Mirador viewer

Czas.

Annotations

Showing 701 annotations

Adding notes only for logged in users

Filtering

Kraków, Sobota 27 Maja 1911

__________________________

___

fi*

Rocznik LX1V

Prenumeratę przyjmują: Administracya Czasuw Krakowie iurzędy pocztowe. Miejscowąpre

numeratę księg. S. A . Krzyżanowskiego, handle: St.Kailińskiego, trafika w Sukiennicach, Biuro d/.icn.

Hopcasa i Salomonowej, G!. Trafika. We Lwowie ,,Czas" jest do nabycia wbiurachdzień. A

Ciszewskiego,

S. Sokołowskiego, K. Buchstaba, na stacyach kolejowych w Tarnowie, Rzeszowie, Jasie, Nowym Sączu na peronie

w księgarni kolejowej, tudzież na innych główniejszych stacyach u portyerów kolejowych.

Ceny ogłoszeń: od wiersza petitem za pierwszy raz 20hal., za każdy następny po 15hal.: układ tabe

laryczny, cyfrowy, skomplikowany, pierwszy raz 40hal., następny po15lial. NadesłaneiNekrologia

od miejsca wiersza drukiem petit. 60 hal. za każdy raz. Głosypublicznościpo2kor.;komunikatyitandlowe

pokroniceipodziale ekonomicznym;komunikatyprywalne, śluby,zaręczyny itp.po 1kor. odmiejscawiersza.

Ogłoszenia iprenumeratę przyjmują: we Lwowie biura dzienników L.Plohna, A.Olszewskiego,

St.Sokołowskiego, K.Buchstaba; w Jarosławiu Biuro dzienników; wPodgórzuPoturalski;wPrze

myślu A. Juszyński księgarnia, D.Heszeles; w Rzeszowie M.Weintraub;w StanisławowieJasiel

ski i Sp.; w Tarnowie M. Roc.kach, O. H aut; w Tarnopolu Komaniewski; w Paryżu wyłącznie

p. W.Raczkowski, 14Cite de Trevise; w Wiedniu Haasenstein ółVogler, R. Mosse(takżewewszyst

kich filiach): H. Schalek, M, Dukes, E. Braun, .1. I)anneberg, Bock cł Herzleld, H. Friedl (tylko pre

numeratę H. Goldschmidt dr Comp.); w Frankfurcie n. M.G.L.Daube di Comp., w Pradze cze

skiej Fr. llovorka. Listy z pieniądzini i przekazy pieniężne na prenumeratę i ogłoszeuia przyj

muje Administracya. Czasu w Krakowie. Reklamac/jenieopieczętowane nie podlegają opłaciepocztowej.

Listów nieopłaconych nie przyjmuje się. Rękopisów nadsyłanych nie zwraca się.

08F* Za każdą zmianę adresu dopłaca się 40 hal.

"9U

ADRES REDAKCYI: ul. św. Tomasza Nr 32.

Telefon Nr 50.

(Numer poranny)

wiadomo był obrońcą w znanym procesie o zdra

dę stanu. Oskarżony on jest o oszczerstwo, po

pełnione w pismach, wniesionych do sądu, w któ

rych zarzucił sądowi postępowanie stronnicze.

D o obrony Hinkovića zgłosiło się 40

adwokatów.

Krwawe starcie zżandarmami.

Szoproń. (B. kor.) W miejscowości Kreutz

bash przyszło d o 3tarcia z żandarmami,

którzy wezwali kilka osób tańczących przed re

stauracyą, aby tańczyły w podwórzu restauracyi.

Oparł się temu wezwaniu żołnierz Pecsel, które

go żandarmi rozbroili i przewieźli do koszar

żandarmeryi. Ludność zaatakowała żan

darmów.

Żandarm Angial użył broni i trafił

pewną kobietę w serce. Kobieta ta

natychmiast zmarła.

Tłum demonstrował następnie przeciw żan

darmom przed koszarami żandarmeryi i obrzucił

ich kamieniami. Żandarm Angial został

ciężko zraniony.

Angial strzelał dwa razy. Zranił

on pe wnego ro bo tni k a i ośmioletnią

dziewczynkę ciężko, zaś inne osoby

lekko.

Ludność nie pozwoliła usunąć zwłok zabitej

kobiety z ulicy. Z powodu wzburzenia wśród

ludności, zarekwirowano posiłki dla żandarmów.

monią i dojrzałością w żrozumieniu narodowych

obowiązków, że tylko iyczyćby należało, aby tego

rodzaju poczucie narodowe przejawiło się w dniu

wyborów tak tutaj jak w innych okręgach. Ze

brani podziękowali Drowi Mycińskiemu za tru

dy i postanowili na wypadek rozstrzelenia gło

sów przy pierwszem głosowaniu zebrać się na

naradę dnia 16 czerwca b. r.

-------------------------«. A . .----------------------------------------—

Wakacye młodzieży szkół średnich.

Wydział Towarzystw a kolonii w akacyjny ch dla

uczniów gimnazyów i szkól realnych Krakowa i

Podgórza, przyjmie w tym roku na dwu

miesięczny pobyt wakacyjny 55 ucz

niów do swej kolonii w P orębie Wiel

kiej. O miejsca te, bezpłatne, ubiegać się

mogą uczniowie niezamożni, czyniący dobre postępy

w naukach, obyczajni w szkole i poza nią, a po

trzebujący wypoczynku i świeżego powietrza na wsi

Uczniowie otrzymywać będą wikt i mieszkanie,

a pozostaną pcd dozorem ustanowionego przez wy

dział kierownika.

Podania, wystosowane do wydziału Towarzystwa

kolonii, w-inny zawierać: l) wykaz cenzur z I. pół

rocza b. r. szkolnego, 2) świadectwo ubóstwa, 3) de

klaracyę ojca lub opiekuna potwierdzającą , iż uczaia

oddaje na kolonię, i że odbierze go każdej chwili

na swój własny koszt, gdyby tenże zadość nie uczynił

o bowiązującym przepisom.

Przyjęci uczniowie złożą na k oszta podróży tam

i z powrotem koleją i wózkiem z Mszany Dolnej

do Poręby kwotę 10 kor,, która nadto służyć będzie

na nieprzewidziane wydatki ucznia, jak pranie bie

lizny i naprawę obuwia.

Uczniowie podający się, zgłoszą się do uproszo

nych przez wydział lekarzy: pp. Dra St. Jaugustyna

(Stawkowska L 12), lub Drów J. Nowaczyriskiego

i Z. Wschtla, na klinikę chorób wewnętrznych w so

botę, dnia 10 czerwca b. r. o godz. 5 po południu,

celem poddania się badaniu lekarskiemu.

Podania należycie u.dokumentowane wnosić nale

ży na ręce pp. profesorów, należących do wydziału

Tow. kolonii, którzy udzielają także bliższych informa

cyi. Podania przyjmują: w gimnazyum św. Anny prof.

Jakób Zachemski, w gimnazyum św. Jacka dyr.

Stanisław B e d n a r sk i, na filii gimnazyum św. Jacka

prof. X. Zygmunt Kulik, w gimnazyum III im. Sobie

skiego prof. Dr Karol Dawidowski, w gimna

zyum IV prof. Karol Stacb, w gimnazyum V prof.

Józef Przy by laki, w gimnazyum w Podgórzu

prof. Gustaw Leśnodorski, w I szkole reslaej

prof. Władysław Koch, w II szkole realnej prof.

Jan Bystrzycki. Termin wnoszenia podań upły

wa z dniem 15 czerwca b. r.

Przeciw yermanizacyi dzieci polskich.

Berlin. (B. Wolffa) W sejmie pruskim pod

czas obrad nad ustawą o nauczaniu dzie

ci głuchych, niemych lub ślepych,

przemawiał pos. Styczyński podnosząc, że

ustawa ta jest ustawą wyjątkową dla Po

lak ów, gdyż d l a dzieci polskich czyni

się przemocą ich mowę rodzinną

obcą, oraz dzieci te wyrywa się z grona ro

dziny. Prosi o przyjęcie wniosku postawionego

z polskiej strony, aby w okolicach o miesza

nym języku, w wymienionych szkołach udzielano

nauki także w nieniemieckim języku, w którym

dziecko mówi w domu.

Pos. Styczyński przemawiał następnie

w dyskusyi szczegółowej, przedstawiając, że sto

sowanie germanizacyi wobec dzieci głuchych i

niemych jest już czemś całkiem chybionem.

Wobec nieszczęśliwych dzieci jest na miejscu

ludzkość a nie barbarzyństwo.

W głosowaniu w nio s ek posłów pol

skich odrzucono.

in’

Ustawa o Maryawitacli.

Petersburg. (Pet. Aj. tel.) Duma uchwa

liła ustawę w sprawie sekty Marya

witów,

Po przyjęciu jeszcze kilku innych ustaw, s e -

s y a została zamkniętą. Następna sesya

rozpocznie się dnia 28 października.

Rosja. Tiireya i mocarstwa.

Konstantynopol. (B. kor.) Wedle informacyi

Porty, Rosya zwróciła się także do innych mo

carstw z p rośbą, aby się przyłączyły do jej

kroku u Porty, ale mocarstwa dały odpo

wiedź odmowną, albowiem dotychczasowe

postęp owanie Porty nie usprawiedliwia takiego

kroku. Mocarstwa zaznaczyły, że należy poczy

nić starania, aby Czarnogóra zachowywała się

z rezerwą i neutralnie.

Minister spraw zagranicznych w odpowiedzi,

danej Rosyi, odpowiedział na główne punkty no

ty co do stanowiska Porty. Porta sprawy swe

prowadzi samodzielnie. Porta nie ina zamia

rów wojennych wobec Czarnogór y,

a żąda od niej tylko poprawnego za

chowania się. Od Czarnogóry zależy po

wrót do normalnych stosunków.

Nowy minister wojny we Francyi.

Pa r y ż . (Aj. Havasa) Komendant VI korpusu

armii *Jenerał Goiran przyjął portfel mi

nisterstwa wojny.

Pogrzeb ministra Berteaux.

P a r y ż . (Aj. Havasa). Pogrzeb ministra wojny

Berteaux odbył się wczoraj po południu przy

bardzo licznym udziale publiczności. Obecni byli

prezydent Fallieres, w szyscy ministrowie, prezy

dya obu Izb, w szyscy członkowie ciała dyplo

m atycznego, jenerał French w zastępstwie króla

angielskiego. Wygłoszono wiele mów. Między

innymi przemawiał prezydent senatu Dubost

prezydent Izby Brisson i Perier imieniem rządu

Zwłoki odprowadzone zostały wśród szpaleru

wojska na dworzec kolejowy, skąd przewiezione

będą do Chatou, miejsca rodzinnego ministra

Berteaux.

IProees Maimona.

P a r y ż . (Aj. Havasa) Wczoraj rozpoczęła się

rozprawa o szpiegostwo przeciw Maimonowi

Rouetowi i Pellierowi. Na wniosek prokuratora

postanowił trybunał przeprowadzić rozprawę prz)

drzwiach zamkniętych. Rozprawa potrwa dwa

dni.

Konstytucya Alzacyi i Lotaryngii.

Berlin . (B. Wolffa) Sejm Rzeszy przy

jął wczoraj w trzeciem czytaniu u

stawę o konstytucyi i ordynacyęwy

borc%ą dla Alzacyi i Lotaryngii 21

głosami przeciw 93. Stosunek głosów stron

nictw był taki sam, jak podczas drugiego czy

tania.

’W all« *

-w

!la ro liliui.

P ary ż. Ajencya Havasa donosi: Marok

kańczycy zaatakowali kolumnę Gou

randa po przekroczeniu rzeki Beht. G o u

rand pobił nieprzyjaciół. Kolumna mia

ła 5 zabitych i 20 rannych ; po stronie nieprzy

jaciół było 120 zabitych.

Po ustąpieniu Diaza.

Meksyk. (B. kor.) Dela Barr a złożył przj

sięgę na" konstytucyę jako prowizoryczn

prezydent. Będzie on sprawował urząd prezj

denta aż do ogólnych wyborów.

Proces przeciw adwokatowi.

Zagrzeb . (B. kor.) Wczoraj rozpoczął się pr:

ces przeciw adwokatowi Hinbovićowi, który ja

Nowa katastrofa awiatyczna

Gatczyna. (Pet Aj. tel.) Awiator S z a r s k i,

który przedsięwziął lot z pasażerem z Gatczyny

do Petersburga, spadł z powodu zepsucia się

motoru. Aparat zniszczony, Szarski

odniósł zranienia, pasażer zaś doznał lek

kich obrażeń.

Ruch wyborczy

Pilzno 26 maja. (Tel. wł.) Dziś odbyło się

tu zwołane przez komitet obywatelski przedwy

borcze zgromadzenie, celem wysłuchania kandy

datów na okręg miejski 24. Bardzo licznemu

zgromadzeniu przewodniczył p. radca Zelek.

Z kandydatów przemawiali prof. Dr Leopold

Władysław Jaworski, st. inspektor kolejowy

p. Maryaa Starzowski, inżynier Zieliński

z Jasła i oficysł sądowy Grundbeck z Dę

bicy. Na wniogek Dra Mędlarskiego uchwa

lono jednogłośnie kandydaturę prof. Dra Jawor

skiego, któremu po zakończeniu zgromadzenia

urządzono żywą i serdeczną owacyę.

Ze Skawiny piszą nam: W środę odbyło

się w Skawinie przedwyborcze zgromadzenie

gmin sądowego powiatu skawińskiego w sali

tutejszego ,Sokoła" , przy udziale około 400 de

legatów. Posiedzenie zagaił p. Stanisław Konop

ka z Mogilan; następnie wezwał zgłoszonych

czterech kandydatów w porządku alfabetycznym,

aby wygłosili swe credo polityczne, przypomi

nając uchwaloną na poprzedniem zgromadzenia

rezolucyę, która obowiązuje wszystkich kandy

datów do wstąpienia do Koła polskiego, a nadto

do wzmocnienia tej solidarności przez zmia

nę regulaminu Koła. Pierwszy zabrał głos Dr A.

Banaś, sędzia ze Skawiny, następnie p. Świer

guła z wadowickiego i p. Roman Woyczyński

z Kopani ad Konary, kandydujący na program

agrarny w połączeniu z pracą nad uprzemysło

wieniem kraju. B. poseł p. Średniawski złożył

sprawozdanie z czynności Koła polskiego i swych

prac w komisyach. Po przeprowadzeniu obszer

nej dyskusyi odbyło się głosowanie, w którem

zgromadzenie uchwaliło jednomyślnie kandyda

turę p. Średniawskiego, jako kandydata więk

szości; następnie głosowano na kandydatów

mniejszości w porządku wygłoszonych przemó

wień. Większość oświadczyła się za kandydatu

rą p. Romana Woyczyńskiego. Po odbytem gło

sowaniu postawiono rezolucyę, wniesioną przez

p. Chrząszczewskiego, ażeby komitet powiatowy

skawiński poparł kandydaturę p. Woyczyńskiego

w komitetach powiatowych Wadowic i Myślenic,

eo jednomyślnie uchwalono.

Z Białej piszą nam: Dn. 24 b. ra. odbyło

się w Bali Rady powiatowej w Białej zebranie

komitetu wyborczego na cały okręg 36 : Oświę

cim i gminy wiejskie powiatów sąd. Andry

chów, Biała i Kęty, pod przewodnictwem Drt

Jana Mycińskiego, notaryusza w Białej. W ze

braniu wzięło udział 26 naczelników gmin

wp ływowych gospodarzy z czterech powiatów

3 reprezentantów z miasta Oświęcimia, 1 ks

proboszcz, 2 właścicieli dóbr i 4 kierowników

szkół. Po wysłuchaniu sprawozdań z sześciu ko

mitetów miejscowych, które wszystkie wyrażał;

życzenie, aby wybrać posłów, którzy w dotych

czasowej swej działalności zaznaczyli s:ę ju:

dodatnią pracą w okręgu, komitet w myśl tyci

życzeń zalecił trzech kandydatów do wyboru, i

mianowicie: p. Adolfa PonińBkiego, dyrektor:

szkoły rolniczej w Kobiernicach, który od kil

ku lat w Towarzystwie rolniczem i w zarządzi:

Kółek rolniczych niepoślednie włościanom odda

usługi, dalej b. posła Ludwika Dobiję i p. An

toniego Śmieszka, właściciela realności w Oświę

cimiu. Jako zastępców zalecił komitet: Dla p

Dobiji: Jana Twardego naczelnika gminy z By

strej, dla p. Śmieszka: Józefa Hrubego, kiero

wnika szkoły z Inwałdu, a dla p. Ponińskiego

Antoniego Chrapkiewicza z Sułkowic. Z uzna

niem trzeba podnieść, że zjazd ten wyborcz;

nie zaznaczył się wcale praktykowaną gdziein

dziej partyjną zaciekłością, przeciwnie taką har

Kraków, sobota, dn. 27 maja.

i) %,ii:

Kalendarzyk kościelny: Bedy wdk. i Jana pm.

Kalendarzyk astronomiczny: Wschód słońca o go

dzinie 3-42, zachód o godzinie 7-31, dtugość dnia go

dzin 15-49.

Teatr miejski: »Bogaty wujaszek*.

Teatr Indowy (w Parku Krakowskim): »Pod gwiaź

dzistą banderą*.

Jubileusz ,,Chóru akademickiego-1 o godz. 10 rano

nabożeństwo w kościele św. Anny, o godz. 12 w połu

dnie ,akademia* w auli Uniw ersytetu Jagiellońskiego,

wieczorem o godz. 8 jubileuszowy koncert.

Odczyt: ,Mozajka w starożytności* p. Józef Grzy

bowski o godz. 6 wieczorem.

Walne zgromadzenie Towarzystwa rolniczego o godz.

9 rano.

Walne zgromadzenie Towarzystwa Wzajemnego kre

dytu o godz. 4 po południu.

Koncert popularny w parku Jordana.

Dziś w sobotę o godzinie 3 po południu odbędzie

się w parku Jordana koncert popularny orkiestry p.

Czyżowskieg o.

Wybór dyrektora. Rada nadzorcza Towa

rzystwa Wzajemnych ubezpieczeń na odbyłem wczo

raj po południa posiedzeniu, pod przewodnictwem

prezesa Męcińskiego, dokonała wyboru drugiego dy

rektora w miejsce p. Ignacego Głażewskiego, który

onegdaj zrezygnował. Dyrektorem wybrany został

jednomyślnie p. Stanisław Dydyński z Godowy,

dotychczasowy członek Rady nadzorczej.

Jubileusz ,,Chóru akadem ickiego4*. Zjazd

dawnych członków ,Chóru akademickiego* na jubi

leusz tego Towarzystwa zapowiada się nader licznie.

Spodziewany jest udział w koncercie przesiło 200

śpiewaków. Tak znacznej liczby śpiewaków, wykształ

conych w jednolitej szkole chóralnej pod ręką do

świadczonych wieloletnich dyrygentów, nie było jesz

cze w Krakowie na estradzie koncertowej. W gronie

tem znajdują się przytem najlepsi śpiewacy amato*

rowie z całego niemal kraju i kilku artystów, któ

rzy po ukończeniu uniwersytetu poświęcili się ka

ryerze scenicznej, zdobywając sobie wybitne imię

na polskich i zagranicznych scenach operowych.

Zawody i popisy na Błoniach, z powo

du niespodziewanie żywego popytu na bilety na nie

dzielne zawody piłki nożnej pierwszokłasowego klu

bu budapeszteńskiego ,Nemzeti* i ,Cracovii", oraz

krakowskiej ,Polonii* z rezerwą ,Cracovii", jako też

wielkie popisy straży ogniowych krakowakich, zwraca

się uwagę, że dla uniknięcia natłoku przy kasach na

Błoniach, wygodniej jest nabywać bilety w przedsprze

daży, tem bsrdziej, że ceny są znacznie niższe. Bilety

sp rzed ają w mieście firmy: loże W. Smidowicz linia

A-B, inne miejsca: ,Auto* Plac Szczepański i A.

Weissmann ulica Szewska.

Gimnazyum żeńskie w Nowym Sączu.

Z Wiednia telefonują: Wiener Ztg ogłasza: Mini

ster wyznań i oświaty nadał prawo publiczności na

rok szkolny 1910/11 klasie l, 2, 3, 4 i 6 prywatnego

gimnazyum żeńskiego w Nowym Sączu..

Odznaczenie, z Wiednia telefonują: Wiener

Ztg ogłasza : Prezydent kraju na Bukowinie Bleyle

ben otrzymał baronostwo.

,,CZAS" wychodzi z wyjątkiem dni po niedzieli i świętach uroczystych dwa razy dziennie, a mianowicie^

o godzinie 6 rano i o godzinie 3 popołudniu.

Numer wieczorny 10 ha!., ranny 4 ha! \

z przesyłką pocztow-ą:

1 ___

’

»»w«, f w-ieczorny 12 hal,, ran n y 6 hal

PRENU M ERATA WYNOSI:

WKrakowie w miejscu

i cały rok na *waS*a* IIna 1 "desiąc

7. odnoszeniem do domu" ! i

ii,J

°""

50 2 kor. 50 hal.

Pocztą w państwie Austryaekiem ....

Koron

* kor-—

I^kor- _

Z dw-ukrotną wysyłką pocztowa .

}*OIOn

kor- —

Pocztą w państw-ie Niemieckiem ! ! ! *. ! !

’

* * * .7, koron }Okor. oOh. 3kor. 50 hal.

sf^.ssasttisseH

zsż

sśSL!SSte*

*°”J, WpańSfT,e -°’Yhkiem

;

°.

/ powyżej w-ymienionych większych miast.

Prenumeratę i ogłoszenia przyjmują: w W arsza u;io h-,,,t

t -t.

Międzynarodowe Biuro ogłoszeń -

w Kijowfe S

nrnin T°gTłf ?,en Hngra- U 1E:Jetzi i Syn,

dztoSw KTaubera.

IdzlkowskJ^ ° "

w W»"iebiuro

Zbrodnia przy ul. Szlak.

Śledztwo cststnich dwóch dni sprawiało złudzenie,

że władze policyjne są na tropie mordercy. Na pod

stawie kilku powainych poszlak sresztowano we

czwartek dwóch podejrzanych mężczyzn, z których

jeden mieszka w doocu, gdzie dokonano morderstwa,

drugi zaś jest czeladnikiem stolarskim w pracowni

p. Miillera. Ob6coie więc aresztowano wraz ze stróż

ką trzy osoby, podejrzane o udiiał w morderstwie.

Władze śledcze są ostrcż-ie w wypowiadaniu cstat

niego zdania i zbierają dalsze dowody winy.

W ostatniej chwili zaszły jednak okoliczności, któ

re śledztwo znowu utrudniły. Podczas wczorajszej

wizyi w mieszkaniu śp. Sienickiej, w yk ryto między

innymi przedmiotami nową książeczkę wkładkową

kasy oszczędności wiedeńskiego banku związkowego.

Z tej książeczki śp. Sienicka 10 lutego b. r. podjęła

kwotę 1200 koron, a następnie w kwietniu b. r.

795 kor. Na co potrzebowała zmarła tak stosunkowo

znacznej kwoty, mając stałe dochody zapewnione,

i na co tych pieniędzy użyła, tego dotąd nie mo

żna było stwierdzić. Pani Leńkowa, córka śp. Sie

nickiej, nie umiała tej kwestyi wyjaśnić.

Jeden z dzienników donićst o przytrzymaniu pnd

zarzutem uczestnictwa w zbrodni jednego z ajentów

policyi. Pogłoska, jak nas zapewniają z kompetent

nego źródła, jest bezpodstawną.

Przeobrażenie tramwaju krakowskiego.

Na ostatniem posiedzeniu Tow. technicznego archi

tekt p. W. Kaczmarski wygłosił odczyt p. t.:

,Przeobrażenie tramwaju krakowskiego*. Temat od

czytu aktualny, a opracowany ze znawstwem przed

miotu, zyskał ogólne uznanie licznego zebrania,

w którem oprócz techników wzięli udział także re

prezentanci sfer artystycznych Krakowa i był przed

miotem obszernej a ożywionej dyskusyi. Treść inte

resującego odczytu jest następująca :

Każdy kto obserwuje rozrost współczesny miast

wie, jak niezmiernej doniosłości nabiera dziś sprawa

tramwajów, ten najsympatyczniejszy sposób komuni

kacyi dla inteligencyi miejskiej i robotnika ; bo tram

waj elektryczny może być elegancki^ a musi być

tani, tysiące ludzi przewozi szybko a wygodnie; to

też w wielu miastach zabija koleje okrężne, poru

szane węglem i parą.

Pod żadnym względem Kraków nie pozostał w tym

stopniu w tyle, jak pod względem założenia i roz

miarów tramwaju. Konkurs na plany Wielkiego K ra

kowa musiał i tę stronę poruszyć. Nadeszła niewąt

pliwie chwila przełomowa dla tramwaju krakowskie

go : bez opracowania jednolitego projektu i nowego

systemu, grzechem byłoby budować bodaj jeden ki

lometr toru. Konserwować lub rozwijać bezmyślnego,

wąskotorowego, starego tramwaju w imię nawyknie

nia i mylnej oszczędności nie wolno od chwili, gdy

gmina ma głos decydujący. Łatwiej teraz złe nap ra

wić, łatwiej przeboleć częściową stratę 10 kim. toru,

aniżeli później przerabiać i tracić 50 kim. i dzieaięć

razy więcej wozów. Obecny tramwaj powstał na

miejscu Schembergowskich omnibusów, a później

konnej kolejki Podgórze-Dworzec. Obliczony był na

blizką motę i łatwą sprzedaż; to też dwa razy

z dobrym zyskiem był sprzedawany.

Gmina musi obecnie całą sieć przeobrazić, budu

jąc ją dla stałego rozwoju miasta i tramwaju. Mia

sto musi mieć komunikacyę wygodną

wymienną

pomiędzy w szystkiemi przedmieściami, ułatwić nie

zamożnym mieszkanie tańsze na kończynach Wiel

kiego Krakowa; a tramwaj dobrze planowany może

temu podołać, dając rentę od włożonych milionów.

Na to potrzeba trochę odwagi — gruntownego zba

dania rzeczy i obliczenia koaztów.

Nie wątpię, że to zbadanie rzeczy doprowadzi do

wyrzucenia tramw aju ze znacznej części śródmieścia,

do przyjęcia za podstawę projektu opasania planta

cyj pierścieniem szyn tram wajowych, od którego jak

łapy pająka rozchodziłyby się rozbieżne linie tram

waju w kierunku wszystkich przedmieść. Kto zbada

1 plan Krakowa, przyzna, że ta myśl narzuca się sa

ma. Z każdej takiej arteryi, więc z każdego przed

mieścia, po łuku pierścienia dostaniemy się do d ru

giej i trzeciej linii — na drugie i trzecie przedmie

ście, a komu wypadnie wejść do śródmieścia, przej

dzie planta mi n a każdą ulicę i dojdzie Szewską,

Sienną lub inną n a Rynek. Kto takiej drogi przejść

nie może, ten już i wsiadać do tramwaju nie po

: trafi — tramwaj jest wszędzie komunikacyą na dal

, sie odległości, w tem jego racya, zasługa i podsta

wa bytu.

I Należy usunąć tramwaj z Rynku, ulicy Floryań

skiej, Sławkowskiej i t. d,, bo tego żąda charaktei

starego śródmieścia, potrzeba decentralizacyi ,ruchi

* i handlu. Bo i w jakiż inny §poaób wstrzymam)

niezdrowy wzrost cen sklepów, nacisk banków, biur

kawiarń, wykupno i przebudowę domów w Ryn

ku — gromadzenie wszystkiego na jednym punkcie

5 co razem szpeci nasz Kraków i zwiększa drożyznę*

* Należy chronić przechodniów od wypadków ni

takich punktach, jak róg Sławkowskiej, Szczepańskiej

* Szewskiej i t. p,, gdy w najbliższych latach rucl

} pieazych i automobilów się podwoi, a tramwajów)

z rozrostem sieci wzroście może dziesięciokrotnie

Należy wreszcie przenieść tramwaj na ulice szersze

* gdzie swobodnie ruch odbywałby się szybko na po

pwójnych torach. Kraków wyjątkowo nadaje się d:

z systemu pierścieniowego, cała długość takiego koł:

t wynosiłaby zaledwie 3 kilometry, więc można w kil

i ku minutach przenosić się po jego obwodzie na każ

* dy punkt okręgu i potem dojść z łatwością wszędzii

wewnątrz, lub jechać dalej na zewnątrz miasta.

7 Do rozrostu, do uzdrowienia i nadania potrzebne

a chyżości naszemu tramwajowi potrzeba jeszcze rozsze

rżenia obecnych, wyjątkowo wąskich, bo 90-centy

metrowych terów. Na takich torach zawsze ruch bę

dzie niewygodny i kosztowny. Najmniejsza niedc

kładność toru powoduje zaaczne nachylenia i wstrzą

a śnienia. Wozy małe są ciasne i dla 30 osób wyms

a gają tak samo konduktora i motorowego jak wielki(

dla podwójnej liczby jadących, a to ko sztuje bardz

ł’ duto. Nieekonomiczne jest przytem wyzyskanie pr:

du elektrycznego, a wreszcie wprost niemożliwe jei

umieszczenie pod wozem pomiędzy koła mi odpowf

dnio wielkiego motoru elekrtycznego.

Przy tych śmiesznie małych wozach motory o sile

15 koni nie podołają szybkiej lub dłuższej jeździe i

niszczą się przy takiem nawet wzniesieniu jak przy

kościele św. Idziego. I jak tu myśleć o przedłuża

niu, o tworzeniu coraz nowych szlaków przy teraź

uiejzzym wąskotorowym systemie?

Z tych względów zgromadzenie przyjęło prawie

jednom)ślnie następujące wnioski:

1) Całe założenie tramwaju musi być zasadaiczo

na podstawie planów miasta znienione i opracowane.

2) Podstawą dla całej sieci torów w Wielkim K ra

kowie ma bjć pierścień opasujący główną część

śródmieścia, poprowadzony ulicami Podwale, Duna

jewskiego, Basztową, Kolejową, Dominikańską i Fran

ciszkańską.

3) Tym pierścieniem będą połączone wszystkie li

nia rozchodzące się jako promienie rozbieżnie, już to

istniejące, już nowo budowane, jak np. linie biegcą*

ee od pierścienia ulicą Zwierzyniecką do Dębnik,

Zwierzyńca i Bielan, ulicą Wolską na Błonia i Wolę,

ul. Krupniczą na Czarną Wieś i Kawiory, ul. Kar

melicką do Łobzowa, ul. Pawią na Warszawską i

Prądnik, ul. Lubicz na Rako wice i ku Mogile, ul.

Wielopole n a Grzegórzki, ul. Starowiślną na Zabłocie,

do Wieliczki, ul. Grodzką przez Podgórze do Ludwi

now a.

4) Z śródmieścia z wyjątkiem ulicy Grodzkiej lrtm -

waj będzie zupełn!e wyrzucony.

5) Obecny wąskotorowy tramwaj przemieni się

stopniowo w szerokotorowy o wozach dostatecznie

| wielkich .

Zjazd miłośników zabytków sztuki i historyi.

Otrzymujemy następujące pismo :

Z ioicyatywy obu galicyjskich Gron konserwato*

iów zabytków sztuki i historyi, odbędzie się w Kra

kowie w dniach 3 i 4 lipca b. r. zjaid miłośników

ojczystych zabytków sztuki i hiitoryi. Uzasadni» ć

bliżej potrzebę i korzyści takiego zjazdu uważamy

za zbyteczne. Jakkolwiek bowiem pod względem po

szanowania zabytków przeszłości da się zaznaczyć

Iw naszem społeczeństwie pewien powolny postęp, to

Ijednakże pietyzm dla tych świadków naszej knltury

uie przeniknął jeszcze szerszych warstw, a nawet

niejednokrotnie i tych sfer, w których ręku spoczy

wa, w pierwszym rzędzie opieka nad zabytkami. Na

polu ochrony zabytków pozostaliśmy niestety jesz

cze w tyle za innymi narodami państw cywilizowa

nych. Zabytki nasze niszczeją nie tylko dotknięte

zębem czasu i wskutek braku opieki, ale nie mniej

szą szkodę wyrządziły im t. zw . ,,stylowe restau*

Iracye* .

Zadaniem zjazdu będzie więc wymiana myśli i

zapatrywań co do tych zasad konserwacyi, które

w krajach zachodnich nauka oparta na dłużzzem do

świadczeniu już poniekąd ustaliła i za normę obo

wiązującą przyjęła. W tym duchu też ułożone zoatały

tematy obrad zjazdu, którego program obejmuje na

stępujące referaty :

Poniedziałek 3 lipca o godz. 9% przed południem

w auli uniwersytetu: l) Powitanie uczestników przez

przewodniczącego komitetu wykonawczego Dra Sta

nisława Tomkowicza; 2) wybór prezydyum zjazdu;

|3) Dr Józef Muczkowaki: Stan dziaiejszy nauki o

konaerwacyi zabytków; 4) Dr Stanisław Tomkowicz:

Stosunek muzeów sztuki do konserwacyi zabytków;

5) o godz. 11 zwiedzanie kościołów św. Krzyża,

N, P. Maryi i OO. Dominikanów; 6) po południu o

godz. 4 zwiedzanie katedry i zamku na Wawelu.

Wieczorem o g. 8 komers w sali Grand hotelu.

Wtorek dnia 4 lipca godz. 9 przed południem

w auli Uniwersytetu : l) X. Gerard Kowalski : Ko

ścioły i ich konserwacya. Nowe i dawne kościoły

wiejskie. 2) Julian Makarewicz : Konserwacya d aw

nych ebrazów (w klasztorze OO. Franciszkanów).

3) Po południu o godz. 3 wycieczka statkami do

Tyńca, tutaj odczyty: a) Kazimierza Wyczyńskiego,

architekta p. t. Konserwacya ruin, oraz b) Dra Sta

nisława Dolińskiego : Wpływ i znaczenie roślinności

dla konserwacyi ruin, poczem podwieczorek i zakoń

czenie oraz wybór miejsca przyszłego Zjazdu.

Zspraszając na ten Zjazd miłośników zabytków

ze wszystkich dzielnic naszej ojczyzny, upraszamy o

zgłaszanie swego współudziału najpóźniej do dnia

J2 5 czerwca b. r. na ręce p. Dra Kazimierza Kaczmar

czyka w Krakowie (ni. Sienna 16 , Archiwum aktów

Idawnych), oraz nadeałanie wkładki w kwocie 10 k.

(" 9 Marek z=: 4 rnble) na koszta wydania ,Pamię

tnika Zjazdu*, który obejmować będzie wygłoszone

na Zjeździe odczyty wraz z dyskusyą, oraz listę

r I uczestników.

I I Komitet wykonawczy : Przewodniczący Dr Stani*

! aław Tomkowicz, prezes grona konserw. Galicyi Za

)lchodniej; zastępca X. Dr Czesław Wądoiny, prałat

-1

kustosz kapit. katedr, krak., przewód, dyecez. Rady

s artystycznej; sekretarz Dr Józef Mączkowski, radca

- I sądu wyższego, konserwator.

—

Prof. Dr Abraham

(!Władysław , prezes grona kons. Galicyi Wsch,; Dr

, Klemens Bąkowski, adw. i sekretarz Tow. mił. hist.

M i zabyt. Krakowa; Dr Oswald Balzer, prof. Uniw.

f\ lwow-skiego ; Dr Eugeniusz Barwińsbi, konserwator;

Dr Aleksander Ctołowski, archiwaryusz m. Lwowa

konserwator; X. Dr Jan Fijałek, prof. Uniw. lwow

sbiego; Prof. Dr Ludwik Finbel, konserwator ; Dr

5 Stanisław Goliński, prez. związku Tow. upiększania

i kraju; Prof. Dr Karol Hadaczek, konserwator;

Zygmunt Hendel, architekt, kier. restaur. Wawelu ;

Dr Kazimierz Kaczmarczyk, adjunkt archiw. aktów

s daw. m, Krakowa ; Prof. Dr Feliks Kopera, dyrektor

Muzeum Nar., konserwator ; Dr W ładysław Kozicki,

i sekr. grona kons. Gal. W sch.; X. Gerard Kowaliki,

r (O. Cister.); Prof. Dr Stanisław Krzyżanowski, pre

* zes Tow. miłoś. hist. i zabyt. Krakowa, konserwator;

Prof. Dr Stanisław Kutrzeba, konserwator; Leonard

ILepszy, statszy radca górniczy, k onserw ator ; Dr Wła

* I dysław Lozińaki; Prof. Dr Jerzy hr. Mycielski, prez,

l*I Tow. opieki nad poi. zabytkami sztuki i kultury

LlProf. Sławomir Odrzywolski, staiszy radca budowni

0 ctwa; Prof. Dr Józef Siemiradzki, konserwator; Ta—

Tjdeusz Stryjeński, radca budownictwa; Jerzy War

8t Ichsłowski, redaktor Architekta-,

Prof. Dr Tadeusi

Wojciechowski, radca dworu.

----------------------- ----

1 of 2 • Strona 1

Mirador viewer

Czas.

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Mirador viewer

Description

Structure

Similar

Error 404 - MBC

trans "Nie znaleziono strony" %}

Download file

Download file

Deleting a comment

Advanced search

Suggest correction