Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 302 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

M 10.

Kraków 12 Siymiia. — Sobota.

Kok 1850.

Wyrkml/i w Umkow u

a«Jzienuie. wyj^H-x\ niedxirie i äuh°n

i fl*«:

W kilak(iW!ie ujiefiieMiii i *t().; kwartału« 11 atol. poUką

moneta.

W KRAJ! kwartalna razem x pr/’e«\ł*ą ptieatuwą i słr 2*1

kr. m. k.

I*rzr«11)Iata

pri)Jinuje »je w biur*e Expe«Uc,yi Cż i s t pray

S*c*o

pannkiej aiiey Nr. 369.

Pieniądze pne*vfaja «iie bexpfalnie pocstą trp r otł do biura

Kxpedmi C*asowyriuiws*y na kopercie: PrenHmerac^fjnr

fieniqdme

CZAS

*’rzy jili!Jiłj sic

iii;r.o-c/.KNl% i-uk| ii-«hą . nJ,’ m y w« xrlk ieg o i-oitr.«J«.

I)iiMKhIkm % literackie, ksiexar*kie. Immllu *e . |irx einy«Tow e

rulnicze ii)i,

l wi.%1*1. %io.Nl% tyc/ąrc eie t,,,rieJały. kup««. dzierżaw itp

/.A opI ut f\

od wie rsza p el\le w T-’u 7.» JeJiioraznw e uinioazezeaie po 8

gruszy nosiepne pn :l grusze.

ł.iuIy

ni* frankowane nie przyjmują *«r. wyjąwszy oj .ułyck

lub zuanyoli korespondcniów.

g mt’ Numer pujcdyoezy kuazlujc 8 groszy.

Celem pospieszenia w pomoc nieszczęśliwym miesz

kańcom Da rano%%a, K oła, Przewozu iltl. w cyrkule

Tarnowskim dotkniętych powodzią, zł’ożone zostały

w -c. k. komis% i gub( rnialnej następujące dobroczyn

ne ofiary, jakoto:

Od panó%%’ Urzędników lejże komisji gubernial

n e j ............................................... ahr. 3 9 kr. 45 m. k.

Od Urzędników tutejszego S t a

rost%%a grodzkiego .... r

6v10 n

Od ewangielickiego pasterza pa

na L. Hoff .......

Od nieznajomego dobroczyncy

zde%%rza: ,,Ofiara dla dotknię

tych powodzią w cyrkule T a r

nowskim przez F. S . /,Wiednia** ,,

2,, —

Przesyłając te dobroczynne wsparcia do miejsca

%vego przeznaczenia, tako%ve podaje się zarazem do

wiadomości publicznej.

Krakó%y d. 9 stycznia 1850 r.

(429)

Z c. k. Komisyi g(ibernialnej Krako%cskiój.

KOM1TET

r. k. Towarzystwa gospodarczo- rolniczego II Ks.

Krakowskiego.

Ministerium rolnictwa nades.łało na dniu wczoraj

szym to%%ar/,ysl%vu pian wynalazku p. Ulr%cha Dcbannc,

b. profesora w Belgii. / .aproivadz»jąc.y poprawę %%- kon

s tru kcji werku młyńskiego, który %ved!e zasiągniętego

zdania* znawców z technicznego, przciiiysło%%ego i

gospodarczego zawodu we/%%anycli, nietylko zape

wnia od 17 do 50 procentu zysku na czasie, nic i

lepszy gatunek mąki wydaje. W edle objaśnień pla

nu%%i temu towarzyszących, poprawa w konstrukcji

projektowana, opiera się szczególniej na tern, ze

w ciągu mielenia pewna ilość powietrza pomiędzy ka

mienie mł} ńskie wpędzoną je st za pomocą wentyla

tora: zkąd %%edle zrobionych doświadczeń, nastręcza

ją się następujące ważne korzy’ści: l ) że po%%ietr/.o

%%puszczone w środek pomiędzy kamienie, daleko prę

dzej pędzi szrut na mąkę ku obwodom kamienia, ni

żeli tego dotychczasowa bez wpuszczania powie(rza

konstrukcja, samą siłą oilśró(lku%%ą, wykonać jest

%%stanic; 2 ) że nicpozwala zeszrutowanenui lub z m eł

temu zbożu dłużej pomiędzy kamieniaiiii zo.stawać, nad

czas koniecznie potrzebny, robiąc tein samem przy

bywającemu zbożu prędzej miejsce, które sypiąc się

znajduje mniej zajętą i c/.} s(ą pomiędzy kamieniami

do umieszczenia się po%%icrzclinią; 3 ) zboże a na

stępnie mąka sama, z araz r. początku przez to ostu

dza się i mniej rozgrzc%%*a, co jak %%iadomn na w ł a

sność mąki i jej łr%%ałość %viclcc wpływa, zkąd wy

nika, iż można biegunom bez s/.kody nadać bieg s/.yb -

ciejsz%*, czego bez narażenia się na zbytnie rozgrza

nie się mąki w innym przypadku zrobić niemożna;

4 ) ze 7 . zbiegu przj c/.yn pod punktami 1, 2, 3 przy

toczonych, %%ynika więk.sza działalność i przysporze

nie mełcia, które przj* pe%%nych a szczególniej przy

mniej przednich gatunkach mąki, 30 procentu prze

chodzić może. Korzyści, które z użycia %%enl%latora

tak pod %%/.ględcin własności mąki, jakoteż większe

go %%}datku i pośpiechu %%- działalności w%pły%%ają,

tak są znaczne, że jak doświadczenie okazał’o , po

siadacze większych młynów* znaleźli ,się przy (noszo

nymi urządzenie to u siebie wprowadzić. I)% z są

siadami , którzy młyny swe w sposób powyżej wy

łus/.c/.ony iirzą l/.iii, współzawodniczyć byli wstanie.

Towarzystwo odebrawszy od wysokiego ministc

riiun obwieszczenie tego wynalazku, z wezwaniem

starania się o upowszechnienie onegoż, udzieliło (u

tutejszemu in.st%tuto%%i techniczni *mu, koncern zgłębie

nia jego użyteczności i zaopiniowania, o ile przyrzą

dzenie lo do zwyczajnych młynów* %%* kraju istnieją

cych zas(ósowanćm być może i na wypadek łat%%ości

zastóso%%’.niia, obliczenia kosztó%%, jakie %%-pro%%ad/,c

nie tego iir/.ąil/.enia %%(*,«Ile miejscowych cen na jedną

składkę kamieni za s o b ą pociąga. Gd% (o%rarzj -t%%o

odbierze żądane objaśiiienia, iiieoniies/.ka o tein iute

reso%%’itną puhliczność za%%*iadoiiiie;— tymczasem zaś

otwiera każdeinu clicąccinu się %% nadesłany ni planie

rozpatr/.jc, widzenia go w każdej por/.p w hiór/.c

Towarzystwa, pod \rem 399 pr/.y ulicy S !’a h ko(%’ski()

utrzyoioicanym.

Kraków dnia 7 stycznia ( W.’i t ) roku.

Prezyiliijącj’, O%no%%s k i .

Sekretarz, Zalia łk a.

( Xodesłane. ) Nieszezę.ścia ehłos/.c/.ące kraj

w 4cli ostatnich Intncii, okrył%’ nas powszechną ż a

łobą, %\r czasie której zgrozą było oddawać się ja

kiejkolwiek rozryw ce; ztąd też w Krakowie cirho i

smutno upłynęły* powszechnie k arnaw ały. —

W dzi

sicjszem /,nośnicj.szfni położeniu,

.szukamy już roz

rywki na łonie zabaw, tak niezbędnej dla nas/ej sta

ropolskiej gościnności i dla tego usposobienia Krako

wianów, u których aui nędza, ani ucisk nie są /.dol

ne uśmierzyć w’rodzonej %%’esołuści i inę/lwa 1

Jakoż rozpoczynający się Karna%%ał przerwał tę

czteroletnią ciszę, — i znowu gościnne domy Krako

wian, uprzyjemnia ich wesułośc, bu niemasz prą%%ic

dnia t% któryinhy nic było kilka wieczorów tańcują

cych.—

Tc wieczory familijne i przyjacielskie zdaje

się, że wywołują publiczne zabawy, łączące na.s

w’ jedno braterskie koło, i nastręczające W’sz%stkini

baw icnia się sposobność.

Przynajmniej taką niani% nadzieję po danej pió-r

%%s/ej reducie, na k(orą l(i(t osóli przybyło i po krą

żącej powszechnie wieści, iż na jutrzejszą redutę i

na %vkriitce mający być dany bal na dochód ubogich,

wybiera się bard/,o wiele o.sób,

4 l,w ów ’S u r n . \% ic*zfvm lyfiidniu chsaiUonii prijr lnt.J -

isyra S«]i!».e *sl«ehfckim o«!/«nn» opróAnion« miej* » kna«jrlUr*r

liyit vrno«ieby moina, »r nrgauiinrr« uoirych ««)d()ir »i» lak prjd

ko pixvjdxie Jo »kulku. Iti)w»ie leniwo idci* *(ir*»r« Indemni»««ri

«* inic«iony pańaic/.yinę: Indemnii«ey« i »pii«Ab JeJ wyrachnw«

ni« Jral wpr»tvJxic oddawn« wyrxecxony paleniami z dnia 17(0

k%»ie%nia 181» i « dm« 15 »ierpni« 1810. lec* komisje w l} 28mym

trgo u»l »!niejo dl» «rydania uatano%r ieii tychże patentów prxyrce

cxone, do(yeticxa« Jexxrxc u«(aoowione nie » a ; %%*r.akxe xalicxki

(%or»cliü»«e) n« rarhunek wyrnaex%c sie mającój imdemnixacy i Jak

t%iclu właicirieli od rxadu n(rr.ymat’o , tnk» xalicxka wynoai dwa

rary tyle i prtf. ile podatek urbarialny rocxnie wynosił.

—

Lwów

eo du flrycmnrjo rucliu (o duchowym inny r axf} Je»t tera» dosyó

ożywionym, o« xiinc /.Jechało ni wiele »xlarh(y na niie»xkanie. po

ulieaeh praesuwa s ij ninostwo powoiów i a«nrk x kosrtownemi »a

pr«fgi. niruakariaja »,j się wcale na brak odby(n. Ślady bombar

dowano xacierajf sij eorai więcej, raiusx jux xrealaurawaoy i xa

miesxkany ale akademia i stary teatr jesxcxe w (ruxaeh leif. -

Od dwóeh dni roxchodxi sie lutnj coraa (łoaniej pogłoska. Aa T urcy

bombardowali Uiałogrćd (Uclgrad) wskutek ruchów rtwolneyjayeh

serbskich.

Wiedeń 9 stjc. (/II ęgier). l),(ib. m.odbyła sięw

Granie uroczy sta installacj a ks. I*rynuisn Seitowskiegn.

Niema dotąd żnduyr!i )»o.stano%vieii określający cli pre

rogatywy i dochody pryninsa, które bez%%ąlpicnia z na -

c/.iijiii ulcgiu% ziiiiaiioiii. Dotychczas pry mas wę gier

.ski b y ł pierwszym i najznakomitszym ducho%%njm

%e całej anstry aekiej monarchii; zwykle po zamia

nowaniu otrzymywał kapelusz kardynalski: ud roku

t(i."i() użyt%’a ł tytułu emineneyi i rangi książąeej.

Pry mas jest najwyższym kanclerzem w cały eh W ę

gr/.erb i leg at a s n a t u s apostolskiej stolicy: korono

wał i nam.iszr/.tił kroln ua sejmie*, zasiadał w kró

lewskiej radzie namiestnikowskiej, %v sądzie rew izyj

nym i se))tem%iraluyni. Służ yło nui średniowieczne

prawo nadawania arcybiskupiego lenniclwa, a z ara

zem iidzielaiiia s%%nim w:tz.-iloiii przy%%ilejói% s/.larhe

ekicli. ()d ni(*|iainiętnvcli czasów pobierał 1 c/.ęsc

każdej marki srebra lub złota, w %%ęgierskiej menni

ey wybijającej się. dochód ztud wynosił w pr/.erię

ciu rocznie oil złota 13,000 zl’r . ,

a dobra arcybi

.skupie bardzo znaczne przynosiły nm in(raty.

Nowy pryma.s ro/.|ioczął s%%oje urzędowanie od wy

dania pięciu okólników*. W pierwszym, %%żywa bi

skup(i%e i kapituły, dn złożenia ntu raportów o wszy st

kich ilncbo%%ny ch i nauczycielach. któr/.y żądaniom

po%%st.nieó\\ odważnie się opierali, o tych k((ir/.y’ do

browolnie im się poddali, i l%eli którzy jedynie z przy

musu rozkazom rządu rewolucyjnego byli posłuszny

mi. W drugim i trzecim okólniku %%/,y %%a biskupów,

aby młodszych diielio%vnyeli do pe.sz((*oskiego uni

%eersy !cfn po.syłali ua dokończenie nauk, i siana%%(,

żc dla zapobieżenia %esxelkim sporom narodowy m, j ę

zyk łaciński ina być językiem naukowym %%wydzia

le teologiczny iii. \V czwartym %%/.y%%a kapituły, aby

/.łożyły sprawozdanie o szkodach, jakie poniosły

przez zniesienie ciężarów gruntowych. W piątym

nakoniec poleca biskupom, aby cesarzowi hołd z ło

żyli, prosili o łast,ę dla l%eli co /.liłml/.ili, a nato

miast aby przyobiecali, że w d(,(liii praw kanoni

cznych, rozpuszrzą wszystkie w ich służbie będące

indy%%idua, które dobrow olnie pr/,y łączy ły się do

pow.stania.

POSAG UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO

W KRAKOWIE.

(C)»I *»l»»y)

VII.

Przedsla%%ienie powyższe zamyka wreszcie Senat oświad

czeniem, źe gdvby wszyslkio powyźćj przytoczono wzglę

dy, niezdołały Ń. Cesarza W. łiossyi przekonać, o prą%%na

ści reklamac%j z strony uniwersytetu krako%vskiego czy

nionych, nie pozostaje mu nic inego, jak tylko *dail się

na laskę i wspaniałomyślność monarchy, i rozstrzygnie

cie pró.śb swoich, szlachetnemu sercu N. Pana zostawić.

iVa takim przedstawieniu skoń czyły się reklaniacyc rzą

du %v. m. Krakowa, czynione do rządu Krolcst%%a Polskie

uo o z%%rot majątku uni%versytetu krakowskiego, w tym

kraju lokowanego. Na replikę s%%oją inemoryałn ministe

ryum rossyjskicgo, Senat krakowski źudnej od roku IH30

nie odebrał odpowiedzi. Ale nie dosyć na tym, źe rząd

ces. rossyjski znalazł się spo%wodowanym, zostawić przed

stawienie Senatu bez odpo%%iedzi, Senat ten albowiem

znalazł się także %v położeniu, że przez lat 16 urzędo

wania swego, nie odważył się ani razu, na krok jakikol

wiek żeby tę odpowiedź uzyskać. W aktach Senatu_ nie

ma żadnego śladu; żeby w całym ciągu tego długiego

czasu, zrobionym było z strony Senatu krako%%skiego ja

kiekol%%iek usiłowanie, wyproszenia sobie na jakićj bądź

drodze stanoi%ezej w tym interesie od rządu ces. rossyj

skiego decyzyi; i Rzplta krakowska wcieloną została do

monarchii auslryarkiej, a niedo%%ieiJziału się, jaku je.st wtćj

mierze ostatnia myśl petersbiirgskiego d%%om.

Zdaje się, źo przyczyn milczenia lego z strony Rossyi,

braku zaś usiło%%ań, żeby go przerwać z strony Sennln

krako%%*skiego, szukać należy w wybuchłej w r. !K I I

rewolucyi w Królestwie Polskim i jej bezpośrednich co

do Krakowa następstwach. Co do rządu bowiem cos. ros

syjskicgo, łatwo zrozumieć, źe po tych wypndkach mnićj

przychylnie dla uniwersytetu krakowskiego musiał być

usposobionym... a tym samym że się nie spieszył z rozstrzy

gnięciem kwestyi, jak skoro ta nieinnczej tylko na korzyść

praw uniwersytetu rozstrzygniętą byćby musiało. Co zn i

do rządu %y.m. Krakowa, stunowiskojego ezłonkó%% wzglę

dnie nominującej ich władzy było juź od r. 1*30 tak zn

wisłym, źe się nawet dziwić nie można, źe tnk draźli%%’ej

i jednemu z protegujących d%%*ortiw niemiłej kwestyi %%zna

%%iae nie chcieli, ()statui dopiero prrzes Senatu odważył

się podjąć na nowo interes tuk długo zapomniany, i jak

widzieliśmy poczynił ku temu przygotowawcze kroki; wy

padki jednak zaszłe w Krakowie w r. 1*46 i nastąpione

niedługo po tym wcielenie Rzpltij krakowskiej do Auslryi,

ch%%alebiiy m jego chęciom, położyły Lunę.

Rcklamacye wiec Senatu krako%%’skiego, czynione do

rządu Królestwa Polskiego o z%%rot majątku uniwersytec

kiego, o ile w Królest%%’ie Polskim jest lokowanym, skoń

czyły się jak powiedzieliśmy na przedsla%%irniu Senatu,

przedłożony ni kanclerzem i państwa hr. Nesselrode; a gdy

nn przedstawienie o klórym mowa, d%%er petersburgski

żadnlj po dziś dzień nie udzielił odpowiedzi, rzeczą

jest przeto dzisiaj rządu austryaekiego, o odpowiedź tę

dopomnicć sio i interes cały do pomyślnego ruz%%lązniuu

doprowadzić.

Inaczej atoli iniiją się rzeczy co do rvklnnmc)i, które

do rządu Król. Polskiego znnosić, uniwersytet krakowski,

\v skutku koii%venryi %%iedeńskiej z r. 1*2H nabył i tytułu

1 prawa Z ustępu VI niniejszej wiadomości przekonaliś

my się, źo rząd ces austryarki z%%rócił urn%%crsyletowi

krakowskiemu tę cześć jego majątku, którą %v czasie po

siadania Galicyi zachódnićj. z sprzedaży jego d(i!»r i ścią

guienia kapitałów zrealizował, i do zachodnio galicyjskie

go funduszu szly fto%%egu %%ricHf; że z%%ret ten ohjnł %vsum

mio złr 3,195.608 kr 34*/4 %v ohligąe%neh i 750,694 złr.

2 kr %v monecie srebrnej konwencyjnej, którą tytułom

zaspokojenia preteiisyj, jakich% Instytutu królcsl%%:i Polskie

go i Rzpl(ćj krakow skiej do legoź zachodnio galicyjskiego

funduszu mieć inogli, na rzecz rządu Król. Polskiego przy

znał; %vindonio nam z brzmienia lejże samej konwencyi

dalej, źe summy powyższe wypłacone zostały ryoczywi

ście rządowi Królestwa Polskiego, tudzież, że rząd ten

%%ział na siebie %v ślad art. SII obo%%iązek, zaspokoić

w zupełności w szelkie pretensye, jnkieby Instytutu kra

kowskie (a głównie uniwersytet) z lego tytułu do Auslryi

rościć mogły; w-iemy nareszcie z brzmieniu tejże samej

konwencyi, źe N. Cesarz auslryacki, %c osobny ni dodat

kowym i do konwencyi %vspomnionej, na wyraźne jego

żądanie dołączonym protokóle, zastrzegł sobie najwy

raźniejsze pro%%o, bycia w s%%««im czasie uwiadomionym,

o sposobie w jakim rząd Królesl%%a Polskiego, pretensye

Instytutu%%’ krakowskich z lego tytułu płynące zaspokoi,

tudzież, że rząd Królesl%%a Polskiego przyjął na siebi«

1 of 6 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction