Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 663 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Ner 261.

Kraków, Środa 14 Listopada 1888.

Rocznik XLI.

CZAS

Prenumeratę przyjmują:

Administracya ,,CZASU1*wH rakow ie iurzędypocztowe. Miejscow ą prenum eratę księgarnia

S. A. Krzyżanowskiego, handel Z. Skalskiego w Sukiennicach, biuro dzienników i ogłoszeń M. Silberstejna

plac Maryacki 1. 9, handel Bajera przy ul. Grodzkiej, trafika Kuklińskiego w Sukiennicach, główna trafika

róg Rynku i ulicy św. Jana.

—

O g ł o s z e n i a (isseraty) przyjmuje się za opłatą od miejsca wiersza

drobnym drukiem (petit.) za pierwszy raz 10 cent,, za każdy następny po 5 cent. W a d e s ł a n e (na

3 stronie) od miejsca wiersza drukiem drobnym po 30 cent. za każdy raz.

Ogłoszenia ipre

num eratę przyjmują: w e L w ow ie Ajencya ,CZASU1* w głównym składzie tytoniu NrII ulica

Trybunalska L. 4; w P a r y ż u wyłącznie p. Adam, Rue des Saints-Pferes 81, (prenumeratę p. W. Ra

czkowski, Courbeyoi pod Paryżem, Rue du Chemin de fer 44); w W i e d n i u pp. Haasenstein A Vogler

(także w Hamburgu, Frankfurcie n. M., Berlinie, Lipsku, Bazylei i Wrocławiu), A. Oppelik, R. Moses

(także w Berlinie, Hamburgu, Monachium i Norymberdze), H. Schalek, M. Dukes, J . Danneberg A. Herndl,

M.Stern, (tylkoprenumeratępp.H.GłoldschmidtŁC.): w Frankfurcie n. W. G.K.DaubeScC.

W W a r s z a w i e pr zyjmują ogłoszenia pp. Reichman i Frendler, biuro ogłoszeń przy ul. Senatorskiej.

Przegląd Polityczny.

Kraków 13 listopada.

Izba poselska obradowała wczoraj w dalszym

ciągu nad przepisami o spadkobraniu dla średnich

posiadłości rolniczych. Sprawozdanie z posiedze

nia podajemy poniżej. Wczoraj wieczór odbyła

komisya w ojskow a posiedzenie, celem rozpoczęcia

obrad nad nową ustawą wojskową, której refe

rentem będzie w pełnej Izbie hr. Fryd e ryk Kińsky.

W Izbie deputowanych sejmu w ęgierskiego przed

łożył Iranyi wniosek względem utw orzenia osobne

go niezawisłego trybunału sądowego dla badania

aktów wyborezycli zakw estyonowanych w skutek

protestu. Wniosek ten spowodowany został świeżo

dokonanem sprawdzeniem wyboru Krausza, mimo

iż wykryto podczas wyborów nadużycia i prze

kupstw a, o czem już wczoraj pisaliśmy. Wniosek

dep. Iranyi da więc powód do wytoczenia całej

spra w y nadużyć wyborczych. N astępnie weszło

pod obrady przedłożenie o konwersyi. Referent

H egediis objaśnia finansowe i ekonomiczne zna

czenie operacyi kredytow ej, której kryteryum leży

przeważnie w eliminowaniu prawnie przewidzia

nych kwot amortyzacyjnych, które obciążają trwale

budżet państw a, a jako ciągłe źródło deficytu

uchyłonemi być powinny. Gdy z przedłożenia tego

nie wypływa dla państwa nowy ciężar, a gdy

z drugiej strony oczekiwać można po tej operacyi

polepsze nia się państwowych i kredytowych sto

sunków, przeto zaleca referent przyjęcie tego pro

jektu, który stanowi istotny krok na drodze ure

gulowania budżetu państwa. Horanszky (z opozy

cyi umiarkowanej) oświadcza, iż organiczną część

każ dej dobrej polityki finansowej stanowi kon

wersya, ale tylko taka , która dla państwa połą

czona je st z rzeczywistą oszczędnością procentów.

Przedłożony projekt jest w szystkiem, lecz nie kon

wersyą, gdyż dla państwa nie wyniknie z niego ża

dna, lub też nadzwyczaj mała oszczędność w opłacie

procentów. Projekt jest raczej prolongatą, jest pe

wnego rodzaju moratoryum, a następstwem jego

będzie, iż brzemię procentów trw ale obciążać bę

dzie budżet państwa.

Deputacyi studentów, która wniosła prośbę o

zachow anie status quo dla jednorocznych ochotni

ków, oświadczył Tisza: ,,Przyjmuję w aszą prośbę;

bądźcie przekonani, iż także nam leży na sercu

dobro uniwersytetu i wogóle uczącej się młodzie

ży. Ale spójrzcie wokoło siebie, co w tym kie

runku dzieje się w całym świecie i zważcie pa

nowie, iż w czasach takich, jak dzisiejsze, wła

śnie wykształcona młodzież musi przyświecać do

brym przykładem, jak to młodzież węgierska

zawsze czyniła i zważcie także, iż jeśli — czego

oby Bóg nie dopuścił — przyszłoby kiedyś do

wojny, właśnie młodzież wykształcona jest tą, któ

ra swój obowiązek ma spełnić nie w charakterze

prostych żołnierzy lub podoficerów, lecz w cha

rakterze oficerów. Zresztą — przekonałem się na

moich własnych synach, iż przy egzaminie oficer

skim żądane wiadomości nie są tego rodzaju, aby

młodzież uniwersytecka lub wogóle słuchacze wyż

szych zakładów naukow ych, nie byli w stanie te

go egzaminu złożyć. Zre sztą weźmiemy pod roz

wagę prośbę panów, lecz w tym kierunku nie mo

gę czynić żadnych przyrzeczeń."

W sobotę zebrał się sejm kroacki na sesyę je

sien ną , która prawdopodobnie zakończy się już

z początkiem grudnia. Zaraz na pierwszem posie

dzeniu wniesiono ze strony opozycyi interpelacyę,

dlaczego na kolejach żelaznych w Kroacyi w szy

stkie posady bywają przez Węgrów zajmowane,

a następnie drugą interpelacyę, co uczynił ban

w tym kierunku, aby przedłożony w sejmie w’ę

gierskim projekt do ustawy o karaniu tych, któ

r z y nie s ą posłuszni rozkazowi powołującemu do

służby wojskowej, nie miał zastosowania do Kroa

cyi i aby sejmowi kroackiemu zastrzeżonem było

praw o traktow’a nia podobnych przedłożeń. Spraw a

ta i inne tego rodzaju żale podnoszone będą nie

w ątpliwie przez opozycyę podczas dyskusyi bu

dżetowej. Projekt budżetu na rok 1889 został już

wczoraj wniesiony w sejmie. N astępne posiedze

nie Izby odbędzie się d. 19 b. m., a n a porządku

dziennym je st przedłożenie względem wspólności

gospodarstw. Jest to kwestyą ważna, wnikająca

głęboko w ekonomiczne stosunki kraju, a doty

cząca stare instytueyi, która jak w innych połu

dniowo-słowiańskich kraja ch opiera się na wspól

ności gruntów jednej lub kilku rodzin wieśnia

czych. Już około r. 1870 starano się w drodze

ustawodawczej podkopać tę instytucyę, lecz prze

konano się,, iż wobec panujących tam tradycyj i

zwyczajów, w ywołałoby to ogromne zamięszanie

w stosunkach prawnych posiadłości włościańskich.

Rząd zdecydow ał się więc przedłożyć tylko pro

jekt do ustawy, mający na celu zapobieżenie nie

skończonemu rozdrabnianiu gruntów i ubożeniu

ludności włościańskiej. Otóż w sejmie wobec tego

przedłożenia objawiają się dwa prądy: jeden chce

zniszczenia instytueyi t. zw. wspólności gospo

darstw, drugi zaś uznaje jej żywotność i pragnie

właśnie na podstaw ę tej instytueyi uregulować

stan średnich posiadłości włościańskich w K roa

cyi. D eputow ani, idący za tym drugim prądem

chcą oznaczenia minimum posiadłości, utrudnienia

dzielenia gruntów, tudzież przeszkodzenia obdłu

żaniu i egzekwowaniu własności ziemskiej. Je st

rzeczą bardzo ciekawą, w jaki sposób powiedzie

się sejmowi rozwiązać ten zawiły problemat agrar

ny, zwłaszcza, że i parlament wiedeński za stana

w ia się w!aśnie nad ochroną posiadłości wło

ściańskich.

Drugą kwestyą, budzącą żywy interes w Kroa

cyi, je s t finansowo polityczna ugoda, która co łat

dziesięć z Węgrami ma być odnawiana. W tej

mierze już od dłuższego czasu toczą się między

obu deputacyami regnikolarnemi rokowania, które

jednak dotąd nie doprowadziły do pozytywnego

rezultatu. Trudność leży głównie w cyfrowem o

znaczeniu udziału, jaki ma mieć Kroacya w do

chodach wspólnych z Węgrami. Wątpić wypada,

czy kwestyą ta na tej seryi parlamentarnej zosta

nie ostatecznie załatwioną.

Do głosu dziennika greckiego Ak ropolis , któ

ryśmy wczoraj podali, dołączają się i inne, różne

opinie ludowe reprezentujące, i nietylko przyja

znych stosunków z Austryą, ale i wyraźnego zbli

żenią się do trój przymierza, jako najlepszej gwa

rancyi bezpieczeństwa dla państw półwyspu bał

kańskiego i ich swobodnego rozwoju, żądają.

Dziennik Akropolis mówi w następnym swym nu

m erze: BGrecya powinna się trzymać polityki po

trójnego przymierza. Z poczucia tej potrzeby wyni

ka też radość powszechna, jaką zaręczyny na stę

pcy tronu księcia Konstantego z księżniczką Zofią

obudzają. N ajnaturalniejszymi sprzymierzeńcami

naszymi są Austro-Węgry i Anglia. Przekonanie

to zyskuje w Grecyi coraz więcej zwolenników."

W podobnym duchu odzywa się też dziennik

Ephemeris i inne.

Jednocześnie starają się Grecy o zbliżenie się

do Turcyi, jak o tem świadczy świeże wysłanie

deputacyi greckiej do Konstantynopola w celu

wręczenia sułtanowi najwyższego orderu greckiego.

W budżecie zw yczajnym, który zbierającemu

się d. 22 b. m. parlamentowi niemieckiemu przed

łożonym będzie, nie zajdą podobno zbyt wielkie

zmiany. Z wyjątkiem małego pomnożenia w ydat

ków na zwiększenie ilości konsulatów w Serbii i

Holandyi i umiarkowanego podwyższenia etatu

w ydatków na kolonie, pewne urządzenia w woj

sku i marynarce, wysokość zwyczajnych wydat

ków nie powiększy się znacznie w budżecie. N a

tomiast spodziew ają się wniosku o nadzwyczajny

kredyt na wzmocnienie marynarki, które się, jak

utrzymują w sferach rządowych, okazuje nieodzo

wnera, a jest szczególnie gorącem życzeniem sfer

najwyższych.

Utrzymują też w kołach berlińskich, że czynią

się już przygotow ania ustawodawcze w celu ogra

niczenia prasy. Mówią o ponownem zaprow adze

niu stempla dziennikarskiego itp. środka ch, utru

duiających wydaw anie dzienników. Wiadomościom

tym, opierającym się podobno na znanych prze

mówieniach ce sarskich, zaprzecza Koln. Ztg.

Koeln. Z tg ogłasza dziś adres episkopatu pru

skiego do cesarza i udzieloną na to odpowiedź.

Biskupi wyrażają ufność, że za rządów nowego

cesarza pokojowe i przychylne stosunki między

Kościołem a państwem, których promienie oświe

tliły ostatnie cz asy panow ania cesarza Wilhelma

I, wzmocnią się i staną się silną tamą przeciw

powodzi nowoczesnych idei przewrotu. Cesarz zaś

wyraża nadzieję, że ponieważ pokój religijny jest

obecnie ustawami dostatecznie (?) ubezpieczony, po

zostanie on teraz trwałym.

Oba te pisma wyszły jeszcze przed podróżą

rzymską cesarza.

Wspomnieliśmy już o wniosku Mesureura w ko

misyi rewizyjnej francuskiej Izby deputowanych,

żądający, aby konstytuanta zmieniła konstytucyę,

ale nie zmieniła formy rządu, i o wniosku Labor

dera, żądającym plebiscytu na zatwierdzenie no

wej konstytucyi. Fo długich i zaciętych sporach

w komisyi odrzucono w końcu wniosek Mesureura,

a przyjęto wniosek Labordera.

Telegrafow ane nam wczoraj słowa Waldecka—

Rousseau w Lyonie zrobiły w kołach parlamen

tarnych niemałe wrażenie. Trafność icb uznają

szczególnie umiarkowane żywioły republikańskie.

W Marsylii odbył się wczoraj bankiet rojalisty

czny, na którym przemawiał dość niefortunnie

margrabia de Breteuil. Przemówienie to, które

w Paryżu poczytują za w ielką manifestacyę roja

listyczną, podajemy poniżej.

mam

W sprawozdania, przesłanem nam ze Lwowa,

0 posłuchaniu stowarzyszeń ruskich u Namiestnika

br Badeniego, zuajdował się jede n ustęp mo

wy Namiestnika, przytoczonej z L ila , rażący;

wobec tego ustępu korespondent nasz zastrzegł

się też słusznie w słowach: niź za wszystkie wy

rażenia, przytoczone prze* Lito, odpowiedzialno

ści brać nie można."

Dziś z prawdziwein zadowoleniem znajdujemy

w Przeglądzie, co następuje:

,,We środę w zeszłym tygodniu miały audyen

cyę u p. N amiestnika deputacye rozmaitych ru

skich stowarzyszeń. Obszerne sprawozdanie z tej

audyencyi przyniosło L iło , a za niem i z niego

podały to sprawozdanie iune pisma. Ponieważ

sprawozdanie to było zupełnie dokładnem tylko

w jednej części — mianowicie wiernie podało

tylko mowę rzeczułka tych deputacyj, profesora

Ogonowskiego — a za to znowu było bardzo uie

dokładnem w drugiej części, t. j . w tej, w której

opisywało odpowiedź p. Namiestnika, przeto uzu

pełnić musimy rełacyę L ila przez podanie tego,

eo wiemy o tej audyencyi z naszych informacyj".

Przegląd przytoczywszy pierwszą część odpo

wiedzi N amiestnika na mowę prof. Ogonowskiego,

pisze dalej:

,,Potem, w dalszym toku swej mowy, nawiązał

do faktu, iż jedno ze skrajnych pism ruskich,

opierając się na jakichś pogłoskach o zapatryw a

niach p. Namiestnika na sprawę ruską, napisało

artykuł, który tchnął ta k ą nienawiścią, że proku

ratorya musiała go skontisko .*ać. Tę część mowy

p. Namiestnika podało L iło zupełnie niedokładnie.

P. N amiestuik oświadczył bowiem mniej więcej

w tych słowach:

,,,,Nikt niema pra w a wydawać o mnie dziś sądu

na podstawie pryw atnych pogłosek, pochodzących

z owych czasów, gdy jeszcze nie byłem na tem

stanowisku, które dziś zajmuję. Po moich czynach,

jako Namiestnika, niech mnie każdy sądzi. Jako

prywatny człowiek mogłem na niejedno patrzeć

inaczej, ze stanowiska czysto indywidualnego,

łub partyjnego. Dzisiaj zaś, odkąd zostałem

powołany do piastowania tej godności, muszę

1 mogę patrzeć na wszystkie sprawy

z jednego tylko stanowiska: — pożytku

państwa i kraj u.""

,,Zupełnie więc ten ustęp odpowiedzi p. Namie

stnika iuaczej wygląda niż podało go Liło . Nie

ma tu bowiem wcale mowy o jakiemś ,,zrywaniu

z dawną swą polityką jako prywatuego człowie

ka," rzecz jasna, że tylko takie stanowisko, jak

opisaliśmy powyżej, mógł zająć hr. Badeni. Bo

przypuśćmy dla przykładu, że jako poseł sejmo

wy głosował kiedyś przeciw któremuś projektowi

do ustawy; że jednak większość Sejmu oświad

czyła się za tym projektem, a rząd go przedłożył

do sankcyi i zmienił w ustawę krajową. Czyż

ztąd wypada, że hr. Badeni, który mógł być swo

jego czasu zdania, że projekt ten nie je st poży

tecznym dla kraju ma dzisiaj jako Namiestnik

mniej energicznie dbać o to, aby ta ustawa była

)rzez wszystkich obywateli kraju i wszystkie wła

dze szanowaną i pow ażaną? Oczywiście nie, oczy

wiście z całą energią będzie przestrzegał jej wy

konywania, a że potrafi zmusić wszystkich do sza

nowania ustaw, to chcemy wierzyć i tego szcze

rze pragniemy."

Życzyćby tylko należało, aby to objaśnienie

i sprostowanie, rażącego, a jak się z Przeglądu

dowiadujemy mylnie przez L iło przytoczonego

wyrażenia, dostało się do dzienników wiedeńskich,

które pospieszyły z wydrukowaniem tłustemi

czcionkami tego ustępu, który wedle tego, co po

wyżej, nie istniał w przemówieniu N amiestnika

lr. Badeniego.

W sprawie reformy podatku od spadków.

ii.

Na przykładzie najlepiej objaśnić możemy, do

jakiego stopnia dochodzi przeciążenie własności

nieruchomej w porównaniu z kapitałami ruchomemi.

Jeżeli syn dziedziczy po rodzicach m ajątek skła

dający się z papierów wartościowych, t. j . obli

gacyj, renty państwowej, akcyj, listów zastawnych

itp., z gotówki ulokowanej w kasie oszczędności

lub inuym banku, wreszcie z kosztownych zbio

rów artystycznych, sprzętów domowych i jakich

kolwiek iuuyck wartościowych przedmiotów, które

razem wziąwszy reprezentują po strąceniu

wszystkich długów czystą wartość tOO,000

złr., uatenczas zapłaci tytułem podatku 1,250 złr.

czyli l"25°/0. W* miarę obdłużenia masy spadko

wej , a więc obniżenia czystej wartości spadku,

podatek jego naturalnie w tym samym stosunku

się zmniejszy i wyniesie przy passywach w kwo

cie 50,000 złr. już tylko 025 złr., przy obdłużeniu

do % części wartości masy zaledwie 250 zlr., re

prezentując w każdym z powyższych przypadków

L’25% wartości czystej masy spadkowej. Jeżeli

w tych samych w arunkach dziedzicem będzie brat

rodzony lub stryjeczny, wypadnie zapłacić mu do

skarbu z powyższego tytułu 5000 złr.,

względnie

przy obdłużeuiu do połowy 2,500 złr., przy obdłu

żeuiu do 4 5 już tylko iOOO złr.,

czyli zawsze i

wszędzie tak sarno 5% wartości czystej masy.

Zupełnie inaczej przedstawi się rzecz w tym

wypadku, jeżeli teu sarn syn lub brat otrzymuje

zamiast gotówki lub papierów wartościowych dom

w mieście lub posiadłość wiejską. Jeżeli zapisana

mu wieś lub kamienica nie jest wcale hipotecznie

obciążona (ileż je st takich nieruchomości w kraju?),

to nawet w takich wyjątkowo pomyślnych warun

kach sytuacya takiego dziedzica o wiele je st mniej

korzystna, niż położenie tamtego, który otrzymał

majątek ruchomy. Nietylko bowiem cały spadły

nań majątek jest widoczny i przystępny dla wła

dzy podatek wymierzającej, iż nie może być mo

wy o zatajeniu najdrobniejszej naw et cząstki wsi

lub domu, ale nadto obowiązany jest spadkobierca

zapłacić z tego m ajątku znacznie wyższy podatek,

niż jego szczęśliwszy wspólspadkobierca. Zamiast

bowiem kwoty 1,250 złr. zapłaci dziedziczący syn

3,125 złr. czyli 3T25% od wartości nieruchomo

ści , brat zaś rodzouy lub stryjeczny uiści zamiast

5,000 złr. kwotę 6,875 złr. czyli 6’875"/0 od w ar

tości masy.

Niestety m ajątki takie nieobdłużone są w obe

cnych stosunkach ekonomicznych, przy dzisiejszej

łatwości uzyskania kredytu hipotecznego, w skutek

wreszcie obowiązujących ustaw spadkowych, roz

dzielających majątki nieruchome w rówuych czę

ściach między wszystkie dzieci, zjawiskiem tak

rządkiem i wyjątkowem, iż nie mogą prawie wcho

dzić w rachubę przy ocenianiu ciężaru opłacanego

z tytułu podatku od spadków. Natomiast regułą

jeneralną, zjawiskiem codziennem jest znaczne,

częstokroć do połowy, a nawet 4/5 części wartości

majątku ziemskiego lub realności miejskiej sięga

jące obdłużenie hipoteczne z tytułu bankowych i

prywatnych pożyczek. Zdaw aćby się mogło, coby

było rzeczą naturalną i zgodną zarówno z kardy -

nalnemi zasadami nauk ekonomicznych, ja k z przy

jętą ogólnie zagranicą praktyką skarbową,— iż

wielkość obdłużenia me powiuna wpływać na wy

sokość stopy podatkow ej, że podatek spadkowy

wymierzany być winien od rzeczywistej, a więc

czystej wartości majątku nieruchomego po strące

niu długów hipotecznych, daną nieruchomość ob

ciążających. Ustawa austryacka inaczej jednak na

powyższą kwe styą się zapatruje. Nakazuje ona

bowiem dziedzicowi, któremu przypadła w udziale

nieruchomość obdłużona, płacić nietylko odpowie

dni podatek od czystej wartości majątku spadko

wego, ale nadto l ’875u/0 (krewni I klasy), wzglę

dnie 4 ’375% (krewni dalsi) od wartości długów

hipotecznych z majątkiem przejętych.

Ten sam syn, który dziedzicząc m ajątek rucho

my wartości 100,000 złr., zapłacił przy obdłuże

niu do połowy tylko 625 złr., a przy obdłużeniu

do 4/s części jedynie 250 złr.,

zmuszony będzie

w takich samych okolicznościach uiścić tytułem po

datku 2,500 złr. względnie 2,125 złr., jeżeli przed

miotem spadku był obdłużony majątek nierucho

my. Zamiast D25% od wartości czystej masy za

płaci on przy obdłużeniu do połowy 5 u/0, przy

obdłużeniu do % części wartości przeszło !O%

tytułem podatku spadkowego! Jeżeli dziedzicem

jest brat, ciężar podatkowy, który wynosił przy

ruchomościach zawsze 5 % czystej wartości masy,

wzrośnie tutaj przy obdłużeniu do połowy do

1 1-2 7 «, przy obdłużeniu do 4/a części do niesły

chanej wysokości 24-25% rzeczywistej wartości

masy!

Z cyfr powyżej przytoczonych występuje bardzo

dobitnie nadmiar i niesprawiedliwość obciążenia

podatkowego majątków nieruchomych. Największy

zwolennik podatku spadkowego nie zgodziłby się

żadną miarą na stopę prawie II% d k dzieci

spadkodawcy, albo na stopę 25% dla jego ro

dzeństwa. Sprzeciwia się nadto uznanej powsze

chnie w teoryi i praktyce zasadzie sprawiedliwo

ści podatkowej, ażeby ciężar z podatku podnosił

się w stosunku wzrastającego obdłużenia, ażeby

osoba dziedzicząca m ajątek obdłużony do połowy

wartości płaciła stosunkowo zuacznie wyższy po

datek od te^o, który taki sam majątek obejmuje

wolny od wszelkich ciężarów hipotecznych.

Jeżeli jedną z najważniejszych funkcyj podat

ku od spadków ma być, jak to wyżej wykazaliś

my, obciążenie klas ekonomicznie najsilniejszych

celem złagodzenia nierównomiernego rozkładu cię

żaru podatkowego w podatkach konsnmcyjnycb,

konieczną tego konsekwencyą musi być całkowite

zwolnienie drobnych spadków, które prawie bez

wyjątku niezamożnym klasom ludności w udziale

przypadają. Na osobliwe uwzględnienie zasługiwać

tutaj będą przedewszystkiem drobne spadki

włościańskie, albowiem obok względów czy

sto finansowych przemawiają za ich woluością po

datkową bardzo ważue względy polityczne i so

cyalne. Do tych wymogów teoryi zastosowała

się też już znaczna część ustawodawstw zagra

nicznych, jak angielskie, holenderskie, rosyjskie

itp.. przyznając Dadto specyalne ulgi spadkom

włościańskim.

Podatek austryacki nie zna dotychczas żadnych

ulg dla spadków drobnych, nie uwzględnia wcale

gospodarstw włościańskich, przepisując taką samą

stopę podatkową dla wszystkich majątków bez

względu na ich wielkość, nie stosując podatku do

rzeczywistej indywidualnej możności ekonomicznej

spadkobiercy.

Wreszcie nie mogą nas zadowolić te przepisy

ustawy austryackiej, które normują wysokość po

datku spadkowego, opłacanego przez różnorodne

instytucye i zak!a(ły naukowe i dobroczynne od

legatów spadków, i darowizn na nie przypadłych.

Wyższe względy etyczne i naukowe przemaw iają

za łaskaw szem traktowaniem takich dla dobra pu

blicznego przeznaczonych zapisów, sprzeciwiają się

w każdym razie nadmiernemu icb opodatkowaniu,

żeby fiskalizm za daleko posunięty nie tłumił du

cha ofiarności prywatnej na cele publicznej uży

teczności, nie wyrządzał więcej szkody spóieczeń

stwu, niż przynosił korzyści skarbowi państwo

wemu. Ustawodawstwo austryackie, które najpo

żyteczniejszym instytucyom każe płacić najwyższą

stopę podatkową na równi z osobami obcemi, po

winnoby pod tym względem uledz gruntownej re

formie i zbliżyć się do prawodawstw zagranicznych,

gdzie podobne instytucye albo żadnego podatku

uie opłacają, albo też doznają pewnych specyal

nych ulg w stosunku do swej użyteczności i w a r

tości dla danego społeczeństwa.

KORESPONDENCYA ,,CZASU".

U ii doń 9 listopada.

(Posłowie polscy w komisyach Rady państwa. Ustawa

o odszkodowaniu z górnictwa. Złączona lewica).

(?) Posłom naszym uie można czynić zarzutu,

że nie biorą czynnego udziału we właściwej pra

cy parlamentu, jak a się odbywa w komisyach.

Wczoraj odbyło się posiedzenie czterech komi

syj, komisyi dla podatku konsumcyjnego, komisyi

gospodarczej, komisyi dla ustawy o uregulowaniu

stosunków zewnętrznych wyznawców religii żydow

skiej i komisyi względem ustawy ó ochronnych

markach. W trzech z tych komisyj obrani zostali

posłowie polscy sprawozdawcami dla Izby. I tak

poseł Biliński sprawozdawcą z ustawy, dotyczącej

urządzenia domów składowych publicznych ; poseł

Gniewosz z ustawy względem uregulowania sto

sunków religijnych żydowskich; poseł Szczepa

nowski z ustawy o markach ochronnych. Jeżeli

dodamy do tego, że przewodniczącymi lub zastę

pcami większej części komisyj są posłowie pol

scy, to otrzymamy obraz dla pozytywnej pracy

naszych deputowanych w Radzie państw a nader

pochlebny.

Cała czynność koncentruje się wogóle dotych

czas w komisyach. Komisya budżetowa w pełnej

akcyi; w tych dniach rozpoczną się posiedzenia

komisyi wojskowej, które odbywać się mają co

dziennie.

W Izbie deputowanych dotychczas jedna usta

wa została w drugiem czytaniu przyjętą, jest nią

ustawa o wynagrodzeniu szkód, zrządzonych przez

prowadzenie górnictwa. Krótki szkic tej ustawy

jest następujący: Prowadzenie górnictwa ulega

tylko tym ograniczeniom, jakie są konieczne ze

względu na bezpieczeństwo publiczne. Z drugiej

strony obowiązany jest właściciel przedsiębior

stwa górniczego wynagrodzić wszelką szkodę, j a

ka przez to przedsiębiorstwo właścicielom grun

tów została zrządzoną i bez względu na to, czy

szkoda wyrządzoną została bezpośrednio, czy po

średnio przez to przedsiębiorstwo i bez względu

na to, czy wynikła ona z winy przedsiębiorcy, czy

też powstała bez jego winy. Ustawa ta odpowiada

z jednej strony skargom górników, z drugiej skar

gom rolników.

Połączenie ,,klubu niemiecko - austryackiego"

z ,,klubem niemieckim" nie przestaje zajmować

tutejszej prasy. Połączenie stało się możliwem

przez to, że właściwy przywódca ,,klubu niemie

ckiego," który klub ten przed trzema laty stwo

rzył, deputowany Pickert, niedawno umarł. T ak

znalazł się ten klub bez właściwego przywódcy.

Trzeba do tego dodać, że ,,klub austryacko-nie

miecki" już dawniej usiłował podminować ,,klub

niemiecki" i w tym celu wstąpiło dwóch wybi

tnych członków klubu tegoż do ,,klubu niemie

ckiego" — Menger i Weitlof, którzy w tym klu

bie działali w interesie ,,klubu austryacko-niemie

ckiego."

Pickert był osobistym nieprzyjacielem

dep. Herbsta, którego wysadził nawet z jego okrę

gu wyborczego; po śmierci Pickerta wzrósł oczy

wiście wpływ Herbsta. Fuzyi obu klubów nie trze

ba oceniać zbyt tragicznie. J est to demonstracya

ad vsum wyborców, która będzie miała ten sku

tek, te niektóre, dla członków dawnego ,,klubu

austryacko - niemieckiego" nieprzyjemne agitacye,

antysemickie i t. zw. antikorrupcyonistyczne —

będą obecnie trzymane na wodzy. Jedynie klub

Steinwendera —

,,deutsch-tisterreichische Vereini

gung" — dalej będzie prowadził walkę uie prz e

ciw zasadom złączonych klubów , ale przeciw o

sobom.

Ciekawym je st fakt, że dzienniki połączonych

klubów oceniają wynik fuzyi w sposób zupełnie

odmienny. Dzienniki morawskie, jak Ta,esbote

aus Mdhren und Schlesien, organ Chlumecky’ego

jak Mdhrisches Tagblutt widzą we fuzyi ,,zwy

cięstwo myśli państwowej austryackiej nad myślą

wyłącznie narodową" — inne , będące organami

partyi narodowo-niemieckiej, ja k Freie schlesische

Presse s ądz ą, że fuzya jest ,,zwycięstwem myśli

narodowej nad frazesem o myśli państwowej."

W ten sposób starają się członkowie złączonych

klubów przedstawić fuzyę zupełnie ad libitum wy

boreów. Dla wyborców, zwolenników nacyonalizmu

niemieckiego, będzie fuzya zwycięstwem zasad na

cyonalnych, dla zwolenników partyi państwowej

austryackiej, zwycięstwem tej partyi. J est to ko

medya Szekspira: Wszystko, czego chcecie. J ak

kolwiekbadż, na zewnątrz może ,,złączona lewica

niemiecka" przez pewien czas działać imponująco.

Partya, mająca 112 członków, ma znaczenie, i co

więcej, działa - jak magnes — przyciągająco.

Złączona lewica mogłaby odegrać znaczną rolę,

gdyby w jej łonie toczyła się tylko w alka zasad.

Kto jednak wie, że walka prowadzona była wal

ką osobistości, ten może wyrazić przekonanie, że

ta walka podminuje wkrótce partyę na zewnątrz

złączoną. Niemcy austryaccy mają za wielu ,,wiel

kich ludzi."

Rzym 7 listopada.

Autor, wrzekomo katolik, artykułu o nuncyuszu

wiedeńskim, ogłoszonego w zeszycie z 15 paździer

nika Nounelle Reoue — powinien był zatytułować

swą rozprawę: ,,Krytyka polityki Leona XIII,"

gdyż potępia on całą działalność polityczną P a

pieża, jakoby Ojciec św. był narzędziem w ręku czło

wieka ambitnego a pozbawionego sumienia. W k a

żdym razie takie dowodzenia nie świadczą o u sza

nowaniu wobec Papieża, który był oburzony, czy

tając ten artykuł — nie z powodu napaści na je

go osobę, ale z powodu potwarzy na księży bar

dzo zacnych i pobożnych. Autor artykułu nie waha

się nawet wyrzucać Ojcu św. kreowanie kilku

kardynałów, jakkolwiek ci właśnie kardynałowie

stanowią chwałę świętego kolegium.

Dziennik Riforma podniósł okrzyk z powodu

pożaru, który wybuchł w tych dniach w Kw iry

nale w t( j części tego pałacu, gdzie przechowują

starożytne meble papieskie od strony kaplicy ado

racyi św. Sakramentu. Teu pożar, woła w unie

sieniu Riforma. , jest prawdziwie narodowym, gdyż

spadł herb Papieża Paw ła V umieszczony nad bra

mą i rozbił się w kawałki! — Odtąd, dodaje ten

dziennik, Ossernutore Romano nie będzie śmiał się

skarżyć, że król Humbert zamieszkuje pałac p a

pieski, na którym są jeszcze godła papieskie. Nadto

dziennik ten domaga się, aby usunięto napisy s ta

rożytne z murów Kwiryuału, jak gdyby w ten

sposób można było przemazać historyę. Nawet

dziennik humorystyczny L o n Quichotłe żartuje so

bie z tak źle umieszczonego patryotyzmu Riform y.

Gdy się czyta takie niedorzeczności, czyliż mimo

woli uie przychodzi na myśl, że jaki przyjaciel

R iform y podłożył ogień, aby zniszczyć na Kwi

rynale herby papieskie.

To, co się dzieje w Uniwersytecie rzymskim

z powodu inauguracyi, która się miała odbyć

w ostatni piątek, nie przynosi zaszczytu ani rz ą

dowi, ani studentom. Otwarcie roku uniwersyte

ckiego odroczono pod pozorem słabości rektora —

czy nie można było delegować wicerektora ? Otóż

właściwym powodem odroczenia było, że studenci

chcieli rozpocząć demonstracyę hałaśliw ą przeciw

profesorowi Galassi za to, że w ostatnich wybo

rach municypalnych znakomity ten uczony i do

bry katolik był kandydatem klubu LJnione R om a

na. Otóż rząd nie chce czy nie umie przeszkodzić

demonstracyi i odracza ad infinitum uroczystość

inauguracyjną. Wymowny przykład bezradności

rządu i jego anarchiczności, która mu odejmuje

siłę i powagę.

Municypalność znajduje się w nader kłopotliwem

położeniu, gdyż większa część jej członków zło

żyła mandaty. Czy lękają się przyszłości, czy nie

chcą brać odpowiedzialności za przeszłość? To

tylko pewna, że p. Guicioli niema stronnictwa,

na którem by się mógł oprzeć. Dodajmy do tego

najsmutniejszy stan finansów miasta Rzymu i nie

chybną stąd katastrofę, a łatwo pojąć, że nikt

nie chce zasiadać na krzesłach kurulskich. W św.

kolegium kardynałów nowa luka z powodu śmierci

kardynała Masotti. Nie wiadomo, czy to przyspie

szy zebranie kousystorza, ale to pewna, iż z koń

cem grudnia Ojciec Św. ma kreować kilku kar

dynałów. Mówią tu o Arcybiskupach paryzkim,

lugduńskim — o jednym Arcybiskupie am e rykań

skim - ale nic jeszcze nie jest na pewne wia

domem. Zwyczaj nakazuje, że na miesiąc naprzód

bywa zawiadomiony ten, który jest kardynałem

in petto — a dotąd zawiadomienia takiego nikt

nie otrzymał. Przez zgon ka rdynała Masotti zawo

kowała prefektura kongregacją biskupów i kleru

,,C z a s" wychodzi codziennie wieczór, wyjąwszy niedziele i dni świąteczne.

Oddzielne Nra Czasu, o ile zapas starczy, w K rak o w ie po 10 c., we Lwowie lub z przesyłką pocztową 12 e.

Prenumerata wynosi:

na cały rok na kwartał na 1 miesiąc

Pocztą w państwie a u s t r y a c k i e m ........................................

24 złr.

fi złr.

2 złr. 50 ct.

niemieckiem . . ;

28 złr.

7 złr.

3 złr

do Włoch, Francyi, Anglii, Belgu. Szw ajcaryi, Tu rcyi

i innych państw należących do związku pocztowego . .

32 złr.

8 złr.

3 złr.

Prroaineraię przyjmuje się ty!ku od 1-go do ostatniego dnia w miesiącu,

l.isty z pieniądzmi i przekazy pieniężne na prenum eratę i ogłoszenia (inseraty) uprasza sie* nadsyłać

franco do Administracyi Czasu w K rakowie. - L,isty reklamacyjne nieopieczetowane nie’podlegaia

opłacie pocztowej. - Listów mefrankowanych nie przyjmuje sie.

Rękopismów nadsyłanych nie zwraca się.

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction