)oróżki

i tramwaje elektryczne nie kursują; połączenie

z innemi miastami przerwane; nie można dostać

żadnego dziennika, wszystkie kaw iarnie zamknięte.

W mieście zabrakło mięsa, musimy żyć ja k we

getaryanie. Dziś rano wydano rozporządzenie, z a

braniające wychodzenia n a ulice. Miasto powoli

zaczyna zamierać. Ulice puste, sklepy pozamy

kane, domy zatarasowane. Od czasu do czasu sły

szy się strzał. Widać uciekających zakonników i

zakonnice, przeciw którym głównie agitacya skie

rowała wściekłość motłocku.

Z Walencyi dochodzą wiadomości, źe i tam w y

buchła rewólncya. Z innych miast Hiszpanii niema

wiadomości. Telegraf i telefon, zarówno jak i

poczta, nie funkcyonują. Ile dotąd rannych i za

JAN NERUDA.

Msza świętego Wacława.

ą%jm----

(l)okouczcuio).

II.

Byłem na głównym chórze. Tutaj, gdzieśmy się

wciskali z wielkim strachem, a przebywali w ja

kicmś nicokreślonem poetycznem uniesieniu, by

łem naraz zupełnie sam, niewidziany i nie strze

żony przez nikogo. Po obu stronach organów są

tam urządzone siedzenia w rodzaju schodów, ta k

jak w starożytnych cyrkach. Usiadłem na najniż

szym stopniu tuż obok kothtw.

——

Ktoby mi te

raz wzbronił uderzyć w te kotły, które nam tak

ogromnie imponowały? D otknąłem leciutko po

wierzchni najbliższego, tak jak się ściera k u r z -

potem dotknąłem jej znowu palcem i trochę sil

niej - i to drugie dotknięcie w ywołało ton, za—

Icuwie dosłyszalny; w tej chwili cofnąłem rękę.

-*»,Miałem uczucie, że się dopuszczam jakiejś grze

j n e j prowokacyi.

I tzedemną czerniły się na wyniosłych pultach

i podstawach wielkie psałterze. I tych mogłem te

raz dotykać i próbować, czv który z nich pod

niosę, na co we dnie nigdybym sie nie odważył.

Ogromne psałterze wydawały nam sie zawsze tak

tajemnicze. Ciężkie okucia były z mosiądzu: dre

wniane oprawy popękane; pergaminowe karty,

ktoie pizewiacało się drewniańemi szczypcami,

były na rogach zabrukane i wystrzępione: na

kartach tych błyszczały złote i barw ne inicyały,

czarne staroświeckie plsmo, szerokie paski cza r

nych i czerw onych mit, tak wielkich, żeśmy ich

o m y mogli rozeznać z najwyższego rzędu scho

dów. laki psałterz m,,smi b},-.

0* . 01J e cie4ki

bo chudy tenorzysta zamkowy ledwie się z nim

mógł poruszyć — my chłopcy niecierpieliśmy tego

długiego tenora — a gdy.trzeba było który z psał

terzy przenieść, musiał to czynić zawsze gruby,

czerwony basista, a i ten stękał przytem. Tego

gruba sa lubiliśmy bardzo, jego głęboki, silny bas

przejmował nas do żywego. Podczas procesyi

trzymaliśmy się zawsze tuż kolo niego. Właśnie

tu przedcniną stawał basista podczas mszy uro

czystych, a z nim razem z tych samych nut śpie

wali dwaj inni basiści, ale nie tak donośnie. O

krok dalej na lewo, stali dwaj * tcnorzyści - ale

cóż tam znaczy tenor! Chociaż dia jednego z nich,

dla mniejszego, mieliśmy respekt. Bo oprócz tego

bił w kotły, i kiedy chwycił pałeczki, a obok

niego kupiec Rojko, w’łaściciel domu ,,pod k a

miennym ptakiem*, przytknął do ust puzon, była

to dla nas najbardziej majestatyczna chwila. J e

szcze dalej na lewo stali chłopcy śpiewający, a

wśród nich wszechwładny regens cliori. Słyszę

jego ostatnie polecenia przed rozpoczęciem mszy,

szelest rozdawanych nut, dźwięk dzwonów z wie

ży— teraz brzęknął dzwonek koło zakrystyi, z orga

nów brzmi preludyum, że aż cala katedra zadrżała

od głębokich przeciągłych tonów, reg ens ciiori

w yciągnął szyję w stronę wielkiego ołtarza, nagle

podniósł pałeczkę i naraz uderza cala muzyka,

wspaniale wielkie Kyrie wzbija się pod sklepie

nia. Słyszałem śpiewaków, muzykę, c ałą mszę

prześniłem w duchu aż do szerokiego R o n a no

bis pacan, jeszcze nigdy msza nie była i nic

mogła być tak wykonana, jak w mojej duszy, bas

brzmiał tak uroczo, jak nigdy, a co chwila zry

wały się radosne wybuchy kotłów i puzonów. Nie

wiem, jak długo trw ała ta msza w mej duszy,

ale wydawało mi się, jak gdyby podczas tego ze

gar uderzał kilkakrotnie. Nagle przeszedł mnie

znowu silny dreszcz i mimowiediiie wstałem.

Wysoko w całej bocznej naw ie kładły się lek

kie, srebrzyste blaski. Przez okna wdzierało się

świaflo nocy gwiaździstej, może i księżyca. W stą

!piłem na stopień przy balustradzie i wyjrzałem^

na katedrę. W dychałem to szczególne powietrze,

zmieszane z woni kadzideł i pleśni, jakie bywa

!w każdym kościele. Podeniuą lśnił biały marmur

’na wielkiem mauzoleum, naprzeciwko koło wiel

;kiego ołtarza płonęło drugie wieczne światło, od

którego po złoceniach ołtarza przemykały niekie

dy różowe blaski. Byłem w silnem podnieceniu.

Jaka też będzie ta msza św. Wacława. Dzwony

kościelne pewnie się nic odezwą, bo ludzie mo

gliby usłyszeć i baśń tajemnicza by się rozwiała.

Ale może brzeknie wesoły dzwonek kolo zakry

styi, organy zagrają i nagle w czarodziejskim

łagodnem pólświetlc w yruszy powoli pochód koło

głównego ołtarza przez prawą nawę do kaplicy

św. Wacława. Orszak będzie w każdym razie

szedł w tym samym porządku, jak do niedzielnych

nieszporów; innego nie mogłem sobie wyobrazić.

Na czele błyszczące metalowe latarnie na czer

wonych drąż kach — niesione oczywiście przez

aniołów, przez kogóżby innego! A zamia st śpie

’waków ukażą się — rzecz jasna — postaci, któ

rych kamienne, pomalowane popiersia stoją tam

wysoko w niszach: czescy królowie i królowe

z domu luksemburskiego, arcybiskupi i kanonicy —

twórcy tej katedry. Dzisiejsi kanonicy pewnie

tam nie będą, bo tego nie warci, a zwła

szcza już kanonik Perzina! Ten mi najbardziej

d’okuczył. Raz kiedym niósł metalową latarnię

trochę krzywo, dał mi ,,gruszko" w głowę. Innym

razem zostawił mnie dzwonnik samego w dzw’on

nicy, bo miałem po raz pierwszy dzwonić «Józe

fem* na nieszpory, a kiedy po skończonej pra

cy schodzi! na dół w poetycznem uniesieniu, k a

nonik Perzina stał właśnie przy dzwonnicy

i pytał kościelnego: «Co to za osioł był tam ną

górze? Dzwonił jak na trwogę!*

W duszy widziałem tych wszystkich dygnita

rzy przeszłości z kamiennemi oczyma, jak otwie

rali pochód, ale o dziwo! figur ich i nóg nie

mogłem sobie dorobić wyobraźnią: - czy te po

piersią niesiono, czy same szły? Potem będą szli

prawdopodobnie arcybiskupi, którzy leżą tam

z boku w kapliey Kińskich, za nimi srebrni anio

łowie św. Jana, a za nimi sam srebrny św. Jan

z( krzyżem na ręku. Za nim relikwie św. Zygmun

ta na czerwonej poduszce. Dalej kilku rycerzy

w zbrojach, potem w szyscy królowie i książęta

z tutejszego mauzoleum, niektórzy w jaskrawo

purpurowych, inni, między nimi Je rzy z Podje

bradn, w śnieżno - białych szatach. A potem sam

św. W a cław , niosący kielich okryty srebrzystą

zasłoną. Wyniosła, młodzieńcza postać. Na głowic

zamiast biretu prosty metalowy szyszak; ale na

pancerzu, okryw ającym cale cia!o, ornat jedwabny,

lśniąco biały. B runatne włosy opadają na plecy

obfitymi splotami, na obliczu wyraz spokoju i do

broci. Dziwne, mogłem sobie zupełnie w yraźnie

Wyobrazić kształt jego twarzy, duże, niebieskie

oczy, w argi tryskające zdrowiem, brodę gęsto

splecioną, ale to wszystko tak, jakgdyby twarz

nie byla z ciała i krwi, lecz ze świat!a spokoj

nie się jarzącego.

Podczas tego widzenia miałem oczy zamknięte.

Spokój, znużenie i fantastyczne marzenia spra

wiły, że mnie zmorzył sen; nogi ugięły się w ko

lanach. Szy)jko wyprostowałem się i okiem prze

biegiem katedrę. Wszystko spokojne i martwe,

ja k poprzednio, ale teraz ten spokój śmiertelny

podziałał na mnie inaczej. Skostniały z zimna,

opadałem ze znużenia i naraz ogarnęła mnie ja

kaś nieokreślona, ale tembardzicj przygniatająca

trwoga. Balem się, nie w iedząc czego a słabe

sily dziecka nigdzie nie mogły znaleść oparcia.

Opadłem na stopnie i zapłakałem gorzko. Ł zy

płynęły, przeciągłe łkanie w ydarło mi się ze ściś

nionej piersi, choć się przeciw niemu broniłem.

Chwilami !kanie wybuchało tylko silniej, rozcho*

ckodząc się w ciszy katedry, a ten niezwykły

pogłos powiększał tylko moją trwogę. Gdybymże

1nie był sam w tym ogromnym kościele! — Gdy

}hym przynajmniej nie był z amknięty!

Załkalem znowu, może głośniej niż przedtem;

naraz usłyszałem — niby odpowiedź — nad so

bą świegot ptasi. A więc nic byłem tu sam, w ró

ble nocowały ze mną! Znalem dobrze ich k ry

jówkę — między belkami nad schodami! Miały

tam schronisko bezpieczno przed dzikimi pomy

słami chłopaków. Rę ką mogliśmy ich dosięgnąć,

aleśmy tego nie robili nigdy.

Szybko powziąłem postanowienie. Wstrz ymują c

oddech zacząłem powoli wchodzić po schodach.

Już byłem przy belce - odetchnąłem jeszcze raz

ostrożnie, wyciągnąłem rękę - i już trzymałem

wróbla w garści. Przestraszony ptak ćwierkał ża

łośnie, dzióbał mnie po palcach, ale mimo to go

nic puściłem. Pod palcami czułem jego małe, go

rące serce, bijące silnie — i teraz odeszła mnie

wszelka trwoga. Myśl, że nie jestem osamotniony

i że jestem tu silniejszem stworzeniem, dodała mi

nowej odwagi.

Postanowiłem zatrzymać wróbla i nadal w gar

ści. Tak, nie będę się bał a także nie zasnę. Już

i tak niedaleko będzie do północy. Musze baczyć,

żeby nie przesłyszeć uderzenia godziny.* I poło

żyłem się na dwóch stopniach, rękę z wróblem

oparłem na piersi, a oczy zwróciłem w stronę ka

plicy Wacławowej, by widzieć zaraz, gdy *w e

wnątrz zabłysną światła do Mszy cudownej.

Spojrzałem w okno, świecące ntdlawo. Nie wiem,

jak d!ugo patrzyłem, ale nagle światło stłumione

pojaśniało’, przeszło w błękit, coraz jaśniejszy i

| czystszy, aż mi się zdało, że patrzę w najpięk

.niejszy lazur n’eba. Tymczasem zegar wybijał

1godziny, raz po razie, bez liczby, w nieskoń

. c zouość.

1 Zbudziło mnie nagle zimno tak silne, że aż

bolesne. Byłem ja kby złamany i potłuczony. Oczy

!paliły mnie, jak gdyby patrzyły w krwawy żar

’ rozpalonego pieca. A w uszach szumiały mi nie

mai piekielne piski i świsty.

\ Oprzytomniałem. Leżałem na dwóch stopniach,

1z ręką na piersi — ale ręka byla, rozwarta i pa

, , C Z A S " wychodzi 7. wyjątkiem (!ni po niedzieli 1 świętach uroczystych dw a razy dziennic, a mianowicie:

o godzinie G rano i o godzinie 6 wieczorem.

Numer wieczorny 10 hal,, ranny 4 hal.} wieK,,’"°S’’K,

ntldNUMEItATA WY3X0SI:

na cały rok iia kwartał S?ta1 miesiąc.

W K r a k o w i e w m i ejs c u ................................................................. 30 ^ rDtl

7 kor. 50 hJ2 kor. 50 hal.

z odnoszeniem do d o m u ...........................

;;i; korou 9 kor.

j3 kor. -

Poczta w p aństwie A u st r y a c k i e w ..................................................

36 koron 9 kor. -

3kor.—

7. dwukrot ną wysyłką p o c z t o w ą ..................................................

43 koron 10 kor. 50 h. j!3 kor. 50hal.

]’ocalą w państwie N i c n u e c l d e m ..................................................

42 koron j10 kor. 50 li. |13 kor. 50 hal.

Do wszystkich państw, n al eżących do związku p oc zt owego .

48 koron 12 kor.

.i4 kor.

W państwie rosyjskiem (abo na ment przez urzędy pocztowe) . : 16 rb. 20 k.;; 4 rb. OD k. )j 1 rb. 45 kop.

Według urzędowego wykazu na r. 1908pism zagranicznych, mających debit w państwie rosyjskiem ,

abonament Czasu przyjmują urzędy pocztowe: w Petersburgu, Warszawie, Kijowie,

Wilnie, M oskwie 1 O desie . Z innych miast i wsi można prenumerować Czas, posyłając pocztą

naleźytość do ur zędu pocztowego najbliższego z powyżej wymienionych większych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W a r s z a w i e biuro ogłoszeń Ungra, 1.. i*E. Metzl i Syn, Mię

dzynaiodoiyc Biuro_ ogłoszeni - w K ijow ie księgarnia, l,. Idzikowskiego — w Wilnie biuro dzienni

ków K. Taub eła .

Prenumeratę, przyjmują : Administracyą C’zasu w Krakowie i urzędy pocztowe fełiejscowa pre

n u m e r a t ę ksiyg. S A. Krzyżanowskiego, handle: St. Karliń?kiego. II. Kretschmera, Biuro dzień. Uupcasa

1 omono.wci, p, t,_ trapka. We Lwowie ,,Crar," jest do nabycia w biurach t!zibtt A. Olszewskiego, S. Sskołowskieno.

Bochstaba, na stacjach kolejowych w Ta.-nowie, Rzeszowie, Jaśle. Nowym Sączu na peronie w księgarni ka!e

jawej, tudzież na innych główniejszych stacyach u pcriyerów kolejowych,

i-er .y o g ł o s z e ń : od wiersza petitem za.piąnyszy raz 20 hal., 7.n każdy następny ,po l() hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwsz.y raz 40 hal., następny po 10hal. N adesłano i Nekroloqia

od miejsca wiersza drukiem petitowym 60 halerzy za każdy raz. G łosy publiczności po 2 kor.: wszel

kie prywat ne k omunikaty po kronice i po dziale ekonomicznym i t. p. p o , i kor. od miejsca wiersza.

Ogłoszenia i prenum eratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników T,. Plohna, A, Olszewskiego,

b()kolowskiego, K.l!uclistaba; w Jarosławiu Biuro dzienników°; w Podgórzu Poturalsk!; w P rze

myślu A. Jttszynski księgarnia,D. IJesżelćs; w R zeszowie M. Weintraub; w Stanisław owie Jasiol*

fr ’ V Lam owie M. lioekaeh, O. Bant.; w Tarnopolu Konianii;wski; w Paryżu wyłącznie

P: ) ....mezk owaki, 11 Cbtń do I reciso; w W i e cl n i u !laaeenstein Sc k’ogler, Jt.. Bosso: (ta-kże we wszyst

kich filiach); I!. Schalck, Jl. Dukcs, B. .Brai.m, J . Dauneberg, II. ITiedl (tylko ptemunerare ił.. tiold*

sciiimut cŁComp.); w Frankfurcie n, M. G. r,. Daube ScCoinj)., w Pradze czeskiej Fr. IJoVorka.

L is i y /. ńioniądzmi i p r z e k a z y pieniężno na prenumerato i ogłoszenia przyjmuje Aflmini

st racya Czasu w Krakowie. Jieklamact/e nicopieczęłowane. nie p odlegają opłacie pocztowej. Listów nie

opłaconych me przyjmuj o ,się. Rękopisów nartsylanyeh nio zwraca się. *

v«ssr* Za każda zmianę adresu dop,łaca cię 49 hal.

-SM

ADRES REDAKCYl: ui. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

1 of 4 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction